|
2000
|
|
|
Ulertezina dena, baita azalpenik ez duena ere, azaltzen saiatu dira iritzi publikoan eragin nahirik, buruan dituzten neurri murriztaileak kosto politikorik txikienarekin onartzeko bidea izan dezaten. Nafarroako gizartea
|
ez
dago euskararen kontra eta badakite lan handia egin dutela errealitate hau aldatzeko; euskararen kontra jartzeko gezurra, iraina eta intoxikazioa erabili dituzte, bizi izan dugun kanpaina mediatikoan ikusi dugun bezala. Gizartean sakonki errotua dago hobe dela jakitea ez jakitea baino.
|
|
|
26
|
Ez
dago euskarazko itzulpenik. Bai, berriz, gaztelerazkoa:
|
|
2001
|
|
|
Aipatutako eztabaidak modu eta indar ezberdinez dirau Euskal Herriko hirueremu administratiboetan. Lege aldetik ere, Hego Euskal Herrian, Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE) 1982an onartutako. Euskararen Erabileraren Normalizaziorako Oinarrizko Legean?, zuzenean erabilerari buruz mintzatzen den bitartean, Nafarroako Autonomi Erkidegoan (NAE) 1984an onartutako. Euskararen ForuLegean?, gehienbat euskararen ezagutzari buruz mintzatzen da; Ipar Euskal Herrian,
|
ez
dago euskararen aldeko legerik. EAEn, normalizazio prozesua aurreratutabadago ere, eztabaida soziala oraindik ere bizirik dago; plangintzak egiterakoan, ezagutza maila azpimarratzen da gehienetan, hizkuntz eskakizun batzuk lortzeajartzen da helburu, euskararen erabilerak behar duen garrantzia kontuan hartugabe.
|
|
|
Idazlea besterekin ari dela, irakurlearekin alegia, gogora dadin nahi genuke, ez bere buruarekin. Euskal irakurleak erdaraz irakurtzen du, denon gisara, eta
|
ez
dago euskaraz berresan beharrik erdaraz hobeto behin eta berriro esan diren gauzak, irakurleari zerbait jakingarri ez badakarkiote.
|
|
|
Hara zeintzuk diren datu ofizialak: 1996ra arte, elebidunen kopuruak gutxienez %5ean egin zuen gora; Nafarroako herritarren %68
|
ez
dago euskara sustatzearen aurka, eta ikasturterako 3 urteko haurren euskarazko matrikulazioak %30ean mantentzen direla ematen du.
|
|
2002
|
|
|
Era labur eta sinple batean esateko, herriko berriak euskaraz irakurtzeko aukera. Hemen
|
ez
dago euskarazko prentsa erosteko ohiturarik, eta «Otamotz»ek neurri batean behintzat hutsune hori bete du. Guk ez dugu helburu erraldoirik, baina bertan lanean gabiltzanontzat balio handia du Urretxu Zumarragan euskarazko hedabide bat izateak.
|
|
|
Nahiz eta gazte hauek ikastoletan hezi izan diren, erdaraz euskaraz baino gehiago irakurtzeko ohitura hartu dute gaztetatik. Izan ere, oraindik hainbat obra
|
ez
daude euskaraz eta derrigorrez erdaraz irakurri behar dituzte: hor daude Ken Folletten «Los pilares de la Tierra« eta beste obra batzuk, Noah Gordonen «El Medico» eta «El Rabino», Stephen King, Dean R.
|
|
|
Interesa duen pertsona batek bere inguruko hedabideetan nahi duen informazioa lor dezake. Baina, oro har, ez da nahiko informazioa zabaltzen,
|
ez
dago euskarazko hedabide askorik ere, eta are gutxiago euskal literaturari leku ematen dioten hedabide askorik. Nahi duenak arakatu behar du eta ez da guztiz erraza.
|
|
|
– Eibarko Industria Ingeniaritza Teknikorako Unibertsitate Eskolan
|
gauregun
ez dago euskarazko eskaintzarik.
|
|
|
Nafarroako Unibertsitate Publikoan
|
ez
dago euskara planik, horrelakoren batprestatzen saiatu badira ere. Plana gauzatzen den bitartean, duela hiru urte hartuzuten neurriaren arabera, titulazio bakoitzean gehienez ere 18 kreditu eskainditzakete euskaraz.
|
|
|
Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian
|
ez
dago euskara planik.
|
|
|
Derrigorrezko kredituei dagokienez, Biologia eta Kimika dira eskaintza osoa euskaraz duten lizentziatura bakarrak (1.taula). Fisikan eta Matematikan %80 inguru eskaintzen da, baina IngeniaritzaElektronikoan
|
ez
dago euskarazko eskaintzarik.
|
|
|
* Gaur egun, titulazio honetan
|
ez
dago euskarazko eskaintzarik, Euskara Zientifikoa hautazkoirakasgaia izan ezik.
|
|
|
Gaztelania da Euskal Herriko Historia lantzeko orduan gehien erabiltzen den hizkuntza. Eusko Jaurlaritzak kaleratu berri duen azterketa batean, EHUko Geografiaeta Historia Sailetako irakasleek bitartean argitaratutako liburu guztien%8, 7, liburu atalen %11, 2 eta artikuluen %4, 9 baino
|
ez
zeuden euskaraz idatzita35.Gutxi dira, beraz, gure hizkuntzan idatzitako lanak, eta, are gutxiago, ikerketa lanak direnak. Tokian tokiko historian, zuzenean edota itzulpenen bitartez, euskaraz argitaratutako lanak ugariak baldin badira, ez da gauza bera gertatzen ikerketaren munduan.
|
|
|
Halako jarrerek zerbait erakusten badute hau da: euskararen alde omen dauden batzuk
|
ez
daudela euskararen alde, baizik zinez eta benetan euskararen sinboloa modu batera erabiltzearen alde, eta hortaz, euskararekin zuzenean zerikusirik ez duen beste zerbaiten alde edo kontra, halako gisaz non euskara bera bigarren mailan uztea nahiago baitute. Beraz, batzuentzat euskara bigarren mailan gelditzen da, itxurak egiten lasterka baldin badabiltza ere, beste interes arrotz batzuek menderaturik baitabiltza korrika.
|
|
|
Galera horren arrazoiak era askotakoak izan daitezke, baina argi dago ikasleek dutela euskaraz ikasi irakasleek ez badakite. Euskaraz dakiten ikasleen kopurua %49koa da eta irakasleena aldiz %29koa, eta dakiten horien artean euskaraz zerbait irakasten dutenak %20 Hau da, Euskal Herriko Unibertsitateetan
|
ez
dago euskaraz dakien behar adina irakaslerik eta daudenak ez dira euskaraz irakasteko probetxuz erabiltzen. Datu horien alde ezkorra ezaguna da; baina niri hemen datu horien alde baikorra, hau da, unibertsitatean euskaraz dakien masa kritikoa 2000 ikasturtean 47.422 ikaslekoa izan dela interesatzen zait.
|
|
2003
|
|
|
Ikerketa soziolinguistiko desberdinetan, Erribera euskararen alde azaldu da, baina hainbat herritan
|
ez
dago euskara ikasteko aukerarik; bakar batzuetan AEK k betetzen du behar hori.
|
|
|
Gaztelaniaz idatzitako medioetan ere jarraitu daiteke Egunkaria ren auzia.
|
Ez
dago euskaraz komunikatzeko beharrik. Eta botere publikoez eta herriekimenez gain, Euskaltzaindiari ere eskatuko nioke hausnarketaren bat.
|
|
|
Egia da euskalduntzat jo daitezkeen gazte horietako asko
|
ez
daudela euskararen komunitatean txertatuta, eta, baita ere, erdaraz duten gaitasuna euskaraz ez dutela. Mugak muga eta gabeziak gabezia, egoera berri horrek aukerabe rriak eskaintzen ditu eremuz eremu eta jendaurreko jardunetan euskara ‘kanpora, plazara jalgi’ dadila.
|
|
2004
|
|
|
Besteak baino zaharragoa dela ere esan daiteke, baina hemen, alegia, hitz egiten den tokian edo Europan. Egia da Europan
|
ez
dagoela euskara baino hizkuntza zaharragorik, besteak gero etorri zirela, euskara jada hemen zegoenean. Baina, horregatik ezin daiteke esan etorri berri ziren indoeuropar hizkuntzak baino zaharragoa denik, zeren haiek apika bizirik egongo ziren Arabiar Penintsulan edo dena delako lekuan.
|
|
|
Koldok antzina Añana hegoaldeko »Gobiaran, Gesaltza eta Lantaron» euskararen egoera larriaren zergatiak argitu ditu. " Hiru herrialde horietan
|
ez
dago euskararen aztarnarik, ezta toponimoetan ere. Hori zergatik?".
|
|
|
Zuek har zazue edozein hiztegi:
|
ez
dago euskerazkorik. Ba dago hiztegirik bai, baina euskerazko hitzek erderaz zer esan nahi duten eta erderazko hitzek euskeraz zer, diotenak bakarrik; ez dago, ordea, euskaldunik eta euskeraz, euskalduna zer den esplikatzen dizuen hiztegirik.
|
|
|
Beraz, guztiak ere historialari profesionalek idatziak dira eta espero zitekeen bezalako kalitatedunak. Hortaz erreferentziazko obrak dira, kontsultarako baliagarriak, nahiz, jakina, ez diguten euskal kanon definitiboa eskaintzen (ez dute lortzen guztiz euskal epekatze historiko propio bat ehuntzea, jatorriz bata ere
|
ez
dago euskaraz idatzia, ezta Riverarena ere?, euskarari ez diote beti, ene gustuko bederen, merezi duen arreta eskaintzen, eta zazpi probintziak aztertzen saiatu arren euren egileen Iparraldeko edo Hegoaldeko jatorria hein batez igarri egiten da azken emaitzan...).
|
|
|
Alegia, Frankfurteko biztanle arrunt batek alemanieraz egiten duen bezala egiten dute euskaraz.
|
Ez
daude euskara ona eta euskara, euskara txarra eta euskara baizik. Euskara ona ere egongo da noski, gaztelania eta japoniera ona dauden hein berean, baina hizkuntza (edozein hizkuntza) maila horretan menperatzea batzuren esku baino ez dago:
|
|
|
Erabat erdarazkoa zen,
|
ez
zegoen euskaraz egiteko inolako aukerarik. Irakasleak fraideak ziren, baina kanpotarrak denak.
|
|
2005
|
|
|
Zalantzarik
|
ez
dago euskara inguruko hizkuntzekiko ukipenean bizi dela eta, gainera, ukitze horretan euskara dela hizkuntza menderatua eta frantsesa,
|
|
|
Ekarpena, hizkuntzalaritzaren esparruak lantzetik etorriko da, jakina. Zalantzarik
|
ez
dago euskarak orain arte landu ez diren esparruetara hedatzeko aldatu egin behar duela. Hortaz, hizkuntzen aldaketen nondik norakoak ulertzea funtsezkoa da gertatuz doazen aldaketak ebaluatu ahal izateko' 0 Filologia ere funtsezkoa zaigu euskarak mendeetan zehar garatu dituen baliabideak ezagutzeko eta orain arte gertatu diren aldaketen noranzkoa finkatzeko.
|
|
|
Zoritxarrez, eta nire uste apalean, hazten, handitzen ari da euskararekiko honelako sentipena dutenen kopurua, hasieran esan dudanez. Euskaltegietara hurbildu besterik
|
ez
dago euskararekin erreta eta nazkatuta daudenak aurkitzeko, euskara ikastea titulu bat edo Hizkuntz Eskakizunen bat eskuratzeko soilik planteatzen dutenak, berau lortutakoan euskara bazter batean utziko dutenak... Askotan, aurreko bi taldeetako batean kokaturik egon direnak aurki genitzake talde honetan, baldintza eta arazo pertsonalek ekarriak, beraiek edo hurbileko batek bizi izandako egoera edo arazoek eraginda.
|
|
2006
|
|
|
«Problema goitik dator. Gure komunitateko jesuitok gara unibertsitatea zuzentzen dugunak eta hemen
|
ez
dago euskararentzako maitasunik».
|
|
|
Bai, badakit zuk aipatzen dizkidazunekin ez naizela horren entusiasmatuta egoten, baina uler ezazu, behin baino gehiagotan aipatu dizut:
|
ez
nago euskaraz irakurtzen horren ohituta eta, gainera, liburu horiek... ez dakit, ez dute zerikusirik tailerrean aztertzen dituztenekin. Irakurri zenuke El corazón es un cazador solitario, Nekane.
|
|
|
Baina ez dugu pentsatu behar komunitate berezi bat osatzen dutenik. Euskara teknikarien multzoan sartzeko ez dago iniziazio erriturik, ez dago liturgia berezirik, eta
|
ez
dago euskarazko hitz magikorik ikasi eta errezitatu beharrik. Hori baino sinpleagoa da.
|
|
|
Ikusi besterik
|
ez
dago euskaraz publikatu diren 1.851 titulu publikatzeko 275 argitaratzaile desberdinek esku hartu dutela. (Frantzian argitaletxe bakar batek ateratzen du hori eta gehiago.) Itxura gabeko kopurua.
|
|
|
Haatik, aireportuak leporaino beterik egon behar zuen. Eta itxura batean Gabon egun hartan aireportuan
|
ez
zegoen euskaraz hitz egin zezakeen inor. Hitz egin beharrik, horrelakorik izango ez zutelakoan, konektatu behar zuten hurrengo hegaldiaren datuak zekartzaten.
|
|
2007
|
|
|
Bide batez, euskararekiko konpromiso eza leporatu dio itsuen elkarteari: «Nola liteke diru publikoa, guztiona den dirua, edonoren esku uztea
|
ez
badago euskararekin konprometituta. ONCEk ez dauka inolako interesik euskara bultzatzeko eta ezerk ez du behartzen hori horrela izan ez dadin.
|
|
|
ONCEk ez dauka inolako interesik euskara bultzatzeko eta ezerk ez du behartzen hori horrela izan ez dadin. Gainera, ONCEri
|
ez
dagokio euskara suspertzea. EAEko hiritarren eskubideak bermatzea ez dagokio ONCEri, herri administrazioei baizik.
|
|
|
Iruñeko udalean osoko bilkura guztietan euskara hutsean aritu nintzen beti.
|
Ez
zegoen euskaraz zekien besterik. Neure taldean, HBn, zer edo zer ulertzen zuten eta azken urteetan beste euskaldun bat sartu zen.
|
|
|
Horregatik erronka nagusia" adostutakoa konplitzean" datza. Gabeziarik handiena
|
ez
dago euskararen ezagutzan, erabileran baizik. Gipuzkoako bulegoetako lankideen %80 inguruk oinarrizko elebitasun maila du.
|
|
|
Euskararen berreskurapen prozesuan, hizkuntzaren biziraupenean eta hemendik aurrerako guztietan HEAk estrategikoki duen garrantziaz aspaldian jabetu ginen, eta horixe da geure lanaren ardatza.
|
Ez
dago euskararen etorkizuna bermatzerik tarteko belaunaldia bermatuta ez badaukagu. Tarteko belaunaldi hori da (batzuek, lotsagabeki nire ustez, galdutzat eman duten belaunaldi hori) euskararen transmisioaren giltzarria, euskara hizkuntza osoa badela eta izan daitekeela erakutsiko diguna:
|
|
|
Lehentasunez, oso garrantzitsua izan baita eta izaten jarraitzen baitu ikasleak non AEK bertan izatea. Herrietan askotan
|
ez
dago euskaraz aritzeko edota euskaraz bizitzeko zantzu izpirik ere, eta euskaltegia edo euskara ikasleak izaten dira euskal haize hori ekartzen dutenak.
|
|
|
Hau da, zonalde euskaldunetako belaunaldi euskaldunak euskarazko gizarte harreman sareetan hazten diren bitartean, Gasteizen eta Araban euskarazko sarerik ia ez dago, euskaldunak erdarazko harreman sareetan gizarteratzen direlarik. Hortaz, zonalde erdaldunetan harreman sare berririk sortu ezean,
|
ez
dago euskaraz norekin egiterik eta, euskaldun gehiago egonda ere, erabilerak bere horretan dirau.
|
|
|
Hala ere, ez dirudi haurrek beraiek direnik euskararen erabileran euren kabuz eragiten dutenak; izan ere, solaskideen artean haurrak baino
|
ez
daudenean euskararen presentzia inoiz baino baxuagoa da (%0, 8).
|
|
|
Atentzio ematen du solaskidea bertan ez dagoela buruz buru egiten diren elkarrizketetan baino euskara gehiago erabiltzea: Nafarroan% 6,6 da euskararen erabilera orokorra eta% 9,2 solaskidea bertan
|
ez
dagoela euskaraz egiten dena. Hori bera Araban eta Iparraldean ere nabarmena da.
|
|
|
Oraindik ere leku batzuk bereziki babestu beharrean gara eta hori ez da gertatzen ari. Nafarroa Garaiko datuetara etorrita berriz ere Vascuenceren legeak berak oinarri hartzen duen banaketak ere ez du bermatzen euskara ofiziala behar lukeen lekuetan hala izan dadin, datuak begiratzea besterik
|
ez
dago euskararen erabilera datu orokorrak ezagutza handia den eremuetan 1993ko kale neurketaren azpitik ageri baitira, zer esanik ez euskarak babes hori ez duen eremuetan. Administrazioak eta Euskal Autonomia Erkidegoaz ari naiz oraingoan, behin eta berriz esan izan digu azken aldian euskaldunon utzikeria dela erabilera datuak aldrebesten dituena.
|
|
|
Arestian aipatu dugun bezala,
|
ez
dago euskarazko emaitzak soilik agertzen dituen bilatzailerik. Hori arazo bat da aurkitu nahi dugun hitza berdin esaten bada beste hizkuntza batzuetan.
|
|
|
Erdaraz ekoitziak, pentsaerak pentsaera etaideologiak ideologia, ez omen dira eta euskal literatura. Baina, ez dakit zer miraridela medio, euskal kultura izateko
|
ez
dago euskararen beharrik nahitaez. Eztaeuskal zinema egiteko ere.
|
|
|
adibidez, «zaldia», edo «bihar Aizkorrira joango nintzateke», errepresentazio batzuk dira, horiek per se berdin egon ahal baitira zertuak ahozko zeinuetan (euskaraz, adibidez), edo idatzizko zeinuetan (grafia latinoan, adibidez), edo burmuineko zeinuetan. Eta, hain zuzen, burmuinean «betidanik» dauden zeinuak edo errepresentazioak dira, edo betidanik dauden errepresentazioek ahalbidetzen dituzte orain esaten/ idazten ditudanok (burmuineko errepresentazioak
|
ez
daude euskaraz). Gogojendearen usteak (ideiak) hala nahiak, ex hypothesi:
|
|
|
Fernando Ruiz de Piñeiro epaile madrildarrak, ZEINA Euskal Herriko Epaitegi Nagusiko buru izendatu berri (a) deN, adierazi berri du Euskal Herrian epailea izateko
|
ez
dagoela euskara jakin beharrik; baina, zuzenbidea, ostera, jakitea behar beharrezkoa dela.
|
|
|
|
ez
dagoela euskara jakin beharrik epailea izateko Euskal Herrian
|
|
|
Fernando Ruiz de Piñeiro epaile madrildarrak, ZEINA Euskal Herriko Epaitegi Nagusiko buru izendatu berri (a) BAITa, adierazi berri du Euskal Herrian epailea izateko
|
ez
dagoela euskara jakin beharrik; baina, zuzenbidea, ostera, jakitea behar beharrezkoa dela.
|
|
|
Fernando Ruiz de Piñeiro epaile madrildarrak, [BERAU Euskal Herriko Epaitegi Nagusiko buru izendatu berri (a)], adierazi berri du Euskal Herrian epailea izateko
|
ez
dagoela euskara jakin beharrik; baina, zuzenbidea, ostera, jakitea behar beharrezkoa dela.
|
|
|
Euskal Herrian epailea izateko
|
ez
dagoela euskara jakin beharrik edo
|
|
|
Euskal hizkuntza komunitatea berrosatzeko herri gogoa, Euskal Herria euskalduntzeko kontzientzia eta borondatea, ezinbesteko eta oinarrizko osagaia da. Azkenik, kontuan hartuz euskararen normalizazioaren gaia zehar lerro izaera duela eta hizkuntza politikarik gabeko jardun politikorik
|
ez
dagoela euskarari instituzioen organigraman erdigunea eskaintzeko deia egin nahi dugu. Joera handia dago kultura edo hezkuntza batzordeetatik soilik kudeatzeko eta hori oztopo bilakatzen da beste sail batzuetan euskararen normalizazioari behar den indarrez ekiteko.
|
|
|
Nafarroa erdal estatu bat izan zen, eliteak erdaraz aritzen zirelako (jendaurreko ekitaldietan behin  tzat), administrazioa erdaraz egiten zelako eta Tafallatik beheiti bizi ziren gehien gehienak erdaldunak zirelako. 1841a arte, Nafarroa erresuma bat izan zen, baina Gorteek eta Diputazioak ehunka urtez sortu zituzten dokumentuetariko bat ere
|
ez
dago euskaraz.
|
|
|
|
Ez
dago euskarari buruzko politika bat baizik eta administrazio mugen araberako politika asko —hizkuntza hori Euskal Herri osoan ofiziala ez izatea horren adibiderik argiena litzateke—; eta, jakina, ez dirudi aniztasun juridiko hori euskaldungoaren mesederako izan daitekeenik. Egia da, bai, hizkuntzen lurralde kontuak historikoki —eta ez esentzialki— ulertu behar direla, baina —J.
|
|
2008
|
|
|
Wikipedian" Txernobilgo hondamendia" bilatu besterik
|
ez
dago euskarazko sarrera oso txukuna da saltsaren neurriaz ohartzeko. MOEk eta EANAk 2005ean antolatu zuten Txernobil Foroak demostratutzat utzi zituen aipatu kopuruak, 56 hildako lekuan berean eta 9.000 erradioaktibitateak erakarritako kantzerrengatik.
|
|
|
Hitz gutxitan esateko, ahaleginak egiten dira, baina egunean egotetik urrun gaude eta arriskua dago gero eta urrunago egoteko. raz jarri diren produktuak gero ez dira eguneratzen. Adibidez, Windows sistema eragilearen euskarazko azken interfaze paketea XPrena da,
|
ez
dago euskarazko Windows Vistarik. Euskarazko Mandrake Linux 10 da dagoen azkena, baina geroztik hainbat bertsio atera dira (orain Mandriva izenarekin), euskarazko Debian Linux 2005ekoa da, baina geroztik 2007an beste bertsio bat atera zuten eta hori ez dago, nik dakidala, euskaraz, etab.
|
|
|
euskararen hizkuntza erkidegoaren nukleoko kideek osatzen dute euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoa. Baina horrek ez du esan nahi hizkuntza erkidegoko kide guztiak euskal hedabideen kontsumitzaile handiak direnik, ezta euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoan
|
ez
dagoenik euskararen hizkuntza erkidegoko kide ez diren biztanleak ere.
|
|
|
Izan ere, irratiaren kontsumitzaileen %34, 3ak uniberEuskararen hizkuntza erkidegoaren nukleoko kideek osatzen dute euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoa. Baina horrek ez du esan nahi hizkuntza erkidegoko kide guztiak euskal hedabideen kontsumitzaile handiak direnik, ezta euskal hedabideen kontsumitzaileen nukleoan
|
ez
dagoenik euskararen hizkuntza erkidegoko kide ez diren biztanleak ere. tsitate ikasketak ditu, %29, 7ak goi mailako batxilergoa edo BBB, %13, 9ak oinarrizko batxilergoa edo LH eta %16, 2ak oinarrizko ikasketak. Eguneroko prentsaren kontsumitzaileen artean, aldiz, %43, 8ak unibertsitate ikasketak ditu, %26, 0ak goi mailako batxilergoa edo BBB, %12, 7ak oinarrizko batxilergoa edo LH eta %14, 6ak oinarrizko ikasketak.
|
|
|
Euskara hizkuntza ofizialkidea da eskualde batzuetan, baina ofizialtasun formal horrek ez du naziorik eraikitzeko ahalmenik erakutsi gaur arte. Nolanahi ere, Euskal Herriaren autodeterminaziorik
|
ez
dago euskarazko jardunik gabe, delako herri hori euskalduna izatekotan. Gainerakoa, niri dagokidanez, bost axola:
|
|
|
Horra bada gure intelektual aurrerakoiek zer opa dioten Herri Euskaldunari:
|
ez
dago euskarazko kultura nazionalean bizi beharrik kulturgintza euskalduna egiteko. Gaztelaniaz, zergatik gaztelania, eta ez espainola?
|
|
|
zinatuta, > keraz, > Bestetik, behar baino letra larri gehiago ageri da, Ituna eta Agindua ez baitira izen bereziak, eta Euskaltzaindiak 1990ean emaniko arauak dioenez, karguak letra xehez idatzi behar dira, eta arau horrek eztabaida piztu arren, oraingoz Euskaltzaindiak ez du bestelakorik arautu. Azkenik, hitz hurrenkera
|
ez
dagokio euskarari zati batzuetan bederen, tra > > ahal> izateko> ordainketa> Agindua> gaztelaniazkoaren parekoa baita. Azkenik, aipa dezagun egitura pasiboa dugula aktiboa behar genukeen lekuan:
|
|
|
Euskal literaturaren kasuan zilegitasun literarioa eta unibertsaltasuna helburu dituen idazle hasi berriak beti izan ditu bi aukera garbi. Bata, euskarari uko egitea, Unamunok modu sonatuan egin zuenez,
|
ez
baitago euskara darabilen eta unibertsaltasuna bana dezakeen hiriburu literario nahikoa desnazionalizaturik Euskal Herrian, are okerrago, ez baita egon luzaz ezta zilegitasun nazionalik behinik behin eman zezakeen hiribururik. Bigarren aukera:
|
|
|
1903an Sabino Arana hilik, EAJren kazetetan
|
ez
zegoen euskaraz arituko zen idazle jeltzale nabarmenik. Euskarazko artikuluei leku egiten segitu zieten, baina oso modu marjinalean, Sabino Arana bizi zela baino gutxiago474 Euskalerria Elkartetik zetozen jeltzaleek ere ez zeukaten euskaldun idazle askorik, baina hizkuntza arloko euren eredua, Azkue, arras bizirik eta aktibo zegoen, eta haren Institutuko katedran ikas zezaketen nola idatzi.
|
|
|
Euskal Diputazioek, adibidez, Euskaltzaindiari dirulaguntzak eman arren, gainerakoan kasu gutxi egiten zioten. Azken finean administrazioan erdara zen nagusi, eta
|
ez
zegoen euskara arautu baten beharrik. Horregatik garai honetan Euskal Akademiak lan normatibo oso urria burutu zuen.
|
|
|
6 Oteizaren testu gehienak
|
ez
daude euskarara itzuliak. Ahal denean, euskaraz aipatuko ditugu eta euskarazko bertsioaren orria zehaztuko dugu.
|
|
|
«garrantzitsuena denei mezua ailegatzea da, guztiengana ahalik eta argien irits dadila; guztiek gaztelania ulertzen dutenez, mezua ulergarria denez hizkuntza horretan, adieraz diezaiegun mezua hizkuntza horretan». Euskara komunikaziorako instrumentu soil bezala erabiliz, oinarrizko bertze alde batzuk kontuan hartu gabe, dudarik
|
ez
dago euskara baztertu egiten dela. Euskara, ordea, mezu bat transmititzeko instrumentua izateaz gain, euskara bera mezua da.
|
|
|
Horregatik, aldizkariak eta webguneak eskualdeko kirolarien eta kirolzaleen beharrei erantzuna ematen diela uste dut; hori da helburua. Gainera, egun
|
ez
dago euskarazko kirol aldizkaririk.
|
|
|
«Hasiera hartan, klaseak euskaraz emateko zuzendaritzak oniritzia eman bazuen ere, ez zuen inon ere jaso erabaki hori, eta finkatu gabe gelditu zen. Hala, oposaketak egin zirenean, ez zen euskaldunik sartu, eta egun batetik bestera, iazko lehen klase egunean, jakin genuen
|
ez
zegoela euskarazko klaserik». Hainbat klase eman zituzten, azkenean, euskaraz, ordezkapenak egitera sartu zen irakasle batek euskaraz bazekiela suertatu zelako, eta derrigortasunik izan ez arren, hala egitea erabaki zuelako.
|
|
|
Biak bertakoak dira, ni jaiotzerako hemen bizi zirenak, esan digu geroago. Hauek ez dute Arestiren aitaren etxearen berri, baina
|
ez
daude euskararen aurka, ni beren bilobek karatea ikas dezatenaren aurka ez nagoen bezalaxe. Izan ere, irekiak gara guztiok ere, demokratak oso eta bestearen munduan sartzea ez dugu maite, ez baldin badoa gure kaltetan behintzat.
|
|
|
Astean ordu bat besterik ez du eskatzen Mintzakidek. Ordu horretan, gogoko jarduera eginez, arituak direnek eta hainbeste
|
ez
daudenek euskara praktikatuko dute. Beti ere, bizpahiru kideko talde txikietan.
|
|
|
Euskara menpeko hizkuntza izatea bideratzen duten neurrien aurrean gaude (Nafarroako Euskararen Legea edota atzokoan Eusko Jaurlaritzak abiatutako Euskara 21 ekimena, kasu). Egun
|
ez
dago euskararen normalizazioa lortzeari begira aurrera eramaten den politikarik. Honen aurrean, hizkuntza politika eraginkor eta emankorrak behar ditugula adierazi nahi dugu.
|
|
|
Euskara elkartea Azpeitian. Herrian euskalgintza impasse egoeran dago, Uztarriak duela hilabete kultur koordinakunde izateari utzi zionetik
|
ez
baitago euskara elkarterik. Hori berriro izateko lan egin behar da, pixkanaka baina etenik gabe.
|
|
2009
|
|
|
Agian bizkaiera light bat salbatuko da, eta ez dirudi horretaz jende asko kezkatzen denik Euskal Herrian. Beste euskalkiak ere galduko dira ziur aski, baina horiek
|
ez
daude euskara batutik hain urruti eta euskara batuaren bidez salbatuko dira nola edo hala.
|
|
|
I jaiotzerakoan, 1983 urtean,
|
ez
zegoen Euskararen Foru Legerik. Alabaina, bazegoen euskarazko irakaskuntza publikoa, nahiz eta oinarri juridikorik ez izan.
|
|
|
ork. gabe): " Gaur egun 51 hizkuntza darabil Google Translate arrakastatsuak itzulpenak egiteko, baina horien artean
|
ez
dago euskara. Baliabide gutxiagoko hizkuntza batzuk sartuta daude lista horretan; uda honetan bertan gehitu dituzte galegoa, galesera, gaelikoa eta islandiera (320.000 hiztun); aurreko urtean gehitu zuten katalana." 2
|
|
|
–Las plantas angiospermas se subdividen en monocotiledóneas y dicotiledóneas??. Alferrik arituko zarete, esaldi hori
|
ez
baitago euskarara itzultzerik, euskaraz dakizuenok ongi jabetuko zineten bezala, esan zuen hark behin batean klasean, hizkuntzei buruzko hitzaldian euskararen ajeak agerian agertzen ahalegintzen zela?, eta halaxe erantzun zion:
|
|
|
Egoera dagoen moduan egonda euskarazko komunikazioa ezelako babes barik merkatu legeen menpe utziz gero,
|
ez
dagoela euskararen zirkulazio askea bermatzerik, alegia. Galde diezaietela bestela Nafarroako hedabideei:
|
|
|
Eta zergatik? Bada berreuskalduntzeko ahaleginetan dabilen eskualde populatu garrantzitsua den honetan,
|
ez
dagoelako euskara hutsezko komunikabiderik.Baina munduko leku honetan bakarrik ez, mugarik ez duen mundu birtualean ere zabaltzen dugu leiho berri hau. Tokikotasuna eta globalizazioa, tresna bakarrean bildurik.Zertarako garaKomunikazio esparru berritzaile eta erakargarri bat sortzeko.Eskualdeko jarduera soziala eta kulturala astindu eta sustatzeko.Bestelako komunikabideetan leku gutxi duten herri txikiei eta gaiei (historia, kultura, kirol gutxituak...) merezi duten tokia eskaintzeko.Eskualdeko herritarrei kalitatezko edukiak eta informazio anitza euskaraz jasotzeko aukera emateko.Aiaraldeko ondarea eta historia idatzi eta gordetzeko.Herritarrek beren jardueraren erakusgarri den materiala jaso eta erabili dezaten aukera eskaintzeko.Aiaraldeko gainontzeko herrietako gertakizunen berri izateko.Herritarren parte hartze sozialerako bozgorailua izateko.Norentzat garaJaio gara eskualdeko agente sozial eta kulturalentzat:
|
|
|
Nafarroako Gobernuaren hamabi departamentuetatik zortzitan Kultura barne
|
ez
dago euskara jakitea ezinbesteko duen lanposturik. Hori gutxi izango balitz bezala, honen inguruan dagoen arautegi ahula etengabe eta nabarmenki ez da eremu euskaldunean betetzen:
|
|
|
Osakidetzaren jokaera euskararen normalizazioaren kontrakoa izatea ez da gauza berria; azken oposizioetan
|
ez
zegoen euskaraz Temariorik, gaztelaniaz argitaratuta eta mundu guztiaren esku, horra adibide garbia. Edota behin eta berriz bidaltzen dituzten oharrak erdaraz soilik egotea...
|
|
|
Nola uler daiteke bostehun ikasle dituen eredu bat erortzen ari diren eraikinetan mantentzea eta 46 ikasleko eredu bati eraikin berri oso bat eskaintzea? Benetan sinetsi behar dugu Hezkuntza Departamentua eta Nafarroako Gobernua
|
ez
daudela euskarazko irakaskuntza publikoaren kontra. Zaila.
|
|
|
Hemen/ euskaldun izatea bezalako/ gudaririk ez dago. / Hemen/ Euskaraz irakurri/ eta Euskaraz idaztea bezalako/ iraultzailerik ez dago./.../ Hemen/
|
ez
dago Euskara adinako/ askatasunaren aldeko/ itxarobiderik.
|
|
|
Ondoren, ni institutuan maisu nengoela, han
|
ez
zegoen euskaraz pentsatzerik ere, eta erdarazko antzerkia egiten hasi ginen mutil koskorrekin; hiru edo lau egin genituen. Artista batzuk sortu ziren:
|
|
|
Damasok, baina, Madrilera joan aurretik ere bazuen euskarari buruzko iritzi bat, debozionisten ikastetxeko azken ikasturtean gramatikako irakaslearengandik jasoa –" Nola esango zenukete euskaraz: ‘Las plantas angiospermas se subdividen en monocotiledóneas y dicotiledóneas? ’ Alferrik arituko zarete, esaldi hori
|
ez
baitago euskarara itzultzerik, euskaraz dakizuenok ongi jabetuko zineten bezala" esan zuen hark behin batean klasean, hizkuntzei buruzko hitzaldian euskararen ajeak agerian agertzen ahalegintzen zela–, eta halaxe erantzun zion:
|
|
|
Euskararen hazkunderako defizit kezkagarriak atzematen dira Nafarroan eta Iparraldean, eta okerrena dena: defizit horiek normaltasun handiz hartzen ditu tokian tokiko gizartearen parte esanguratsu batek, herri erakundeen aldetik
|
ez
dagoelako euskara erabiltzearen aldeko jarrera aktiborik. Ingelesa baloratzen du Nafarroako Gobernuak, baina bertakoa den hizkuntza bati, euskarari, lege babes propioa izan arren, langa jartzen dio hainbat esparrutan.
|
|
|
1500 hizkuntza baino gehiago daude Interneten, tartean euskara, baina nerabeei gustatzen zaizkien Interneteko tokietan ikusten dugu
|
ez
dagoela euskara. Gomendioa, beraz, hori aldatzea litzateke:
|
|
|
Lizardiren garaiko ikasle batek euskararekin izango zituen arazoak,
|
ez
zegoen-eta euskaraz eskolatua. Gainera, Lizardiren euskara eredua oso urruti zegoen edozein herritarren eredutik.
|
|
|
Nire ustez, Lauaxetak zuzentzen zuen berak idatzitakoa. Aita
|
ez
zegoen euskaraz eskolatua, baina euskaraz asko irakurtzen zuen. Kirikiñorekin ere hartu emana izan zuen, baina lehenago, Kirikiño 1929an hil zen eta.
|
|
|
|
Ez
zegoen euskara emateko ikasmaterial askorik. Joseba Intxaustiren Euskal aditza liburuarekin hasi ginen.
|
|
|
Gutxi oso gutxi ere dagoela erran daiteke eta ni neu ere ados nago horrekin. Hargatik, kontuan hartu behar da diru sartze eta inbertitze horien barne
|
ez
dauden euskararen sustapenerako beste ekintzarik burutu duela Herri Alkargoak. Horien artean aipa nezake Basaburuko ikastolari eraikin berria hornitzea —obratze hau, baina, Frantziako hezkuntza legeak debeku egiten baitu, ezin da ofizialki Herri Alkargoarena bezala aurkeztu!...
|
|
2010
|
|
|
Aurreko liburuekin konparatuz gero, oso denbora gutxian jaso ditut iritziak. Jende askok esan dit liburua gustura irakurri duela eta tankera honetako ia ezer
|
ez
dagoela euskaraz. Gainera, badirudi modan jartzen ari direla oroitzapen liburuak, autofikzioak eta tankera horretako liburuak.
|
|
|
Esaterako, Fortune aldizkariaren rankingeko AEBko 500 enpresarik handienak LinkedIn en daude. Sare sozial hori frantsesez, gazteleraz, ingelesez, alemanez, portugesez eta italieraz dago; oraingoz,
|
ez
dago euskaraz.
|
|
|
Nolanahi ere, Maria Uriarteri eta Tomas Fernandori mundu hori ez zaie arrotz egiten, aspalditik dabiltzalako eremu horretan lanean. " Lehen
|
ez
zegoen euskarazko entzungairik eta itsuekin lanean aritzen naizenez, Joseba Sarrionandiaren Lagun Izoztua eta Jesus Mari Olaizola Txiliku ren Albahaka lurrina grabatu genituen", azaldu du Uriartek. Halere, eurek ez dutela edozelako hutsunerik betetzeko lan egiten gaineratu du; ipuinen eta entzumenaren mundua maite dute eta norbaiten gustukoa izateko itxaropenarekin jarduten dute horretan.
|
|
|
Egoera horietan, beraz,
|
ez
dago euskararekiko leialtasunik. Are gehiago, hainbat kasutan, euskaraz askoz hobeki hitz egin arren erdarazko jardunari gogor eusten diotenen kasuan alegia, leialtasuna egotekotan erdararekiko leialtasunaz hitz egin genuke.
|
|
|
Soziolinguistika Azterketa" SIADECOk egin zuen eta ikerketa horren laburpena da 1979an argitaratutako" Hizkuntz Borroka Euskal Herrian" liburua. zutela... Gaur egun ...euskal herritarra izateko euskara jakin beharrari ez zaio lehentasunik ematen; beste aldetik, garai batean euskararen aurkako jarrerak plazaratzen ausartzen ez zirenak, orain lotsa gutxirekin azaltzen dira
|
ez
dagoela euskara zertan ikasirik eta euskara ikastea baino hobe dela ingelesa ikastea eta antzekoak esanez... euskara ez ikasi arren, hemen ez dela ezer pasatzen eta lasai aski bizi daitekeela erdara hutsean funtzionatuz pentsatzen dutenak nabarmenki gehitu dira.
|
|
|
aburuz, harresi babeslea zen, isolatzailea, Euskal Herria munduko arrisku eta lanjer guztietatik begiratuko zuena. Jainkoari esker, Arbelbideren harresiaren ondorioz, euskaraz ez zegoen inolako liburu labainkorrik,
|
ez
zegoen euskarazko liburu gaixtorik, soilik erlijio liburuak. Bake santu hori lorrintzera etorri zen Etxepareren Buruxkak:
|
|
|
205). Vasco euskaldunak
|
ez
zeuden euskararen kontra, baina beraien eguneroko mintzajardunak gaztelania zuen ardatz.
|
|
|
batetik, kontratatu nahi eta ahal izanik ere ez zegoen behar adina irakasle, euskaraz irakasteko gai zenik. Bestetik, behar bezalako eta behar adinbat ikasmaterial
|
ez
zegoen euskaraz, ez ikasleentzat eta ez irakasleentzat. Azkenik, hizkuntza bera irakaskuntzan erabiltzeko behar bezala prestatu eta landu gabe zegoen.
|
|
|
121 Hori ez da egia oso osoa: Lanbide Heziketan, hainbat eta hainbat kasutan,
|
ez
dago euskara (ez eta gaztelania) asignaturarik. Hortik aparte osorik betetzen da, legeak aurreikusitako salbuespen kasuetan izan ezik, goiko arau hori.
|
|
|
Finean, horretan datza euskarari EPEetan pisua kentzeko proiektua.
|
Ez
dago euskara babesteko asmorik, euskara baztertzen jarraitzeko nahia baizik. Errestaurazioan gaude, eta Espainia kohesionatu behar, urteotako pitzadurak estali.
|