|
2000
|
|
|
Eta berorrek ongi uler diezadan, zuhaitzaren parabolaz mintzatuko natzaio, ebanjelioaren eredurat: izan ere, zuhaitz bati beha bizi dena, munduan bertze zuhaitzik
|
ez
balego bezala, itzalik gabe eta fruiturik gabe gera daiteke, baldin zuhaitza idortzen eta itzaltzen bada: erran nahi baita burdinarena ez dela munduan dagoen negozio bakarra, are gutiago emankorrena...
|
|
|
Eta mahatsaren mama eztia zen, bere eztiaz eztitzen ninduena... eta hegazti handi bat zen, zerua bezain zabala eta zerua bezain urdina, denboraren zoko moko guztietan itzal egiten zuena, halako moldez, non hegazti hari beha egiten bainituen nik orduak, sentimendu bortitz haren estalpean, munduan bertzerik
|
ez
balego bezala.
|
|
|
Eta hain nengoen zure aitaz amorosturik, non egunak eta gauak muxarraren loaldiak baino luzeagoak egiten baitzitzaizkidan, noiz eta zure aitaren begira egoiten bainintzen, hura noiz etorriko, zeren, dakizun bezala, denboraldi luzeak egiten baitzituen aitak etxetik kanpoan bere trabailuagatik eta bere bertze egitekoengatik. Eta hala joan ziren gauzak, ezin hobekiago, harik eta egun batean ohartu nintzen arte ezen zure aitak ez zidala ohi bezala kasu egiten, enekin zegoen arren enekin
|
ez
balego bezala. Eta egun batean morroi bat jarri nuen haren barrandan... eta morroiak Ubarnerat egin zuen aitaren gibeletik, eta ikusi zuena ikusi zuen, pentsa dezakezu zer...
|
|
|
HALAKOA zen Rosa, bai, jaun André, eta hagitzez gehiago zen, eta anitz gauza ekarri zizkidan bizitzarat, zeren irakatsi baitzidan, konparazione, ezen bizitzari loturik bizi behar zela, baina loturik
|
ez
bageunde bezala, eta halatan emaiten zion munduko inportantzia guztia egiten zuen gauza bakoitzari, baina inportantziarik emanen ez balio bezala.
|
|
|
Ongi oroitzen dut, konparazione, nola, presondegian sartu aitzin, usna onekoa nintzen, eta nola, halatan, sartu berrian kiratsa aditzen nuen eta kiratsaren aditzeaz erraiak nahasten zitzaizkidan, artean sentikor nintzelako; ordea, handik denbora baterat, hainbertzeraino eratxiki zitzaidan kirats hura neure azalerat eta neure baitaren baitarat, non usaindu ere ez bainuen egiten, hain bihurtu zitzaidan usain hura ohiko eta azturazko. Zeren kirats hura baitzen ene egunorozko airea, eta kirats hartarik bizi beharra nuen, aire hartaz bertzerik
|
ez
balego bezala.
|
|
|
Erran behar ote dizut, jaun André, ezen, handik aitzina, tigrea goiti eta tigrea beheiti aritu ginela egun luzeetan, jauregian bertze solasgairik
|
ez
balego bezala?
|
|
2001
|
|
|
Eta eskailerak ere Shisha Pangma dira apur bat. Eskailerak igotzen hastean ez da ezer ikusten behetik, goian eskailera amaiera eta zerua baino
|
ez
baleude bezala; baina igo ahala, arkupea ikusten da eta zuhaitzak eta pertsonak. Tranbia gelditzen zen lekura heltzen dira eskailerak zuzen.
|
|
2002
|
|
|
Alpujarretan, beharbada. Edo inon ez, ilunaldiak hartzen zuenean halaxe egoten baitzen hura, inon
|
ez
balego bezala. Handik gutxira esan zidan:
|
|
2003
|
|
|
Hitzaurrea irakurtzen hasi zen, eta zazpi orrialde irakurri eta gero, hitzaurrea amaitzeko zenbat falta zitzaion begiratu zuen. Eta ikusi zuen 53 orrialde zituela hitzaurreak edizio horretan, eta iruditu zitzaion 53 orrialdeko hitzaurre bat guztiz gauza desmesuratua dela, eta liburua itxi zuen, eta pentsatu zuen hurrengo batean hasiko zela Vredaman irakurtzen, hitzaurrerik
|
ez
balego bezala, edo hitzaurreak irakurtzea gauza amorala balitz bezala.
|
|
|
Pelikulak egiten hasita ere bazegoen, baina ez zen isiltzen; diruaren aurrean ere ez zen isiltzen eta, badakizu, aktoreen kontuak. Eta ez Matiasek ezta Romanek berak ere ez zekiten nolakoak diren aktoreen kontuak, baina baietz, bazekiela esan zuen Matiasek, eta poz pozik geratu ziren biak, italiarraren biografiako puntu beltz bat argitu izan balute bezala eta istorioak aurrera egiteko beste trabarik
|
ez
balego bezala.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntzaren izaera giza harremanen arloan funtzio mekanikora murriztu nahi duenak, mintzairaren betekizun eratzailerik
|
ez
balego bezala, hizkuntzari ez dio opa noski guk opa diogun lekua, eragina eta itzala. Gureak ez luke, haatik, sinesmen hutsaren nahikeria izan behar, uste sendoen gogoetatik ateratako euskarriak nahi genituzke esaten duguna oinarritzeko.
|
|
|
Signora Mariak behin baino gehiagotan esan dio Romanettori txoferra tipo bitxia dela, literarioa. Argi
|
ez
balego bezala. Signora Mariak dio mutil horren gaztaroa ere literarioa izan zela, xelebrea alegia, eta esaten du txofer literarioa tokatu zaiola berari, eta igual egunen batean nobelaren bat egin dutela berarekin, edo ipuin bat gutxienez, Guareschik edo beste edozeinek idatzita.
|
|
|
Aitak sekulako disgustua zuen, Montserekin hautsi nuelako, eta amak ere bai, nik uste, nahiz eta hura gero eta isilago egoten zen, bizitzan egon arren
|
ez
balego bezala, gero eta ausenteago.
|
|
2005
|
|
|
Tomas lurrean eserita, izekoak esaten ari direnari adi, baina adi
|
ez
balego bezala. Batzuetan etzan egiten da lurrean, luze luze, eta hankak sabairantz altxatzeko ohitura hartu du.
|
|
2006
|
|
|
Diskurtso light bat badago, jeneralean abertzaleen aurka ustiatzen dena, Estatua pasea dagoela, iraganekoa dela. Dagoeneko munduan Estaturik
|
ez
balego bezala hitz egiten dizute, edo egiazko arazoa honezkero Estatua ez balitz legez. Hori, bere moduan, ez da erabat gezurra; eta, beste modu batean, erabat gezurra, eta gezurra baino okerrago.
|
|
2007
|
|
|
begiratu ere ez dit egin.
|
Ez
banengo bezala jokatu du.
|
|
2008
|
|
|
Sortu ere, sortzen ziren hiru anaien artean halako solasaldi batzuk, zeinetan, noizean behin, aitak ere parte hartzen baitzuen, honek ere semeei irakatsi nahi baitzien, antza, gerraren joan etorrietan ikasitakoa, bere jakituria gaztelaniazko hitz urri batzuetara mugatzen bazen ere. Beñardok, baina, berea beste jolas bat zelako edo, ez zuen solas haietan parte hartzen, edo ez entzunarena egiten zuen, lekuko arruntik arruntenak ere ez luke besterik baieztatuko, munduan iragana atzemateko moduko betaurrekoen jabea balitz, hain zen markatua Beñardoren jarrera, pasiboa bezain erabatekoa?, beste anaiak zeudèn tokian egon arren, sukaldean, etxeko atarian, nonahi??,
|
ez
balego bezala. Baina Beñardo, menturaz, alor hartan ere alfer hutsa zen, eta alferkeria zuen bere desinteres interesatuaren arrazoi; edo, beharbada, ez zuen beste hizkuntza bat ikasteko beharrik sumatzen.
|
|
|
munduko pasio guztia zuten, baina airearekin eta mundu espiritualarekin lotuagoa zegoen, lurrarekin eta lurraren miseriekin baino. Eta damutu ere, damutu zen, memento batean seguruenik, haietako bizpahiru karta irakurrri ahala, halako keinu adierazgarri bat ere egin zuen behintzat, bere buruarekin pozik
|
ez
balego bezala?, amoranteen kartak atzemateko neurriak hartu izanaz?
|
|
|
...kesa anderearekin lerratuta zeudenak, hirurak ere belauniko jarri ziren, haien iritzia ere mirari ustezkotik hurbilago beste inondik baino, itxuraz, halako eran, non, Nataliaren hitzei jaramon handirik egin gabe, emakumeei begira zegokeèn ikusle balizko batek istantean antzemango zion, dena dela, beste emakumeenarekin zerikusirik ez zuèn Reginaren begirada bereziari, neska pozik egon arren pozik
|
ez
balego bezala, erru sentimendu ezkutu batek edo jota?, markesa andereak hasitako agurmariari erantzun baitzioten:
|
|
|
Udaberria iritsi zenean, berriz, etxeko loreak zaintzeari ekin zion? munduan
|
ez
balego bezala loreak eta liburuak baizik, liburuak eta loreak.
|
|
|
Baztertu egin behar ote da? Auzi hori
|
ez
balego bezala aritu behar ote lukete historialariek?
|
|
|
Sortu ere, sortzen ziren hiru anaien artean halako solasaldi batzuk, zeinetan, noizean behin, aitak ere parte hartzen baitzuen, honek ere semeei irakatsi nahi baitzien, antza, gerraren joan etorrietan ikasitakoa, bere jakituria gaztelaniazko hitz urri batzuetara mugatzen bazen ere. ..., baina, berea beste jolas bat zelako edo, ez zuen solas haietan parte hartzen, edo ez entzunarena egiten zuen –lekuko arruntik arruntenak ere ez luke besterik baieztatuko, munduan iragana atzemateko moduko betaurrekoen jabea balitz, hain zen markatua Beñardoren jarrera, pasiboa bezain erabatekoa–, beste anaiak zeudèn tokian egon arren –sukaldean, etxeko atarian, nonahi... –,
|
ez
balego bezala. Baina Beñardo, menturaz, alor hartan ere alfer hutsa zen, eta alferkeria zuen bere desinteres interesatuaren arrazoi; edo, beharbada, ez zuen beste hizkuntza bat ikasteko beharrik sumatzen.
|
|
|
...anderearekin lerratuta zeudenak, hirurak ere belauniko jarri ziren, haien iritzia ere mirari ustezkotik hurbilago beste inondik baino, itxuraz, halako eran, non, Nataliaren hitzei jaramon handirik egin gabe –emakumeei begira zegokeèn ikusle balizko batek istantean antzemango zion, dena dela, beste emakumeenarekin zerikusirik ez zuèn Reginaren begirada bereziari, neska pozik egon arren pozik
|
ez
balego bezala, erru sentimendu ezkutu batek edo jota–, markesa andereak hasitako agurmariari erantzun baitzioten:
|
|
|
liburuak eta liburuak irakurtzen zituen, mota guztietakoak –geografi liburuak, filosofiakoak, nobelak eta abar–, haiek beste errealitate bat eskainiko baliote bezala, eguneroko errealitatea baino askoz ere jasangarriagoa. Udaberria iritsi zenean, berriz, etxeko loreak zaintzeari ekin zion... munduan
|
ez
balego bezala loreak eta liburuak baizik, liburuak eta loreak.
|
|
2009
|
|
|
Bide bi zituzten: bata mendian behera jarraitzea Zornotzaraino, bertan beste batailoi batzuekin bat egin eta borroka beste nonbaiten egiteko, Bilbon adibidez; bestea, maldan gora abiatzea berriro, hegazkinak, metrailadoreak eta soldaduak haiek hiltzeko zain
|
ez
baleude bezala.
|
|
|
Lideren azken mutil lagun punkia. Agate haien bandoan
|
ez
balego bezala. Auto berria erostekotan direla azaldu dio aitak.
|
|
|
Poliki jiratu zuen burua Olasok, bere izena entzutera ohitua
|
ez
balego bezala. Kopetara erortzen zitzaizkion ileak suabe atzeratu zituen Arantxak.
|
|
|
–Zin degizut. Maria Bibianak; honek, ordea, zin egin ondoren, liburuan iltzatu zituen begiak, ikusten ari zenaz ziur
|
ez
balego bezala?. Bizitza osoan ez zara irakurzalea izan, eta orain sukarrak hartuta liburukote hori??
|
|
|
Kisketa hark espazio bat itxiz espazioa zabaltzen zion, Adaren espazio propioa, mila aukera eskaintzen zizkiona, zernahi egiteko: ..., Ada langelan erretzen hasi baitzen; hartarako, gelako leihoa zabaldu, etxekoen mugimendu guztiak zelata zitzakeen handik?, zigarroa piztu eta, besoak koskan bermaturik, xurgada bat ematen zion edo ez zion ematen, begi aurrean zuèn ikuspegiaren arabera; Ada, hala ere, murriztuta bezala sentitzen zen, aldian behin, esate baterako, muturra okertu eta irri etsi bat egiten zuen, bere buruarekin ados
|
ez
balego bezala?, Txaroren beste hitz haiek buru buruan zituelako, beharbada: –Xurgadak bi eratakoak dira, bakarrik edo besteekin gauden; besteekin gaudenean, begiak zabalik eduki behar baititugu, hurkoak merezi duen errespetuagatik; bakarrik gaudenean, ordea, begiak itxita erre dezakegu, eta hara, sekretu bat kontatuko dizut:
|
|
|
haragian errebolta sentitzen bainuen, ezer sentitzekotan, Jainkoaren aurka. Baina gaurkoa beste gauza bat izan da, neure haragi minduaren eta Kristorenaren artean etenik
|
ez
balego bezala, ez dakit nola esan?
|
|
|
begirada hark bazuen mendekotasunetik zerbait, anaia anaiari baimen eske balebilkio bezala, buruan zuena esateko?, baina bazuen, halaber, errebeldi puntu bat? distira moduko bat, alegia, bere baitan eguzkiaren dirdira zeramana, poxpolo batek bere baitan munduko sute guztiak eraman ditzakeen moduan; orduan, baina, Domingoren bakardadeaz jakitun balira bezala, laguntzan etorri zitzaizkion beste hiru anai arrebak. Damaso, Maria Bibiana eta Ada?, haren begiradarekin bat egiteko, bere ekinaldiaren porrotaren ondoren, zegoèn tokian
|
ez
balego bezala zegoen Gabino?, hirurek batera so egin baitzioten Teofilo Mariari; hauen soak, haatik, exijentziazkoak ziren eskarizkoak baino gehiago, orduantxe ulertu balute bezala ezen hirurek mende zutela hirurak noiznahi mende zituena; Teofilo Mariak, ondorioz, inguratua sentitu behar zuen, gutxitan bezala sentitu ere, bai kanpotik, lau begi parek begi hesi bat osatzen baitzuten, eta bai barru... guztia zela arraroa, alegia?
|
|
|
ez baitzuten besterik adierazten, bostak ere gauminaren orratzak markatutako denbora itsu berean sartu balira bezala? abailduraren eta ezintasunaren ordu berean, alegia, arratsaldeko seiak ere gauerdiko hamabietako gaumin, non minutuen, orduen eta denbora ororen orratzek bat egiten duten, non hegoa ere ipar bihurtzen den eta zirkuluaren puntu guztiak erdigune, izugarrikeriaren eremuan ñabardurarako tarterik
|
ez
balego bezala: ez etxeko lanik eta ez gogoetarik, ez ordurik eta ez desordurik, ez sokasaltorik eta ez ilunabarrik, izugarrikeria bera baizik.
|
|
|
Brigitterekin bizi izandako esperentziaren ondotik, bazirudien indar bakoitzak, sexua kontsumatzera zeramanak eta sexua sublimatzera zeramanak? hartu zuela bere bidea, bi jarreren artean kontraesanik
|
ez
balego bezala, mundu bat baitzen Brigitterena eta beste bat Adarena, inola ere nahas ez zitezkeenak.
|
|
|
honi bi zeru begien urdintasunean, horri marrubi zelai bat ezpainen gorritasunean, eta hari arriskuz jositako bihurguneak, eskua luzatzeko irrika pizten ziotenak; beste mila lur eta beste mila mundu ezagutzeko asmoarekin joan zen, bai, Domingo, baina lur eme haiek, gozo bezain eztiak behar zutenak, antza, probatu bitartean ezin esan? etortzen zitzaizkion behin eta berriz burura, beste lurrik
|
ez
balego bezala; edo bai, baziren beste lur batzuk, inoiz urratu ez zituenak: goizean goiz itzarri eta ontziaren bizkarrera joaten zenean, adibidez, itsas haizearen laztana sentitu eta, laztanarekin batera, askatasun sentimendu handi bat bereganatzen zuen, are handiago egiten zitzaiona ohartzen zenean ezen alde guztietatik, ipar eta hego, eki eta mendebalde?
|
|
|
hartu zuen azkenean ospitalerako bidea, eta orduan gertatu zitzaion ezustea, plaza bat zeharkatzera zihoanean, mahai batzuk kalean zituèn kafetegi batean, kiosko bat atzean utzita gero, ikusi ez zuen, bada, Txaro Goiri kafesne bat zirudiena hartzen, zigarreta eskuan eta Txaro baino gaztexeagoa zirudièn gizon batekin hizketan!; une hartan Txaro Goiri ari zitzaion hizketan gizonari: sutsuki ari zitzaion, gainera, munduan beste ezer
|
ez
balego bezala, gizonarekin lotzen zuèn kontuaz aparte; horregatik, beharbada. Txaro elkarrizketan buru belarri sartuta zegoelako, baita Ada aurrez aurre joan ez zitzaiolako ere, zeharka baizik?, Txaro ez zen konturatu ere egin Ada bospasei metrora zuela; baina Ada bai, primeran ohartu zen, eta lehenengo erreakzioan, moztuta sentitu zelako edo, ezusteko egoerari aurre egiteko ezgai?, hantxe geldi... edo pausoa lehenbailehen biziagotzen zuen, edo etorritako bidetik itzultzen zen; orduan, baina, bat batean, kioskoaren irudia etorri zitzaion, harantz abiatu zen behintzat:
|
|
|
Domingo, beraz, zerbait eta norbait zelakoan, harro bezain pozik zegoen, irriak ezpainetan alderik alde utzitako oinatzak lekuko; haren harrotasunak eta haren poztasunak bazuten itzal bat, ordea, Teofilo Mariak ez baitzuen ordura artean ezer esan, eta Domingok beldur behar baitzuen anaiak arestian bezala erreakzionatuko ez ote zuen, beste oldarraldi batekin; hala, bada, hiru anai arrebek egindako galderari erantzuteko prest zegoen arren, irria ezpainetatik ezabatu eta Teofilo Mariari begiratu zion Domingok: ...untu bat... distira moduko bat, alegia, bere baitan eguzkiaren dirdira zeramana, poxpolo batek bere baitan munduko sute guztiak eraman ditzakeen moduan; orduan, baina, Domingoren bakardadeaz jakitun balira bezala, laguntzan etorri zitzaizkion beste hiru anai arrebak –Damaso, Maria Bibiana eta Ada–, haren begiradarekin bat egiteko –bere ekinaldiaren porrotaren ondoren, zegoèn tokian
|
ez
balego bezala zegoen Gabino–, hirurek batera so egin baitzioten Teofilo Mariari; hauen soak, haatik, exijentziazkoak ziren eskarizkoak baino gehiago, orduantxe ulertu balute bezala ezen hirurek mende zutela hirurak noiznahi mende zituena; Teofilo Mariak, ondorioz, inguratua sentitu behar zuen, gutxitan bezala sentitu ere, bai kanpotik, lau begi parek begi hesi bat osatzen baitzuten, eta bai ... guztia zela arraroa, alegia... aitzakiak aitzakia, ez baitzen normala urte erdiko zer hura –bere anaiatxoa, garbi esanda– ez ezagutzea; atzerabiderik gabeko puntu hartara helduta –anai arreben begi hesia Teofilo Mariaren atzerakako pauso balizkoen eragozgarri zen–, alferrikakoa zen problema luzaroagoan ezkutatzen ibiltzea... nahiz eta barruko inertziak mutila hartara bultza zezakeen artean ere, zeren egiazko egia jakiteak –erdi itsua ez ezik, beste mila akats ote zituen zerak... orbetarren izen ustez garbia guztiz zikintzera irits zitekeenak? – oinazpietan leize bat irekiarazi eta bertigoaren atarian jar baitzezakeen...
|
|
|
Teofilo Mariarentzat etxeko lanak egiteko ordua izan zitekeen, Damasorentzat bere gogoetetan murgiltzekoa, Gabinorentzat orduak desordu bihurtzekoa uztaiaren edo zibaren jirabira etengabean, Adarentzat sokasaltoan ibiltzekoa eta Maria Bibianarentzat ilunabarra dastatzekoa; une hartan, baina, Domingok bere esateko hura esan ez beste: ...besterik adierazten, bostak ere gauminaren orratzak markatutako denbora itsu berean sartu balira bezala... abailduraren eta ezintasunaren ordu berean, alegia, arratsaldeko seiak ere gauerdiko hamabietako gaumin, non minutuen, orduen eta denbora ororen orratzek bat egiten duten, non hegoa ere ipar bihurtzen den eta zirkuluaren puntu guztiak erdigune, izugarrikeriaren eremuan ñabardurarako tarterik
|
ez
balego bezala: ez etxeko lanik eta ez gogoetarik, ez ordurik eta ez desordurik, ez sokasaltorik eta ez ilunabarrik, izugarrikeria bera baizik.
|
|
|
Egun hartan –uztaileko egun sargori bat zen–, ohi bezala, saioa eginda gero, Maria Bibianaren zain geratu zen Ada –Maria Bibianaren ospitalea, non lan egiten baitzuen, aski hurbil zegoen koruak saioak egiten zituèn lokaletik–, biak elkarrekin etxera itzultzeko asmotan; Ada zain zegoen, bada –normalean alderantziz izaten zen, Maria Bibiana hantxe egoten baitzitzaion, lokaletik hogei bat metrora zegoèn eta eguzki oihala zabaldua izan ohi zuèn jatetxe baten ertzean–, eta hala, itxaron zion hamar minutu, ordu laurden bat... hasi zen Ada urduri jartzen –espaloian aurrera eta atzera ibiltzeari ekin zion bederen, metro karratu gutxi batzuetan harrapatutako hartz temosoa iduri–, itxaron zion hogei minutu, hogeita bat... hartu zuen azkenean ospitalerako bidea, eta orduan gertatu zitzaion ezustea, plaza bat zeharkatzera zihoanean, mahai batzuk kalean zituèn kafetegi batean, kiosko bat atzean utzita gero, ikusi ez zuen, bada, Txaro Goiri kafesne bat zirudiena hartzen, zigarreta eskuan eta Txaro baino gaztexeagoa zirudièn gizon batekin hizketan!; une hartan Txaro Goiri ari zitzaion hizketan gizonari: sutsuki ari zitzaion, gainera, munduan beste ezer
|
ez
balego bezala, gizonarekin lotzen zuèn kontuaz aparte; horregatik, beharbada –Txaro elkarrizketan buru belarri sartuta zegoelako, baita Ada aurrez aurre joan ez zitzaiolako ere, zeharka baizik–, Txaro ez zen konturatu ere egin Ada bospasei metrora zuela; baina Ada bai, primeran ohartu zen, eta lehenengo erreakzioan –moztuta sentitu zelako edo, ezusteko egoerari aurre egiteko ezgai... edo pausoa lehenbailehen biziagotzen zuen, edo etorritako bidetik itzultzen zen; orduan, baina, bat batean, kioskoaren irudia etorri zitzaion, harantz abiatu zen behintzat:
|
|
|
Ada besarkatu zuenean, gainera, ez zuen ohiko tentsiorik nabaritu naturaren indar ezkutuen eta gogoeta etiko moralen artean; aitzitik: Brigitterekin bizi izandako esperentziaren ondotik, bazirudien indar bakoitzak –sexua kontsumatzera zeramanak eta sexua sublimatzera zeramanak– hartu zuela bere bidea, bi jarreren artean kontraesanik
|
ez
balego bezala, mundu bat baitzen Brigitterena eta beste bat Adarena, inola ere nahas ez zitezkeenak.
|
|
|
haietako bat Ada eta Maria Bibianarekin noizean behin irteten zèn lagun ilehori bat, Diana; Madrildik itzuli zenetik, armada halabeharrez utzita, Domingok ez zien neskei begia gainetik kentzen, egia esan, gehienei ikusten baitzien merezi zuèn zerbait, itxura batean: ...bi zeru begien urdintasunean, horri marrubi zelai bat ezpainen gorritasunean, eta hari arriskuz jositako bihurguneak, eskua luzatzeko irrika pizten ziotenak; beste mila lur eta beste mila mundu ezagutzeko asmoarekin joan zen, bai, Domingo, baina lur eme haiek –gozo bezain eztiak behar zutenak, antza, probatu bitartean ezin esan– etortzen zitzaizkion behin eta berriz burura, beste lurrik
|
ez
balego bezala; edo bai, baziren beste lur batzuk, inoiz urratu ez zituenak: goizean goiz itzarri eta ontziaren bizkarrera joaten zenean, adibidez, itsas haizearen laztana sentitu eta, laztanarekin batera, askatasun sentimendu handi bat bereganatzen zuen, are handiago egiten zitzaiona ohartzen zenean ezen alde guztietatik –ipar eta hego, eki eta mendebalde– urak inguratuta zegoela –fabrikatik eta aitaren proiektuetatik urrun–, zeru biribila muga; Ianua Coelli –zeruko atea–:
|
|
|
Izeba Ernestinak, izan ere, askotan esaten zidan Benjamin Maria Kristo bera zela, baina nik, baietz esaten nion arren, ez nuen horrela sentitzen... haragian errebolta sentitzen bainuen, ezer sentitzekotan, Jainkoaren aurka. Baina gaurkoa beste gauza bat izan da, neure haragi minduaren eta Kristorenaren artean etenik
|
ez
balego bezala, ez dakit nola esan...
|
|
2010
|
|
|
sendategira joaten zenean ere halatsu, orain mediku batekin hitz egiten baitzuen, orain moja batekin? baina zeinen beharrezkoa izan nuen hura garai hartan, eta nola besarkatzen genuen elkar, estu estu, amaren eta nire haragiaren artean etenik
|
ez
balego bezala, harik eta egun batean bere maitasuna aitortu zidan arte:
|
|
|
Jaiki eta Sebastian besarkatu zuen. Besarkada Nora
|
ez
balego bezala izan zen.
|
|
|
Kolore bizikoak dira eta trebezia handiz erabiltzen dituzte, haize leuna aprobetxatuz, euren buruetatik gero eta urrunago eramanez, zerurantz hurbilduz. Ezagun dute mutilek zoriontsuak direla une honetan, nahikoa da haien keinuari erreparatzea, ahoa eta begiak irekita, begirada urruneko puntu ñimiño baten kokaturik, une horretan munduan beste ezer
|
ez
balego bezala.
|
|
|
Eskutik heldu nizun abereak aztoratu eta ikaratuko zintuzketelakoan. Alta, elefanteak beren tronpa luzeei jaso jaitsialdi bat eman eta beren mundura itzuli ziren; poni zuriak harrotu eta euren arteko jolasari ekin zioten; jirafa zaharrak zuhaitzetik jaten jarraitu zuen, bere begiak baino beherago beste ezer
|
ez
balego bezala. Harrigarria, gure abereek etxekotzat hartu zintuzten.
|
|
|
Eta hala ere, hau lagunei esaten ez nien arren, politika kontuak geletatik ahalik eta urrutien mantentzen saiatzen nintzen, gero eta gehiago. Ez zen, hasierako urteetan bezala, berezien kontu hutsa, inuxente jaiotako haiek munduan gorrotorik eta gaiztakeriarik
|
ez
balego bezala hazteko nahia; hortik aurrera eginez, gure haurrak, oro har herriko jende abertzalearen seme alabak zirenak, gatazkaren ondorioetatik aparte hezteko helburua hartua genuen ikastolan bertan, ez kontzienteki eta txostenetan hala idatzirik, baina bai subliminalki edo modu inplizituan bederen.
|
|
|
Ai, gure ama...! Egia da gure amak nabarmentzeko joera zuela, baita jarrera hark aztoratu egiten ninduela ere... sendategira joaten zenean ere halatsu, orain mediku batekin hitz egiten baitzuen, orain moja batekin... baina zeinen beharrezkoa izan nuen hura garai hartan, eta nola besarkatzen genuen elkar, estu estu, amaren eta nire haragiaren artean etenik
|
ez
balego bezala... harik eta egun batean bere maitasuna aitortu zidan arte: " Zure mina nire mina da, bai, baina niretzat nahi dut min guztia, hainbeste maite zaitut..."!; hain hunkituta sentitu nintzen, non, neure ahultasun guztiez ahaztuta, erantzun ezin sendoagoa eman bainion, apaizek eta sermolariek pulpituetatik esaten zutenaren ildotik:
|
|
2011
|
|
|
– Urrutira bikote bat ikusten zuan uretan, itsasoan bientzako adina tokirik
|
ez
balego bezala bata besteari pega pega eginda: olatuen mugimendua nolakoa zen, nengoen tokitik aise antzeman zitekean gizonaren gilborra dilindan, neskatxaren sabel dantzariaren kontra, estu.
|
|
|
Alabek sumatu zuten beren gurasoen bikote bizitzak zerikusi gehiegi zuela agure ezindu baten eta zaintzen duen mojaren artekoarekin. Igandetako familia bazkari bat aprobetxatu zuten beren kezka konpontzeko, kezkarik
|
ez
balego bezala, noski. –Azaldu ziguten osasunerako zein eragin ona duen zahartzaroan bizitza sexual aktiboa izateak, zertan zetzan aktibo izate hori, zein tresnak laguntzen duten, zein erabilgarriak eta bekatu gabeak diren; nerabe inozoak bagina bezala.
|
|
|
Atea ukabilaz jotzera mugatu zen. Erantzunik ez, han inor
|
ez
balego bezala. Kolpeka aritu zen, tarte batez gutxienez Lurri erreparoa eman ziezaion errazkadaka jarraitzeak.
|
|
|
–Inork ez du atea zabaltzen. Bertan
|
ez
balego bezala. Baina badakigu bertan dagoela.
|
|
|
Nerbio sisteman ere bai? Lehendik ere nahiko urduri
|
ez
bageunde bezala! Eta zeintzuk dira?
|
|
2012
|
|
|
Balak katea zatitu zuen begia usnatu eta eseri egin zen Kaiku, beste inongo zirkinik egiteke. Betiko txokoan egokitu zen, aske
|
ez
balego bezala.
|
|
|
Ohean gera gaitezen ezkonduta
|
ez
geundenean bezala umerik ez, ezta etxerik ere eta ohea maileguz genuen.
|
|
|
Gera gaitezen ohean izaren artean ezkonduta
|
ez
geundenean bezala galdu den denbora aurkitzeko norberak bere liburua, gure zangoak estekatuak.
|
|
|
Geroztik, onartezina egiten zaio Benitori bizitzeko erregelak ematen dituen jendea, gu berez ekipatuta
|
ez
bageunde bezala.
|
|
2013
|
|
|
Urduri egon naiz Londresko aireportuan, ez nekien zer egin, dendak begiratzen hasteko aldartean ez nengoen, goserik ere ez nuen. Eserita egon naiz, terminaleko izkina batean, hango harrabotsetik aldendu nahian, han
|
ez
banengo bezala. Sentitu dudana deskribatzeko hitz asko etortzen zaizkit burura baina zaila egin zait esaldi esanguratsuak sortzea:
|
|
|
Ezjakintasun horrek ez du Versus tristatzen, alderantziz baizik: pentsatzen du den denak zorion oparo betean bizi direla, osasuntsu, bizitzan ondikorik
|
ez
balego bezala. Akordatzen ote dira haiek guztiak berataz?
|
|
|
Eta eguzkia irteten ari zen alderantz hasi zen ibiltzen. Beste aukerarik
|
ez
balego bezala.
|
|
|
Hasieran, hala ere, elkarrenganako baitzituzten begiradak eta bihotz taupadak, bertzeen gainetik edo bertzeak
|
ez
baleude bezala bizi izan ziren, ez lagunak ez gurasoak, neskameak ere otorduetarako soilik?, inguruarekiko absentzia bezalako batek harturik.
|
|
|
Gure aitari dir dir egin zioten begiek; bere buruarekin borrokan zirudien, erabakia hartu zuen arte: . Ezta pentsatu ere!?; hala ere, egindako aukerarekin guztiz ados
|
ez
balego bezala, gehitu zuen: –Xa, abana nahiko duk, jakina, diruaren truke??.
|
|
|
Bien artean hogei urteko aldea
|
ez
balego bezala mintzatzen zitzaidan.
|
|
|
Ni ere normaltasun itxura osoan mintzatu nintzaion.
|
Ez
banengo bezala goitik beheiti zipaturik eta zango bat oinutsik. Ez banu bezala burua has eta sastakai bat eskuetan.
|
|
|
Hasieran, hala ere, elkarrenganako baitzituzten begiradak eta bihotz taupadak, bertzeen gainetik edo bertzeak
|
ez
baleude bezala bizi izan ziren –ez lagunak ez gurasoak... neskameak ere otorduetarako soilik–, inguruarekiko absentzia bezalako batek harturik. Abdel Haqq, eskola ematen hasi berria zena, ilusio handiarekin hasia ere, ilusio are handiago baten menera jarri eta, goizak aitzina egin arau, irrikaz egoten zen eskola noiz bukatuko, etxera lehenbailehen joateko... non, hutsik egin gabe, Raissa edireiten baitzuen, leihotik begira, irri zabala ezpainetan.
|
|
|
Gure aitari dir dir egin zioten begiek; bere buruarekin borrokan zirudien, erabakia hartu zuen arte: " Ezta pentsatu ere!"; hala ere, egindako aukerarekin guztiz ados
|
ez
balego bezala, gehitu zuen: " Xa’abana nahiko duk, jakina, diruaren truke...".
|
|
2014
|
|
|
Plaza Barrian jendea gora eta behera etenik gabe, eta gu mahai batera eserita, bertan beste inor
|
ez
balego bezala.
|
|
|
arraroa, diferentea, errukarria. Psikologoarengana eramango dute, eta guk esango diogu laguntzeko gaudela, gertatu zaionaz hitz egiteko lasai, eta behin eta berriz gertakari horretan jarriko dugu fokua, ume horren bizitzan besterik
|
ez
balego bezala, edo ez behintzat horren inportantea den beste ezer, eta umeak berak sinetsi egingo du azkenean kristoren trauma daukala, egundoko erasoa jasan duela, bortxakeria bidegabe baten biktima izan dela. Eta, noski, orduan bai duela ahaztu eta gainditu gertatu zaiona.
|
|
|
Askotan seinalatu izan da Renan baitan eten bat bezala (berak egiten du: . Je suis double?, bere aiurriari buruz, in Souvenirs d, enfance et de jeunesse), eta hemen ere beharbada esplikazioa hortik joango da, bitarikotasuna edo antagonismoa idealaren eta errealitatearen artean, gizatasunaren ideia goiti eta praxi sozial beherearen artean, h. d., bateko intelektual profeta beretzat naziorik
|
ez
balego bezala gizatasun hutsez jokatu behar (nahi) omen duenaren eta besteko praxian nazionalista frantses erradikal atxikitzen den intelektual patriotaren artean gure kapitulu honetan.
|
|
|
nazioaren ikusmolde ilustratua versus erromantikoa, unibertsalista vs. partikularista, indibidualista vs. holista, konstruktibista (edo hautazko) vs. naturalista, zibikoa vs. etnikoa, etab.; h. d., Renan versus Herder, non ez Herder Herder eta ez Renan Renan izaten diren, manipulazio interesatuen arranpaloak baizik. Voltaire edo Rousseau eta Kant bezala, Herder edo Fichte eta Renan une historiko hagitz diferentetan jardun dira problema hauen beren gogoeta gordina goldatzen, aurretiazko guztiz ezberdinetatik, arras bestelako arazoei erantzun bila, beren adierazpenak ez baitago parean jarri eta kontrastatzerik alderik
|
ez
balego bezala denboran nahiz funtsezko planteamolde eta asmoetan, zehatz bereizi gabe zein den beren esanen tokian tokiko esanahia edo balioa, eta zein ezin den oraino izan testuinguru sozial eta politiko nahiz teorikoagatik, alferrik delako haiek nazioaren teoria akabatutzat hartu gura izatea ikerketa baten zentzu abstraktuan. Herder XVIII. mendekoa da, Iraultzaren aurrekoa, eta haren nazioaren kontzeptua ez da politikoa (subirania, etc.), nazioa Estatuari kontrajartzea aski politikotzat uler badaiteke ere; hots, bere ideia politikoak baditu ere Estatuaz eta nazioaz, ez da zuzenki nazioaren edo Estatuaren teoria politikorik egiten ari2030 Nazioaren muinean hizkuntza ezartzeagatik, esentzialistatzat kritikatzen da Fichte (hori arrazismoaren aldakitzat jotzen ez zaionean!); baina nazioaren sorgian hizkuntza dagoela, hari baino lehen Voltaireri irakur dakioke berdin berdin, eta beste hamaikari Alemanian nahiz Frantzian (Renani halaber, ikusi denez) 2031 Orokorki unibertsalista versus partikularista ezaugarritu nahi badira posizioak, nekez ukatuko da, Voltairek adina bilatzen duela Kantek arrazoimenaren unibertsala, edo Herderrek humanitate unibertsala; bestetik, Kantek autodeterminazio pertsonala adina, edo banakoaren eta partikularraren zale itsua ei den Herderrek adina, indibiduoaren autonomia bilatzen duela azken finean Voltaire txit unibertsalistak.
|
|
|
Mikel Strogoffek batzuetan itxaropen horiek bere burua kulunka zezaten uzten zuen, baina segituan konturatzen zen ameskeriak baino ez zirela, eta bere buruarengan baizik ez zuen konfiantzarik ezartzen, duke handiaren salbazioa bere eskuetan baino
|
ez
balego bezala.
|
|
|
–Ez, milesker, bulegoko altzariei begiratu zien, eta irrealak iritzi zien, han guztiz
|
ez
baleude bezala. Edo bera han guztiz ez balego bezala?.
|
|
|
–Ez, milesker, bulegoko altzariei begiratu zien, eta irrealak iritzi zien, han guztiz ez baleude bezala. Edo bera han guztiz
|
ez
balego bezala?. Berririk?
|
|
|
Aitonarentzat ez ziren Angelinesen tomateak existitzen. Zure terrazaz harago beste bizimodurik
|
ez
balego bezala zen. Angelinesek tomateak zainduko eta usainduko ez balitu bezala.
|
|
2015
|
|
|
...esan nahi batere askatasun tarterik ez daukagunik, norberaren familiaren eta historiaren determinismoak guztiz baldintzatzen dituenik ematen ditugun pauso guztiak, baina bai gauzak askoz konplikatuagoak direla, ez baikara bizi mundu ideal eta happy happy batean, baizik eta kontraesanez eta gatazkaz beteriko gizarte batean, nahiz eta batzuetan nahiago dugun interes kontrajarri horiek ez ikusi, edo
|
ez
baleude bezala bizi.
|
|
|
Ez nintzen mugitu. Neure gorputzetik at sentitzen nintzen, han guztiz
|
ez
banengo bezala.
|
|
|
Baina are asaldagarriagoak ziren soldadu haien aurpegiak. Han
|
ez
baleude bezala zen, haien begiek beste zerbait ikusiko balute bezala.
|
|
|
Sendo. Erabat ahaztu zituen ilunabarreko ika mika guztiak, eta zenbat aspertu zen eserita egotez, besteek etengabe jan eta edan bitartean, eta emaztearekin hainbeste erretxindu eta hainbeste sumindu eta tematu izana bere liburuak aipatu ere egin ez zituztenean,
|
ez
baleude bezala. Orain, baina, bost axola zitzaion nor iristen zen Z-raino (baldin eta pentsamendua alfabetoaren antzera bazihoan A-tik Z-ra).
|
|
|
Dozena bat gazte dira, besoak altxaturik, itzal luze luzeak eratu dituztenak, bizitzaren iturri guztiak eskura dituzten erraldoiak balira bezala. Dozena bat gazte, zoro moduan oihuka eta jauzika, beren barruko poza kanporatu ezean pozik
|
ez
balego bezala. –Oe, oe, oe, oe!?
|
|
|
–Erraiozu neskari nola duzun izena?, diotso aitak. Baina Gabrielek, ni
|
ez
banengo bezala, argazkiko zelai berdeari begiratzen dio. Baserri horretantxe jaio zen bere amona, Angele Fuldain, gaur egun Angele Goyeneche?, Bidarrain, Nafarroa Beherean, 1939an.
|
|
|
Atetzarrak zarratu egin dira, eta iluntasuna nagusitu. Iluntasunak oihuak eta aieneak uxatu ditu, denontzako lekurik
|
ez
balego bezala; negarrak bertan gelditu dira ordea, iluntasunak sortu duen isiltasun estuarekin nahasturik. Gorputzak mugitzeko lekurik ere ez dago, begiak baino ez dira mugitzen, izu begiradak osatuz, zer edo zeren bila, ilunpetan, itxaropen errainuren baten bila; bagoiaren hormetako oholen artetik sartzen den argi errainu bat edo beste besterik ez dute aurkitu, baina.
|
|
|
Euskal kazetaritza kazetarien premia gorrian aurkitzen denean, adarra jotzea dirudi euskal idazleak erdaraz idaztera bultzatzea. Erdaraz idazteko besterik
|
ez
balego bezala!?.
|
|
2016
|
|
|
Tohra eta Bibliaren itun zaharren Edeneko ipuina idatzi zenean, hau da, orain bospasei mila urte inguru, orduko gizartea islatu zutela nabari da, orduko bizimodua, nahi gabe, ohitura eta guzi, hebrearren populua baino lehen besterik
|
ez
balego bezala, Homo Sapiens, Homo Habilis eta Homo Erectus ahantzirik edo, hobekiago esanda, ez ezaguturik. Zer zekiten orduan zer zen Big Banga eta eboluzioaren teoria?
|
|
|
Atxiki luze bat egin zion, begiak itxita. Eta begiak itxita abestu zuen abesti osoa, ni han
|
ez
banengo bezala, zigarroa kontsumitu eta Bergararainoko bidea amaitu bitartean. «Guztia zigarro baten ketan itotzen saiatzen naiz/ banoa zure barnera/ zure egiaren arimara/ zure bihotzaren parera/ banoa nire bizitzaren amaierara/ zugan itotzera/ itsasoa».
|
|
|
Speed eta poesiazko gau bat behar dut, premiaz» esan zenidan, nirekin nobelari buruz aritzeko gogoa guztiz baztertuta. Ordenagailua piztu eta lerro pare bat prestatzeari ekin zenion gogotsu, ni han
|
ez
banengo bezala.
|
|
|
Urrun zeundela zirudien. Tarte amaigabe baten ostean, ni
|
ez
banengo bezala ekin zenion teklatua amorruz sakatzeari. Zerbait idazten ari zinen, minez.
|
|
|
Erraz maitemintzen da eta errazago igarotzen zaio, maitale batekin dagoenean hurrengoa irudikatuz amets egiten baitu. Bere haserreak arinak dira, minak azalekoak, arazoak saihesten daki edo arazorik
|
ez
balego bezala bizitzen. Bere zalantzak ere azalekoak dira:
|
|
|
Etxe zaharretako leiho zaharretako beira zaharrek uhinak, irregulartasunak izan ohi dituzte. Berriek ez, eta bestaldea beirarik
|
ez
balego bezala erakusten dute, beira garbi egonez gero bederen. Beira zaharrek, ordea, garbi egonez gero, bestaldea urazpian balego bezala darakuste.
|
|
|
Batzuetan xamurra izan zitekeela sexua. Besteetan presatua, deustarako denborarik
|
ez
balego bezala, edo lasai hartzea denbora galtzea balitz bezala. Hurrengo batean, lotsatua.
|
|
|
–Guretzat
|
ez
baleude bezala; ikusezinak gara haientzat. Kirolari eskasak gara, itsusiak gainera, segundo batzuetan ez zuen ezer esan.
|
|
|
Ulertzekoa zen gurekin haserre egotea ibaira erori eta hainbeste egun gaixorik egon ginelako (agian, ospitaleko gastuak ordaintzen joan zitzaien aurreztutako diru guztia), amnesialdi luzea izan genuelako? Ez genuen ulertzen, ordea, zergatik ez ziguten kasurik egiten, zergatik jokatzen zuten etxean
|
ez
bageunde bezala. Min egiten zigun ezaxola hark, ikusezinak bagina bezala tratatzeko modu hark, eta jokabide harrigarri hura lehenbailehen utz zezaten nahi genuen.
|
|
|
Eskatutako baimena ukatzeko aukerarik
|
ez
balego bezala aritu zen enpresa sustatzailea. Baimena eskatu aurretik erosi zituen lurrak, eta udal lizentziarik gabe ekin zien lanei.
|
|
|
Gu ez goaz Bergaratik Maltzagara ordea, Maltzagan gaude oraintxe bertan, Bilbotik datorren taxi batean, Bergarako bidean. Gogoan izango du irakurleak nola taxista berritsua une batez isilik gelditu den eta nola berehala, norbaiten ondoan isiltasunean joan beharrak urduri jarri edo hotsik ezera ohiturik
|
ez
balego bezala, irratia piztu duen, edozein pitokeriaren gainean hitz eta pitz aritzen diren saio horietako bat sintonizatzeko; une honetan, berriz, ordubeteko seinalea jo du irratiak, albisteak iragartzen dituen musikatxoa entzun da gero, eta segituan, horra irrati gizon zailduaren ahots ongi modulatua, zeina, tinbre neutro doituaz eta enfasi une zainduez hasi den berriak aletzen, esanez, besteak... ETA politiko militarraren izenean erreibindikatu dutela telefono dei batean, baina poli-milien zuzendaritzako iturrietatik esan omen da ezetz, erakundeak ez daukala zerikusirik bahiketa horrekin.
|
|
|
Egoera irrigarria bezain iraingarria zen: euren ordezkaritza blindatzeko Moderna fundazioan betirako kide izendatu ziren UPN eta PSN, beste alderdirik
|
ez
balego bezala. Era berean, sindikatu abertzaleak eta Anel lan sozietateen elkartea kanpoan geratu ziren.
|
|
2017
|
|
|
–Zer lotsa guretzat zuek ostatu horretan egotea, esan zuen?, herri guztian zuek hartzeko arima abegitsu bat
|
ez
balego bezala.
|
|
|
...nekotik tiraka ari zitzaion orroka eta haren ahotsaren olatuak kolpeka zebiltzan horma batetik bestera eta Caddy hormaren kontra kuzkurtzen zen gero eta txikiago eginez haren aurpegi zuriarekin bere begiak bi atzamarrek barrura sartu balituzte bezala harik eta hark gelatik kanpora bultzatu zuen arte haren ahotsa batetik bestera kolpeka isiltzen utziko ez balio bezala isiltasunean harentzat tokirik
|
ez
balego bezala orroka
|
|
|
Zeu izan zarela uste du, arrotza zarelako. Orain Viennan zu beste arrotzik
|
ez
balego bezala.
|
|
|
Arazoa baina, hala dei diezaiodan izen hoberik ezean, neuk sortu ote dut, ala etxeko bi emaztekiek? Hori ere erabili dut nire baitan, ama alaba hauek, berez zintzo eta hobenik gabeak izanik ere, ez ote diren deabruaren tresna oharkabeak izan ni tentatzeko, ni erorarazteko; kontuan izan, halako adibideak ez direla bakanak kristau herriaren kondairan, eta ipuin antza hartzen badiegu ere badutela bere mamia eta esanahia, deabruaren jokamoldea guk bera gutxiestea eta
|
ez
balego bezala jardutea baita gaur egun, hartara gure bizitzan eta bihotzean habia errazago egin eta pozoi arrautzak erruteko, orain oskola hautsi eta bihotzean mokoka ari zaizkidan gabiraiak bezala. Beraz, nire buruhausteok konpontzeko emakume biak etxetik egoztea ere otu izan zait, eta inor hartzekotan atso zahar zarpail bat etxeratu, bere onenak emanda ezezik emetasunaren lilurak oro aspaldi galdutakoa, baina ez deritzot irtenbide egoki eta txukunena litzatekeenik:
|
|
|
Bigarren zurrumurru batek zioen hezur haiek Portugalen desagertutako Madelein neskatiko britainiarrarenak zirela, haur eta heldu baten hezurren artean ezberdintasunik
|
ez
balego bezala.
|
|
|
Preso
|
ez
balego bezala jarduten zen; ez zeukan beldurrik. Arriskutsuak ziren beldurrik gabeko gizonak.
|
|
2018
|
|
|
Diskurtso light bat badago, jeneralean abertzaleen aurka ustiatzen dena, Estatua pasea dagoela, iraganekoa dela. Dagoeneko munduan Estaturik
|
ez
balego bezala hitz egiten dizute, edo egiazko arazoa honezkero Estatua ez balitz legez. Hori, bere moduan, ez da erabat gezurra; eta, beste modu batean, erabat gezurra, eta gezurra baino okerrago.
|