|
2001
|
|
|
Euskaldunak,
|
ez
bakarrik euskaraz ari diren kultura berezilari eta dizaider arduradunak, kontuan hartzekoak garela nioen, etxera heltzeko zortzi kilometro falta zitzaizkidala ikusi nuen bidaia hartan: entitate publikoko kide izanez Errepublikaren haurrak eta arra haurrak gara.
|
|
2002
|
|
|
Pikaza Polizia Motorizatuaren buruak agindu zion Joseri ardura zedila itsasontzien zaintza antolatzeaz. Gero eta errefuxiatu gehiago zegoen Bilbon, eta
|
ez
bakarrik Gipuzkoakoak eta Arabakoak. Bizkaiko herriak jausi ahala Bilboko kaleak iheslari gosetuez betetzen ziren.
|
|
2003
|
|
|
Mairu edo beltzen edo afrikarren kontra, bai, baina azken batean erabili egin zituzten. Eta
|
ez
bakarrik italianoek Abisinian. Baita espainolek ere Marokon, 1921etik 1926ra bitartean.
|
|
2004
|
|
|
Furgoian, hatsa hatsari emanik, horrela pentsatzen ez bazuen ere, bazekien komandoa osatu zutenetik bertatik, berak ez zuela heroi senik, ez eta Bazterrek ere, Harakin zela heroi sena izan zezakeen bakarra, eta beharbada Jexus Mari;
|
ez
bakarrik Harakinek konbikzio politiko indartsuagoak zituelakoz, baizik eta berak, eta Bazterrek, eta seguru aski Jexus Marik, heroi izateko inkontzientzia maila txikiegia zutelakoz, edo bestela esanda, burua senari gailentzen zitzaiolakoz.
|
|
|
Isilik gelditu zen. " Gu gudariak gaituk" akordatu zen Harakin esan ziola Emiliok aldi hartan," borroka edozein gauzaren gainetik zegok; eta borrokaren gudari, Euskal Herriaren askatasun sozial eta nazionalaren soldadu izatea merezi behar diagu,
|
ez
bakarrik borrokatzeko eragatik, baizik eta gure etikak borroka horren duintasun mailakoa izan behar duelako ere bai; are gehiago, dotoreak ere izan behar diagu, dotoreak eta onberak, errukiorrak nahi baduk".
|
|
2005
|
|
|
Maitexa amets?
|
Ez
bakarrik. Galtzen ari zen lasaitasuna eta inozentziaren zama zeraman kolkoan.
|
|
|
Los Angelesko polizia zerbitzuetako funtzionarioak izanagatik pobreak ziren, bazekiten hargatik Aingeruen hirian, eta beren barranda ibilaldietan frogatzen zuten, beraiek baino askoz pobreagoak bazirela. Basamortuko gerorik gabeko erreserbetarik etorri indio hipnotikoak, Asiatik ontzi doietan heldu xinaurri familiak, Deprezione Erraldoiaren ondotik Mississippi ibaiaren haran hezeetarik goseteak bultzatu zuri zurbailak, sator zuloetan metatuak bizi ziren beltzak eta aberastea helburu zeukaten euskaldunak,
|
ez
bakarrik Los Angelesen, baizik eta Kalifornia osoan biltzen ziren denak.
|
|
|
Kotte. Anaia helduarena egin zuen garai batean,
|
ez
bakarrik gurekin, baina hurbiltzen zitzaizkion gaztetxo guztiekin. Aberria maitatu behar zela, euskal musika entzun, eta Egin irakurri, hori ateratzen genuen garbi, beti.
|
|
|
Nonbait, azti mota horrek lurrak barnean duen kosmosaren mugimenduetan hartu behar du sustrai, azpiko lasterrak lakioan harrapatzea du helburu. Mundu oso bat bizi omen da gure oinpean,
|
ez
bakarrik ura. Hildakoak, berbarako, ez daude geldirik, bere buruaren barnerantz mugitzen dira, batekoz bestera hartzen dute denbora.
|
|
2006
|
|
|
agresiboa, pasiboa eta deziditua. Monitoreari zein zertan garen agresiboak interesatzen zaio bereziki, gure izatemodua puntu horietan zuzendu behar dugulako,
|
ez
bakarrik lan eske edo gabiltzanean, ezpada beti, situazio guztietan komeni da ez halakoa izatea.
|
|
2007
|
|
|
Neskak beste aldera jiratu du aurpegia. Sarritan errepikatua dute eszena hau azken aldian, eta
|
ez
bakarrik Edurne izeneko horren erruz.
|
|
|
Pannecau karrikako ene apartamentuan aurkitu nintzenean, leihoak ireki eta Sinead O’Connorren KDa ezarri nuen platinan. Emma’s Song haren ahairea garatu zen samur, ene izpiritua, eta
|
ez
bakarrik izpiritua egia erran, alhara deituz:
|
|
|
Carmeni deituko nion, derrigorrez. Eta
|
ez
bakarrik zango baloiaz hitz egiteko. Carmenek Bilbon gidatuko ninduen, Izturitzeko harpeetakoak ilunpean adina amultsuki.
|
|
|
Damurako betarik utzi nahi duzu? Hori ere inportantea da,
|
ez
bakarrik prezioan baizik eta baita metodoaren eraginkortasunean ere.
|
|
2008
|
|
|
|
ez
bakarrik dunaren gainetik zihoazenak
|
|
2009
|
|
|
– Espero dut, tribuko kide baten ezteietan kantatu behar baitut datorren hilabetean.
|
Ez
bakarrik hori. Londresen biziko naiz, oihaneko anai arreba ugarien erdian.
|
|
|
Ez zuen burutik kentzen Mexikoratu zela baleak ikertzera, eta han, aitortu zionez, New Yorkeko chicana jatorrizko Coatli biologoarekin biltzekoa zen,
|
ez
bakarrik ugaztunak otserbatzeko naski. Bat batean jeloskeria laban batek larrantzi zion sabelpea.
|
|
|
Erleak naturaren seinaletzaileak ziren, eta izakirik txikienak pairatua –oraindik mina jasaten ez zuen arren– handienak sufri zezakeen. Bizitza katearena azpimarragarria zen,
|
ez
bakarrik Lamdaren begietan, Sigmaren eta Posa Ngakarenetan berdin. Mendi orlegiaren kaskoan, aterki sareduna buruan eta esku larru lodiekiko Kaparen potretaren azpian erlastu zen Posa:
|
|
2010
|
|
|
Sail bakoitzaren barnean ere norberaren eritasunaren larritasunak agintzen zuen egokitzen zitzaion kokalekua. Esan beharrik ez dago ni nintzela hierarkia hartako azken putza;
|
ez
bakarrik iritsi berria izateagatik, antzinatasunak ere nolabaiteko gradua ematen baitzuen. Nire garuna zer moduz zebilen ikertu bitartean bederen, ni nintzen denetan osasuntsuen ageri zena.
|
|
|
Agurtzanek eta Kermanek ez zuten ezer nahi. Bigarren garagardoa eskatu nuen,
|
ez
bakarrik uztearren. Berak Coca Cola Zero bat.
|
|
2011
|
|
|
baina premiazkotasunak, pertsona baten bizitza orain salbatzeak, gain hartzen dio etorkizuneko balizko atentatu posibleari, hau gaitzesgarria izan arren, saihestu daitekeelako eta abstraktua delako. Bahiketa baten kasuan legea esekita geratzen da;
|
ez
bakarrik bahituarentzat eta bere familiarentzat, baita estatu osoarentzat ere.
|
|
2012
|
|
|
– Ikusiko dun noizbait egia ez dela gezurraren alderantzizko elea. Edo
|
ez
bakarrik hori.
|
|
2013
|
|
|
Baina bertze batzuk ere bai.
|
Ez
bakarrik nork irabazi edo galduko. Klase guzietakoak egin ziren, zein baino zein xelebreagoa!
|
|
|
Bigarren sariarekin konformatu behar izan zuen Maria Ostiz izeneko neska nafar batek, jende gehienak hark irabaziko zuela uste bazuen ere. Ordukoz fama handi samarra zuen, eta
|
ez
bakarrik Real Madrideko Zoko futbolari erronkariarrarekin esposaturik zegoelako. Eta hirugarren saria Fermin Valenciari eman zioten, nahiz eta saioa zuzenean aditzen ari zirenek botoa eman izatera segur aski hari paratuko zioten txapela; Victor Manuel Arbeloak eskribituriko hitzak kantatu zituen.
|
|
2014
|
|
|
Horregatik, irratirako iragarkia grabatzeko eskatu ziotenean, Xabik baietz esan zuen, jakin mina zeukalako irrati bat barrenetik ikusteko, eta gainera hori egin nahi zuelako,
|
ez
bakarrik bere alde, baizik eta bere komunitatearen alde. Sentimendu berria eta ederra zen beretzat.
|
|
|
Ordenarik gabeko mundu batera jauzi egiten zuen, baina kaos hartan ezustean hunkitzen zuten melodiak aurkitzen zituen,
|
ez
bakarrik ahotsetan, baizik eta gitarretan edo haizezko edo harizko instrumentuetan. The fool on the hill kantak Tom Sawyerren abenturak gogorarazten zizkion, agian harmonikagatik, eta Tom Sawyerrek bere adina zeukanez, kanta berari buruz ziharduela irudikatzen zuen, eta gustuko zuen kanta berari ari zitzaiola sentitzea, nolabait bere barruko bakarrizketa eteteko balio ziolako, kanpora ateratzeko.
|
|
2015
|
|
|
Entziklopedistak eta Florak elkarri egia esatea adosten dute. Arestian esan bezala, hasieratik egingo du gizonak iruzur,
|
ez
bakarrik ez zaiolako buruan pasatu ere egiten dena aitortzeko aukera; gainera, adostasuna Florarengandik informazioa lortzeko erabiliko du. Ordea, Florari gezurren bidez ateratako informazio hori da hain zuzen ere gizonari minik handiena emango diona.
|
|
|
Han zetorren bere geriza.
|
Ez
bakarrik baina. Jauntxo dotore batekin besorik beso, kasik musurik musu.
|
|
2016
|
|
|
hiru seme alaba ditu, gazteena lehen mailako atezain sonatua izan da azken urteotan,
|
ez
bakarrik, tamalez, ostikolaritzaren lauki luzean buruturiko egitandiengatik
|
|
2017
|
|
|
Gizarteak uste du arazoa bideratuta dagoela baina errealitatea aztertuz gero argi dago ezetz.
|
Ez
bakarrik legearen mugengatik (indarkeriaren definizioa, esate baterako), baizik eta praktikan emakumeak ez daudelako inondik inora babestuta, eta hainbatetan ere biktimario bihurtzen dira. Guztiaren atzean, baliabide falta, epai operadoreen formakuntza eza eta ideologia sexista daude.
|
|
|
Deitu nazazue optimista, baina esango nuke 2016ko udan gauzak mugitu egin zirela, milimetro bat nahi baduzue, baina mugitu. Eta
|
ez
bakarrik feministok jaietarako protokoloak findu ditugulako edo politikariek agerraldiak egiten dituztelako indarkeriaren kontra. Ez.
|
|
|
Ezin premiazkoagoa iruditzen zait anonimato/ kolektibotasun eta norbanakotasunaren inguruko eztabaida horretan sartzea, gure unera egokituz{ 23}. Eta
|
ez
bakarrik anonimotasunak kide guztion parekidetasunaren alde joko lukeelako, baizik eta lehenago aipatu dudan gu guztion ezagutzaren ekoizpena eta zirkulazioa jokoan daudelako, eta politikarako gaitasun guztiak aintzat hartzearen kontra egiten duelako.
|
|
|
miseriaren zati bat, horrela esan badaiteke, mixeriaren itzala edo isla da:
|
ez
bakarrik sufritu egiten duzula baizik eta sufritu egiten duzula pentsatzen ari zarela. Ez dut egun amaiezina minetan bizi, baizik eta bizi dut egun bakoitza minetan biziko naizela pentsatzen”.
|
|
|
Ez omen zitzaion egokia iruditzen sexualitatea identitate “kartzela” batean atzipetzea, preso bat balitz bezala, horrek azkenean norberaren burua mugatzea ekarriko zuelakoz,
|
ez
bakarrik gay jende bezala baizik eta, baita ere, iraultzaile bezala. “Gainera, konfrontaziora eraman gaitzake”, gehitu zuen Lander gazteak, “beste mugimendu askatzaileekin orain aliantza estrategikoa behar dugunean.
|
|
|
Eta esan ahala Axik amorantea zuelakoa ezin sinetsizkoa egin zaio; eta gero, haserrea
|
ez
bakarrik Axirekiko baizik eta baita ere munduarekiko, mundua marikoien kontra dagoelako, marikoiak beraiek beren buruen kontra daudelako, “besteen” morala –deitu nagusi edo heterosexual– bere berean onartzen dutelako, Axik, moral berri hori utzirik, haien artekoa XIX. mendeko nobela baten argumentu ergel bihurrarazi duelako; haserrea laba uhalde baten moduan herra bilakatu da,... Eta orduan, tristuraren hegal geldoen bidez behartu ahal izan du bukatzear dagoen haien arteko bizitzaren ibilbidea, “denon ibilbidearen moduan”.
|
|
|
Ondo neurtu behar dugu noiz eta zer ematen diegun seme alabei.
|
Ez
bakarrik aberatsak ez garelako; pedagogia kontua ere bada.
|
|
|
“Ez da heresia bat esatea Merckx urte haietan nire Jaungoikoa izan zela, edo Jaungoikoari nire baitan eman nion irudia”, laburbiltzen du afera Alkortak. “Batzuetan pentsatzen dut Merckxek urte horietan aldez edo moldez huts egin izan balit, Ocaña edo Fuente bezalako etsai deabrutu batek gaina hartu eta umiliatu balu, fedea galduko nukeela;
|
ez
bakarrik Merckxi nion fedea, baita akaso Jaungoikoari niona ere”.
|
|
|
“Hau beste kontu bat da.
|
Ez
bakarrik izango duen oihartzunarengatik. Zailtasunarengatik ere bai:
|
|
|
Erabatekoa gainera.
|
Ez
bakarrik ama bezala, pertsona bezala ere frakaso totala zara.
|
|
|
Zisnea alde egiten ikusi dugu bere galdera ikurrarekin. Ez dakit nor naizen, esan du Sarak estasiaturik, eta bere erdi ballet dantzari erdi prostituta gorputzarekin dantzan hasi da, bereak ez diren mugimenduekin hasi ere, eta esaten ari zena ulertzea lortu dudanean (hitzak gomazko bilakatu baitira eta oso erne egon behar baita hots batetik besterako saltoan ez galtzeko) izutu egin naiz,
|
ez
bakarrik arratoiek inguratu gaituztelako, neuk ere ez dakidalako nor naizen, eta denbora zulo hartatik ateratzeko karraskan hasi naiz, hankekin eta eskuekin hartxintxarretan, honek ez baitu inolako graziarik, nire burua haztatzen hasi naiz, atximurkatzen, hor barruan dagoena ni ote naizen jakin nahi dut, besterik ez, Eo, norbait ba al dago?, ni al naiz hor dagoena?, nor gehiago bizi da azal honen... Ilaran jarri!
|
|
|
Kokotsetik helduta burua niregana jirarazi nion. Pare parean neukala, bi belarriak aztertu nizkion,
|
ez
bakarrik begiradarekin baizik eta baita hatzekin ere. Haragitsuak ziren, eta epelak.
|
|
|
Ez da eraman errazekoa Ines. Denak behar du berak nahi bezala. Eta
|
ez
bakarrik gatzak edo plantxak, tenperaturak edo usainak. Denaren barruan sartzen dira iritziak, erantzunak, itxura, hitz egiteko modua eta jarrerak ere.
|
|
2019
|
|
|
Askotan desprestigiatu izan da gorputzak eta intuizioak erakusten digutena... baina indize ona dira zer kezka edo zama dugun konturatzeko, baita pistak hartzeko ere. Beharrezkoa da horiei ere kasu egitea, eta
|
ez
bakarrik arrazoiari eta logikari. Gorputzak bere memoria dauka.
|
|
|
Beste aldaketa handia amatasunari loturikoa da,
|
ez
bakarrik haurdunaldi garaiari lotua, baizik eta ondotik etorritako bizimodu aldaketari ere bai:
|
|
|
Urretabizkaiak, ilea tindatzeari uztea “aurrerapauso ideologiko” ikaragarritzat dauka, koherentzia ariketatzat,
|
ez
bakarrik edertasunari dagokionez, baizik eta adina eta amatasuna ulertzeko moduei lotuta ere bai:
|
|
|
Dio, adinean aurrera joan ahala geroz eta zailagoa dela señora itxura ez izatea,
|
ez
bakarrik prentsaurrekoetan, baizik eta hortik kanpora ere bai; adinez esleitu ohi den itxurarekin apurtu nahi izaten duela, bai belarritakoen bitartez, bai osagarrien bitartez, eta abar. Berak ez duela iraun nahi, bizi egin nahi duela, eta bizirik dagoela sentitzeko, proiektu baten beharra daukala, sortu egin behar duela.
|
|
|
Ama berantiarra izateak ekarri zion kritikarik,
|
ez
bakarrik herrian, baita literatur munduan ere. Ez du gogoratzen inongo gizonezko idazlerekin ez seme alabez ez zaintzaz ez idazteko beharrezkoa den logistikaz hitz egin izana; bilobez bai, gaur egun bilobez hitz egiten dute aspalditik kide dituen gizonezko idazleek.
|
|
|
Eta bertan sartu nahi izan dutenean, posizionamendu ezberdinak hartu izan dituzte. Denetariko estrategiak erabili izan dituzte debekatutako eremuak arakatzeko eta eraldatzeko, eta estrategia horiek guztiek emakumeen genealogia osatzen dute,
|
ez
bakarrik literaturarekin erlazioan, baizik eta gorputza eta, beraz, bizitza bizitzeko, imajinatzeko, irakurtzeko eta idazteko momentuan. Rodriguezek dioen moduan, “zaila da esatea, mendeetan luzatu eta trinkotutako giro honek zein neurritan eta nola eragin dien emakumezko idazleei”, hauen autoestimuari, formari, sormenari, estiloari, gaitegiari, genero literarioari eta autoritateari, “eta idazleei ez ezik, baita hauen hartzaileei edo balizko hartzaileei ere (al du irakurria izatea?, non kokatzen da?, noren estilokoa ote da?) ”.
|
|
|
Idazteko lehentasunik ez duela dio, ezin duela, edozein tarte zaio ongi etorria, edozein leku, nahiz eta laburra izan edo haurren ahotsak entzun. Aitortzen du, gero eta gehiago kostatzen zaiola kontzentrazioa lortzea,
|
ez
bakarrik idazten ari denean, baizik eta bestela ere.
|
|
|
Kanpoan egon ginen begira, leihatetik, barrura begira,
|
ez
bakarrik pastelei, txokolateari; saltzaileari begiratzeko esan nion semeari, hori zela inportanteena orduan. Neska gazte bat zen, jabearen alaba seguruenik, hori zen inportantea semearentzat:
|
|
|
Orduan hasi ginen ulertzen, artean gazte, oraindik ere bazeudela zorionez zenbait leinu,
|
ez
bakarrik teatralak, argazkietan atera nahi ez zutenak. Ispilua besterik ez zuten onartzen, ispiluaren gainean besterik ez zuten euren buruaren isla ikusi nahi; konturatuta zeuden oihartzunaren moduan erantzuten zuela, baina ez zela gauza irudirik gordetzeko.
|
|
|
ARREBA: Ni
|
ez
bakarrik itzi, e...
|
|
2020
|
|
|
Ez, nik uste dut beldurragatik izan zela. Dena oso azkar zihoan,
|
ez
bakarrik guk egiten genituen boloak eta espektakuluak: elkarrekin bizitzera joateko asmoa genuen.
|
|
2021
|
|
|
Bilboko umeek Olentzerori gutunak ematen zizkioten bitartean joan naiz Els Joglars taldearen Zenit antzezlana ikustera, kostata, eta
|
ez
bakarrik guraso eta ume pilaketagatik. Oraingo honetan hedabideen rolaz aritu dira, eta azpi izenburuak La realidad a su medida dio.
|
|
|
Anartean, Europako beste muturrean hala mutur fisikoan nola politikoan zirkuaren loraldia gertatzen zen, eta
|
ez
bakarrik sistema komunistek kultur sistematizatuari emandako garrantziarengatik, baizik eta zirku trebetasunak herri haien kulturaren zati pisutsua direlako. Gauza bera esan daiteke Txinaren kasuan, bai alde kulturalei buruz bai sistemak zirkuari emandako lehentasunaz.
|
|
|
Dantza emanaldietan ere oso rol intentsua jokatzen du musikak, eta niretzat misterio handia da zenbat ordu ematen duten koreografoek beren piezetarako musika zatiak aukeratzen. Eta
|
ez
bakarrik zenbat ordu, baizik eta zenbat artxibo dituzten beren buruan gordeta, sortze prozesuko une batean edo bestean “hauxe nahi dut” edo “beste hura bahi dut” esan ahal izateko. Gurean, argi daukat Igor Calonge dela musika hautaketa zorrotzena eta esanguratsuena egiten duena.
|
|
|
Ogia esku batean eta bestean gazta zeuzkala, bidetik bost metrorako argiune hertsian jarri zen. Hortik dena ikusten ahal zuen, eta
|
ez
bakarrik abere salbaiak, horrelakorik baldin bazen oraindik inguruetan. Naka naka ari zitzaion ogiari tiraka, hiperestesia betean, usaimena, dastamena, entzumena, hunkimena eta ikusmena alertan.
|
|
|
Ateratzeko gogorik gabe. Eta
|
ez
bakarrik etengabeko uhar hotzengatik. Azken berrogeita zortzi orduak Joana Garraldaren 4x4 indartsuaren bolantean pasatuak nituen, gasolina gastatzen eta birikak zirrikatzen zituzten partikula xehez natura emokatzen.
|
|
|
Joana pozik zegoen ene laguntzeaz, hitzemana niolako ene azken ikerketa zela, gero, Atharratze gaineko Erratzü baserrian aterpetzeko, gure amodioa, gurbil eta aberats garatzen uzteko. Eta
|
ez
bakarrik amodioa, bizitza bere osotasunean baino: gutxirekin jardungo genuen, hitzak neurtuz eta samurtasun keinuak isilean biderkatuz.
|
|
|
Horregatik, gero eta zailagoa da ulertaraztea kontatzeak zer garrantzia daukan.
|
Ez
bakarrik jakiteko, baizik eta ardura zer den ondo ulertzeko.
|
|
|
“Pelikularekin jarraituko dut, ados? ” baino ez zitzaidan atera. Larritasunez bete zuen espazioa, oihu egin beharrik gabe; zilarrezko paperak atxikirik zuen denbora,
|
ez
bakarrik bere denbora, baita nirea ere, behar zuena lortu arte edozer gerta baitzitekeen. Pelikulan haur koroak jarraitu zuen; oxala han ere pulamentuzko leihoren bat balego, munduaren zerbait sar zedin, ateak isiltzeko.
|
|
|
Hizkuntza arazo bat. Bat batean,
|
ez
bakarrik aitarena, baizik eta handiagoa den zerbaiten akaberaren lekuko izaten ari naizela sentitu dut.
|
|
|
Ez dut inoiz almazenean lanean ikusiko, seme alabak edukiz geroztik ez baitzen itzuli, baina bertara sartzen denean erreberentzia giroa sortzen da,
|
ez
bakarrik hauen partetik baizik eta baita gainontzeko langileen partetik ere. “Egun on, Maria Antonia” esango diote denek, nahiz niretzat amona Mari izan.
|
|
|
Hartu dio kargu amak, bainerarekin fantaseatzen entzunda. Ezin ditu besteen fantasiak jasan,
|
ez
bakarrik ezin lortuzkoak izateak lotsa emangarri bilakatzen dituelako bere begietara, baizik eta ezin lortzeak fantasia egileari ekarriko dion denbora galtzea aurreztu nahi diolako. Nireak ere banaka banaka suntsitu ditu ume umetatik.
|
|
|
Zure zamaz libratzeko egin nintzen idazle, uste dut, zugandik urruntzeko bidea izan zen, beste norbait beste nonbait beste norbaitentzat izateko aukera. Aktoreez, dantzariez, margolariez... jelosten nintzen, haien mundu itxuraz ez zurrunaz, non prekaritatea,
|
ez
bakarrik materiala, baizik eta emozionala ere, xarmagarri bilaka zitekeen. Baina nik ez nuen ez antzerkirako, ez dantzarako, ez margotzeko balio.
|
|
|
Eta
|
ez
bakarrik haurtzaroa. Geroago etorri zena ere ez zen batere erraza izan.
|
|
|
Hormak alez beteta zeuden, sabairaino iristen ziren eta gainezka zeuden apalategietan. Izenburuei begira hasi zen, bizkor, eta konturatu zen horietako asko zirela sufragismoari buruzkoak, baina
|
ez
bakarrik, eleberriak, filosofia lanak eta poema liburuak ere bazeuden. Goizeko argi arrosa zeharka sartzen zen gelan, liburuak eta isats piano handi bat argituz, egongelaren erdian.
|
|
|
Bidezkoa zela uste zuenaren aldeko jarrera suharra zuen, eta horri gehitu behar zaio lidertzarako berezko dohaina. Tasun horiek ez ziren oharkabean pasatu bere kideen artean, eta laster bihurtu zen gidarietako bat,
|
ez
bakarrik Hungarian, Europa mailan ere bai.
|
|
|
atera zitzaion Rosikari. Milaka pertsona ari dira hiltzen, eta
|
ez
bakarrik soldaduak...
|
|
2022
|
|
|
[43] Black is beltza komikiak afroamerikarren borrokaren aldarria egiten du, hala da. Baina aldarri hori protagonista europar zuri eta heterosexual baten begiradatik egiten du, eta emakume* hipersexualizatu egiten dira komikian, modu estereotipatuan egin ere,
|
ez
bakarrik gertaeren bilakaeran, baita molde grafikoetan ere. Hain zuzen ere, Angela Davisek emakume* afroamerikarren hipersexualizazio hori salatu zuen Emakumeak, arraza eta klasea (2016) saiakeran.
|
|
|
Etxe ikastolak bultzatu zituzten, emakumeek* etxean umeen heziketa eta euskal kulturaren transmisioa gara zezaten. Diskurtsoari dagokionez, rol tradizionala iraunarazi nahi zuten,
|
ez
bakarrik genero ikuspegitik, baita katolizismoaren ikuspegitik ere.
|
|
|
Bide horretan feminismo dekolonialak egindako ekarpenekin ere egin genuen topo, eta feminismo zuriaren emakume eredu askearen atzean eraikitzen diren bestelako zapalkuntzak ikusgarri egin zitzaizkigun. Ezinbestekoa izan da, hortaz, zaintza lanak Euskal Herrian nola antolatzen diren ulertzeko,
|
ez
bakarrik tokiko errealitateari begiratzea, baizik eta ikuspegi transnazionala izatea. Eta horrela ulertu ditugu hobeto zaintzaren kate globalak, edo zaintzaren zapalkuntza kate globalak, hobeto esanda.
|
|
|
ez ditugu biolentzia antiarrazistak modu sistematikoan salatu geure agenda feministatan; ez ditugu ikusgarri egin subjektu arrazializatuak geure pentsamenduetan eta imajinarioetan, ez ditugu ekimen eta epistemologia antiarrazistak sustatu. Ispilu ariketa hori baliagarria egin behar zaigu
|
ez
bakarrik geuk sorturiko biolentzia erpin horiek identifikatzeko, baizik eta erpin horiek sorturiko islen zein printzen bitartez biolentzia egituren erroetarantz egin behar dugu bidea, iceberg osoaren gorputza eta tamaina ikusgarri egitea ezinbestekoa baita. Azken finean, arrazakeria, indarkeria matxistaren antzera, askotariko erpinez eraikitzen da eta askotariko zimenduz trinkotzen da:
|
|
|
Horrek, halabeharrez, geure zuritasunari buruz hitz egitea ekarri behar du, lotsarik gabe, posizio neutral bat ez dela barneratuz, eta aldi berean, geure burua zuritzeko beharrik gabe, eta erruduntasunean ito gabe. Jardun behar dugu
|
ez
bakarrik zuritasunak ematen dizkigun pribilegioei buruz, baita europar izateak ematen dizkigunei buruz ere. Izan ere, Europako herrialde bateko hiritarra izateak eta Europako estatu bateko nazio agiri ofizialak izateak bermatzen digu munduan zehar mugitzeko aukera handiagoak izatea, eta nahi adina turista bisa lortu ahal izatea.
|
|
|
Bada bai. Biolentzia sinbolikoaren bidez egiten da segregazioa,
|
ez
bakarrik legeen edo biolentzia fisiko eta materialaren bidez. Sistematikoki eta txikitatik gizarteak emakumeak desanimatzen ditu haiei ez dagozkien “lanak” eta “jarduerak” ez hartzeko, hau da, “emakume” izateak esan nahi du zuri dagozkizun lan eta jarduera batzuk daudela (soldata eta oro har kapital ekonomiko eta kultural bat dagokigula) eta zuri, emakume gisa, ez da... Eta hori sozializazio prozesu patriarkal baten bidez egiten da [32] (Goikoetxea et al., 2020: 75).
|
|
|
gazteak sektorean sartzeko planetatik hasi eta nekazaritza ustiategietan prestatzeko edo berritzeko laguntzetaraino. Garrantzitsua da azpimarratzea landa ingurunerako planak direla,
|
ez
bakarrik nekazaritza sektorerako; beraz, parte hartzeak eta jarduerek askotariko eragileak hartzen dituzte” (Alvarez & Benlloch, 2020: 23).
|
|
2023
|
|
|
AYLAN: Ez joan mesedez,
|
ez
bakarrik utzi.
|
|
|
“Ekonomikoki errentagarria” diozunean, irabazi ekonomikoez ari zara? Hau da,
|
ez
bakarrik ekimen kulturalak ekonomikoki sostengatzeaz, baizik eta horietatik irabaziak sortzeaz?
|
|
|
Zentzu erradikalago batetik jotzen badugu, Euskal Herrian artera edo arte garaikidera dedikatzen garen asko klase ertainekoak gara, nolabaiteko baldintzak izan ditugu:
|
ez
bakarrik baldintza ekonomikoak, gure aukeren iruditeria mailan ere ari naiz. Horren harira, ez da benetan justizia historikorik egon:
|
|
|
Idoiak esperientzia zabala dauka, eta haren lanak kontzeptu asko gainditu dituela esan genezake: “artista” bat da baina ez artista soila, kultur eragile, irakasle, aditu… Antzerkilaria izan liteke baina ez guztiz, edo
|
ez
bakarrik, “dantzari” kontzeptuarekin gerta dakiokeen moduan. “Koreografo” gisa ere izendatzen dute han eta hemen, edo “zuzendari”.
|
|
|
Oso zaila izan zen, hasi ginenean oraindik ez ziren egun dauden sorguneak existitzen. Goi mailako politikari guztiekin hitz egin genuen, departamentu guztietara jo genuen,
|
ez
bakarrik Kulturara. Euskara departamentura, ordea, ez ginen joan, alor horretan nahikoa lan egiten delako eta iruditzen zitzaigulako herri “normalizatu” batean horrelako ekimenak beste departamentu bati lotuta egon liratekeela.
|
|
|
Beste testuinguru batean ezinezkoa izango litzateke pertsona horiek gela berean bilduta izatea. Eta
|
ez
bakarrik tailerreko parte hartzaileen artean, ikusleen artean ere bai.
|
|
|
Aspaldidanikoak ziren futbolarien fitxaketen eta soldaten gehiegikeriei buruzko arrangurak. “Ez dago eskubiderik”, esaten zuten
|
ez
bakarrik futbolaren aurkakoek, baita futbolzalerik sutsuenetako askok ere. “Gehienok hilaren amaierara iritsi ezinik, jateko lain ere ez etxe askotan, gosete ikaragarriak herrialde txiroenetan... eta futbolari batzuk diruarekin zer egin ere ez dakitela! ”.
|
|
|
Norbaitek esan zuen bezala, zahartzen joatea oso konplikatua da, eta
|
ez
bakarrik edozein egunetan hiltzen ahal zarelako aurreabisurik gabe, kontrakoarengatik baizik: zaharra zarelako baina hala ere bizirik zaudelako, eta munduak hor dirauelako, jiraka, eskura; baina jada ez dizu uzten haren aferetan parte har dezazun.
|
|
|
Une hartan ni pixka bat gogaituta nengoen “laborategi” hitza erabiltzeaz.
|
Ez
bakarrik hitz hori, baita “alternatibo”, “ikerketa”, “abangoardia”, hitz horiez guztiz nazkatuta nengoen. Momentu batean hutsalak iruditu zitzaizkidan.
|
|
|
Baina, batez ere, denboraldiak egitearena ikusten zuten argi. Hau da,
|
ez
bakarrik emanaldi bat eman, baizik eta asteburu osoa edota denboraldi bat egin antzerki obra batzuekin. Eta hau berria zen, eta interesgarria, Bilbo bezalako hiri batek horrelakoak ere behar zituela uste baikenuen.
|
|
|
Ritos proiektuarekin 2003 urtean hasi ginen, eta jendea gure antzerkia ikustera hurbiltzeko helburuarekin jaio zen. Baina,
|
ez
bakarrik honetarako, baizik eta antzerki infraestrukturarik ez duten lekuetan eta espazio berrietara zabaltzeko asmoz. Antzerkia hilkutxetatik atera eta herri zein auzoetako jendearekin partekatzeko intentzioarekin eta horrela gure antzezlanen dekonstrukzioa eskaintzen dugu, gure antzerkia kultur eta giza errealitate ezberdinekin konpartituz.
|
|
|
Eta
|
ez
bakarrik aktorearen ikuspuntutik, antzerkia bere osotasunean hartzen badugu, politika, poetika eta estetika berri bat zelan eraiki ikusi behar da. Ikuspuntu abangoardista eta kontenporaneo batetik, egungo artistok elkartu eta antzerkiaren beharraz mintzatu behar dugu, makineria berri bat sortu.
|
|
|
Larrua jotzean, gorputzeko atal guztiekin sentitu behar den moduan. Eta
|
ez
bakarrik eskuekin edo buruarekin. Buruko ile puntetatik hasita oineko behatz txikira arte sentitu behar da, bizi behar da.
|
|
|
Gorputz eta gogo osoa erabili behar da sexua egiterakoan. Eta
|
ez
bakarrik gorputzeko atal bat: demagun burua, zakila edota alua.
|
|
|
Esan gabe doa, azkenik,
|
ez
bakarrik oinarrizko gainegitura eta marko geopolitikoak, baita naturak, fisika kuantikoak, kulturak edota gizarteak berak ere beraien berezko bilakaera izan dutela bitarte honetan.
|
|
|
Tesi antitesia, galdera erantzuna, hartu eta eman, gatazka, kontraesana… antzerkiaren muina da. Ez beti eta
|
ez
bakarrik, baina bai gehienetan, mintzoa du euskarri taula gainekoak. Mintzoaren aukeraketak berak du esanahi kolektiboa.
|
|
|
Gutxitan irabazten nuen duin bizitzeko adina, hala ere. Toki batzuetan
|
ez
bakarrik nire lana, nire haragi gaztea ere nahi zuten; baina guztietan paseko hegazti moduan ikusten ninduten: pausatu bai, baina handik ez luzera berriro aireratzeko.
|