|
2000
|
|
|
Landu lehenik, lehenik landu beharrekoa, eta utzi koroa azkenerako. Eta azkenean ohartuko haiz, beharbada,
|
ezen
hire santak soberan izan lezakeela hik ezinbertzekotzat jotzen huen koroa ere.
|
|
|
Lehorreratu bezain fite, egun bakarreko epea eman niean, uhartetik alde egiteko. Baina, alde egin zutelarik, penaturik geratu ninduan, zeren, mahometarra banintz, oina pikaturik igorriko bainituen biak —ihardetsi zidan— Haiek joan behar zitean mesanako belaren laxatzerat,
|
ez
hik! Aldiz, hik galdu huen eri handia, ez haiek...
|
|
|
—Ardura berezi bat eman nian,
|
ez
hire gain ibiltzeko baimenik. Atzo ez hindudan arratsalde osoan ikusi, eta gaur ordu batean etorri haiz lanera...
|
|
|
" Sar zaitez hor, eta eraman ezazu hurrengo asteburuan egunkariaren ardura". Horixe agindu zidatek, eta horixe egin nahi diat, ahalik eta txukunen, bihar goizean ene xoko goxora itzuli bitartean,
|
ez
hiregatik ez bertze inorengatik buruko minik hartu gabe.
|
|
2002
|
|
|
–Petardoa edo bonba nik jarri behar diat, ordea,
|
ez
hik –ihardetsi zion Sarak.
|
|
2003
|
|
|
–Kanta
|
ezak
hik ere, kanta...! –esan zion oilarrari.
|
|
|
Aurrean dituan ikasle hauek baino gazteagoak zineten, eta la ostia zinetela uste zenuten. Ez zenuten inoren leziorik hartu behar, ez berak,
|
ez
hik, Bakunin.
|
|
|
Askoz erosoago ibiliko hintzateke-eta, adibidez, Ikasle Abertzaleakeko ikasle entusiasta euskaltzale koadrilla horrekin, hire Pernandokeriak aireratzen, orain duan pijo koadrilla txepel grazioso ustearekin baino. Bai, esan
|
ezak
hik ere, Gomez, Perez edo Lopez horrek bezala, ikastolero alu hauek ez dutela euskara maite, bost axola zaiela Nazioaren hizkuntza, arbasoen ondarea... Eta hurrena saldu ezak, aspaldian horretan habil-eta, hire unibertsalismoa, hire modernotasuna, hire hiritartasuna.
|
|
|
Hamar bat minutu lehenago altxatu zenean bazihoala pentsatu huen, gogoratzen? Baina barra gaineko ezpain-zapiak hartzera joan zuan, muturreko nata arrastoak behin eta berriz alkandorako maukarekin garbitu
|
ez
hi  tzan, seguru asko. Eta burura etorri zaik, atzera  berriz, haren begirada hura, ile txima kiribilduen atzean ezkutatua, eta bere doinu irmoa, gonbiteari ezetz esan zionean.
|
|
|
–Gerra hau ez diagu
|
ez
hik ez nik gidatzen. Gobernuaren aginduak dituk –Sinbadek ez zuen sekula santan Jaurlaritza hitza erabiliko; nirekin behintzat– Zenbat eta faxista gutxiago gure artean, ba enbarazu gutxiago.
|
|
2004
|
|
|
Berdin zaidak, motel! Segi
|
ezak
hire kolega horrekin. Egiatan esaten diat.
|
|
|
Ni irekia nauk, tolerantea.
|
Ez
hi bezala. Ukabila baino itxiagoa.
|
|
|
–Hik segi
|
ezak
hire txorradak bota eta bota. Segi horrelaxe, bazter guztiak nazka nazka egin arte.
|
|
2005
|
|
|
Etxuagu hori ikusiko
|
ez
hik eta ez nik. Zoritxarrez!
|
|
|
–Agian bai, baina potroak ditiat,
|
ez
hik bezala, beti gurasoak engainatzen.
|
|
|
Barrea luzatzen saiatu zen. Baina damutu egin nintzen,"
|
Ez
hik ordea!" erantzun behar zuen, ez zuen halako aukera huts eginen. Farolaren argiak bezala jo zuen trenarenak pirita deskargatzen ari ziren garabietan, ontzi grekoaren mastetan.
|
|
|
Nire haragia eskaintzen diet zuen begiei, nireak zuenetan ditudala ematen. Formoso, atera
|
ezak
hire kamera, egiok erreportaia emaztegai dotore honi, salduko duk kopiarik. Ez tapa zuen haurren begiak, utz itzazue mamiotan zoratzen!
|
|
|
– Anton, entzun
|
ezak
hire alaba!
|
|
|
" Jo ezak, eusko! Jo
|
ezak
hire piezarik ederrena!".
|
|
2006
|
|
|
Bai, zorretan nagok, baina
|
ez
hirekin, hire amonarekin baizik.
|
|
|
Ez
|
ezak
hire xalotasun hori sekula gal, Ernesto. Benetan, ez ezak galdu, eta, nire eskuak harturik, estutu egin zizkidan.
|
|
2007
|
|
|
biak dira ez niak, baina ni eta hak ni eta ez ni osoa biltzen dute (ni eta hik ez bezala); nia barne sentsuan eta ha kanpoko sentsuan oinarritzen da, hia norbere gogozko aukera batean339; hia ere ez ni bat da, baina ha izaki ororen izatearen esferan kokatzen den bitartean, hia ekintza komun baten eraginezko esferan kokatzen da, horrela, ni eta hi baino beste esfera batean kokatua? ha ez ni eta
|
ez
hi da340 Hizkuntza batzuetan hirugarren pertsona ezin da abstraktuki espresatu ere: ha etzanik, zut, eserita dago, esan ohi dute; edo ezberdinki izendatzen dute hiztunarekiko urrun edo urrantasunaren arabera341 Edo aditzean marka propio gabe uzten da (euskaraz:
|
|
|
–Ez diat hire errukiaren beharrik, ergel hori,
|
ez
hire laguntzaren beharrik ere. Bazekiat neure burua bakarrik zaintzen!
|
|
|
Etor hadi hona, mutil, lagunak gaituk eta. Buka
|
ezak
hire txikitoa lasai geure lagunartean jarrita. Ez diat hire aparailu hori sekula beste inoiz aipatuko, ez diat-eta aurpegi zurbilik nahi horregatik.
|
|
|
... urteak joan... denbora joan... nausietxekandereak eztitu zitian, bai segur, nitaz arta gehiago hartuz: ...itala eta arras ontsa konprenitzen zitean gauza hori, nun ari zitzaizkian biak, aldizka edo betan, familiako seme bezala nintzela etxe huntan, beren haurra bezala konsideratzen nindutela eta horrengatik ene geroaz kezkatu behar zutela, eta hola beren ustez bainan" ez bortxaz he, hiaunez", berrogoi urtez goiti xerbitxu egin ondoan, erretreta on bat merezitua nuela, bai segur" zertako
|
ez
hik ere bestek bezala", eta hola sar nindaitekela" o, ez behala ez, bainan denbora puska baten buruan, hik nahiko dukalarik bakarrik, badakik Donapaleun baduk erretreta etxe bat, Giscaren emaztiak benedikatia, uste duka zer uhuria, halakoa eta holakoa han dituk aspaldi huntan eta hain dituk laket nun etxia ez die aipatzen ere, eta jakizak ez hizala ahantzia izanen, jinen gituk hire ikus... ..."
|
|
2008
|
|
|
Biok bizkar bat eginik, hori esaten diat nik. Hik salba
|
ezak
hire lekukoa, eta berak zintzurra salbatuko dik!
|
|
|
Oso gai egokia, bai, motel. Tira, segi
|
ezak
hire tokira, Tom, ganbelua!
|
|
|
–esan zuen Squireak?. Har
|
ezak
hire kapela, Hawkins, eta goazen itsasontzia ikustera.
|
|
|
KOLDO:
|
Ez
hik eta ez beste askok.
|
|
|
Baina nik pentsatzen dinat merkeago aterako zitzaiola Galiziako hoteltxo hartara eraman ez banindu, merkeago aterako zitzaiola sekulako kolpetzarra eman ez balit aho betean, merkeago aterako zitzaiola hortzeria kolokan utzi ez balit, oiak lehertuta eta ahoa odolez gainezka. Argazkiko irribarrea dun neurea,
|
ez
hik ezagutzen dunana.
|
|
2009
|
|
|
Gure Jauna bera dok bat, berak salbauko gaiozak; baina
|
ez
hi.
|
|
|
Erromako altarak bi, gure Jauna bera dok bat, berak salbauko gaiozak; baina
|
ez
hi.
|
|
|
Hamabi apostoluak; hamaika mila aingeruak; hamar mandamentuak; bederatzi ordenamentuak; zortzirak dira zeruan; zazpi sakramentuak; sei argi egileak; Jesukristoren zauriak bost; lau ebanjelariak lau; hiru Trinidadeak hiru; Erromako altarak bi; Jesukristo bera dok bat, berak salbauko gaiozak; baina
|
ez
hi."
|
|
|
bihar mundu guztiak jakinen dik zer zegoen hire urbanizazio alu honen azpian. Eta
|
ez
hire diru zikinak ez hire politikari ustelek ezinen ditek eskandalua amatatu. Udal honetako ezein zinegotzik ez dik hire alde bozkatuko!
|
|
|
bihar mundu guztiak jakinen dik zer zegoen hire urbanizazio alu honen azpian. Eta ez hire diru zikinak
|
ez
hire politikari ustelek ezinen ditek eskandalua amatatu. Udal honetako ezein zinegotzik ez dik hire alde bozkatuko!
|
|
|
–Beñardok bere burua hil zian, eta bekatu hori barkaezina duk. Barkaezina dena, beraz, Beñardok egin zuena duk, eta
|
ez
hik egin huena. Gure anaia infernuan zagok erremediorik gabe, eta hik ez huen haren kondenazioa irudikatu baizik, haren hilotza dagokion lekura eramanez, sutegiko infernura.
|
|
|
Albertok, hasieran, begirada gogortu zuen, baita ahoa apur bat zabaldu ere, zerbait esatera balihoa bezala: . Zer esan nahi duk horrekin, askatasuna heuretzat bakarrik nahi duala eta
|
ez
hire arrebarentzat. Askatasuna duk, ordea, pertsonaren ondasunik preziatuena!?
|
|
|
–Ni inutila izango nauk, Nikolai, baina
|
ez
hik uste bezainbat, protestatu zuen Grigorik?. Nonahi libratzen nauk ni ongi!
|
|
|
–Hitz erdirik
|
ez
hire lagunttoei, ez ile horiari eta are gutiago ipotxari, agindu zidan nire jaunak.
|
|
|
–Tripa ustel horrek, egin
|
ezak
hire jaunak dioena. Erresumak papista behar hau orain.
|
|
|
ABEL. Argi utzi nahi diat gauza bat: semeagatik egin diat,
|
ez
higatik.
|
|
|
KAR. Etzak listua alferrik galdu. Ez diat lan egingo ez Germanekin,
|
ez
hirekin.
|
|
|
–Beñardok bere burua hil zian, eta bekatu hori barkaezina duk. Barkaezina dena, beraz, Beñardok egin zuena duk, eta
|
ez
hik egin huena. Gure anaia infernuan zagok erremediorik gabe, eta hik ez huen haren kondenazioa irudikatu baizik, haren hilotza dagokion lekura eramanez, sutegiko infernura.
|
|
|
–Ni inutila izango nauk, Nikolai, baina
|
ez
hik uste bezainbat –protestatu zuen Grigorik– Nonahi libratzen nauk ni ongi!
|
|
|
Albertok, hasieran, begirada gogortu zuen, baita ahoa apur bat zabaldu ere, zerbait esatera balihoa bezala: " Zer esan nahi duk horrekin, askatasuna heuretzat bakarrik nahi duala eta
|
ez
hire arrebarentzat. Askatasuna duk, ordea, pertsonaren ondasunik preziatuena!" esan ziezaiokeen, adibidez; jarraian, baina, Domingoren arrazoiak ere ulertu zituelako, edo eztabaidarako gogorik ez zuelako eta hura beste memento baterako utzi zuelako, Albertok, aurpegiko giharrak lasaituta, keinua bigundu zuen, baita burua goitik behera mugitu ere bi aldiz, lauzpabost segundoren buruan.
|
|
2010
|
|
|
ABEL. Bazakiat, bai...
|
ez
hi eta ezta hire anaia ere.
|
|
|
TXIMISTA. Ez, ez, hik antola
|
ezak
hire gela. Gero egongo gaituk.
|
|
|
JOANA. (haserre) Aizak, ez hadi harrotu nirekin. Onean ari nauk,
|
ez
hi izorratzeko.
|
|
|
ABEL. Egia, bai, baina ni
|
ez
hitaz. Zakur zaharra nauk eta bazakiat neure burua zaintzen.
|
|
|
" Nola? Esan
|
ezak
hik", erpindu zen Martin. Nik banekien Berlino deitzen ziotela, gaztetan Berlinen izan zelako eta itzuleran hiri hartan ikusitakoa beste gairik ez zuelako.
|
|
|
Baita Pantxoren aurrean ere. " Edan
|
ezak
hik ere —esan zion— Edaria kendu diatenetik tontoa ematen duk. Astoari Morito deitzen diok.
|
|
|
Martin begira gelditu zitzaion. " Ni andre artean ibiltzen nauk, lagun,
|
ez
hi bezala basoko piztiekin eta errekako amuarrainekin. Nola egiten du ba mozoloak?" Pantxo begiak itxita egon zen pixka batean, eta arnaska hasi zen gero.
|
|
|
—Neuk ere
|
ez
hirea, itsasoko karramarroa! —entzun zuen, oihartzun eta guzti, oihu egin ziola urrundik baserriko neskak.
|
|
|
–
|
Ez
hik egiten duana benetan ona bada.
|
|
|
|
Ez
hire buruarekin ihardets!
|
|
|
Hona hire ametsaren azalpena: mirakulua izan dadila
|
ez
hitan baina hire bitartez, zeren ez baihaiz lore baina udaberri.
|
|
|
Lagundua denaren fedea dun eragile eta
|
ez
hirea. Ez haiz hi ari, ez naiz ni ari, baina lagundua dena.
|
|
|
DEN GUZIA HITAN ZAGON ETA
|
EZ
HITAZ KANPO.
|
|
|
Bana ezan eta
|
ez
hire ber atxik!
|
|
|
|
Ez
hire burua bortxa; azkarra haiz.
|
|
|
Hor nagon; hor hire bihotzarekin ulertzen dun,
|
ez
hire buruarekin. Argi ote dun?
|
|
2011
|
|
|
Egunsenti hura, baina, neure gogoan geratu dun betiko, espero izandako argi koloreak izan ez bazituen ere, lainoak eragindako hozkirri harexek elkarganatu egin baikintuen ezinbestean, eta geure zakuetan bata bestearen ondoan goxo egon gintunan, elkarren berotasuna gozatuz, eguna erabat zabaldu eta jaiki ginen arte. Pentsatu bezala, gosaldu eta behera abiatu gintunan, eta gogoratzen naun zein ederra zegoen basoa Urbiatik Arantzazurako bidean, zeru estaliak udazkenaren gorri horiak biziagotzen zituela, pago haritzen hostoek beren adarretan zirautela artean, eta
|
ez
hik eta ez nik etxeratzeko inongo presarik ez genuela ikusita.
|
|
|
Zoriontasuna, berriz, nork bere buruari mugak ipintzen jakitean omen zegon, hala entzun dinat. Bistan zegon horretan ere ez dudala asmatu,
|
ez
hireak non ziren ulertzen, ez eta, eta hauxe garrantzitsuena, noski, neureari beharrezkoak jartzen ere.
|
|
|
hire presentzia hutsak zikindu eginen bailituzke bertze eliztar guztiak, ezta okurritu ere elizan sartzea! Kendu burutik, halaber, frontoian pilotan ibiltzea, apezak meza nagusia ematen duenean bederen, debekatuta baitago hori,
|
ez
hiretako bakarrik, herritar guztiendako ere bai. Ordu sakratu horretan, beraz, etxean egotea izanen duk onena, hemen egon nahi ez baduk bederen, kalabozoan atxilotuta:
|
|
|
aho-sabaia artean ere azken gozotasunaren mende nuela, guztia garratz bihurtu zitzaidanan bat batean? faboritismo hutsa baita hori, Anastasia,
|
ez
hik eta ez nik ezin onartu duguna. Anitzetan pentsatzen dinat, senarra bizirik balego, sekulakoak erranen lizkidakeela.
|
|
|
Eta bukaeran Baltza txakurtxoari eginiko igarpen eta zin beldurgarri batzuk ahaztu(, gure herrixa politikari xaxi jakintsuez etsirik altxako dok halango batez. Etxuagu hori ikusiko
|
ez
hik eta ez nik. Zoritxarrez!
|
|
|
–Eman
|
ezak
hire burua preso!?, egin zioten oihu miliziano gorriek, ontziaren zubitik.
|
|
|
ERNESTO. Mutila trebea duk.
|
Ez
hi bezala?
|
|
|
Jainkoak ni eraman behar nindian, eta
|
ez
hire ama. Begira zer egin dudan.
|
|
|
Batzuetan nire buruari esan izan diot, zertan ari nauk beti esaten, aditzera ematen Euskal Herria maite dudala baina gorroto dudala, eta ezin dudala soportatu? Behin lagun batek esan zidan bezala," kontuan har
|
ezak
hi haizen guztia herri honek eman diala". Eta egia da.
|
|
|
– Ez zakiat zergatik zuzendu zen higana ehorzlea, eta
|
ez
hire amarengana.
|
|
|
Pentsatzeko besaulkian eseri orduko, Agustinen hitzak nituen ganbaran dantzan. " Ez zakiat zergatik zuzendu zen higana ehorzlea, eta
|
ez
hire amarengana". Neronek ere ez.
|
|
2012
|
|
|
Pitrau ez, aspaldi etenak zituen sindikalismo ofizialarekiko loturak; Jojo Etxebarneri honela esplikatu zion bere fidakaiztasuna: " FNSEA ez duk kanbiatuko
|
ez
hik eta ez hi bezalakoek. Hori ez dakik zeinen handi den hik".
|
|
|
Pitrau ez, aspaldi etenak zituen sindikalismo ofizialarekiko loturak; Jojo Etxebarneri honela esplikatu zion bere fidakaiztasuna: " FNSEA ez duk kanbiatuko ez hik eta
|
ez
hi bezalakoek. Hori ez dakik zeinen handi den hik".
|
|
|
Ezer egin gabe bizi zaitezketela uste duzue, baina lana ere egin behar da, horretarako balio ez huelako hago hemen.
|
Ez
hi bakarrik, denak, ez duzue jainkoak agindutako lana egiteko balio, ez duzue gogorik seguruenik, eta alferkerian eman nahi duzue bizitza, seme alabarik izan ez, edota dituzuenak behar den bezala zaindu gabe bizi. Ba, hemen ez duzue alferkerian ibiltzeko tarterik izango.
|
|
|
–Gure Jauna bera dok bat berak salbauko gaiozak; baina
|
ez
hi.
|
|
|
–Erromako altarak bi, gure Jauna bera dok bat, berak salbauko gaiozak; baina
|
ez
hi.
|
|
|
–Hiru trinidadeak hiru, Erromako altarak bi, gure Jauna bera dok bat, berak salbauko gaiozak; baina
|
ez
hi.
|
|
|
–Hamabi apostoluak, hamaika mila aingeruak, hamar mandamentuak, bederatzi ordenamentuak, zortzirak dira zeruak, zazpi sakramentuak, sei argi egileak, Jesukristoren zauriak bost, lau ebanjelariak lau, hiru Trinidadeak hiru, Erromako altarak bi, Jesukristo bera dok bat, berak salbauko gaiozak; baina
|
ez
hi.
|
|
|
–Auskalo. Baina ziur nagok ez dugula
|
ez
hik ez nik idatziko. Idaztekotan, Ibanek idatziko dik.
|
|
|
Baina
|
ez
hire alaba izanik bere baitan sortzaile.
|
|
|
eta
|
ez
hire hilobia loreztatzea.
|
|
|
ABEL. Egin beharrekoa egin duk. Pentsatu
|
ezak
hire familian.
|
|
|
–Destinoaren kontra, ez otoitzek ez biraoek
|
ez
hire baitako korromioak balio ditek ezer.
|
|
|
–
|
Ez
hi bezain ondo, seguru –erantzun dio Mayok, maltzur antzera, iruditu zaio Fideli, nahiz eta askotan esana dion antzekorik, bere irakasle bizitza Mayoren iritziz ezin hobearen aitzakian. Oraingoan, ordea, desberdina iruditu zaio tonua.
|
|
2013
|
|
|
–
|
Ez
hik uste duan adina, spiri. Igorrek gorroto zuen hala deitzea. Triesten pasatutako urteak ekartzen zizkion gogora.
|
|
|
–Bueno, esan zion Koldok, burua goitik behera bi aldiz mugituta, irri nola halako bat betartean?. Ideia heuri bururatu zitzaian Kanbodian, eta, ikuspegi horretatik, nik hiri eskatu diat baimena, beharbada,
|
ez
hik niri?
|
|
|
Ezin diat gehiago?, eta abiada guztiz astirotzen zuela, erantsi zuen: . Segi
|
ezak
hik, eta irabaz ezak, ahal baduk!?.
|
|
|
Hik lagatzen ez baduk, Berak ez hau lagako. Eta hire aitak karitatea egiteko ekandua duen lez (50.000 pezetako eskupekoa eman ziguk aurten, pentsa?!), egin
|
ezak
hik ere berdin biharko egunean, enpresako buru izaten haizenean. Mundua, izan ere, harreman batzuen esparrua besterik ez duk:
|
|
|
–Zalditik erortzean eginak,
|
ez
hire arkabuzak.
|
|
|
AXUN: Horrek bai jakin, eta
|
ez
hik! Alabak ere agoantatu ez eta hik hartu behar etxean!
|
|
|
KEVIN. Benga Ibon, mesedez! Hori horrela balitz ere, berak hartu likek hi uzteko erabakia,
|
ez
hik. Eta Itxasok maite hau oraindik, seguru nagok.
|
|
|
Eztiat uste ondo daudenik!
|
Ez
hiretzat, eta ez Itxasorentzat!
|
|
|
AIMAR. Nik
|
ez
hirekin.
|
|
|
EIDER: (irribarrez) Ulertzen ez badun, galdetu, baina
|
ez
hire burua engainatu. Horrela ez dun ezer lortuko.
|
|
|
–Bueno –esan zion Koldok, burua goitik behera bi aldiz mugituta, irri nola halako bat betartean– Ideia heuri bururatu zitzaian Kanbodian, eta, ikuspegi horretatik, nik hiri eskatu diat baimena, beharbada,
|
ez
hik niri...
|
|
|
Hik lagatzen ez baduk, Berak ez hau lagako. Eta hire aitak karitatea egiteko ekandua duen lez (50.000 pezetako eskupekoa eman ziguk aurten, pentsa...!), egin
|
ezak
hik ere berdin biharko egunean, enpresako buru izaten haizenean. Mundua, izan ere, harreman batzuen esparrua besterik ez duk:
|
|
|
Ezin diat gehiago", eta abiada guztiz astirotzen zuela, erantsi zuen: " Segi
|
ezak
hik, eta irabaz ezak, ahal baduk!".
|
|
|
Etxehori makurtu zen berehala, gero luzatu zen lurrean, ahots behera eta asmura tirokatu zuen ilunean, bertzeari jakinarazteko bederen arma bat bazuela, eta kasu egin behar zuela. Aizak hi, bota
|
ezak
hire arma, baditiat jendarmeak nirekin, pean. Ez duk xantzarik batere ihes egiteko. Hi, Ivan deitzen da eta horra haren agurra.
|
|
|
Deitzen dizkiek polizierak. Errepikatzen daiat, azken aldia duk, bota
|
ezak
hire arma, hemendik bost minutura jendarmeak hor izanen dituk.
|