|
2001
|
|
|
Aipatutako eztabaidak modu eta indar ezberdinez dirau Euskal Herriko hirueremu administratiboetan. Lege aldetik ere, Hego Euskal Herrian, Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE) 1982an onartutako. Euskararen Erabileraren Normalizaziorako Oinarrizko Legean?, zuzenean erabilerari buruz mintzatzen den bitartean, Nafarroako Autonomi Erkidegoan (NAE) 1984an onartutako. Euskararen ForuLegean?, gehienbat euskararen ezagutzari buruz mintzatzen da; Ipar Euskal Herrian,
|
ez
dago euskararen aldeko legerik. EAEn, normalizazio prozesua aurreratutabadago ere, eztabaida soziala oraindik ere bizirik dago; plangintzak egiterakoan, ezagutza maila azpimarratzen da gehienetan, hizkuntz eskakizun batzuk lortzeajartzen da helburu, euskararen erabilerak behar duen garrantzia kontuan hartugabe.
|
|
2002
|
|
|
– Eibarko Industria Ingeniaritza Teknikorako Unibertsitate Eskolan
|
gauregun
ez dago euskarazko eskaintzarik.
|
|
|
Nafarroako Unibertsitate Publikoan
|
ez
dago euskara planik, horrelakoren batprestatzen saiatu badira ere. Plana gauzatzen den bitartean, duela hiru urte hartuzuten neurriaren arabera, titulazio bakoitzean gehienez ere 18 kreditu eskainditzakete euskaraz.
|
|
|
Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian
|
ez
dago euskara planik.
|
|
|
Derrigorrezko kredituei dagokienez, Biologia eta Kimika dira eskaintza osoa euskaraz duten lizentziatura bakarrak (1.taula). Fisikan eta Matematikan %80 inguru eskaintzen da, baina IngeniaritzaElektronikoan
|
ez
dago euskarazko eskaintzarik.
|
|
|
* Gaur egun, titulazio honetan
|
ez
dago euskarazko eskaintzarik, Euskara Zientifikoa hautazkoirakasgaia izan ezik.
|
|
|
Gaztelania da Euskal Herriko Historia lantzeko orduan gehien erabiltzen den hizkuntza. Eusko Jaurlaritzak kaleratu berri duen azterketa batean, EHUko Geografiaeta Historia Sailetako irakasleek bitartean argitaratutako liburu guztien%8, 7, liburu atalen %11, 2 eta artikuluen %4, 9 baino
|
ez
zeuden euskaraz idatzita35.Gutxi dira, beraz, gure hizkuntzan idatzitako lanak, eta, are gutxiago, ikerketa lanak direnak. Tokian tokiko historian, zuzenean edota itzulpenen bitartez, euskaraz argitaratutako lanak ugariak baldin badira, ez da gauza bera gertatzen ikerketaren munduan.
|
|
2007
|
|
|
Erdaraz ekoitziak, pentsaerak pentsaera etaideologiak ideologia, ez omen dira eta euskal literatura. Baina, ez dakit zer miraridela medio, euskal kultura izateko
|
ez
dago euskararen beharrik nahitaez. Eztaeuskal zinema egiteko ere.
|
|
|
adibidez, «zaldia», edo «bihar Aizkorrira joango nintzateke», errepresentazio batzuk dira, horiek per se berdin egon ahal baitira zertuak ahozko zeinuetan (euskaraz, adibidez), edo idatzizko zeinuetan (grafia latinoan, adibidez), edo burmuineko zeinuetan. Eta, hain zuzen, burmuinean «betidanik» dauden zeinuak edo errepresentazioak dira, edo betidanik dauden errepresentazioek ahalbidetzen dituzte orain esaten/ idazten ditudanok (burmuineko errepresentazioak
|
ez
daude euskaraz). Gogojendearen usteak (ideiak) hala nahiak, ex hypothesi:
|
|
|
Fernando Ruiz de Piñeiro epaile madrildarrak, ZEINA Euskal Herriko Epaitegi Nagusiko buru izendatu berri (a) deN, adierazi berri du Euskal Herrian epailea izateko
|
ez
dagoela euskara jakin beharrik; baina, zuzenbidea, ostera, jakitea behar beharrezkoa dela.
|
|
|
|
ez
dagoela euskara jakin beharrik epailea izateko Euskal Herrian
|
|
|
Fernando Ruiz de Piñeiro epaile madrildarrak, ZEINA Euskal Herriko Epaitegi Nagusiko buru izendatu berri (a) BAITa, adierazi berri du Euskal Herrian epailea izateko
|
ez
dagoela euskara jakin beharrik; baina, zuzenbidea, ostera, jakitea behar beharrezkoa dela.
|
|
|
Fernando Ruiz de Piñeiro epaile madrildarrak, [BERAU Euskal Herriko Epaitegi Nagusiko buru izendatu berri (a)], adierazi berri du Euskal Herrian epailea izateko
|
ez
dagoela euskara jakin beharrik; baina, zuzenbidea, ostera, jakitea behar beharrezkoa dela.
|
|
|
Euskal Herrian epailea izateko
|
ez
dagoela euskara jakin beharrik edo
|
|
2009
|
|
|
Egoera dagoen moduan egonda euskarazko komunikazioa ezelako babes barik merkatu legeen menpe utziz gero,
|
ez
dagoela euskararen zirkulazio askea bermatzerik, alegia. Galde diezaietela bestela Nafarroako hedabideei:
|
|
2011
|
|
|
Irakasleriaren euskararen ezagutzari dagokion taulak (ikus 7 taula) ez du benetan irudi oso zehatza eskaintzen. Zeren, esate baterako, Bilboko Irakasle Eskolan
|
ez
zegoen euskaraz ondo zekien irakaslerik. Ondoko taulan datu hori zehazten saiatu gara (ikus 8 taula):
|
|
|
638 Ohargarria da hasierako urteetan M. Lekuona euskaltzainburu ohiak argitaratutako euskarazko artikuluak
|
ez
zeudela Euskara Batuan idatzita.
|
|
|
Hasteko eta behin, Euskal Herriko goi mailako hezkuntza zentro publikoetan (fakultate, goi mailako eskola edo unibertsitate eskola, irakasle eskola), Bilboko Unibertsitatean, edota geroko UPV/EHUn integratu zirenetan, ez zen, ez euskal hizkuntza irakasten, ezta euskarazko irakasgairik ematen ere. Beraz, unibertsitateak eta euskarak ez zuten harremanik (behinik behin hasieran), eta
|
ez
zegoen euskarazko irakaskuntzarik. Hala ere, salbuespen batzuk izan ziren, saioak ere bai, eta arrakastaren bat edo beste.
|
|
|
Margo ederdun entziklopedia205, Timus Mas argitaletxeak Bartzelonan inprimatzen zuena, eta bestea, Gauza harrigarriak206, Valentzian kaleratzen zena. Lehena,
|
ez
zegoen Euskara Batuan, nahiz eta bildumaren arduraduna Manuel Lekuona euskaltzainburua izan (Aizpuru, 2005: 429); bigarrena, aldiz, bai (izenbururako aukeratutako hitza ikustea baino ez dago, «harrigarriak»).
|
|
|
batetik, ahuldade gisa, eta bestetik, gaur eguneko komunikazio zientifikoaren oinarrizko ezaugarrien hastapen gisa. Ahuldade diogu, ez egilerik ez irakurlerik
|
ez
zegoelako euskaraz Historia edo Literatur Kritikari buruz aritzeko, edo egonda ere, liburuak barik, formatu arinagoak nahiago zituztela. Izan ere, bai idazlearentzat, bai irakurlearentzat errazagoa izango zen ordura arte euskaraz ia inoiz landu gabeko gai espezializatu bat artikulu labur batean jasotzea, eta ez liburu oso batean.
|
|
|
Euskaltzaindiak batzarrean bertan hartutako erabakiak irakurriz amaitu zen Euskaltzaleen lehen biltzarra. Hala, Euskaltzaindiak erabaki zuen, besteak beste, lanak Euskera buletinean argitaratzea, ikerkuntza sustatzea, eta kultur lexiko garbizalearen alde egitea, orduan oraindik
|
ez
zegoelako euskarazko kultur lexikoko corpus sendorik, eta beraz, euskarazko kultur lexiko bakarra, lexiko garbizalea zen:
|
|
|
Euskaltzaindiak 1968an euskararen batasun prozesua abian jarri zuenetik, Urrestarazu, eta beste jeltzale euskaltzale batzuk, euskal kulturgintzaren dinamiketatik gero eta baztertuago geratu ziren. Ordutik aurrera Euskara Batuaren dinamika hegemonikoa izan zen, eta garapen aukera gutxi utzi zien Euskara Batuaren aurka zeudenei, nahiz eta, berez,
|
ez
zeuden euskararen batasunaren aurka. Horrela, 1956ko Arantzazuko biltzarrean euskara kultur hizkuntza bihurtzea eskatzen zuten bi txostengile, Txillardegi eta Urrestarazu, biak abertzale, biak euskaltzale, 1968an banatu egin ziren (1978ko Bergarako biltzarrean banaketa berretsiz).
|
|
|
Gaur egun, gehiago jotzen dute Youtube ra adibidez, bideoak eskegitzera. Gai hauen inguruan bideo asko
|
ez
daude euskaraz; erdaraz daude, normalean.
|
|
2012
|
|
|
g) Euskararen ofizialtasuna: oraindik ere euskara ez da Euskal Herri osoanofiziala eta estatuetako erakundeetan ere
|
ez
dago euskara erabiltzekoeskubidea bermatuta.
|
|
|
Hortaz, hedabideon informazio eredua kaltetuta ateratzen da. Azkenik, informazioa osatzeko elementu gehigarriak (soinuak, irudiak, argazkiak) ere
|
ez
daude euskarazko hedabideen esku. Tokiko albisterik argitaratzen ez duten neurrian, euskarazko hedabideon erabaki ahalmena bi aukeratara mugatuta geratu da:
|
|
2015
|
|
|
Estrategia egokiena litzateke anotatutako corpus bat hartuta adibide positiboa eta negatiboak banatzea. Tamalez,
|
ez
dago euskaraz horrelako anotaziorik duen corpusik, eta erdibideko hurbilpen batera jobehar izan dugu, testu sub jektiboak eta objektiboak bereizita dituen corpus bat baliatuz. Horrelako corpus bat eraikitzeko estrategia merke bat hartu dugu Berriako artiku bilduma batetik CBerria abiatuta: Iritzi artikuluak subjetibotzat hartu dira, eta gainerakoak objektibotzat (CBerria) (Saralegi et al., 2013). 2 Taulak corpus horren neurriak eta erauzketaren datuak azaltzen ditu.
|
|
|
Euskarari ezin zaio lurraldetasun printzipioa aplikatu.
|
Ez
dago euskara hizkuntza ofizial bakarraizango duen lurralderik ezartzerik Konstituzioaren sistemari begira. Eta gero hirugarren ezaugarribat ere badago, Estatuko egitura politiko eta administratibo zentraletan, bereziki Madrilen, elebakartasuna aplikatzen dela ia erabat.
|
|
|
Badira salbuespen batzuk: Senatuan eskatzeko eskubideabalia liteke, hizkuntza ofizialak balia litezke, erregistroak ere baliatzen baditugu han... badira halakonolabait extraterritorialitateari buruzko kasu batzuk, baina esan daiteke Estatuko egitura zentraletan
|
ez
dagoela euskara erabiltzerik orokorrean.
|
|
|
Euskarari ezin zaio lurraldetasun printzipioa aplikatu.
|
Ez
dago euskara hizkuntza ofizial bakarraizango duen lurralderik ezartzerik Konstituzioaren sistemari begira. Eta gero hirugarren ezaugarribat ere badago, Estatuko egitura politiko eta administratibo zentraletan, bereziki Madrilen, elebakartasuna aplikatzen dela ia erabat.
|
|
|
Badira salbuespen batzuk: Senatuan eskatzeko eskubideabalia liteke, hizkuntza ofizialak balia litezke, erregistroak ere baliatzen baditugu han... badira halakonolabait extraterritorialitateari buruzko kasu batzuk, baina esan daiteke Estatuko egitura zentraletan
|
ez
dagoela euskara erabiltzerik orokorrean.
|
|
|
Baldintza bat ere ezartzen da: udal korporazioko norbaitek euskara ezagutzen ez duela modu zilegian alegatzerik duenean,
|
ez
dago euskara bakarrik erabiltzerik. Nahi baduzue gero galderen txandanhorren inguruan zerbait komentatu genezake, baina gai hau beste herri batzuetan planteatu izan delaaurreratzen dizuet, Letonian hain zuzen.
|