|
2000
|
|
|
Baiña euskaldunontzat pertsona asko izan ditezke nor ez diranak. Nor bere buruaren jabe izateari, nor bere eginkizunak betetzeari, emandako itza
|
ez
jateari, nor bere lanetik bizitzeari, nor bere bizibidea moldatzeari, aldakorra ez izateari, nor bere iritziak eta jokabideak eukitzeari... nor izatea deitzen dio euskaldunak. Nor ez danari, gixona, gixaxoa, utsa, ezereza... deitzen dio.
|
|
|
—eta oreinaren historia kontatu nion: nola bi morroi haiek akabatu zuten oreinaren begi galduek Kristorenak oroitarazi zizkidaten, eta nola arrazoin hura askietsi nuen komunionea begi gaixtoz ikusteko, urrikalkizun ziren Kristoren begiak
|
ez
jateagatik.
|
|
|
Maddalenek —zeina osabaren erranetarat ari baitzen, nik orduan ez banekien ere— afariko saltsa bati baino gehiagori egotzi purgak edo haiei nahastu belar urak ere izanen zuten hartan zer erranik, zeren Maddalenek, kozinari aparta zen neurrian, baitzekien jan edanei nahastu beharreko belarren eta espezien berri, baina segur nago ezen bertzela ere berdintsu eta orobatsu gertatuko zela. Izan ere, ez ote gara, bada, halakoak, jaun André, Adan eta Ebaren denboratik, zeren zuhaitzetik
|
ez
jateko debekua jaso zutenean piztu baitzitzaien haiei ere hartarako gogoa eta desira, halako suertez, non egin behar ez zutena egin baitzuten hondarrean. Eta afaldarrei ere bertze hainbertze, zeren, nola baitzekiten ezin joan zitezkeela kakategi hartarat, uste zutelako ezen sugegorriek habiatzat hartu zutela, hala etorri zitzaien guztiei, handik berehala, harat joaiteko gogoa, baina nola ezin joan baitziren, haurdun geratzeko perilean jarri nahi ez bazuten bederen, hala barreiatu eta sakabanatu ziren jauregiaren gibelaldeko landetarat, hertze aharratuen kolerari bide baten emaiterat osaba Joanikotek haiei guztiei oihuka adierazten zien bitartean egin zezatela egin beharrekoa lasai, zeren segur baitzen ezen gauaren hotzak kikiltzen zituela kanpoko sugeak eta behartzen beren gordelekuetan egoiterat.
|
|
|
otorduak ez zidan on handirik eginen.
|
Ez
janak, ez konpainiak.
|
|
2001
|
|
|
Horraino denak ados egongo gara seguruenik. Horrexegatik botulismoak beldur handia eragiten du, bere berri eduki dutenen artean (gaitza zoritxarrez nahiko ezezaguna baita oraindik), eta zuetako gehienek entzun edo irakurriko zenuten kontserba lataren bat irekitzerakoan poteak hots arraroa eginez gero, hobe dela hortik
|
ez
jatea, arriskua dagoelako botulismoa harrapatzeko.
|
|
|
Entsaladarik
|
ez
jatea.
|
|
|
Kurt Wuthrich zientzialari alemanak, behi eroen gaitzaren ikertzaileak, gomendatu du “oilasko erraiak
|
ez
jateko eta elikagai horrekin txekor haragiarekin hartu beharreko neurri berak hartzeko”. Wuthrich prioietan aditua da, eta Zuricheko (Suitza) Biologia Molekularreko Institutuko Biologia Sailak zuzentzen du.
|
|
|
Zuku azidoek, hala nola laranjazkoek, pomeloek eta bestelakoek, hortzak hondatzen laguntzen dute, azidotasun maila eta azukre sinple asko baitituzte. Hala ere, ez ditugu elikagai horiek ekidin behar; garrantzitsuena da ordu artean
|
ez
jatea eta gure aho higienea ez zaintzea. Prebentzioa Gure hortzak eta hortzoiak bakterio plakaren eragin kaltegarritik babesteko formularik onena da, irentsi eta hortz azalean irmo itsasten diren elikagaietatik sortutako mikroorganismo geruza.
|
|
|
Halaber, komeni da ahoan izotz puskak desegitea, lehortasun sentsazioa arintzeko. Ordu artean,
|
ez
jan janari lehorrak edo itsaskorrak, ahosabaiari itsatsita gera daitezkeenak, hala nola fruitu lehorrak, galletak, biskoteak, ogi txigortuak edo gominolak. Gozokiak erabat urtu arte miazkatuko dira, murtxikatu beharrean, hortzei ez itsasteko.
|
|
|
Eskakizunak beste elikagai industria mota batzuen antzekoak dira, eta higiene baldintzei nahiz osasungarritasunaren kontrolari eragiten diete, elikagaiak garbitu, desinfektatu eta manipulatzeko prozesuen bidez. Lokalek eta instalazioek desinfektatu, arratoi garbiketa eta intsektu garbiketa egokiak eta egokiak egin dituzte; material, makina eta gailu eraginkorrak izan dituzte prestatutako produktuak kontserbatzeko tenperaturari, hezetasun erlatiboari eta aire zirkulazio egokiari eusteko, txufa hortxata ez dadin aldatu edo ezaugarri organoleptikoak aldatu. Produktua saltzen duten langileek ere elikagaien manipulatzaileek berezko dituzten betebehar guztiak bete dituzte, hala nola, itxura garbi eta txukuna izatea;
|
ez
jatea, edatea, listu egitea, erretzea edo txiklea ez jatea; zauriak hesgailu edo apositu egokiekin estaltzea; eskuak garbitzea beharrezkoa den bakoitzean; eta hortxeletako propietateak era batera edo bestera kutsatu edo alda ditzaketen neurri guztiak. Hortxata etiketatzeko, elikagaien etiketei buruzko araudi orokorra bete behar da, eta produktuaren izena legez aurreikusitako hortxata motei egokitu behar zaie.
|
|
|
Eskakizunak beste elikagai industria mota batzuen antzekoak dira, eta higiene baldintzei nahiz osasungarritasunaren kontrolari eragiten diete, elikagaiak garbitu, desinfektatu eta manipulatzeko prozesuen bidez. Lokalek eta instalazioek desinfektatu, arratoi garbiketa eta intsektu garbiketa egokiak eta egokiak egin dituzte; material, makina eta gailu eraginkorrak izan dituzte prestatutako produktuak kontserbatzeko tenperaturari, hezetasun erlatiboari eta aire zirkulazio egokiari eusteko, txufa hortxata ez dadin aldatu edo ezaugarri organoleptikoak aldatu. Produktua saltzen duten langileek ere elikagaien manipulatzaileek berezko dituzten betebehar guztiak bete dituzte, hala nola, itxura garbi eta txukuna izatea; ez jatea, edatea, listu egitea, erretzea edo txiklea
|
ez
jatea; zauriak hesgailu edo apositu egokiekin estaltzea; eskuak garbitzea beharrezkoa den bakoitzean; eta hortxeletako propietateak era batera edo bestera kutsatu edo alda ditzaketen neurri guztiak. Hortxata etiketatzeko, elikagaien etiketei buruzko araudi orokorra bete behar da, eta produktuaren izena legez aurreikusitako hortxata motei egokitu behar zaie.
|
|
|
Haurrak, gainera, nolabaiteko garapen maila lortu du. Gai izaten hasi da, besteak beste, eserita egoteko, janaria eskaintzen duenarekin komunikatzeko, jateko gogoa adierazteko, ahoa irekiz edo koilara nolabait seinalatuz, edo
|
ez
jateko, ahoa itxiz edo aurpegia aldenduz. Adin horretan, estrusio erreflexua desagertu egiten da (titiburua edo tetina ez den guztia baztertzen da), eta asetasun sentsazioa agertzen da, zeina errespetatzen hasi behar baita.
|
|
|
Zuku azidoek, hala nola laranjazkoek, pomeloek eta bestelakoek, hortzak hondatzen laguntzen dute, azidotasun maila eta azukre sinple asko baitituzte. Hala ere, ez ditugu elikagai horiek saihestu behar; benetan garrantzitsua da ordu artean
|
ez
jatea eta gure ahoko higienea zaintzea. Gure hortzak zaintzen laguntzen duten gomendio orokorrak:
|
|
2002
|
|
|
bata iztar lehengusua, urrinekoa; txiroa, esan ohi dan lez. Harek
|
ez
jan, ez lan. Jantzirik be ez ei dauka soinean.
|
|
|
Izan be, aspergarri eritxon une haretan, joandako gaztezaroko bere egoereari halako auzo nagiaren alboan. Ate arreak...
|
ez
jan, ez lan. Zeregin haundirik ez, eta halan bere, bere burua txukunduteko be ganorarik ez, eta zikinak jan.
|
|
|
Etzan baiña horretan gelditu emazteki hura, hori baiño geiago egin nai ukhan zuen (edozeiñek egiten baitzuen hori). Senarraren gorpuari ilobiraiño lagunduz gaiñera, illobian bertan sartu, ta gau ta egun negar zotinka ekin zion zenduaren ondoan (erostari antzo),
|
ez
jaterako eta ez edaterako handik nihora atera gabe. Egin ahalak egin zituzten etxekoek emakume hura senarraren illobitik ateratzeko; goseak eta biotz samintasunak il zorira ekarriko zuten leku ilun haretatik itoitzeko, ilki arazteko; baiña etzuten deus ere lortu.
|
|
|
Hipertentsioa, obesitatea, arterioesklerosia edo bi motako diabetesa bezalako helduen gaixotasunek zerikusia dute gutxi zaindutako haurren elikadurarekin”, esan du Ros Mar ek, Soriguer ek bezala, dieta mediterranearraren alde egiten duen bezala. “Hobe da haur batek
|
ez
jatea bere xantaiari uztea baino”, dio aditu horrek, uste baitu ez dela zigortu behar haurra opilak eta litxarreriak kenduz. Izan ere, horiek, freskagarriekin batera, ez diote kalterik egiten haur baten hazkundeari, baldin eta dosi txikitan eta esnea, fruta, barazkiak eta abar barne hartzen dituen dieta orekatu baten barruan eskaintzen bazaie, behar den neurrian.
|
|
|
Bi dira arrazoi nagusiak: karbohidrato ugariko elikagaiak
|
ez
jatea eta likidoak (ura edo edari isotonikoak) erregulartasunez ez hartzea. Atsedenlekura itzultzean, osasungarria da egunean gutxienez otordu orekatu bat egitea.
|
|
|
Janarien manipulazio higienikoa, eskuak erabat garbi daudela, baita arropa eta ilea ere. Lanean ari den bitartean ez da
|
ez
jan ez erre behar. Platerak erabiltzean hotz baldintzak mantentzea (instalazioetako aire girotua) Plater hotzak 8 °C tik behera eta beroak 65 °C tik gora; hala ere, kasu horretan, nahikoa izan liteke 50 °C tik 70 °C ra bitarteko tartean bermatutako mantentze lanak egitea.
|
|
|
Ez egin janari ugari; astunak edo oparoak, poliki jan eta ondo murtxikatu.
|
Ez
jan elikagai solidorik ohera joan aurretik (urdailean hartzitu eta eragozpenak sortzen dituzte). Ez da komeni esnea maiz hartzea, hartu eta 2 ordura azidotasuna sortzen baitu.
|
|
|
Azidotasunik bada, tomatearen deribatuek (saltsak) eta zitriko zukuak mina eragin dezakete pertsonaren arabera.
|
Ez
jan oso beroak edo oso hotzak, narritadura eragiten baitute. Pixkanaka elikagai berriak sartzea, elikadura normalera iritsi arte eta dieta orekatuaren jarraibideen arabera.
|
|
2003
|
|
|
Sukaldean ez dira hainbeste manipulatu behar produktuak, eta ez dira tenperatura altuetan prestatu behar. Frijitutako gauzarik
|
ez
jan eta kontuz gantzekin: medikuntza konbentzionalak ere ikertua du, gantza jateak bere ondorioak dituela gaixotasun kroniko sendaezinetan.
|
|
|
|
Ez
jan hondarrik kalterik egiten ote duen jakin gabe edo gordeta zenbat denbora egin duen jakin gabe.
|
|
|
* Haragia bi aldiz gisatua, lehenik frijitua eta gero gisatua edo salda edo saltsarekin erregosia, ez da ondo esertzen; tolerantzia frogatu behar da. * Orea ondo egosi eta laberatu berri den baguette erako ogia
|
ez
jaten saiatu, bestela urdailean hartzitu eta digestio arazoak sortzen baitituzte. * Barazki flatulentoak eta animalia jatorriko osagai koipetsuak dituzten egoskari osoak aldi baterako dietatik kentzea; hobe da barazkiak eta arroza edo patata soilik jatea.
|
|
|
herritar asko erdaldunak dira, beste zenbait euskaldunak, batzuk euskaldun eta erdaldun. Inork inorena
|
ez
jateko, zentzuzkoa dirudi nork bere etxea gobernatzeak. " Euskal Herriaren Unibertsitateak euskaraz behar du jardun nahitaez", zioen jada UEUk 1975eko Batzar Nagusian:
|
|
|
Une batez hantxe bertan akabatuko zituztela ere esan baitzuen irlandarren buru egiten zuen betaurrekodun batek. Biak bereizi egin zituzten, eta zulo banatan sartuta eduki hiru egunez,
|
ez
jan eta ez lo, egiazko ekintzaile euskaldunak zirela egiaztatu behar zutela eta. Kokoteraino zeudela britainiarrek igortzen zizkieten kolore guztietako infiltratuez.
|
|
2004
|
|
|
Bere lorealdiarekin txoratzen bazara ere, kontuz maitemindu, eta batez ere hazirik
|
ez
jan, damutuko zara.
|
|
|
Orduan, burutik ez da oso listoa izan behar asmatzeko gure momentuan beharra ezagutu genuela. Faltan ez ginen inoiz izan,
|
ez
jateko, ez bizitzeko ere, baina bai nahiko justu. Ez genuen negatiborik, baina positibo askorik ere ez.
|
|
|
|
Ez
jan elurrik, mesedez!
|
|
|
|
Ez
jateko zatirik, esan dizut!
|
|
|
Frogen arabera, dioxina eta substantzia kaltegarrien maila handiagoa da labore izokinean izokin basatian baino. Horregatik, AEBek hilabetean 250 g izokin labore baino gehiago
|
ez
jateko gomendatu zieten kontsumitzaileei.
|
|
|
FAOren eta OMEren batzorde misto batek, gehigarrietan adituak direnek osatua, «giza kartzinogeno ahaltsu» gisa definitu ditu aflatoxinak, nahiz eta oraindik ez dagoen nahikoa informazio esposizio gradu onargarriei buruzko zifra finko bat ezartzeko. Adituen esanetan, fruitu lehorrak gehiegi
|
ez
jatea gomendatzen dute. Espainiako araudia Espainian, 475/ 1983 EDak 10 µg/ kg ko muga balioak finkatzen ditu honako hauen baturarako:
|
|
|
Viñallongak gurasoei gomendatzen die elikadura ohitura onak eta seme alabentzako dieta askotarikoa susta ditzatela. Horrez gain, baditu trikimailuak ere, hala nola telebista aurrean inoiz
|
ez
jatea, eskaileretatik igotzea edo autobus geltoki bat jaistea, gehiago ibiltzeko, paseatzeko. 1990eko otsailean Dublinen egin zen Osasunerako Hezkuntzaren Europako Konferentzian (GEP), hainbat alorretako adituek gomendatu zuten derrigorrezko irakaskuntzetan eduki espezifikoak sartzea, autozainketa bultzatzeko.
|
|
2005
|
|
|
Zianida hezurra duten fruituen hezur horiexen barruko hazietan abrikota, almendra, muxika, arana eta gerezia batez ere azaltzen da, eta hazi horiek
|
ez
jatea gomendatzen da Napoleon hil omen zuen almendra mikatz haiena gogoratzen.... Zianida mandioka sustraietan eta banbu kimuetan ere aurki daiteke.
|
|
|
Alkaloide hauek patata aleak argia hartu eta berdea jartzen denean pilatzen dira. Patata ilunpe beltzenean mantenduz gero ez da inolako arazorik izango, eta tartean muturren bat berdetua duenik azaltzen bada,
|
ez
jan eta kitto.
|
|
|
07 Sua ere erabiltzen zuten; baina
|
ez
jatekoa prestatzeko, ezta eurak berotzeko ere, lurra lantzeko baizik.
|
|
|
“Ez zegoen plastikorik, ez eta hidrokarburorik ere barruan; beraz, ez da hori heriotzaren arrazoia”, azaldu zuen Pablo Cermeñok, kolektibo horren bozeramaileak. Heriotza eragin dezaketen hipotesien artean dago animalia aspalditik gaixorik egotea, eta horregatik
|
ez
jatea eta ahultzea. “Koipe gutxi zuen.
|
|
|
Maiz ikusi izan dena da larruazalean eta koipean hondakin asko pilatzen dela, ehun askok izaera lipofiloa dutelako. Horregatik, askotan, oilaskoaren kasuan, azala
|
ez
jatea gomendatzen da, gehigarri, botika edo kutsatzaileen hondakin asko pilatzen dituen ehuna baita. Ba al dago beste substantzia bat baino konplexuagoa berrikusia eta onartua izateko?
|
|
|
Hilaren 28rako, FESNADek aire zabaleko jardunaldi bat antolatu du parke eta plazetan, jolas eta jarduerekin, haurrek eta gurasoek modu dibertigarrian ikas dezaten nola elikatu osasuntsu. Besteak beste, elkarte horrek gomendatzen du askotariko menuak prestatzea, haurraren adinerako egokiak diren anoak aukeratzea, familian elikadura egokiaren eredu izatea, telebistaren aurrean
|
ez
jaten erakustea, haurra zapore berriak probatzera animatzea eta janariak prestatzen parte hartzea, elikagaiekiko interesa areagotzeko.
|
|
|
Elikagaien Segurtasunerako Espainiako Agentziak (AESA) gomendatu du arrain gordinik
|
ez
jatea, ozpinetan, marinatuan edo ketuan, aldez aurretik izoztu ez bada; izan ere, lonjetan lagindutako arrainen %36 anisakisez kutsatuta dago, erreakzio alergikoak eragin ditzakeen parasitoz. AESAko zientzia batzordeak txosten bat egin du anisakisari alergia eragiten dioten faktoreak eta aplikatu beharreko prebentzio neurriak ezagutzeko.
|
|
|
Anisakis arriskua dela eta, arrain gordinik
|
ez
jatea gomendatzen du Elikagaien Segurtasunerako Espainiako Agentziak
|
|
|
Muskuiluek, berberetxoek, txirlek eta bestelako moluskuek ez dute eragin nabarmenik, baina toxinak pilatzen dituzte, egostearen bidez toxikotasuna aldatu edo murrizten ez dutenak eta haragiaren gustuan eraginik ez dutenak. Horregatik, marea gorria gertatu den eremuetako itsaskirik
|
ez
jatea gomendatzen da. Adibidez, PSP, moluskuei eragiten dien toxina ezagunenetako bat, hainbat alga motak sortzen dute, hala nola Alexandrium catenella.
|
|
|
Autoreek simulagailu aurreratu bat erabili zuten, ia 20 orduko zaintza lanaren ondoren gidari talde baten alerta maila probatzeko. Pertzepzio eta motor gaitasunak kalibratu zituzten, aldagai gisa gozokiak edo txikleak jatea edo
|
ez
jatea erabiliz proban zehar. Batzuen eta besteen arteko desberdintasunak esanguratsuak izan ziren gidatze egoeretan objektuak ezagutzeko proba multzo batean.
|
|
|
Esperimentu horretan, in vitro landutako zeluletatik abiatuta haragi ehuna sortzen da, eta, hala, kontsumitzeko haragia sor daiteke beste animaliarik hazi edo sakrifikatu beharrik gabe. Ez dago gakoa Omega azidoek organismoa babesten dute gaixotasun kardiobaskularren, neurodegeneratiboen edo hanturazko gaixotasunen aurka Haragia jateak edo
|
ez
jateak arazoak sortzen ditu elikaduran. Begetarianoek erregimen orojalekoek baino iktus edo infartua izateko arrisku txikiagoa zergatik duten azaltzeko hipotesietako bat, omega gantz azidoen erreserba nahikorik ez izan arren, oso antzeko konposatuak egotea izan liteke, omega esaterako, landare elikagaietan.
|
|
|
Elikadurako espezialistak haragia jatearen edo
|
ez
jatearen dilema argitzen saiatzen dira
|
|
|
Berarekin hitz egiteak ez dit lotsarik ematen, gosea dudanean harekin hitz egin behar dut, eta jango ez banu hil egingo nintzateke eta horregatik nire amonarekin hitz egitea nahitanahiezkoa zenez, berarekin lotsarik gabe mintzatzen ikasi dut. Aitona hil egin zen, ez, ez zuelako hitz egiten eta
|
ez
jatearren hil zelako, amonak esan zidan cancerdelpulmonek hil zuela. Gizon txarra izan du cancerdelpulmon jaunak, nik, aldiz, ez nuke inoiz inor hilko.
|
|
2006
|
|
|
Zure oraingo apartamentura joan zanean lurrean topau zinduzan ohestalgietan etxunda, negarrez urtuta. Egunak zeroiazan
|
ez
jan, edan beharrera joan barik, ez zinan gai inor ezagutzeko, ezta alboan izan dozuzan lagunak be. Berehala ospitalera, Pitiera, eroan zinduzala esan euskun.
|
|
|
Noizik edo behin baizik
|
ez
jatea komenigarria da, bai famili ekonomiaren ikuspegitik, bai osasun alorretik ere azido uriko, hiperkolesterolemia eta hipertentsio arazorik nozitzen duen jendearentzat, foie grasak berez dauzkan gantz, kolesterol eta kaloria ugari ugariengatik.
|
|
|
Hala ere, beti gomendatzen da haurra jantoki txarra bada, kasu hauetan gehiago: gustuko dituen elikagaiak ematen saiatu behar da; izan ere, jateko gogoa gutxitzen bada, zaila izango da jaki gozoak
|
ez
jatea. Zerbitzatu likidoak lastotxo koloreztatu batekin, jarri saldetan hainbat formatako pasta estrellitak edo letrak, adibidez, edo janaria jatorrizko forma eta koloreekin aurkezteak plateren erakargarritasuna handitzeko eta haurraren apetitua suspertzeko balioko du.
|
|
|
Klitia gajoa, ume bat baino askoz gehiago ez oraindik, txundituta geratu zen Helios jainkoaren edertasun eta dohainengatik eta, maitasunak eritua eta ahuldua, zentzua ia galdurik geratu zen, ezer zuzenik egiteko ezgai:
|
ez
jateko, ez jolaserako, ezta irribarrerik egiteko ere... Maitatzen zuenean erraietatik maitatzen zekien ninfak, eta Heliosek bihotza lapurtu zionetik Klitiak gogoa galdu zuen, eta hori da bizitzan gal daitekeen ondasun preziatuena...
|
|
|
Bastidan espero zituzten eguerdirako. Bezperako afarira ez bezala, gogo gabe agertu ziren gosarira,
|
ez
jateko ez mintzatzeko ere. Inork ez zuen berriz ere Katalinarendako gorte solasik atera.
|
|
|
Gose denean, amaren titiari heltzeko moduan. Marmarka esango dio aitak amari aitzakia ona asmatu duela babarrunik
|
ez
jateko. Titia ematea edozertarako aitzakia balitz bezala.
|
|
|
James Reed izeneko gizonak gidarietako bat sastatu zuen, besteak emaztea mindu zuelako aitzakiatan. Hiltzailea –James Reed– mortuan sartu zen, ez armarik
|
ez
jatekorik aldean eroan barik. Hamabi urteko alaba Virginiak gauez zakutxo bat janari eman izan ez balio, bertan hil gizona".
|
|
|
Esan egin nion. Izena,
|
ez
jatekoarena. Okei esan zuen.
|
|
2007
|
|
|
Gero begiko duten norbaitekin egonez gero gutxiago jaten duten ikusiko dugu. ... Emakumeei arratsalde osoan ezer
|
ez
jateko eskatu diegu, denek antzeko gosea izan dezaten. Telebistako hitzorduen saio batean daudela pentsatzen dute.
|
|
|
Afrodisiakoek, oro har, ez dute eraginik izan. Zuen erantzunak Michellek eta Michaelek eragin dituzte, eta
|
ez
jan dituzuen gauzek.
|
|
|
Abereekin zaudenean
|
ez
jan, ez edan eta ez erre zigarrorik.
|
|
|
Ez da arrain haztegiko arrain kutsatzaileen mailak kezkatzen dituen lehen aldia, nahiz eta ikerketa batzuek frogatzen duten akuikultura produktuak ez duela beti izaten erauzketa arrantzak baino kutsatzaile gehiago. Bestalde, Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzaren (EFSA, ingelesezko sigletan) arrainaren segurtasunari buruzko txosten zabal eta berrienetako batek gogorarazten zuen arraina jatearen onurak
|
ez
jatearen arriskuak gainditzen jarraitzen duela. Arriskua minimizatzea Hala ere, akuikulturaren merkatuak hazten jarraitzen badu, erronka da nola saihestu edo minimizatu arrisku hori.
|
|
|
Alderdi hori maiz kontuan hartzen ez bada behar adina jan gabe ariketa fisiko bizia egitea, desoreka sortzen da irensten diren kalorien eta gastatzen direnen artean, eta horrek gorputz osaeran aldaketak eragin ditzake (gantz edo muskulu kopuruan oszilazioak, ura…), eta baliteke horiek egokienak ez izatea.
|
Ez
jatea akatsa da Jende askok ez bezala, aparteko energia eman behar da edozein jarduera fisiko hasi aurretik. Ariketa fisikoa handitzean sortzen den kaloria gastua dietako energia ekarpenarekin konpentsatu behar da.
|
|
|
Lehenik eta behin, ura hartzen du, eta, beraz, gorozkien bolumena eta heste igarotzearen abiadura handitzen ditu, idorreriaren kasuan ona baita. Gainera, urdailean puztuta, asetasun sentsazio handia ematen du, eta horrek gose sentsazioa murrizten du, eta horrek behar baino gehiago
|
ez
jaten laguntzen du. Hesteetan kolesterola bezalako substantziak ere finkatzen ditu, kolesterola xurgatzea eragotziz, eta glukosa odolera astiroago igaroarazten du (ez da bat batean gluzemia areagotzen); alderdi hori onuragarria da diabetesa dutenentzat.
|
|
|
Zuntz asko duenez, idorreriaren aliatu handia da. Asetasun sentsazio handia ematen du, eta horrek behar baino gehiago
|
ez
jaten laguntzen du. Koipeei dagokienez, esan bezala, moldeko ogi integralak ogi zuri arruntak baino gehiago ditu.
|
|
|
Hankako giharrak aktibatzea, arropa gehiegi
|
ez
jatea eta lasaigarririk edo alkoholik ez hartzea gomendatzen du.
|
|
|
Kontzeptu horrek bat bateko ezagutzaren galera mota asko biltzen ditu, eta nerabeen artean agertzen da batez ere. Izan ere, biztanleriaren ia %80k lipotimia aldi bat edo gehiago izaten ditu gaztetan, dela denbora luzean zutik egoteagatik, dela giro oso beroan, gehiegi izutzen delako,
|
ez
jateagatik edo gehiegi ez jateagatik, emozio handiak izateagatik, bat batean sartu edo bortizki eztul egiteagatik, besteak beste. Egoera horietan guztietan, arteria presioa bat batean jaitsi daiteke, eta azkar eta esku hartze medikorik gabe berreskuratzen da.
|
|
|
Kontzeptu horrek bat bateko ezagutzaren galera mota asko biltzen ditu, eta nerabeen artean agertzen da batez ere. Izan ere, biztanleriaren ia %80k lipotimia aldi bat edo gehiago izaten ditu gaztetan, dela denbora luzean zutik egoteagatik, dela giro oso beroan, gehiegi izutzen delako, ez jateagatik edo gehiegi
|
ez
jateagatik, emozio handiak izateagatik, bat batean sartu edo bortizki eztul egiteagatik, besteak beste. Egoera horietan guztietan, arteria presioa bat batean jaitsi daiteke, eta azkar eta esku hartze medikorik gabe berreskuratzen da.
|
|
|
Eta ez nuen norbait horrela utzi nahi, erdi hila... Gero, ikustean hiltzen ari zinela, pixkanaka pixkanaka,
|
ez
jateagatik, nire amatxiri galdegin diot zer jaten zenuten armiarmek. Eta azkenik denetan xerkatu dut aurkitu arte.
|
|
2008
|
|
|
Villas miseria deituriko txabolez beteta auzo osoak ikus daitezke, eta corralito garaiko %50eko pobrezia egun %25era igaro den arren, txiroen adina da larriena: behartsuen %40ak hamabost urtetik behera dauzka; belaunaldi berriek ez dute ez hezkuntzarik,
|
ez
jatekorik ere.
|
|
|
Baso bat zuku hartzea fruta errazio bat jatea bezala da, eta beti da hobea zukua hartzea, frutarik
|
ez
jatea baino.
|
|
|
Gorputzak eskatzen duena ez errespetatzeak ondorioak izaten ditu gero; behar dugunean
|
ez
jateak, ez lo egiteak, atsedenik ez hartzeak ez du mesederik egiten: loezina, arreta eta kontzentrazio falta, nekea, depresioa ekar ditzake, eta gaixotasun kroniko batzuk larriagotu, diabetesa, hipertentsioa eta gizentasuna, besteak beste.
|
|
|
guztia nik
|
ez
jaten izango dut
|
|
|
Menua dietetikoki orekatua eta askotarikoa izatea funtsezkoa da, baina, batez ere, funtsezkoa da haurren ohiturak heztea eta eskaintzen zaiena hartzea. Gabeziak izateko benetako arriskua da
|
ez
jatea gustatzen ez zaielako edo jaten erakutsiko dien langile kualifikaturik ez dagoelako. Erretzeko ohiturak eta Espainiako nerabeen artean ohikoa den edari alkoholdunen kontsumoak mikronutrienteen oreka baldintzatzen dute.
|
|
|
2007 urtearen erdialdean, New Yorkeko Osasun Sailak txosten bat egin zuen, eta bertan adierazi zuen New Yorkeko helduen laurdenak merkurio maila altuak dituela odolean, eta lotura estua dutela arrain kontsumoaren ereduekin. Adituek gomendatzen dute" orain dela gutxi antzemandako merkurio mailekin atunik
|
ez
jatea". Ez da horrelako alerta bat agertzen den lehen aldia.
|
|
|
Alkohola ez zen haitzuloetako elikaduraren osagai bat; beraz, kasu gutxi batzuetarako utziko da, edo haragia markatzeko eta gisatuei zaporea emateko. Zaila da inolako zerealik edo irinik
|
ez
jatea. Dieta horretan, irina fruitu lehorretatik dator soilik, eta noizean behin erabiltzen da saltsak loditzeko edo gozagarri zaporea emateko, gehiegi hartuz gero dieta desorekatu egin baitaiteke.
|
|
|
Ez dugu ahaztu behar urdailak ez duela elikagairik hartzen hamar hamabi orduan.
|
Ez
jan normalean azkar prestatzeko janaririk edo fast food janaririk (pizzak, ogitartekoak, hanburgesak eta beste frijitu batzuk), normalean koipe, kaloria eta digeritzeko zailtasun handiagoa dutenak, ohiko jakiak baino. Ikasi eguneroko menua behar bezala planifikatzen, oreka elikagarria lortzeko:
|
|
|
Gainera, une honetan tratamendu bakarra glutenik gabeko dieta da. Glutena salatu Hala ere, fabrikatzaile gutxik zehazten dute beren produktuetan glutenik dagoen edo ez; beraz, zeliako askok nahiago dute
|
ez
jan beldurragatik, eta horrek dieta eskasa eta askotarikoa egitera bultzatzen ditu. Duela gutxi, Andaluziako ikertzaileek zerrenda analitiko batzuk garatu dituzte, elikagai bat zeliakoentzat egokia den ala ez identifikatzeko gai direnak, glutena azkar eta modu fidagarrian hautematen dutelako.
|
|
|
Esne haurraren kolikoa maiztasun handiko koadroa dugu, negar handiko uneak dauzkalarik erreferente moduan (batez ere arratsaldez, 2 edo 3 orduko iraupenarekin), haurrak 10 edo 15 egun bizi dauzkanean hasten da eta 3 hilabete izan arte irauten du.Negarrak dirauen bitartean, haurrak hankak abdomen aldera makurtzen ditu eta haizeak bota ditzake. Naiz eta gose itxura izan,
|
ez
janarekin ez kontsolatzeko beste saiakera batzuekin ezin lasaitzea da ohikoena.Esne haurraren kolikoak argitu gabeko faktore askoko etologia dauka eta ez dago azaldu dezakeen funtsezko teoriarik zergatik kolikoa bizitzaren 15garren egunean agertzen den eta 3 hilabetera desagertu.GURASOEI AHOLKUAK KOLIKOAREN KUDEAKETARAKOElikadura: Amaren esnea hartzen badu, horrela jarrai dezala. Ez dute aur...
|
|
|
Gosea, goseteko gosea,
|
ez
jateko gogo hutsa baizik eta jatekorik ezak dakarrena, ez omen da sabelean sentitzen: eztarrian sentitzen omen da!
|
|
|
miseria ikusi omen du, edo hobeki esanda eta idatzita, mixeria. " Umeak hanka hutsik, eta haragirik
|
ez
jateko", adibidez. Gure asetasun honekin nazkatutako guztiek noizbait amestu duten mixeria, hain zuzen ere.
|
|
|
Hala da, Gorrail artetan hobendun izan bada ere, ukatzen ez dudana, egun urrikiz dago eta buruan hartu du horietaz penitentzia egitea. Eremita bat bezala bizi da, etxetik kasik sekulan ez jalgiz, egunean aldi bat baizik
|
ez
janez, eta deus onik gainera, hots gisa guzietan bere burua mortifikatuz. Izugarri mehe eta hertsatua bilakatua da.
|
|
2009
|
|
|
Goizeko hamarretako mezan ez zuen inork hartzen Gure Jaune. Jauna hartzeko bezperako gauerditik baraurik egon beharra zegoen, ez zen ametitzen
|
ez
jaterik ez eta ura edaterik ere. Barauaren eta kandelen kearen ondorioz, jende asko mareatzen ei zen eguberri eguneko mezan.
|
|
|
Garaitiko jatorduak ezabatu behar ziren, edo gauzatxoren bat baino ezin zuten jan. Abstinentzia, ostera, okelarik
|
ez
jatea zen. Jataben abstinentziari bijili esaten zaio.
|
|
|
Odol aldikadaren sintomak honakoak ziren: garauak ateratzea, gorriuneak egitea, etzanda egotea, altxatu gura ez izatea eta
|
ez
jatea. Akabuko sintoma hori izaten zen lehenengoa.
|
|
|
Ezkondu nitzen egin banitzen baina bai niri damutu, hari zuriek fraka baltzetan
|
ez
jatez giau faltatu.
|
|
|
Gabon gaueko afarian, oraindino ere igarri egiten dira bijilia afariaren ezaugarriak: antzina, Eguberri egunaren bezperan okelarik
|
ez
jateko agindua zegoen, eta lehenago barau egiteko eguna izaten zen. Hori dela eta, oraindik ere antzematen da arraina afarian etxe askotan nagusi dela.
|
|
|
Bijilia okelarik
|
ez
jatea da, eta baraua, ez jatea edo eguneko jatorduren bat ez egitea. Barausi dau izaten zen baraua errespetatzen ez zuenaren gainean esaten zena.
|
|
|
Bijilia okelarik ez jatea da, eta baraua,
|
ez
jatea edo eguneko jatorduren bat ez egitea. Barausi dau izaten zen baraua errespetatzen ez zuenaren gainean esaten zena.
|
|
|
Arroparen etsaia sitsa izan da antzinatik. Horregatik, sitsak
|
ez
jateko, tabakoa ipintzen zuten arropa artean.
|
|
|
Gainera, bostetatik batean ez dute panel bidez jakinarazten non dauden larrialdi irteerak, eta zortzitatik batean, bibliotekako arauak zein diren ere ez dute adierazten (sakelakoa itzali behar dela, barruan ezin dela
|
ez
jan eta ez edan...).
|
|
|
Adinekoen errazioak ongi neurtzea komeni da, gehiegi
|
ez
jateko.
|
|
|
|
Ez
jan elikagai gaingabetuak, light motakoak edo kaloria gutxikoak.
|
|
|
Besterik ez nuen gogoratzen, baina hortik aurrera ezinezkoa egin zitzaidan okela jatea. Bitxiena okelik
|
ez
jateak ondo egiten zidala izan zen, digestio arazoak konpondu zitzaizkidala. Nik ez nien inoiz ametsei kasurik egiten; beno, antzerkiaren mundutik nator, eta surrealismoa erakargarria egin zait beti, baina besterik ez.
|
|
|
Besterik ez nuen gogoratzen, baina hortik aurrera ezinezkoa egin zitzaidan okela jatea. Bitxiena okelik
|
ez
jateak ondo egiten zidala izan zen, digestio arazoak konpondu zitzaizkidala. Nik ez nien inoiz ametsei kasurik egiten; beno, antzerkiaren mundutik nator, eta surrealismoa erakargarria egin zait beti, baina besterik ez.
|
|
|
Jakina da estresa eta jaki bat edo beste bat aukeratzea erlazionatuta daudela; hala ere, ez dago batere garbi nola eragiten duen batak bestean. Hain zuzen, behar baino askoz gehiago jatetik hasi eta
|
ez
jatera bitarteko portaerak eragin ditzake estresak.
|
|
|
–
|
Ez
jan banan banan, bildu pilo bat eta sartu ahora denak batera, oso txikiak dira, halaxe egin zuen duda aurpegiarekin eta ondoren hortzak erakutsi zizkidan: gustatu zitzaion.
|
|
|
Oraindik hozkailua husten dugulako gaude bizirik.
|
Ez
jaten dugulako, hozkailua zabaltzen duenak, bertan, egunetik egunera, arrautza, natilla eta leka gutxiago aurkituko dituelako baizik. Besteen begiei esker bizi gara.
|
|
|
orbetarren oilategi hartan nork bere iritzia zuela, esate baterako, nahaste borrastea nagusi; esan nahi baita ordena ezartzeko ordua zela, menturaz, iritzi guztien gainetik, Adak jatea?. Jan!?? edo
|
ez
jatea?. Ez jan!?, bigarren mailan utzita; Nazario, baina, bizitza osoan agintzera ohitutako gizona zen, eta aldez edo moldez, aldez eta moldez?
|
|
|
orbetarren oilategi hartan nork bere iritzia zuela, esate baterako, nahaste borrastea nagusi; esan nahi baita ordena ezartzeko ordua zela, menturaz, iritzi guztien gainetik, Adak jatea?. Jan!?? edo ez jatea??
|
Ez
jan!?, bigarren mailan utzita; Nazario, baina, bizitza osoan agintzera ohitutako gizona zen, eta aldez edo moldez, aldez eta moldez?
|
|
|
bere seme alabak doktrinatzeko eta arrastoan sartzeko, baita berak zeramàn borrokan modu batean edo bestean inplikatzeko ere; berari ere. Nazario Orberi? bere nekea eta bere izerdia kostatzen baitzitzaion bai jauregia bai seme alabak behar bezala mantentzea, fitsik ere falta ez zekien,
|
ez
jatekorik, ez jantzirik, ez estudiorik eta ez ezer: neska mutilok, halakoa da bizitza, eta zuek ere jakin behar duzue mundu honetan ez dela ezertxo ere dohainik, hainbestekoak dira etsaiak, maltzurrak baino maltzurragoak?
|
|
|
Horien artean, honako hauek sartzen dira: lo egiteko errutina konstante bat betetzea, oheratu aurretik lasaitzea, etenik gabeko lo gau oso bat lortzea, kafea edo botika estimulagarriak dituzten janariak edo edariak saihestea, ordu batzuengatik kezkak alde batera uztea, ohera gosez ez ez ez joatea baina afaltzeko orduan
|
ez
jatea, lotara joan baino sei ordu lehenago ariketa gogorrak ekiditea, lo gutxi egin eta ordu berean esnatzen saiatzea. Loaren arazoren bat dagoenean, gomendio hauek ez dira aski.
|
|
|
Bi urtetik beherakoek fruitu lehorrik
|
ez
jatea gomendatzen da, eztarria trabatzeko eta alergiarik ez izateko.
|
|
|
Ordu luzeetan
|
ez
jatea, edo kantitate txikitan jatea, edarien kontsumoak hartzen dituen kaloriak konpentsatzeko, gero eta ohikoagoa da gazteen artean elikadura nahastea.
|