|
2000
|
|
|
Esate baterako,, kaiola hau? nahiz, errusinol hau, diogunean, munduan beste ezer
|
ez
balego bezala mintzo gara. Ordea, egiatanerrusinolak nahiz kaiolak, benetakoak izanik, une zehatz batean toki zehatz zehatzakbetetzen dituzte egiazko munduan, eta ez daitezke berez inguruan dutenetik bereiz.Ordea, gizakiak, gogoa erabiliz, nahi bezala konbina litzake kaiola eta errusinola.
|
|
|
Eta berorrek ongi uler diezadan, zuhaitzaren parabolaz mintzatuko natzaio, ebanjelioaren eredurat: izan ere, zuhaitz bati beha bizi dena, munduan bertze zuhaitzik
|
ez
balego bezala, itzalik gabe eta fruiturik gabe gera daiteke, baldin zuhaitza idortzen eta itzaltzen bada: erran nahi baita burdinarena ez dela munduan dagoen negozio bakarra, are gutiago emankorrena...
|
|
|
Eta mahatsaren mama eztia zen, bere eztiaz eztitzen ninduena... eta hegazti handi bat zen, zerua bezain zabala eta zerua bezain urdina, denboraren zoko moko guztietan itzal egiten zuena, halako moldez, non hegazti hari beha egiten bainituen nik orduak, sentimendu bortitz haren estalpean, munduan bertzerik
|
ez
balego bezala.
|
|
|
Eta hain nengoen zure aitaz amorosturik, non egunak eta gauak muxarraren loaldiak baino luzeagoak egiten baitzitzaizkidan, noiz eta zure aitaren begira egoiten bainintzen, hura noiz etorriko, zeren, dakizun bezala, denboraldi luzeak egiten baitzituen aitak etxetik kanpoan bere trabailuagatik eta bere bertze egitekoengatik. Eta hala joan ziren gauzak, ezin hobekiago, harik eta egun batean ohartu nintzen arte ezen zure aitak ez zidala ohi bezala kasu egiten, enekin zegoen arren enekin
|
ez
balego bezala. Eta egun batean morroi bat jarri nuen haren barrandan... eta morroiak Ubarnerat egin zuen aitaren gibeletik, eta ikusi zuena ikusi zuen, pentsa dezakezu zer...
|
|
|
HALAKOA zen Rosa, bai, jaun André, eta hagitzez gehiago zen, eta anitz gauza ekarri zizkidan bizitzarat, zeren irakatsi baitzidan, konparazione, ezen bizitzari loturik bizi behar zela, baina loturik
|
ez
bageunde bezala, eta halatan emaiten zion munduko inportantzia guztia egiten zuen gauza bakoitzari, baina inportantziarik emanen ez balio bezala.
|
|
|
Ongi oroitzen dut, konparazione, nola, presondegian sartu aitzin, usna onekoa nintzen, eta nola, halatan, sartu berrian kiratsa aditzen nuen eta kiratsaren aditzeaz erraiak nahasten zitzaizkidan, artean sentikor nintzelako; ordea, handik denbora baterat, hainbertzeraino eratxiki zitzaidan kirats hura neure azalerat eta neure baitaren baitarat, non usaindu ere ez bainuen egiten, hain bihurtu zitzaidan usain hura ohiko eta azturazko. Zeren kirats hura baitzen ene egunorozko airea, eta kirats hartarik bizi beharra nuen, aire hartaz bertzerik
|
ez
balego bezala.
|
|
|
Erran behar ote dizut, jaun André, ezen, handik aitzina, tigrea goiti eta tigrea beheiti aritu ginela egun luzeetan, jauregian bertze solasgairik
|
ez
balego bezala?
|
|
|
Alabaina, guztiz lasai ere ez nintzen egongo, zeren nahitara azkena sartu bainintzen, ilaran inolako enbarazurik ez sortzearren. Eta sartu naiz, baina txoferrak nire billeteari erreparatu, eta ezikusiarena egin dit, ni haren aurrean
|
ez
banengo bezala.
|
|
|
" Nire bikotekidea beste batekin ibili dela jakingo banu, batere pentsatu barik harremanak bertan behera utziko nituzke". Esaten zuen nire aurrean
|
ez
balego bezala, hirugarren pertsona erabiliz. " Zer konfiantza mota gera daiteke horren ostean?", eransten zuen.
|
|
2001
|
|
|
Hildakoez ere penaz, saminez eta errespetoz hitz egiten du Sarrionandiak, bakoitzaren aukeraren aurrean ezer esatekorik
|
ez
balego bezala, hildakoez erabilpenik egiterik zilegi ez balitz legez:
|
|
|
Espazioa aldatzeak, pertsonaz aldatzea esan nahi du. Eta batek bestea dakar eskutik, ezinbestean, patu bakarrak etorkizuna bientzat batera marraztuko balu bezala, udazkenak orri biren heriotza batera ekarriko balu bezala, irteerarik
|
ez
balego bezala.
|
|
|
Gure literaturarena esparru periferikoa da guztiz (baimunduko eta bai hurbileko esparruekin alderatuz gero), eta nazionala izatetik libratzea halabeharrez kostatzen zaio; baina, hala ere, gainditua bide du deskolonizatzearen etapa folkloriko edo herderianoa23 Erdibide horren emaitza eta isla estetikoa dateke gaur egungo eleberrigintza errealista. Alde batetik, ahozkotasunarenakegin du (Obabakoak izan da ahozkotasunaren literaturtze prozesuaren azkenharria), euskara errealitatean sartu da eta errealitatearen berri emateko gai da; baina, bestetik, ezinezkoa da oraindik naziotasunaren arazoa hor
|
ez
balego bezala idaztea, nahiz eta idazleon ideal literarioak (esparru unibertsalizatuenetako ereduetatikjasoak) horretara bultzatu. Nolabait eta hitz gutxitan definitu behar balitz, ondokoizena emango genioke korronte honi:
|
|
|
Estereotipoen menpe bizi diren emakumeak, zeloak, bikoteen ulermenik eza, bakardadea, gizarte modernoaren gaixotasunak aurkezten ditu, kazetaritzaren ezaugarri denhizkuntza erraz eta zuzenaren bitartez. Egoeretan eta pertsonaietan sakontzekoastirik
|
ez
balego bezala, zirriborro moduko istorioak marrazten ditu, eskematikoak, azalerakoak, eta elkarrizketa azkarren bitartez aurrera eramaten, erritmoa galdugabe. Anekdotak dira ipuin hauetan inportanteena.
|
|
|
Eta eskailerak ere Shisha Pangma dira apur bat. Eskailerak igotzen hastean ez da ezer ikusten behetik, goian eskailera amaiera eta zerua baino
|
ez
baleude bezala; baina igo ahala, arkupea ikusten da eta zuhaitzak eta pertsonak. Tranbia gelditzen zen lekura heltzen dira eskailerak zuzen.
|
|
|
Egoera urrundik ikusten ikasi dut, niri
|
ez
balegokit bezala. Kezkagarria izan zitekeena, umorez edo hartzen dut orain.
|
|
|
Nabarmenegiak dira, izan ere, sail honetan hobe beharrez egin diren hutsak. Garbitasuna behar genuen, garbitasuna baino balio garaiagorik
|
ez
balego bezala. Menderen mende ahotan erabiliak gozoz eta zaporez bete zituen hitzak baztertu eta arbuiatu genituen, horien lekuan, zerbait ipintzen genuenean?
|
|
2002
|
|
|
Baina herri baten fenomenologia aberatsa da, eta, nire ustez, ez da dinamikahorretara sinplifikatu edo ahuldu behar gizarte aberatsaren historia. Ezkutatu ere ezda egin behar,
|
ez
balego bezala. XVI. mendeaz geroztik, Euskal Herriaren historian, berezitasun nagusienetakoa dugu, herrialde batzuk nortasun politiko kolektiboalandu zutela Batzar Nagusien inguruan; eta 1877 arte iraun zuen mendebaldekohiru herrialdeetan, eta XX. mendean berriz lortu da.
|
|
|
Godoy ren orientabideei jarraituz, akademikoen diskurtsoak frogatu eta legitimatu egin behar zuen erregearen botere nagusitasunaren defentsa, monarkia administratibo berritzailearena. Badirudi, 200urte geroago, tresna eta joera berberak antolatzen direla, Espainiaren kontzeptuamodu hertsi eta baterakoian aldarrikatzen baita, bestelakorik
|
ez
balego bezala. Horretaz, egoki egokia dugu 1937an Bosch Gimpera historialari katalanak ValentziakoUnibertsitatean Espainiaz egindako diskurtsoa gogoratzea.
|
|
|
Inoren buruan sartzen ez dena gauzatu dute gure arteko erdaldunek. Kuriosoa, era berean, euskal hedabideren batean, inoiz, pertsona zaharrei buruz hitz egitean, zaharra agurearekin parekatzen ikustea (munduan atsorik
|
ez
balego bezala!). Berben semantika aldatzen hasita dagoenaren seinale ote?
|
|
|
Oldar gaitezen ordea, argitu baino lehen, etsai talde handiagoek bide guztia hartu baino lehenago, ate aurrean antolaketarik eta taxurik gabe zarataka dabiltzan horien artetik! Armekin eta ausardiarekin zabaltzen da bidea etsaia tinko denean ere; aurrean ezer
|
ez
balego bezala hauts daiteke ziri antolabidez batasunik gabeko talde aldendu hau. Zatozte horrenbestez nirekin zeuen buruak eta zeuen aberria salbu nahi dituzuen guztiok!».
|
|
|
Alpujarretan, beharbada. Edo inon ez, ilunaldiak hartzen zuenean halaxe egoten baitzen hura, inon
|
ez
balego bezala. Handik gutxira esan zidan:
|
|
|
Literaturako irakaslea han
|
ez
balego bezala jokatu zuen ikasketa buruak eta barkamena eskatu zigun klasea eteteagatik. Txikierdik ere ez zion begiratu.
|
|
2003
|
|
|
«gurekin, UZEI eta besteekin bezalatxu ez ikusia egiten dute.
|
Ez
bageunde bezala jokatzen dute gure agintariek. Ez digute ia batere laguntzen».
|
|
|
Jendarteratu egin dira, eta gaur egun azken modeloko zisternetan integratuta egon daitezke. Normalean, deskarga “normala” (instalatuta
|
ez
balego bezala) edo mugatua egiteko aukera ematen duen agintea izaten dute. –Zisternak betetzeko mugatzaileak:
|
|
|
Hitzaurrea irakurtzen hasi zen, eta zazpi orrialde irakurri eta gero, hitzaurrea amaitzeko zenbat falta zitzaion begiratu zuen. Eta ikusi zuen 53 orrialde zituela hitzaurreak edizio horretan, eta iruditu zitzaion 53 orrialdeko hitzaurre bat guztiz gauza desmesuratua dela, eta liburua itxi zuen, eta pentsatu zuen hurrengo batean hasiko zela Vredaman irakurtzen, hitzaurrerik
|
ez
balego bezala, edo hitzaurreak irakurtzea gauza amorala balitz bezala.
|
|
|
Pelikulak egiten hasita ere bazegoen, baina ez zen isiltzen; diruaren aurrean ere ez zen isiltzen eta, badakizu, aktoreen kontuak. Eta ez Matiasek ezta Romanek berak ere ez zekiten nolakoak diren aktoreen kontuak, baina baietz, bazekiela esan zuen Matiasek, eta poz pozik geratu ziren biak, italiarraren biografiako puntu beltz bat argitu izan balute bezala eta istorioak aurrera egiteko beste trabarik
|
ez
balego bezala.
|
|
|
Gertatzen ari zaion dena, berari baino, Damian Arruti izeneko protagonistari gertatzen ari balitzaio bezala sentitzen du. Benetan berari
|
ez
balegokio bezala edo, hobeto esanda, bera ere baden pertsonaia literarioak bizi duela hori dena, baina ez egiazki berak, bere azalaren barruan bizi den gizonak.
|
|
|
Lo, ordea, hilda
|
ez
balego bezala egin du: alde batera eta bestera jiraka izerditan, manta koxkorrean korapilaturik.
|
|
|
gehiago aprobetxatzerik
|
ez
balego bezala.
|
|
2004
|
|
|
Dena den, bertsotan arazo politikoak salatzea, edo errepresioaren aurkariak goraipatzea, nire betebehar bat bezala ikusten dut. Lagun gehiegi daukat ihesean edo kartzelan, horiek
|
ez
baleude bezala jarduteko.
|
|
|
Beraren ustez," demokrazia parte hartzailea ez da letra handitan jartzeko hitza. Askotan, demokrazia parte hartzailea jartzen da mutur batean eta ordezkagarritasunean oinarritutakoa beste batean, besterik
|
ez
balego bezala. Baina lerro bat dago bi mutur horien artean.
|
|
|
Hizkuntzaren izaera giza harremanen arloan funtzio mekanikora murriztu nahi duenak, mintzairaren betekizun eratzailerik
|
ez
balego bezala, hizkuntzari ez dio opa noski guk opa diogun lekua, eragina eta itzala. Gureak ez luke, haatik, sinesmen hutsaren nahikeria izan behar, uste sendoen gogoetatik ateratako euskarriak nahi genituzke esaten duguna oinarritzeko.
|
|
|
Hemen
|
ez
banengo bezala!
|
|
|
Signora Mariak behin baino gehiagotan esan dio Romanettori txoferra tipo bitxia dela, literarioa. Argi
|
ez
balego bezala. Signora Mariak dio mutil horren gaztaroa ere literarioa izan zela, xelebrea alegia, eta esaten du txofer literarioa tokatu zaiola berari, eta igual egunen batean nobelaren bat egin dutela berarekin, edo ipuin bat gutxienez, Guareschik edo beste edozeinek idatzita.
|
|
|
Aitak sekulako disgustua zuen, Montserekin hautsi nuelako, eta amak ere bai, nik uste, nahiz eta hura gero eta isilago egoten zen, bizitzan egon arren
|
ez
balego bezala, gero eta ausenteago.
|
|
2005
|
|
|
Bai. Festa oso sekularizatua izanda ere, gaurko gizarteari asko kostatuko zaio Eguberriak
|
ez
baleude bezala bizitzea. Tradizioaren pisua itzela da, hau ez da txantxa!
|
|
|
Izan ere, Moratinos ministroak Espainiako Gobernuaren izenean aurkeztu zuen Memorandum Linguistico delakoan Nafarroa ez zuen aipatu ere egin, bai ordea, Gobernuaren erabakiak ukitzen dituen gainerako erkidego guztiak. Nafarroako Administrazioak berak ere Ministro Batzordearen erabakia hari
|
ez
balegokio bezala jokatu du eta hori, Nafarroako herritar euskaldunen eskubideekin duen jarrera ezagututa, kezkatzeko modukoa da. Euskara idatziz erabili eta hizkuntza horretan erantzuna izateko eskubidea Estatuko herritar orori aitortzen bazaio, nafar gehien gehienak egoera paradoxikoan egonen dira EBko Administrazioan onartuko baitzaie Nafarroako Administrazioak berak ukatzen dien berezko hizkuntza batean artatua izateko eskubidea.
|
|
|
Herri baten fenomenología aberatsa dugu eta nire ustez ez da sinplifikatu edo ahuldu behar gizarte aberatsaren historia, dinamika interpre tatzaile eta diskursibo bakarrera. Ezkutatu ere ez,
|
ez
balego bezala. Euskal Herriaren historian zehar, XVI. mendeaz geroztik berezitasun nagusienetakoa dugu, Batzar Nagusien inguruan, herrialde batzuk, nortasun politiko kolekti boa landu zutela eta 1877 arte iraun zuten mendebaleko hiru herrialdeetan eta XX. mendean berriz eratu dira.
|
|
|
...zi eta salatu beharra dago ikuspegi honek ez duela kontuanhartzen emakumeek Alardean berdintasunezko egoeran gizonezkoekin batera desfilatzeko duten eskubidearen aferaren inguruan bizi izandako gertakari juridikoenbilakaera osoa, baizik eta, aurrekari guztiak albo batera baztertuz, Alarde pribatuakantolatu izanaren erabakia denboraz kanpo kokatu eta, besterik gabe, aurretik inolako gertakari edota
|
errealitaterik
ez balego bezala, ekimen pribatu soiltzat jotzendituela. Besterik gabe, egun batetik bestera, neronek, nire beste bi lagunekin batera, elkarte pribatu bat eratzeko erabakia hartu eta urtero irailaren 8an edota ekainaren30ean herri bietako kaleetan zehar nire festa pribatua antolatzeko erabakia hartukobanu bezala kontsideratzen dituzte epaileek betikoek antolatutako bi Alardeak, etainondik inora ere ez, aurretik festa bera, guztion ondare kulturala izanik, udalekhamarkadetan zehar antolatu eta finantziatu zutela.
|
|
|
Tomas lurrean eserita, izekoak esaten ari direnari adi, baina adi
|
ez
balego bezala. Batzuetan etzan egiten da lurrean, luze luze, eta hankak sabairantz altxatzeko ohitura hartu du.
|
|
|
Ikaskideek txaloka erantzun zuten," Herren, Herren, Herrenko". Burumakur nengoen ni, begiak belaunetan josita; horrexek laguntzen zidan neure baitara biltzen eta han
|
ez
banengo bezala sentiarazten, hura nuen-eta modurik onena isekei eta hitzezko erasoei aurre egiteko. Juliok berriro eskatu zidan gauza bera; bere onetik ateratzen ari zela antzeman nion.
|
|
|
Ala ez, Damian? Zugan
|
ez
balego bezala itxurak eginez, ez al zitzaizun gailendu, orduan ere, zeurekoikeria. Nik bezala dakizu zintzotasuna eta zintzokeriaren arteko aldea ez dela huskeria.
|
|
|
Berben azpia uzten zuten agerian aldiro zakil haiek. Erne geunden, bagenekien txantxen ondotik zinezko galdeketa helduko zela, eskarnio haietan amurik
|
ez
balego bezala lasaitu nahi gintuzten, eskuz esku gureganaino zahatoa, fraideen teknika bera.
|
|
2006
|
|
|
Gazteek zuritoak edaten dituzte nagusiki, eta adin tarte batekoek ia ez dute ardorik edaten.Zergatik dela uste duzu. Garaiak aldatuz doaz eta bezeroen gustuetan ere eboluzio bat eman da. Hara, duela urte batzuk ardo gorria eskatu beharrean bezeroek beti Cigales eskatzen zuten, besterik
|
ez
balego bezala. Gaur egun, aldiz, ia inork ez du Cigales edaten.
|
|
|
Datorren urteko hauteskundeei begira, normalizazioa lortzeko prozesuan urratsak ematen ari direla nabaritzea nahi dugu argi eta garbi. Dirudienez hauteskunde horiek mugarriak dira, edo batzuk horrela agertu nahi dute, beste ardurarik
|
ez
balego bezala. Hauteskunde garrantzizkoak dira, prozesua garatzeko orduan kontuan hartzekoak, baina hori denok kontuan hartu behar dugu.
|
|
|
Umea haserretzen, amorratzen denean, barealdia etorri arte umerik
|
ez
balego bezala egin dezake gurasoak, lasaitu dela ospatu gabe eta liskarra dagoela ukatu gabe.
|
|
|
Baina zein herri libratzen da erritu basatitik? 28 Edo, zer kalte datorkio bati toki horietan, besteren gaiztakeriaren kariaz? Ordea, zuk aurpegiratzen dizkidazu Baskoien oihan zabalak eta Pirineotako aterpe elurtuak, Hispaniako lehen lur muturrean gelditu banintz bezala, ez landan ez hirian niretzat tokirik
|
ez
balego bezala, nondik, aberastasunez gainezka, mundu unibertsoari irekirik baitagoen, eguzkiak ozeanoan murgiltzen ikusten dituen Hispania. Baina demagun patuak ezarri zituela gauzak, gaizkileen mendietan bizi izan banintz bezala:
|
|
|
Artean oinezkoak% 21ek (ia 2003ko proportzio bera) zeharkatu zuten semaforoa gorri zegoenean, eta% 24k zeharkatu zuten, ibilgailurik ba ote zetorren begiratu gabe (duela hiru urte baino bi aldiz gehiago). Oinezkoen ehuneko handi batek zebra bideak ez diren eremuetatik zeharkatzen jarraitzen du, semaforoak dituztenean eta oinezkoentzat berde daudela adierazten dutenean (duela hiru urteko %16tik %15era pasatu da), zebra bideak semaforoz araututa
|
ez
daudenean bezala (2003ko %22tik gaurko %14ra). Duela hiru urteko egoerarekin alderatuz gero (arau hausleak %11tik %24ra igaro dira), oinezkoek hainbat ibilgailuren aurkako jarrera dute:
|
|
|
Diskurtso light bat badago, jeneralean abertzaleen aurka ustiatzen dena, Estatua pasea dagoela, iraganekoa dela. Dagoeneko munduan Estaturik
|
ez
balego bezala hitz egiten dizute, edo egiazko arazoa honezkero Estatua ez balitz legez. Hori, bere moduan, ez da erabat gezurra; eta, beste modu batean, erabat gezurra, eta gezurra baino okerrago.
|
|
|
Charlie erne zebilen, tabernako piztiak oraindik ere hilik
|
ez
baleude bezala. Imintzio bat egin zion Grizzly hartz disekatuari, haren ondoan egon nahi balu bezala.
|
|
|
Tinko heldu zion oilaskoari, plastikozko sardexka batez. Tentuz zebilen, oilaskoa guztiz hilda
|
ez
balego bezala. Azkenean oilaskoa irauli zuen platerean.
|
|
2007
|
|
|
Horregatik, NASAko geologoak beste metodo batzuekin konbinatu ditu sateliteak emandako datuak, satelitearen beraren posizio zehatza neurtzen duten metodoekin, hain zuzen. Modu horretan, Lurraren masa zentroaren posizioa zehaztasun handiz kalkulatu ahal izan du, itsasorik eta atmosferarik
|
ez
balego bezala.
|
|
|
begiratu ere ez dit egin.
|
Ez
banengo bezala jokatu du.
|
|
|
Teknologia eta barne sareak ongi daude, baina garrantzitsuagoa da informazioa norentzakoden aztertu ondoren, bilera batera deitzea. Azkenean, informazioa sisteman egondaiteke baina partekatzen ez bada,
|
ez
balego bezala da. Gure giltzarrien arteanezagutza partekatzea funtsezkoa da.
|
|
|
Gizarte politikagintzan aditu diren guztien aburuz lurraldetasuna dugu nazioerribaten osagarri funtsezkoa, kultura/ hizkuntza eta boterearekin batera. Gai honiburuz idatzi dutenak, halere, gizarte politikaren esparruan ohi dira kokatzen, sakonago beste hausnarketarik egin beharrik
|
ez
balego bezala. Gu, aldiz, saiatukogara urak sorburutik ekartzen.
|
|
|
Eta zer esan Euskararen Legeaz? Lehenik eta behin, Euskal Autonomia Erkidegoan indarrean dagoen legea dela zehaztu behar, askotan, utzikeria zabarrez edo ahaztura harroz, Euskal Herri osoa Ibarretxeren pean balego bezala aritzen baitira (baikara?) batzuk, edo hiru probintziotatik kanpo beste Euskal Herririk
|
ez
balego bezala.
|
|
2008
|
|
|
Izugarrizko indarra daukate. Aurrera taldea osatzen dugunok unibertsitatean geunden, baina
|
ez
bageunde bezala ari ginen. Antolatu ginen eta bidea landu dugu.
|
|
|
Posible ote da ataka hori
|
ez
balego bezala bizitzea eta bizitzearen poderioz ataka desagertzea. Ez dakit, baina lehertzen nauena zera da ataka horrek nola lotzen gaituen malenkoniari.
|
|
|
Ondarearen benetako gizarteratzea lortu behar dugu(...) Urdaibaikoa gauzatzen ez bada ere, orain bezala, Guggenheimaz jarraituko dugu hizketan. Besterik
|
ez
balego bezala. Museoaren Legea behingo batean kontutan harturik, Euskal Herri osoko museoen arteko Ipar Euskal Herria barne politika, plangintza… bideratzeko erabiliko nituzke 100 milioi euro horiek.
|
|
|
Sortu ere, sortzen ziren hiru anaien artean halako solasaldi batzuk, zeinetan, noizean behin, aitak ere parte hartzen baitzuen, honek ere semeei irakatsi nahi baitzien, antza, gerraren joan etorrietan ikasitakoa, bere jakituria gaztelaniazko hitz urri batzuetara mugatzen bazen ere. Beñardok, baina, berea beste jolas bat zelako edo, ez zuen solas haietan parte hartzen, edo ez entzunarena egiten zuen, lekuko arruntik arruntenak ere ez luke besterik baieztatuko, munduan iragana atzemateko moduko betaurrekoen jabea balitz, hain zen markatua Beñardoren jarrera, pasiboa bezain erabatekoa?, beste anaiak zeudèn tokian egon arren, sukaldean, etxeko atarian, nonahi??,
|
ez
balego bezala. Baina Beñardo, menturaz, alor hartan ere alfer hutsa zen, eta alferkeria zuen bere desinteres interesatuaren arrazoi; edo, beharbada, ez zuen beste hizkuntza bat ikasteko beharrik sumatzen.
|
|
|
munduko pasio guztia zuten, baina airearekin eta mundu espiritualarekin lotuagoa zegoen, lurrarekin eta lurraren miseriekin baino. Eta damutu ere, damutu zen, memento batean seguruenik, haietako bizpahiru karta irakurrri ahala, halako keinu adierazgarri bat ere egin zuen behintzat, bere buruarekin pozik
|
ez
balego bezala?, amoranteen kartak atzemateko neurriak hartu izanaz?
|
|
|
...kesa anderearekin lerratuta zeudenak, hirurak ere belauniko jarri ziren, haien iritzia ere mirari ustezkotik hurbilago beste inondik baino, itxuraz, halako eran, non, Nataliaren hitzei jaramon handirik egin gabe, emakumeei begira zegokeèn ikusle balizko batek istantean antzemango zion, dena dela, beste emakumeenarekin zerikusirik ez zuèn Reginaren begirada bereziari, neska pozik egon arren pozik
|
ez
balego bezala, erru sentimendu ezkutu batek edo jota?, markesa andereak hasitako agurmariari erantzun baitzioten:
|
|
|
Udaberria iritsi zenean, berriz, etxeko loreak zaintzeari ekin zion? munduan
|
ez
balego bezala loreak eta liburuak baizik, liburuak eta loreak.
|
|
|
Baztertu egin behar ote da? Auzi hori
|
ez
balego bezala aritu behar ote lukete historialariek?
|
|
|
Laxotasuna detektatzeko, nahikoa da zuhaitzaren edo erlojuaren irudia kopiaraztea, edo mahai gainean jarritako objektuak harraraztea. Zauriaren beste aldeko hemikanpoan kinadarik
|
ez
balego bezala jokatzen dute laxotasun larria dutenek. Alde bakarreko laxotasuna sarriagotan gertatzen da lesioa eskuin hemisferioan dagoenean.
|
|
|
Ez dakizue zenbateraino mintzen dituzten neska kirolariak horrelako irudiek; Eurokopan ere Marca k atera zituen emakumezkoen «selekzioak» biluzik baina bularrak margoturik zituztenak, benetako emakumezko futbolariak
|
ez
baleude bezala. Puntu honetan ez dut zuen artean desberdintasun handirik ikusten, dirudienez kazeta guztiek saltzen dituzten irudiak errepikatzen dituzue eta.
|
|
|
demokrazia liberalaren oinarri sekularrak defenditu eta, aldi berean, arrazoi erlijiosoak aintzat hartu. Estatuak ideologikoki neutrala izaten jarraitu behar duelakoan dago («Jainkorik
|
ez
balego bezala jardun behar du»).
|
|
|
Sortu ere, sortzen ziren hiru anaien artean halako solasaldi batzuk, zeinetan, noizean behin, aitak ere parte hartzen baitzuen, honek ere semeei irakatsi nahi baitzien, antza, gerraren joan etorrietan ikasitakoa, bere jakituria gaztelaniazko hitz urri batzuetara mugatzen bazen ere. ..., baina, berea beste jolas bat zelako edo, ez zuen solas haietan parte hartzen, edo ez entzunarena egiten zuen –lekuko arruntik arruntenak ere ez luke besterik baieztatuko, munduan iragana atzemateko moduko betaurrekoen jabea balitz, hain zen markatua Beñardoren jarrera, pasiboa bezain erabatekoa–, beste anaiak zeudèn tokian egon arren –sukaldean, etxeko atarian, nonahi... –,
|
ez
balego bezala. Baina Beñardo, menturaz, alor hartan ere alfer hutsa zen, eta alferkeria zuen bere desinteres interesatuaren arrazoi; edo, beharbada, ez zuen beste hizkuntza bat ikasteko beharrik sumatzen.
|
|
|
...anderearekin lerratuta zeudenak, hirurak ere belauniko jarri ziren, haien iritzia ere mirari ustezkotik hurbilago beste inondik baino, itxuraz, halako eran, non, Nataliaren hitzei jaramon handirik egin gabe –emakumeei begira zegokeèn ikusle balizko batek istantean antzemango zion, dena dela, beste emakumeenarekin zerikusirik ez zuèn Reginaren begirada bereziari, neska pozik egon arren pozik
|
ez
balego bezala, erru sentimendu ezkutu batek edo jota–, markesa andereak hasitako agurmariari erantzun baitzioten:
|
|
|
liburuak eta liburuak irakurtzen zituen, mota guztietakoak –geografi liburuak, filosofiakoak, nobelak eta abar–, haiek beste errealitate bat eskainiko baliote bezala, eguneroko errealitatea baino askoz ere jasangarriagoa. Udaberria iritsi zenean, berriz, etxeko loreak zaintzeari ekin zion... munduan
|
ez
balego bezala loreak eta liburuak baizik, liburuak eta loreak.
|
|
|
Euskal artea badenik esateko. Bat eta bakarra, euskal idazleA, musikariA, eskultoreA, besterik
|
ez
balego bezala. Gehiagorik ez, anabasa saihesteko, sortzaileek espiritu kritikoa izaten baitute, ideologia ere badute hainbatek, eta deserosoak suertatzen direlako.
|
|
2009
|
|
|
Hori dena eduki behar dugu, gehi demografia minimo bat, jakina, eta modu irekian parte hartzeko borondatea, hizkuntza gaur egun etxean bakarrik ez dela normalizatzen eta munduan normalizatu behar dela ulertzeko borondatea. Ez bada munduan normalizatzen, etxean
|
ez
egotea bezala da.
|
|
|
Bide bi zituzten: bata mendian behera jarraitzea Zornotzaraino, bertan beste batailoi batzuekin bat egin eta borroka beste nonbaiten egiteko, Bilbon adibidez; bestea, maldan gora abiatzea berriro, hegazkinak, metrailadoreak eta soldaduak haiek hiltzeko zain
|
ez
baleude bezala.
|
|
|
Lideren azken mutil lagun punkia. Agate haien bandoan
|
ez
balego bezala. Auto berria erostekotan direla azaldu dio aitak.
|
|
|
Poliki jiratu zuen burua Olasok, bere izena entzutera ohitua
|
ez
balego bezala. Kopetara erortzen zitzaizkion ileak suabe atzeratu zituen Arantxak.
|
|
|
–Zin degizut. Maria Bibianak; honek, ordea, zin egin ondoren, liburuan iltzatu zituen begiak, ikusten ari zenaz ziur
|
ez
balego bezala?. Bizitza osoan ez zara irakurzalea izan, eta orain sukarrak hartuta liburukote hori??
|
|
|
Kisketa hark espazio bat itxiz espazioa zabaltzen zion, Adaren espazio propioa, mila aukera eskaintzen zizkiona, zernahi egiteko: ..., Ada langelan erretzen hasi baitzen; hartarako, gelako leihoa zabaldu, etxekoen mugimendu guztiak zelata zitzakeen handik?, zigarroa piztu eta, besoak koskan bermaturik, xurgada bat ematen zion edo ez zion ematen, begi aurrean zuèn ikuspegiaren arabera; Ada, hala ere, murriztuta bezala sentitzen zen, aldian behin, esate baterako, muturra okertu eta irri etsi bat egiten zuen, bere buruarekin ados
|
ez
balego bezala?, Txaroren beste hitz haiek buru buruan zituelako, beharbada: –Xurgadak bi eratakoak dira, bakarrik edo besteekin gauden; besteekin gaudenean, begiak zabalik eduki behar baititugu, hurkoak merezi duen errespetuagatik; bakarrik gaudenean, ordea, begiak itxita erre dezakegu, eta hara, sekretu bat kontatuko dizut:
|
|
|
haragian errebolta sentitzen bainuen, ezer sentitzekotan, Jainkoaren aurka. Baina gaurkoa beste gauza bat izan da, neure haragi minduaren eta Kristorenaren artean etenik
|
ez
balego bezala, ez dakit nola esan?
|
|
|
begirada hark bazuen mendekotasunetik zerbait, anaia anaiari baimen eske balebilkio bezala, buruan zuena esateko?, baina bazuen, halaber, errebeldi puntu bat? distira moduko bat, alegia, bere baitan eguzkiaren dirdira zeramana, poxpolo batek bere baitan munduko sute guztiak eraman ditzakeen moduan; orduan, baina, Domingoren bakardadeaz jakitun balira bezala, laguntzan etorri zitzaizkion beste hiru anai arrebak. Damaso, Maria Bibiana eta Ada?, haren begiradarekin bat egiteko, bere ekinaldiaren porrotaren ondoren, zegoèn tokian
|
ez
balego bezala zegoen Gabino?, hirurek batera so egin baitzioten Teofilo Mariari; hauen soak, haatik, exijentziazkoak ziren eskarizkoak baino gehiago, orduantxe ulertu balute bezala ezen hirurek mende zutela hirurak noiznahi mende zituena; Teofilo Mariak, ondorioz, inguratua sentitu behar zuen, gutxitan bezala sentitu ere, bai kanpotik, lau begi parek begi hesi bat osatzen baitzuten, eta bai barru... guztia zela arraroa, alegia?
|
|
|
ez baitzuten besterik adierazten, bostak ere gauminaren orratzak markatutako denbora itsu berean sartu balira bezala? abailduraren eta ezintasunaren ordu berean, alegia, arratsaldeko seiak ere gauerdiko hamabietako gaumin, non minutuen, orduen eta denbora ororen orratzek bat egiten duten, non hegoa ere ipar bihurtzen den eta zirkuluaren puntu guztiak erdigune, izugarrikeriaren eremuan ñabardurarako tarterik
|
ez
balego bezala: ez etxeko lanik eta ez gogoetarik, ez ordurik eta ez desordurik, ez sokasaltorik eta ez ilunabarrik, izugarrikeria bera baizik.
|
|
|
Brigitterekin bizi izandako esperentziaren ondotik, bazirudien indar bakoitzak, sexua kontsumatzera zeramanak eta sexua sublimatzera zeramanak? hartu zuela bere bidea, bi jarreren artean kontraesanik
|
ez
balego bezala, mundu bat baitzen Brigitterena eta beste bat Adarena, inola ere nahas ez zitezkeenak.
|
|
|
honi bi zeru begien urdintasunean, horri marrubi zelai bat ezpainen gorritasunean, eta hari arriskuz jositako bihurguneak, eskua luzatzeko irrika pizten ziotenak; beste mila lur eta beste mila mundu ezagutzeko asmoarekin joan zen, bai, Domingo, baina lur eme haiek, gozo bezain eztiak behar zutenak, antza, probatu bitartean ezin esan? etortzen zitzaizkion behin eta berriz burura, beste lurrik
|
ez
balego bezala; edo bai, baziren beste lur batzuk, inoiz urratu ez zituenak: goizean goiz itzarri eta ontziaren bizkarrera joaten zenean, adibidez, itsas haizearen laztana sentitu eta, laztanarekin batera, askatasun sentimendu handi bat bereganatzen zuen, are handiago egiten zitzaiona ohartzen zenean ezen alde guztietatik, ipar eta hego, eki eta mendebalde?
|
|
|
hartu zuen azkenean ospitalerako bidea, eta orduan gertatu zitzaion ezustea, plaza bat zeharkatzera zihoanean, mahai batzuk kalean zituèn kafetegi batean, kiosko bat atzean utzita gero, ikusi ez zuen, bada, Txaro Goiri kafesne bat zirudiena hartzen, zigarreta eskuan eta Txaro baino gaztexeagoa zirudièn gizon batekin hizketan!; une hartan Txaro Goiri ari zitzaion hizketan gizonari: sutsuki ari zitzaion, gainera, munduan beste ezer
|
ez
balego bezala, gizonarekin lotzen zuèn kontuaz aparte; horregatik, beharbada. Txaro elkarrizketan buru belarri sartuta zegoelako, baita Ada aurrez aurre joan ez zitzaiolako ere, zeharka baizik?, Txaro ez zen konturatu ere egin Ada bospasei metrora zuela; baina Ada bai, primeran ohartu zen, eta lehenengo erreakzioan, moztuta sentitu zelako edo, ezusteko egoerari aurre egiteko ezgai?, hantxe geldi... edo pausoa lehenbailehen biziagotzen zuen, edo etorritako bidetik itzultzen zen; orduan, baina, bat batean, kioskoaren irudia etorri zitzaion, harantz abiatu zen behintzat:
|
|
|
«Zu, gizagaixo hori, ezjakina zara, nik asko dakit, egidazu kasu», mezua lau haizetara zabalduz. Kultura lau azkartxoren kontua balitz bezala.Kultura edozeinentzat eskuragarri
|
ez
balego bezala. Kultura, denon kontua ezbalitz bezala.
|
|
|
Eta harritu egiten da, beste behin eta mendeetan zehar, heriotza bakoitzak eragiten duen minaren indarra eta garraztasuna harritzen jarraitzea. Agian, nahiago dugulako ez ikusi, heriotzarik
|
ez
balego bezala bizi. Bizitzari datxekion fenomeno banaezina izan arren, heriotza deserosoaz hitz egitea gai ezegokia eta gafea bihurtu da, batez ere, gurea bezalako herrialde garatuen tabu.
|
|
|
Ez da sozialistek harro erakusteko moduko garaikurra. Hortik, izenpetze ekitaldira Patxi Lopezek berak joan nahi ez izana eta, ondorioz, Antonio Basagoitik agertu ezina eta sinatzaileen ondo neurtutako aurpegi serioak, ospatzeko ezer
|
ez
balego bezala. Baina ez dute eman gabe utzi, horratik, adarjotzearen mugan dagoen argudioa:
|
|
|
Ez naiz lorez betetako agertokien eta behar ez diren miresmenen aldekoa, baina taberna batean, bertsolariak kantuan eta jendea oihuka hizketan entzuten ditudanean bertsolaririk
|
ez
balego bezala, haserretu egiten naiz. Eskola batean kantatzen dugunean, eta ikasle guztiek paso edo berba egiten dutenean, lekuz kanpo sentitzen naiz; batez ere irakasleek ez dutenean ikasleek baino kasu gehiago egiten.
|
|
|
Gai hauez arduratzen garenontzat, nola jokatzen dugun, emozioek kontu hauetan duten lekua eta eragina eta abar, alderdi garrantzitsua da honako hau. Heldu izanik ere, zenbaitetan, bulkadari jarraituz hartzen ditugu erabakiak; edo haserretu egiten gara, edo tristatu agian, beste aukerarik
|
ez
balego bezala; eta zer esanik ez inbidia edo jeloskortasuna sentitzen dugunean; edo beste norbaitekin harremanetan bustitzerakoan, gehiegi inplikatu gabe tentuz aritzen garenean; bere neurrian, sakondu gabe izan dadin. Batzuetan hain ahul eta zaurkor ikusten dugu geure burua, uste dugu gertatzen zaigun hori ez dela bidezkoa; edo deprimitu egiten gara, eta ingurutik baztertu egiten gara.
|
|
|
Niretzat
|
ez
balego bezala da. Eta susmoa dut horregatik ez dela mundua amaituko.
|
|
|
Orokorra bihurtu da, gainera: beti kanpoko idazleak aipatzen dituzte, nolabait literatura jasoaren paradigma bihurtu diren presentzia totemiko horien itzalpetik kanpo bizitzarik
|
ez
balego bezala. Edo okerragoa dena:
|
|
|
Hortik irteteko, beraz, deus egiten ez duen horren aurrean paso egitea da, bera ez balitz,
|
ez
balego bezala. Pilotalekuan horrela dihardute ikusle batzuek:
|
|
|
Horixe daukagu, gaurko lirika, ametsa, elkar hartzea eta inori azaltzeko hain zail den gozatu erraldoia. Biharrik
|
ez
balego bezala, etxean lasai iratzarriko bagina legez, euskaraz lasai bizitzeko. Madrilera joan beharrik gabe, bere mehatxu eta izuari aurre egin beharrik gabe, euskaldun bizitzea normala balitz bezala.
|
|
|
Domingo, beraz, zerbait eta norbait zelakoan, harro bezain pozik zegoen, irriak ezpainetan alderik alde utzitako oinatzak lekuko; haren harrotasunak eta haren poztasunak bazuten itzal bat, ordea, Teofilo Mariak ez baitzuen ordura artean ezer esan, eta Domingok beldur behar baitzuen anaiak arestian bezala erreakzionatuko ez ote zuen, beste oldarraldi batekin; hala, bada, hiru anai arrebek egindako galderari erantzuteko prest zegoen arren, irria ezpainetatik ezabatu eta Teofilo Mariari begiratu zion Domingok: ...untu bat... distira moduko bat, alegia, bere baitan eguzkiaren dirdira zeramana, poxpolo batek bere baitan munduko sute guztiak eraman ditzakeen moduan; orduan, baina, Domingoren bakardadeaz jakitun balira bezala, laguntzan etorri zitzaizkion beste hiru anai arrebak –Damaso, Maria Bibiana eta Ada–, haren begiradarekin bat egiteko –bere ekinaldiaren porrotaren ondoren, zegoèn tokian
|
ez
balego bezala zegoen Gabino–, hirurek batera so egin baitzioten Teofilo Mariari; hauen soak, haatik, exijentziazkoak ziren eskarizkoak baino gehiago, orduantxe ulertu balute bezala ezen hirurek mende zutela hirurak noiznahi mende zituena; Teofilo Mariak, ondorioz, inguratua sentitu behar zuen, gutxitan bezala sentitu ere, bai kanpotik, lau begi parek begi hesi bat osatzen baitzuten, eta bai ... guztia zela arraroa, alegia... aitzakiak aitzakia, ez baitzen normala urte erdiko zer hura –bere anaiatxoa, garbi esanda– ez ezagutzea; atzerabiderik gabeko puntu hartara helduta –anai arreben begi hesia Teofilo Mariaren atzerakako pauso balizkoen eragozgarri zen–, alferrikakoa zen problema luzaroagoan ezkutatzen ibiltzea... nahiz eta barruko inertziak mutila hartara bultza zezakeen artean ere, zeren egiazko egia jakiteak –erdi itsua ez ezik, beste mila akats ote zituen zerak... orbetarren izen ustez garbia guztiz zikintzera irits zitekeenak? – oinazpietan leize bat irekiarazi eta bertigoaren atarian jar baitzezakeen...
|
|
|
Teofilo Mariarentzat etxeko lanak egiteko ordua izan zitekeen, Damasorentzat bere gogoetetan murgiltzekoa, Gabinorentzat orduak desordu bihurtzekoa uztaiaren edo zibaren jirabira etengabean, Adarentzat sokasaltoan ibiltzekoa eta Maria Bibianarentzat ilunabarra dastatzekoa; une hartan, baina, Domingok bere esateko hura esan ez beste: ...besterik adierazten, bostak ere gauminaren orratzak markatutako denbora itsu berean sartu balira bezala... abailduraren eta ezintasunaren ordu berean, alegia, arratsaldeko seiak ere gauerdiko hamabietako gaumin, non minutuen, orduen eta denbora ororen orratzek bat egiten duten, non hegoa ere ipar bihurtzen den eta zirkuluaren puntu guztiak erdigune, izugarrikeriaren eremuan ñabardurarako tarterik
|
ez
balego bezala: ez etxeko lanik eta ez gogoetarik, ez ordurik eta ez desordurik, ez sokasaltorik eta ez ilunabarrik, izugarrikeria bera baizik.
|
|
|
Egun hartan –uztaileko egun sargori bat zen–, ohi bezala, saioa eginda gero, Maria Bibianaren zain geratu zen Ada –Maria Bibianaren ospitalea, non lan egiten baitzuen, aski hurbil zegoen koruak saioak egiten zituèn lokaletik–, biak elkarrekin etxera itzultzeko asmotan; Ada zain zegoen, bada –normalean alderantziz izaten zen, Maria Bibiana hantxe egoten baitzitzaion, lokaletik hogei bat metrora zegoèn eta eguzki oihala zabaldua izan ohi zuèn jatetxe baten ertzean–, eta hala, itxaron zion hamar minutu, ordu laurden bat... hasi zen Ada urduri jartzen –espaloian aurrera eta atzera ibiltzeari ekin zion bederen, metro karratu gutxi batzuetan harrapatutako hartz temosoa iduri–, itxaron zion hogei minutu, hogeita bat... hartu zuen azkenean ospitalerako bidea, eta orduan gertatu zitzaion ezustea, plaza bat zeharkatzera zihoanean, mahai batzuk kalean zituèn kafetegi batean, kiosko bat atzean utzita gero, ikusi ez zuen, bada, Txaro Goiri kafesne bat zirudiena hartzen, zigarreta eskuan eta Txaro baino gaztexeagoa zirudièn gizon batekin hizketan!; une hartan Txaro Goiri ari zitzaion hizketan gizonari: sutsuki ari zitzaion, gainera, munduan beste ezer
|
ez
balego bezala, gizonarekin lotzen zuèn kontuaz aparte; horregatik, beharbada –Txaro elkarrizketan buru belarri sartuta zegoelako, baita Ada aurrez aurre joan ez zitzaiolako ere, zeharka baizik–, Txaro ez zen konturatu ere egin Ada bospasei metrora zuela; baina Ada bai, primeran ohartu zen, eta lehenengo erreakzioan –moztuta sentitu zelako edo, ezusteko egoerari aurre egiteko ezgai... edo pausoa lehenbailehen biziagotzen zuen, edo etorritako bidetik itzultzen zen; orduan, baina, bat batean, kioskoaren irudia etorri zitzaion, harantz abiatu zen behintzat:
|
|
|
Ada besarkatu zuenean, gainera, ez zuen ohiko tentsiorik nabaritu naturaren indar ezkutuen eta gogoeta etiko moralen artean; aitzitik: Brigitterekin bizi izandako esperentziaren ondotik, bazirudien indar bakoitzak –sexua kontsumatzera zeramanak eta sexua sublimatzera zeramanak– hartu zuela bere bidea, bi jarreren artean kontraesanik
|
ez
balego bezala, mundu bat baitzen Brigitterena eta beste bat Adarena, inola ere nahas ez zitezkeenak.
|
|
|
haietako bat Ada eta Maria Bibianarekin noizean behin irteten zèn lagun ilehori bat, Diana; Madrildik itzuli zenetik, armada halabeharrez utzita, Domingok ez zien neskei begia gainetik kentzen, egia esan, gehienei ikusten baitzien merezi zuèn zerbait, itxura batean: ...bi zeru begien urdintasunean, horri marrubi zelai bat ezpainen gorritasunean, eta hari arriskuz jositako bihurguneak, eskua luzatzeko irrika pizten ziotenak; beste mila lur eta beste mila mundu ezagutzeko asmoarekin joan zen, bai, Domingo, baina lur eme haiek –gozo bezain eztiak behar zutenak, antza, probatu bitartean ezin esan– etortzen zitzaizkion behin eta berriz burura, beste lurrik
|
ez
balego bezala; edo bai, baziren beste lur batzuk, inoiz urratu ez zituenak: goizean goiz itzarri eta ontziaren bizkarrera joaten zenean, adibidez, itsas haizearen laztana sentitu eta, laztanarekin batera, askatasun sentimendu handi bat bereganatzen zuen, are handiago egiten zitzaiona ohartzen zenean ezen alde guztietatik –ipar eta hego, eki eta mendebalde– urak inguratuta zegoela –fabrikatik eta aitaren proiektuetatik urrun–, zeru biribila muga; Ianua Coelli –zeruko atea–:
|
|
|
Izeba Ernestinak, izan ere, askotan esaten zidan Benjamin Maria Kristo bera zela, baina nik, baietz esaten nion arren, ez nuen horrela sentitzen... haragian errebolta sentitzen bainuen, ezer sentitzekotan, Jainkoaren aurka. Baina gaurkoa beste gauza bat izan da, neure haragi minduaren eta Kristorenaren artean etenik
|
ez
balego bezala, ez dakit nola esan...
|
|
|
Gero, amnistiarekin, ez zuan konpondu gauza. Konpontxo hura onartu behar ote genuen, tori monarkia, tori Estatutua, Nafarroari atzeko zulotik emanez, eta Iparralderik
|
ez
balego bezala; horretarako aritu ote ginen borrokan, horretarako hainbeste hildako, hainbeste kartzela, hainbeste atzerriratu. Zer potro!
|
|
|
Ez naiz batetxore harritzen. Eskola nahiz unibertsitatea jakituriaren tenplu bakar bailiran... besterik
|
ez
balego bezala!
|