|
2000
|
|
|
Besoak mugitu zituen gorputzaren beheranzko indarrari kontra egiteko, baina beranduegi zen eta jadanik turista zaharren oihu eta laguntza eskaera antzuak ere ez zituen entzuten. Ez zion astirik eman zain zuen itsasoari begiratzeko eta
|
ez
zekien zein harriren kontra jasoko zuen lehen kolpea. Zorabiatu egin zen bere begien aurrean zeru, itsaso eta lurrak bueltaka ikustean.
|
|
|
Jauregirat bildu zen jende hartarik, jaun André, hiru gizon aipatu eta bereiziko nituzke: haietarik bat kalonje bat zen, don Claudio izenekoa, dukearen konfesorea zena eta dukeak bidaia guztietan eramaiten zuena, badaezpada, zeren nehork
|
ez
baitaki zein izan daitekeen Jainkoaren nahia eta borondatea, eta dukeak bere ondoan nahi zuen hura heriotzako orenean; bertze biak, berriz, bi toreatzaile haiek ziren, Curro Banderas eta Paco Corrales zeriztenak: azken honek torero ausart bezain adoretsuaren fama zuen —ongi irabazia, bertzalde, kontatzen ziren erdiak egia izaitekotan—, zeren erraiten baitzen, konparazione, ezen, ehun zezenez goiti toreatu eta lau adarkada larri izan zituela, eta ehunez goitiko haien artean hiru zezen hil zituela, haiek toriletik atera bezain sarri, paratzen zelarik, hartarakotz, toriletik beretik hamar bat urratserat, hanka bat belauniko, lantza eskuan tinko... eta harekin egiten ziola buru zezenari, zeina, bere lasterraldian, lantza topatu eta ziplo eroriko baitzen, toreroak bere" lantzean" asmatzekotan, noski; edo, huts eginik, toreroa bera harrapatu eta adarkatuko zuen zezenak, inarrosiko zuen airean itzulipurdika, hilko zuen segurki.
|
|
|
Gezurra erranen nizuke, jaun André, baldin erranen banizu ezen ez nuela ikuskizun hartaz gozatu, zeren gozatu egin bainuen, eta gogoz gozatu gainerat. Izan ere, gutitan ikusten nuen nik anaia beldur, eta orduan, zinez, beldur zen,
|
ez
dakit zeinen beldurrago, aitaren edo zigorraren, zeren ez baitakit zeini behatzenago zion, aitari edo zigorrari. Fortunak, eta neure azpikeriak batez ere, anaiaren gainetik jarri ninduten behingoz, eta arrano bat bezala sentitu nintzen txepetxaren aitzinean, nehoiz baino gogarago, lorios eta biktorios.
|
|
|
Gezurra erranen nizuke, jaun André, baldin erranen banizu ezen ez nuela ikuskizun hartaz gozatu, zeren gozatu egin bainuen, eta gogoz gozatu gainerat. Izan ere, gutitan ikusten nuen nik anaia beldur, eta orduan, zinez, beldur zen, ez dakit zeinen beldurrago, aitaren edo zigorraren, zeren
|
ez
baitakit zeini behatzenago zion, aitari edo zigorrari. Fortunak, eta neure azpikeriak batez ere, anaiaren gainetik jarri ninduten behingoz, eta arrano bat bezala sentitu nintzen txepetxaren aitzinean, nehoiz baino gogarago, lorios eta biktorios.
|
|
|
Zeren, hasteko, leku jakin baterat eraman baininduten, bai, baina han ez zen erraza deus ere jakiterik. Eta lur baten gainean nengoen, baina
|
ez
nekien zein zen lur hura. Zeren akusatua bainengoen, baina ez nekien nork akusatu ninduen.
|
|
2001
|
|
|
Ezpainak oraindik bero. Neska
|
ez
dakit zein izan zitekeen. Ez nuen ezagutzen.
|
|
|
Eta kontagaiarekin batera doa kontamodua ere, tarteka atzera aurrera baitabil istorioa, denboraren markak galduta eta logikaren arauak apurtuta, nahiz oro har eta sigi sagaka kontakizunak aurrera egin. Zahartzearen hondatze progresiboaren aztarnak modu naturalean, espanturik gabe ageri dira hemen, eta nik
|
ez
dakit zein esperientzia izan duen egileak horretarako, ez diot galdetu nahi izan, arte-lanaren atzeko background a bere kontua delakoan. Baina hunkigarria gertatzen da, dudarik gabe.
|
|
2002
|
|
|
|
ez
dakit zein den helmuga.
|
|
2004
|
|
|
–Palestina? hitzak hainbeste orri ekarri zizkidan begien aurrera;
|
ez
nekien zein aukeratu. Eta helbide haiek banan banan gordetzea erabaki nuen, gero patxadaz irakurtzeko.
|
|
|
–Zaila izango da,
|
ez
baitakigu zein anbulantzia izan zen, are gutxiago zeintzuk izan ziren zure laguntzaileak.
|
|
|
Has gaitezen Jon Sarasuaren iritziak barreiatzen, bere berea du-eta gogoeta gai hau: . Gure idazlerik sonatuenari duela gutxi aditu nion telebistan euskal kultura modernotasunera iritsi nahi eta ezinik zebilela, batzuek lortzen dutela, eta bere ustez
|
ez
dakit zein kantautore modernoagoa zela beste batzuk baino. Pena apur bat eman zidan bere sakoneko eskema zein zen ikusteak:
|
|
|
Zera dio, besteak beste: ?
|
Ez
dakit zein izan daitekeen zilegitasun guztiak bil ditzakeen egitasmoa baina uste dut ezin zaiola proiektu berriari ekin aurreko hilabeteetan ezer gertatu ez balitz bezala. Ez dakit zein izan daitekeen egunkari berriaren jarrera, baina nekez onar dezakegu Pello Salaburuk, Ramon Saizarbitoriak, Xabier Gurrutxagak edo Ramon Etxezarretak jendaurrean salatu dutena.
|
|
|
–Ez dakit zein izan daitekeen zilegitasun guztiak bil ditzakeen egitasmoa baina uste dut ezin zaiola proiektu berriari ekin aurreko hilabeteetan ezer gertatu ez balitz bezala.
|
Ez
dakit zein izan daitekeen egunkari berriaren jarrera, baina nekez onar dezakegu Pello Salaburuk, Ramon Saizarbitoriak, Xabier Gurrutxagak edo Ramon Etxezarretak jendaurrean salatu dutena. Ondo dago euskal kulturaren defentsa egingo duen egunkaria aldarrikatzea, baina ez gara hasiko Anjel Lertxundi, Jorge Giménez, Bernardo Atxaga, Inazio Mujika Iraola, Iban Zaldua, Patxi Zubizarreta, Joxean Sagastizabal, Juan Garzia eta Joxerra Garziaren oinarrizko printzipioei (El País, 2003/3/3) muzin egingo dien aldarria defenditzen.
|
|
|
|
Ez
dakigu zein dabilen ametsetan, elkarri ameslari esanez. Edo agian bi biak ote ditugu ameslari?
|
|
|
multzotan mugatzen dira, elkarren aurka eta elkarri bultzaka berezten dira, adieraz dezakegun guzia multzotan partekatzen dugu. Ondoko etsenpluetan ageriko den bezela, ez dute hitzek beren izana" berez" finkatzen; edo bakarrean, edo
|
ez
dakigu zein" logika" ren arabera. Ez.
|
|
|
Orain dela bost bat urte atera zen Alemaniatik. Historia irakaslea izan zen
|
ez
dakit zein unibertsitatetan. 1933ko funtzionarioen legea medio unibertsitatetik bota zutenean, Alemaniatik atera eta hona etorri zen.
|
|
|
azaltzen ari zenaren egitura irudikatu baitzuen– Partikulatzat ditugunen azpian beste mundu bat dago... indar ezberdinekin, horrela esan badezakegu. Egiazki,
|
ez
dakit zein izen eman geniezaiekeen.
|
|
2005
|
|
|
Zerbait esan nahi nuela erreparatu zuen berak, eta
|
ez
nekiela zein hitz hautatu.
|
|
|
|
Ez
nekien zein hitz erabili eskaintza hura eskertzeko.
|
|
2006
|
|
|
Aita bat mirakuluz bizirik aterea gerran. Gerraondo triste beldurrez ikaratu bat; eskolako maisu falangista, euskararen erdeinua eta euskaldunaren autogorrotoa irakasten soilik aditu iaioa; eliz horman zerrenda bat marmol zurian" Caídos por Dios y por España", aldare alboan bandera inperiala, etxe guztiek ere leihoetan eseki beharra zeukatena
|
ez
dakit zein jaiegunetan. " Probintzia traidoreak", errazionamendua, grebak eta kaleak militarki okupatuak.
|
|
|
Izan ere, batetik, ez dirudi 1901eko bizkaitarrismoak, eta preseski alor linguistikoan, kanpaina iraultzaile(?) bati ekiteko aski justifikazio eskain zezakeenik, Euskal Herri osoari begira gainera. Gero, Unamuno-ren arrazoiketa kazeta baterako gutun bat besterik ez da, eta ez dago estuegi hartzerik; baina arrazoitzeko ailegatzen duen hori,
|
ez
dakit zein Basaburutan ez dakit zeinek esan omen duen ez dakit zer, anekdota pintoreskoa da, ezen ez argumentua, higatutxoa baliabidea, zuribide politikero gisa ere xahar eta txarra268 Bestetik, beraz, kasu ailegatuarekin jarraitzeko, apez sermolaria" bizkaitarra" [Arana Goirizale edo jeltzale] zela, Unamuno-k ez dakit nola jakingo zuen(" ETAko apaiz" askotxo eta are Gotzainen... data horietan apezak, bizkaitarrak baino errazago, karlistak izaten baitziren.
|
|
|
Izan ere, batetik, ez dirudi 1901eko bizkaitarrismoak, eta preseski alor linguistikoan, kanpaina iraultzaile(?) bati ekiteko aski justifikazio eskain zezakeenik, Euskal Herri osoari begira gainera. Gero, Unamuno-ren arrazoiketa kazeta baterako gutun bat besterik ez da, eta ez dago estuegi hartzerik; baina arrazoitzeko ailegatzen duen hori, ez dakit zein Basaburutan
|
ez
dakit zeinek esan omen duen ez dakit zer, anekdota pintoreskoa da, ezen ez argumentua, higatutxoa baliabidea, zuribide politikero gisa ere xahar eta txarra268 Bestetik, beraz, kasu ailegatuarekin jarraitzeko, apez sermolaria" bizkaitarra" [Arana Goirizale edo jeltzale] zela, Unamuno-k ez dakit nola jakingo zuen(" ETAko apaiz" askotxo eta are Gotzainen bat ezagutu zaharrak ez g... data horietan apezak, bizkaitarrak baino errazago, karlistak izaten baitziren.
|
|
|
–Esan dizu
|
ez
dakit zein izen aipatzen ibili dela?
|
|
|
Oraindik
|
ez
dakit zein den barruan daukadan nobela. Ba ote daukadan.
|
|
2007
|
|
|
Etxean galdetu ere ez zidaten egiten azkenerako, purrustada batez erantzuten bainuen beti, ez nekiela eta haiei ez zitzaiela inporta; inporta, inporta zitzaien noski gurasoei, baina ikasle ona nintzenez lasai uzten ninduten, garaia iritsitakoan neure bidea aukeratzen jakingo nuelakoan.
|
Ez
nekien zein zen bide hori, baina urruti eramango ninduela egiten nuen amets. Urruti esatean ez dut arrakasta sozialararen aparra esan nahi, kilometroen urruntasuna baino:
|
|
|
–
|
Ez
dakit zein mihi luzek bete dizun burua txoriz, ama. Hasiz gero esadazu dena.
|
|
|
Suitza andre sendokote bat da, gurutze bat bularrean erizain antzera (bandera suitzarra ere), ia zutik egon ezin den soldadu abailduari besoetan eusten.
|
Ez
dakit zein zirkunstantziari erantzuten dion. Zer dira, edonon ikusi ohi ditugun Marianne txano jakobino eta ugazabandre Britanniak (taula nahiz grabakiak, hamaikatxo Museo Britanikoan), Volksgeisten errepresentazioak baino?
|
|
|
Telebistak ere bazuen bere historia. Udaltzainen bulego batean erabili izan zuten,
|
ez
dakit zein garaitan, eta poliziei buruzko filmak eta serieak ikusten ziren bakarrik, marrarik eta mantxarik gabe. Aditua egin nintzen, edo zaletua, ez dakit, polizia kontuetan.
|
|
|
–
|
Ez
dakit zein den umeago, Edelmiro.
|
|
|
Eta landare hauen botere kosmikoez. Eta
|
ez
dakit zein laugarren dimentsiotako tunel batez, ur hondoko korronteak aprobetxatuz sortzen diren tunelak edo?
|
|
2008
|
|
|
–
|
Ez
daki zeinen sendagarri zaizkidan berorren hitzak eta aholkuak, frai Millan! –esan zion nobiziak?.
|
|
|
euskarazko hitzak sartzen baitituzte. Eusko Alkartasunaren aldetik, ohikoa da Nafarroako Gobernuari elebitasuna exijitzen dioten oharrak bidaltzea(
|
ez
dakit zein errepidetako seinaleak gaztelaniaz daudela, hango edo hemengo eskuorrietan euskarazko hitzik ez dagoela?). Ohar horiek beti gaztelaniaz bidaltzen dituzte.
|
|
|
–Leku hau berau, oso apala da baina
|
ez
dakizue zeinen goxo prestatzen dituen platerak Adelek.
|
|
2009
|
|
|
bat, kausaren kontzeptu edo kategoriaren haraindikoa, kausalitate printzipioaren baldintza eta mugetatik librea (orduan mundu honetan kausak diren eta izan litezkeenetik at dago Jainkoa, eta munduaren kanpotik honen, arrazoia, edo izan liteke, ikusi egin zein zentzutan, baina ez horren kausa estriktoa kausa efektuaren adieran). Oraingo zientzia, burlatzen da Villasante, ateista da, baina
|
ez
daki zein den munduaren kausa. Historiaren ironiak:
|
|
|
Euskaltzalea izan eta hala ere zenbait jendek erdaraz hitz egiten badu, batez ere gazteek, izan liteke jasa ematen duen slang aski ez daukatelako euskaraz, baina gehiago, nik uste, edo ni beldur, eguneroko kulturako gauzetan euskara pobre pobrea daukagulako, eta haurraren mundutxotik gorako gure mundua erdalduna delako (eta slang falta bera, horren ondorioa baizik ez da agian). Gandiagak UBM baitan bere buruaz behin eta berriro aitortzen duenak, nik
|
ez
dakit zeinentzat ez duen balio gure artean: –jakintza orokorrez ihardun gura dugu, egungo errealitatez mintzatu nahi dugu; baina hona gu mutu, nola mintzatu ez dakigula?
|
|
|
Ama Birjinak beharbada bat bateko miragarrizkoaren paper horixe zuen orduan erlijioan, gaixoen kontsolatzaile eta ezinari nolabait gain hartzeko laguntzaile. Arruti, mende hasierako katolikotasun modu horretan hazi eta hezia,
|
ez
dakit zein harremanetan egon den Luquerekin. Baina Kongresu Euskaristiko Internazionalerako haren Luchas secretas liburuak (1911), Toledoko Kardinal Primatuaren eta Zamorako Apezpikuaren bedeinkazio orrien ondoren, hitzaurre gisa Arrutiren aipatu poesia dakar.
|
|
|
Gotzoni, behin,
|
ez
dakigu zein txokotako baserri batean galdurik zebilela, ahaztu egin zitzaion gurekin adostuta zeukan azterketa dontsua. Beno, hurrengo baten egingo dugu, pentsatu genuen guztiok?.
|
|
|
–Kontsulta bat egin nahi dizut. Jean Genet en aipu bat daukat esku artean eta
|
ez
dakit zein libururi dagokion. Aipua honela hasten da:
|
|
|
Ez dute ezer eskatu eta Diego egarri da.
|
Ez
daki zein ordutan pasatzen den autobusa, oraindik ez ditu buruz ikasi ordutegiak.
|
|
|
Ez nion galdetu, ez dut uste.
|
Ez
nekien zein jarri. Akordatu ere ez, izena behar zenuela eskolara hasi zinen arte.
|
|
|
Hala esan omen zioten behin agureari, hiltzerakoan abestia entzuten bagaude, bertara hiltzen garela. Baina abesti asko daude eta
|
ez
dakigu zein aukeratu. Eta zeuri galdetzen dizugu beraz, agurea zurekin maiteminduta dagoelako eta beharbada horrenbeste denbora ere ez zaigulako geratzen gu bioi erantzuna aurkitzeko.
|
|
|
Eskuak airean dantzatu nituen?.
|
Ez
dakit zein modutan, baina Perezen kontu horrekin zerikusia duela uste dut.
|
|
|
Nazariok ere, keinua gogortu, eskuak jarlekuan bermatu eta zutik jartzeko saioan zegoela zirudienean, Ernestina mintzatu zen, begirunezko irria ezpainetan: . Jauna?, hitz bakar harekin Nazario harritu eta nahigabetuaren ahalegina desegiten zuela; gero, Ernestina halakoetan ohi zuen bezala mintzatu zen, ahotsa altxatu gabe, presarik gabe, pausak eta isiluneak bere berezko modu hartan eginez, halako moldez, non batek
|
ez
baitzekien zeinek hitz egiten zuen gehiago, hitzak edo isiluneak:
|
|
|
Urduriago jarri da ikazkina,
|
ez
daki zein hariri tiratu. Esan du:
|
|
|
Bertze gauza anitzetan bezala, horretan ere nahasirik nenbilen. Frantziako gortera etorriz geroztik,
|
ez
nekien zein ziren justuki senarren eta emazteen egitekoak.
|
|
|
Inork ezin du hurkoaren morala artez epaitu, inork
|
ez
baitaki zein diren benetan haren jokabidearen zioak. Haserreak eta suminak, sarritan funtsezko sentimendu etikotzat hartuak, ez dute garbi ikusten laguntzen.
|
|
|
Nazariok ere, keinua gogortu, eskuak jarlekuan bermatu eta zutik jartzeko saioan zegoela zirudienean, Ernestina mintzatu zen, begirunezko irria ezpainetan: " Jauna", hitz bakar harekin Nazario harritu eta nahigabetuaren ahalegina desegiten zuela; gero, Ernestina halakoetan ohi zuen bezala mintzatu zen, ahotsa altxatu gabe, presarik gabe, pausak eta isiluneak bere berezko modu hartan eginez, halako moldez, non batek
|
ez
baitzekien zeinek hitz egiten zuen gehiago, hitzak edo isiluneak:
|
|
2010
|
|
|
idazte kontuetan ere berdin gertatu zait; zuk badakizu poesia ere izugarri gustatzen zaidala? idatzi ere, idatzi nuen behin edo behin poemaren bat, harik eta aurkitu nuen arte gogokoago nuela irakurtzea sortzea baino; gainera, itzuli ditut euskarara munduan ezagun diren poeta handi batzuen lanak, komunitateko poeta lagun bikain batek askotan esaten dit noizbait argitaratu genukeela, baina ni ez nago horren ziur?, eta
|
ez
dakizu zeinen laket dudan egiteko hori ere; hori gutxi bada, laket dut, halaber, liburuez inguratuta bizitzea, ez bainaiz alferrik Elorrietako komentuko bibliotekaria bertara igorri nindutenetik?
|
|
|
Bai, heriotza! Eta gainera, errepikatzen zidan barruko
|
ez
dakit zein ahotsek, zer arrisku nuen hori esateagatik. Izan ote da sekula heriotza zigorrik ezpada gauerdiz, zuzi argietan, gela beltz eta ilunetan, neguko gau hotz eta euritsuetan?
|
|
|
Azpil zabala ekarri zuten patiora. Zaindariek bastoi kolpez galarazi zuten presoen dantza, eta azpil hartara gidatu zituzten; bertan igerian zebilen
|
ez
dakit zein likidotan ez dakit zein motatako belarra, kea zeriola eta zikin. Jan egin zuten.
|
|
|
Azpil zabala ekarri zuten patiora. Zaindariek bastoi kolpez galarazi zuten presoen dantza, eta azpil hartara gidatu zituzten; bertan igerian zebilen ez dakit zein likidotan
|
ez
dakit zein motatako belarra, kea zeriola eta zikin. Jan egin zuten.
|
|
|
Arestian erlojuak jo du,
|
ez
dakit zein ordu: erlojuaren mailua ez dut garbi aditzen.
|
|
|
Gaua zela amestu dut. Nire gelatxoan nengoela uste dut, bizpahiru lagunekin, jada
|
ez
dakit zeinekin. Emaztea logelan zegoen etzana, ondoan, bere haurrarekin lotan.
|
|
|
Epailea, komisarioa, magistratua,
|
ez
dakit zein etorri berri den orain. Grazia eskatu diot bi eskuak elkartuta eta bere belaunetara makurtuta.
|
|
|
–Rodolfok etengabe hitz egiten zuen telefonoz.
|
Ez
genekien zeinekin hitz egiten zuen, baina suposatzen genuen Rubalcabarekin ari zela. Bai, ziurrenik, Rubalcabarekin?.
|
|
|
–Batak eta besteak eskatuta EAJ prozesuan sartu zenerako, beraien artekoa [PSOEren eta ezker abertzalearen artekoa] porroterako bidean zegoen. EAJk parte hartu zuen elkarrizketa prozesu horretan, baina guk
|
ez
genekien zein zen alderdi sozialistaren eta Batasunaren arteko konfiantza maila, zeintzuk ziren konpromisoak. Horrek baldintzatu egiten zuen solasaldi hura?.
|
|
|
|
Ez
dakite zein aspergarria eta lazgarria
|
|
|
Ez dakit ziur Aingeruk zer pentsatzen duen honetaz guztiaz. Oso gutxi hitz egin dugu, eta badiot beldur pixka bat,
|
ez
dakidalako zein den bere iritzi zehatza. Badakit ez dagoela haserre, baina serio samar ikusten dut, eta tentsio pixka batekin.
|
|
|
–
|
Ez
dakit zein aukeratu...
|
|
|
Hara: ...atu zait; zuk badakizu poesia ere izugarri gustatzen zaidala... idatzi ere, idatzi nuen behin edo behin poemaren bat, harik eta aurkitu nuen arte gogokoago nuela irakurtzea sortzea baino; gainera, itzuli ditut euskarara munduan ezagun diren poeta handi batzuen lanak —komunitateko poeta lagun bikain batek askotan esaten dit noizbait argitaratu genukeela, baina ni ez nago horren ziur—, eta
|
ez
dakizu zeinen laket dudan egiteko hori ere; hori gutxi bada, laket dut, halaber, liburuez inguratuta bizitzea, ez bainaiz alferrik Elorrietako komentuko bibliotekaria bertara igorri nindutenetik...
|
|
2011
|
|
|
–Oilagorretara horiek? Neskatan joaten ditun horiek, zera!?; beste batzuetan ama, artean umea nintzen baina ondo gogoan daukat, koinatuak auzoko
|
ez
dakit zein emakumeri etxera bisita larregi egiten ez ote zion-eta haserre. Ondo gogoan daukat zeren, ama behinik behin, beste guztiak ez bezalako errespetuaz mintzatzen baitzen normalean osabaz, ez zuen hain erraz onartzen txantxetako jarduna hari zegokionean.
|
|
|
– Askok
|
ez
dakite zein gogorra den, eta gehiegi pentsatu gabe etortzen dira holakoetara.
|
|
|
Liverpool, 1814ko urriaren hamazazpia, Acushnet itsasontziko marinelek
|
ez
zekiten zein zen bidaiaren helburua, Afrika hegoaldetik iragan behar zutela salbu. –Deabruarekin itsasoratzen bahaiz berarekin egin duk bidaia?, esan zion ontzimutilari beltzez jantziriko agure batek kaian.
|
|
|
Bide hori elkarrekin ibili ahal izateko bai, makina bat aldatu da; lehenbizi, bortxa eta bakearen inguruko egungo diskurtso publikoa. Eta ikasi dugu giza duintasunaren bortxaezina, etab., errespetatzen, eta gauzatzeko ahalegintzen, ez haiek
|
ez
dakit zein Sinai mendiko absolutuak direlako, baizik gure hautu libre absolutua direlako. Jakitun izanez, geuk hautatu eta eraiki dugun, azken mundu?
|
|
|
|
Ez
dakit zein izutu zen gehiago, katua zakuaren hondoan, semea zakuari eutsi nahian, edo neu katuak ihes eginez gero zer gerta zitekeen pentsatuz. Izuak izu, semeak berak baino lehenago itxi nuen neuk zaku hori, eta mahai gainean zegoen kordela ekartzeko agindu nion hari.
|
|
|
Larrialdietako sarrerako neskatoa ikusi eta Alexis doktore
|
ez
dakit zeinengatik galdezka hitz totelka entzun eta nire baikortasuna behera joan zen mando zahar bat amildegian bezala.
|
|
|
Tejabana haren alboko saila
|
ez
dakit zeinena zen, baina Miserikordiakoek erabiltzen zuten. Orduko kontuak horiek ere.
|
|
|
Kontua da, egun batzuk lehenago, Milans del Bosch jeneralak filmaren estreinaldiaren berri izan zuela ABC Espainiako egunkari eskuindarrean eta alarma guztiak piztu zirela. . Inork ez zuen ikusi, inork
|
ez
zekien zein eduki zuen, ezta ni nor nintzen ere... eta beldur ziren gaia nola landu ote zuen filmak?. Boschek Marcelino Mayor Oreja Espainiako Atzerri ministroari deitu zion berehala, eta honek bere iloba Jaime Mayor Orejari.
|
|
|
Gure gizartea askotan horrelakoa da eta horretaz barre egiten ez badugu zer egingo dugu bada? Atzetik kritika dago,
|
ez
dakit zein puntutaraino balioko duen, baina polita da kritika hori planteatzea, zirikatzea. Bizitzeko arma da umorea?.
|
|
|
Nik uda aurretik erositako kolorezko kondoi gorri berdeak erakusten dizkiot. Justu momentu horretan Montse sartu zaigu gelara,
|
ez
dakit zein aitzakiarekin. Bete betean harrapatu gaitu.
|
|
2012
|
|
|
Euren bertsioari jaramon eginez, errudunak izango lirateke? beno,
|
ez
dakit zein neurritan, baina errugabeak?
|
|
|
Eta zeure gorputza, propioa, arrotz sentitzen duzunean?
|
ez
dakizu zein puntutaraino iritsi zaitezkeen, bere kontra egiteko nahia ere sentitu dezakezu?
|
|
|
Baina ez zinen azaldu, ez zintudan ikusten.
|
Ez
dakizu zein gaizki pasa nuen.
|
|
|
Marea betean askotan hartu izan dut txalupa eta abiatu izan naiz Aginaga aldera eta bidea anguleroen estakaz josita dago? Barruan
|
ez
dakit zein mekanismo pizten zaidan baina irudi horiek txuri beltzean ikusten ditut, argazki zaharrak balira bezala.
|
|
|
Benitori asko kostatzen zaio Oriotik ateratzea, ez du nahi izaten. Jende askok gonbidatzen du honetara eta hartara, afaltzera, bodega batera,
|
ez
dakit zein festa ikustera. %95ean paso egiten du Benitok, eta beregatik balitz %100ean egingo luke paso.
|
|
|
Hilerriko bulegoetan galdetu nuen, baina langileek ez zuten inongo hilobi aldaketaren berririk. Orduan
|
ez
nekien zein zen Dasilvaren helburua, baina orain, zure etxeko sutea eta hortzen desagerpena kontuan hartuta, seguru nago tartean ADNak egon behar duela.
|
|
|
Argazki hau ere Moureren paperen artean zegoen. Ikusi nuenean
|
ez
nekien zein izan zitekeen gainerako dokumentuekin zeukan harremana. Baina gaur begiak zabaldu zaizkit.
|
|
|
–Filosofia irakurtzen ari zela esan zidan, aizu!
|
Ez
dakit zein, eta halako batean, bota zidan:
|
|
|
Horixe izango zen hoberena. Azken batean, nik
|
ez
nekien zein zen Etxeren eta Jokinen arteko harremana. Agian irekita zeuden esperientzia berrietara.
|
|
|
–Sentitzen dut, benetan.
|
Ez
dakizu zeinen gaizki sentitzen naizen zu horrela ikusita.
|
|
|
Bide hori elkarrekin ibili ahal izateko bai, makina bat aldatu da; lehenbizi, bortxaren eta bakearen inguruko egungo diskurtso publikoa. Eta ikasi dugu giza duintasunaren bortxaezina, etab. errespetatzen, eta gauzatzeko ahalegintzen, ez haiek
|
ez
dakit zein Sinai mendiko absolutuak direlako, baizik gure hautu libre absolutua direlako. Jakitun izanez, geuk hautatu eta eraiki dugun, azken mundu?
|
|
|
bai, bizi da? eta
|
ez
dakizu zein garesti ordaindu dudan informazioa!
|
|
|
–Zortzi bat urte bai, erraz. Eta azkenaldi honetan
|
ez
dakizu zein gogorra egiten zaidan. Kafe txarrak, hotza, asperdura, beldurra?, baina?
|
|
|
Luzaroan zain egon ondoren, pazientzia handiaz, eta berriz etzaten zenik ez bainuen aditzen, kriseilua pixka bat zabaltzea erabaki nuen, pixka pixka bat besterik ez. Hortaz, zabaldu nuen?
|
ez
dakizue zeinen mantso?, harik eta, azkenean, izpi mehe bakar bat, armiarma baten haria bezalakoxea, irekiduratik atera eta sai begia bete betean jo zuen arte.
|
|
|
Ez nuen inor ikusi, eta ez nuen inor ikusi nahi; garrantzitsuena edateko ura lortzea zen. Arratsaldean ibaira hurbildu ginen, eta erabaki genuen ilundu bezain laster lehorrera igeri joango ginela lurraldea aztertzeko; baina ilundu orduko ikaragarrizko zaunkak, marruak eta uluak entzun genituen,
|
ez
dakigu zein animalia basatirenak. Mutil gizagaxoa beldurrak akabatzen zegoen, eta erregutu zidan, eguna argitu arte, lehorrera ez joateko.
|
|
|
Gure aingura txikia bota, eta gau osoan mugitu gabe egon ginen. Mugitu gabe esan dut, ez baikenuen lorik egin; izan ere, bizpahiru ordu igaro zirenean era askotako izaki ikaragarriak ikusi baikenituen?
|
ez
genekien zein izen eman, itsasbazterrera hurbiltzen eta uretara lasterka abiatzen, eta, freskura hartzeagatik edo, zilipurdika uretan murgiltzen, inoiz entzun ez nituen oihuak eta uluak eginez.
|
|
|
Biak hilik zeuden, eta neuk lurperatu nituen neure bizilekutik gertu. Baina bietako bat ugaldu egin zen,
|
ez
dakit zein motatako izakiren batekin, eta horiek etxean hezitako ume sail horretako bi ziren. Besteek, berriz, basora egin zuten ihes eta basati bizi ziren han; baina azkenean arazoak ekarri zizkidaten, askotan etortzen baitzitzaizkidan etxera harrapakeriak egitera, eta azkenean tiro eman behar izan nien, eta mordoa hil; harrezkero betiko alde egin zuten.
|
|
|
Baina isildu eta neure pentsamenduak eten nituen ondorio hauekin: lehenengoa,
|
ez
genekiela zein argi eta legeren arabera izango ziren kondenatuak izaki horiek, Jainkoa, ezinbestean eta izatez, neurririk gabe santua eta zuzena baitzen, eta baitzituen izaki horiek zigortu bera ezagutzen ez zutelako eta, Idatzi Santuetan esaten den bezala, haientzat lege zen argiaren kontra 24 bekatu egiteagatik eta barruak zuzentzat jotzen zituen arauen arabera jokatzeagatik, horien oinarriak g... Eta bigarrena, gu guztiok ontzigilearen eskuan buztina garela, eta lur ontzi batek ezin diola Hari esan:
|
|
|
Esan nion nire gaztelua zela, eta nire egoitza, baina banuela beste atseden leku bat mendialdean, printze gehienek zuten bezala, zenbaitetan atseden hartzeko erabiltzen nuena, eta beste batean hura ere erakutsiko niola; baina gure arazoa une horretan itsasontzia eskuratzeko ahaleginak egitea zela. Bat etorri zen nirekin, baina esan zidan
|
ez
zekiela zein neurri hartu eta erabat galduta zegoela, oraindik beste hogeita sei buru geratzen baitziren ontzi gainean, eta azpikeria madarikatua egin zutenez gero, eta harengatik legez heriotza merezi zutela jakinda, gogor eutsiko ziotela egoerari besterik ezean, eta aurrera egingo zutela, bazekiten eta menderatuak izanez gero, Ingalaterrara edo edozein ingeles koloniatara iritsi bezain laster, ...
|
|
|
Eta itxuraz, hondartzatik urruntzeko eta elkarrengandik bereizteko asmorik ez zutenez gero, zuhaitz baten azpian eseri ziren denak, egoera aztertzera. Lo hartzea erabaki izan balute, beste taldeak egin zuen bezala, mesede ederra egingo ziguten, baina beldurtuegiak zeuden lotarako,
|
ez
baitzekiten zein zen ikaratzen zituen arriskua.
|
|
|
Konturatu nintzen baita ere uhartea lugorria zela erabat, eta arrazoi sendoak nituen uste izateko jendeztatu gabea zela eta piztiak besterik ez zirela bizi izango, horietako bakar bat ere ikusi ez nuen arren. Hegaztiak, berriz, ugari ikusi nituen, baina
|
ez
nekien zein motatakoak ziren, eta haiek hilez gero ere, ez nekien zeintzuk izango ziren jateko onak eta zeintzuk ez. Itzuleran, tiro egin nion baso handi baten ondoko zuhaitz batean ikusi nuen hegazti handi bati.
|
|
|
Gogoeta horiek makalaldiaren bigarren edo hirugarren egunetik aurrera bihotza estutzen zidaten, eta astinaldi horretan, bai sukarrarenean eta baita barruaren aurpegiratze ikaragarrienean ere, hitz batzuk kanporatu nituen, Jainkoari otoitz egingo banio bezala, ezin esan badezaket ere borondatez eta itxaropenez betetako otoitza zen edo beldur eta nahigabe hutsaren ahotsa. Burua nahasia nuen, gaitzespena nagusitu zitzaidan barruaz, eta egoera tamalgarri horretan hiltzeko ikarak, burua lainotu zidan beldur hutsez, eta arimaren larrialdi horretan
|
ez
nekien zein hitz ahoskatzen zituen mihiak, eta harridura esaldiak hauek ziren gutxi gorabehera: «Jauna, bai izaki zoritxarrekoa naizela!
|
|
|
Baina lehenik ontziko merkantzia saltzea erabaki zuten, eta gero Madagaskarrera joatea jende bila, batzuk hil ere egin baitziren, preso nindukaten bitartean. Hainbat astez itsasoan ibili eta indiarrekin tratuak egin zituzten, baina
|
ez
nekien zein norabidetan zihoazen, oso zaindua bainengoen neure ganbarotean, noiz hilko ote ninduten zain, mehatxu hau egiten baitzidaten sarri.
|
|
|
Galdutako marinelek bezala, bere bizitzako bakardadean barrena begi etsituak paseatzen zituen, urrunean laino artean bela zuriren baten bila. Berak
|
ez
zekien zein izango zen adur hura, zer haizek bultzatuko zuen bereganaino, zein itsas hegitara eramango zuen, txalupa bat ala hiru zubitako ontzia ote zen, larriduraz kargatua ala zorionez kainoizuloetaraino betea. Baina, goizero, esnatzean, egun hartarako espero izaten zuen, eta zarata guztiak entzuten zituen, itsumustuan jaikitzen zen, harritu egiten zen hura etorri gabe izateaz; gero, eguzkia sartzean, betiere tristeago, jada biharamunean izatea desiratzen zuen.
|
|
|
Hain urrun non gehiago ez baituzu entzungo nitaz mintzatzen!... Eta halere..., gaur ordea...,
|
ez
dakit zein indarrek bultzatu nauen oraindik ere zuregana! Zeren ez da zeruaren aurka borroka egiten, ez baitzaio ihardukitzen aingeruen irribarreari!
|
|
|
–Zu niretzat garai hartan zinen, nire bizitza arrobatzen zuen nik
|
ez
dakit zein indar ulertezin. Behin batez, esate baterako, joan nintzen zure etxera; baina zuk ez duzu gogoan izango, dudarik gabe.
|
|
|
beharbada, laster hilko nauk, egunean baino egunean ahulago nagoela sumatzen diat... eta, guztiarekin ere, ezin diat geroko bizitzaz pentsatu, hitaz bakarrik pentsatzen diat... Zuek, gizonezkook,
|
ez
dakizue zein atsegina izan daitekeen begirada bat edo esku estutze bat... baina nik, zin degiat, nik horren zorion sakon eta berezia sentitzen diat hire ahotsa entzuten dudan bakoitzean, non musurik sutsuenek ere ezin baitute ordeztu.
|
|
2013
|
|
|
–Ideiak joan den mendeko kontuak dituk. Tratua eskaini zidatean eta
|
ez
zekiat zein taldetakoak ziren, ezta haien izenik ere. Eta zer?
|
|
|
Zehatz eta mehatz esateko, berrogeita zortzi. Azaroaren laukoa da,
|
ez
daki zein ikur zodiakokoa. Itsasontzia urperatu zenean, ezkongabea zen.
|
|
|
Hauetatik bat aukeratuko zuen. Hauetatik bat aukeratu zuen, ez neke eta zalantza handirik gabe, baina guk
|
ez
dakigu zein. Sei zortzi horietarik bat, baina gure iturriak, tamalez, ez dira hain ur handietaraino iristen.
|