|
2004
|
|
|
Hortik joateak ez dio konponbiderik ekartzen euskarari. Gero, etorkizuneko
|
euskarazko
komunikazio esparrua interesatzen zaigu, ez elebidun abertzalea. Berak (prentsa elebidunak) erabaki behar du zer egin eta zer soluzio bilatu.
|
|
2009
|
|
|
Horren inbidiaz, interesgarria iruditu zitzaidan euskarazko komunikazioan gabiltzanon artean talde bat sortzea. Askotan hitz egiten dugu
|
euskarazko
komunikazio esparruaz. Hau esperimentu bat da, ea zer edo zer ateratzen den hortik.
|
|
2012
|
|
|
6.2.1
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua
|
|
|
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua euskarazko hedabideek sortzen duten espazio publiko euskalduna da. Alde horretatik, euskarazkoak diren neurrian, hedabideek ezaugarri komunak dituzte:
|
|
|
11 taula.
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua (2008).
|
|
|
Hortaz, hiru hedabideak elkartzeko kirolek kultur gaiek baino konbergentzia handiagoa egiaztatu zuten(% 58,7koa, hain zuzen), euskarazko hiru hedabideek komunean zituzten albisteek ez baitzuten euskararen inguruan informatzen. Beraz, hirurek osatutako
|
Euskarazko
Komunikazio Esparruaren ezaugarria ez litzateke hizkuntzari buruzko informazioa izango.
|
|
|
Hiru hedabideek berezko duten
|
Euskarazko
Komunikazio Esparruko albisteek kazetaritza jarduera bikainagoa suspertzen zuten. Izan ere, banakako azterketan baino emaitza hobeak lortzen zituzten, ETB1ekin bat egin zuten Berriako albisteak kenduta.
|
|
|
Beraz,
|
Euskarazko
Komunikazio Esparru autozentratua kalitateari eusteko gakoa da. Bestela, albisteen kalitate galera dakarten berriek eztabaida publikoaren eremua ahultzen dute.
|
|
|
Lehenengo eta behin, informazioak agertzen duen adierazgarritasunak gizarteari ekarriko dizkion ondorioak azpimarratzen ditu. Horrenbestez,
|
Euskarazko
Komunikazio Esparruko albisteak esanguratsuagoak izaten dira, hau da, ez dira albiste arinak (istripuak, natur hondamendiak, elurteak zein beroaldiak). Bigarrenik, albisteen titulua bikaina izaten da, informazioa laburbiltzen duelako eta ez horren alde bat bakarrik nabarmendu edo engainura eraman.
|
|
|
Hiru hedabideek
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua sortzeko eremua zehazten badute ere, erdarazko kazetaritzak abiatutako horikeriari heltzen dioten neurrian, kazetaritza lasterraren ezaugarriak ere barneratu dituzte. Dena den, albiste arinek ikus entzule eta irakurle berriak erakartzeko balio dute; istripuek, batez ere.
|
|
|
Euskarazko hiru hedabideek euskal errealitatearen berri ematea dute helburu. Aldiz, erdaretatik sortutako albiste agentzien merkatu logikak
|
Euskarazko
Komunikazio Esparruaren edukiak kaltetu ditu, herritarren parte hartze soziala bultzatzeko gakorik ez baitute eskaini. Atzerriko agentziek asebete behar duten merkatuaren ezaugarriak ez datoz euskarazko hedabideetako hartzaileen informazio premiekin bat.
|
|
|
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua autozentratua ez den neurrian, horren tamaina gero eta txikiagoa da. Euskarazko hedabideek albisteak euskaraz eman arren, horiek azaltzen duten errealitatean euskaraz eragiteko eremurik aurkezten ez badute, euskarazko komunikazioa norabide bakarrekoa da.
|
|
|
Euskarazko hedabideek albisteak euskaraz eman arren, horiek azaltzen duten errealitatean euskaraz eragiteko eremurik aurkezten ez badute, euskarazko komunikazioa norabide bakarrekoa da. Are gehiago, herritarren parte hartze soziala erdaraz gauzatzera bultzatzen duten albisteak biderkatzean, hedabideek
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua murrizten dute.
|
|
|
Bertako informazioaz gain, Euskal Herritik kanpo jazotakoaren berri ere eman behar dute euskarazko hedabideek, Politika, Ekonomia eta Mundua sailetan, batez ere. Horrenbestez, albiste horiek euskaratzeko ez ezik, euskalduntzeko ere eskatzen du
|
Euskarazko
Komunikazio Esparru autozentratuak: bertako premiei egokitzen zaien informazioa, hain zuzen.
|
|
|
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua 139
|
|
|
Beraz, Euskarazko Komunikazio Egiturak bi estaturen muga administratiboak gainditzen ditu. Aldi berean, euskarazko hedabideen komunikazio jardunak sortzen duen espazio publikoari
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua esaten zaio. Hala ere, espazio hori ez da euskararena, komunikazioarena baizik.
|
|
|
Azkenik, euskarazko hedabideen arteko aniztasunak berezko kazetaritza eredua sortzea ekarri ote duen ebazterik ez dugu izan. Hala ere,
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua badela egiaztatzen duten ezaugarriak agertu dituzte. Are gehiago, euskarak hedabideetan duen eginkizun komunikatiboa zenbat eta autozentratuagoa izan, orduan eta zabalagoa da Euskarazko Komunikazio Esparrua bera.
|
|
|
Hala ere, Euskarazko Komunikazio Esparrua badela egiaztatzen duten ezaugarriak agertu dituzte. Are gehiago, euskarak hedabideetan duen eginkizun komunikatiboa zenbat eta autozentratuagoa izan, orduan eta zabalagoa da
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua bera. Izan ere, Komunikazio Esparruak eginkizun bikoitza du:
|
|
|
Hiru hedabideek
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua sortzeko eremua zehazten badute ere, erdarazko kazetaritzak abiatutako horikeriari heltzen dioten neurrian, kazetaritza lasterraren ezaugarriak ere barneratu dituzte. Dena den, albiste arinek ikus entzule eta irakurle berriak erakartzeko balio dute, istripuek batez ere.
|
|
|
Euskarazko hiru hedabideen sorrera helburuek euskal errealitatearen berri ematea jasotzen dute. Aldiz, erdaretatik sortutako albiste agentzien merkatu logikak
|
Euskarazko
Komunikazio Esparruaren edukiak kaltetu ditu, herritarren parte hartze soziala bultzatzeko gakorik ez baitute eskaini. Izan ere, atzerriko agentziek asebete behar duten merkatuaren ezaugarriak ez datoz euskarazko hedabideetako hartzaileen informazio premiekin bat.
|
|
|
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua autozentratua ez den neurrian, horren tamaina gero eta txikiagoa da. Euskarazko hedabideek albisteak euskaraz eman arren, horiek azaltzen duten errealitatean euskaraz eragiteko eremurik aurkezten ez badute, euskarazko komunikazioa norabide bakarrekoa da.
|
|
|
Euskarazko hedabideek albisteak euskaraz eman arren, horiek azaltzen duten errealitatean euskaraz eragiteko eremurik aurkezten ez badute, euskarazko komunikazioa norabide bakarrekoa da. Are gehiago, herritarren parte hartze soziala erdaraz gauzatzera bultzatzen duten albisteak biderkatzean, hedabideek
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua murrizten dute.
|
|
|
Bertako informazioaz gain, Euskal Herritik kanpo jazotakoaren berri ere eman behar dute euskarazko hedabideek, Politika eta Ekonomia sailetan batez ere. Horrenbestez, albiste horiek euskaratzeko ez ezik, euskalduntzeko ere eskatzen du
|
Euskarazko
Komunikazio Esparru autozentratuak: bertako premiei egokitzen zaien informazioa, hain zuzen.
|
|
|
Basterretxea, Jose Inazio; Zuberogoitia, Aitor (2005): "
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua", in Mikel Arrieta et al. (2005): 29
|
|
|
|
Euskarazko
Komunikazio Esparrua
|
|
|
|
Euskarazko
Komunikazio Esparruak" euskaraz aritzen garenon komunikazioaren espazioa" zehazten du. Hortaz," espazioa ez da euskararena, komunikazioarena baizik" (Basterretxea eta Zuberogoitia, 2005:
|
|
|
Hortaz, hiru hedabideak elkartzeko, kirolek kultur gaiek baino konbergentzia handiagoa egiaztatu zuten (%58, 7koa, hain zuzen), euskarazko hiru hedabideek komunean zituzten albisteek ez baitzuten euskararen inguruan informatzen. Beraz, hirurek osatutako
|
Euskarazko
Komunikazio Esparruaren ezaugarria ez litzateke hizkuntzari buruzko informazioa izango.
|
|
|
Hiru hedabideek berezko duten
|
Euskarazko
Komunikazio Esparruko albisteek kazetaritza jarduera bikainagoa suspertzen zutela egiaztatu dugu. Izan ere, banakako azterketan baino emaitza hobeak lortzen zituzten, ETB1ekin bat egin zuten Berriako albisteak kenduta.
|
|
|
Beraz,
|
Euskarazko
Komunikazio Esparru autozentratua kalitateari eusteko gakoa da. Bestela, albisteen kalitate galera dakarten berriek eztabaida publikoaren eremua ahultzen dute.
|
|
|
Lehenengo eta behin, informazioak agertzen duen adierazgarritasunak gizarteari ekarriko dizkion ondorioak azpimarratzen ditu. Horrenbestez,
|
Euskarazko
Komunikazio Esparruko albisteak esanguratsuagoak izaten dira, hau da, ez dira albiste arinak (istripuak, natur hondamendiak, elurteak zein beroaldiak). Bigarrenik, albisteen titulua bikaina izaten da, informazioa laburbiltzen duelako, eta ez horren alde bat bakarrik nabarmendu edo engainura eraman.
|
|
2013
|
|
|
Testuinguru konplexu eta, era berean, ireki horretan gaudela, inork pentsatu al du badela
|
euskarazko
komunikazio esparru bat atoi-ontzi bila dagoena?
|
|
|
Inork pentsatu al du badela sinergia potentzial interesgarri bat
|
euskarazko
komunikazio esparruaren baitan agian, handiago bezeroen eta langileen artean, enpresen artean baino?
|
|
|
«EITBko murrizketek modu garrantzitsuan eragingo dute sektorean, eta baldintzak txartzeko tentazioa egon daiteke», azaldu du Azpillagak. Jon Sarasua Mondragon Unibertsitateko irakasleak
|
euskarazko
komunikazio esparrua deritzona antolatzearen garrantziaz idatzi du. Euskarazko telebistari buruzko politika publikoak eta estrategia sozialak berritzeko premiatik abiatuta, gogoetarako gaiak aurkeztu ditu.
|
|
|
|
Euskarazko
komunikazio esparru sendo baten beharraz jardun dute Aretxabaletako Campusean. Bertan, TOKIKOM elkarteak abiarazi duen gogoeta aurkeztu da kide, aditu eta agintarien aurrean.
|
|
|
|
Euskarazko
komunikazio esparru sendo baten beharraz jardun dute Aretxabaletako Campusean. TOKIKOM elkarteak (Hirinet bazkidea da) abiarazi duen gogoeta aurkeztu dute gaur kide, aditu eta agintarien aurrean eta defendatzen dena da" XXI. mendean komunikazioa" dela" komunitategile nagusia" eta horregatik dela hain beharrezkoa euskarazko komunikabideen sektore indartsua.
|
|
|
|
Euskarazko
komunikazio esparrua edo euskarazko hedabide esparrua deitutakoa antolatzea da zereginetako bat datozen urteotako euskararen garapenari begira. Horren baitan euskarazko telebista esparrua alor esanguratsua dela begi bistakoa da.
|
|
|
Dei dakioke
|
euskararen
komunikazio esparrua ere, hedabide alor hau zabalxeago hartuta. Gorago aipatutako kontu terminologiko filosofikoez gain, ‘euskararen komunikazioa’ gauza askoz zabalagotzat har daiteke, dena baita komunikazioa, giza-sare errealetik hasita.
|
|
2015
|
|
|
Kontuak kontu, eta 1976az geroztik igaro den mende laurden pasatxoan,
|
euskarazko
komunikazio esparrua gogoan dugula, zeintzuk lorpen azpimarratuko lituzkete eurek. Zeintzuk dira aurrera begira eman beharreko jauzi kualitatiboak?
|
|
|
Dena dela, azken 25 urteotako jardunari erreparatuta, zera ondoriozta daiteke:
|
euskarazko
komunikazio esparrua eratzeko bidea ez da gaur egun dauden hedabide elebidun diglosikoak euskalduntzea, euskara hutsez dauden hedabideak eurak sendotzea edota berriak (euskaraz edo nagusiki euskaraz, prefosta) sortzea baizik. Ezen hedabide diglosikoek azken 25 urteetan jokatu duten moduan jokatu badute, ez baitago arrazoirik bat batean inertziak eta pilaturiko ajeak astindu eta bestemoduz jokatzen has daitezkeela pentsatzeko (eta oso bestemoduz jokatu lukete gainera).
|
|
|
Hortaz, itaun hau erantzutea dagokigu guri orain: Le Journalen jaiotzarekin, esparru publiko hori euskaratu eta lehendik zeuden euskal hedabideekin batera
|
euskarazko
komunikazio esparru bat sortzeko hautua egin zen, euskara komunikazio hizkuntza, mintzaira bizia dela frogatze aldera, ala, oharkabean bada ere, egoera diglosikoa zurkaiztera bideratu ziren indarrak?
|
|
|
batzuek ez dute euskararik ikasiko, besteak ez dira euskaraz alfabetatuko, euskararen esparru sinbolikoaren trinkotzeari ateak itxita. Zer esanik ez
|
euskarazko
komunikazio esparru autozentratu baten faltak arestian ikusi ditugun motibazioeta erabilera defizitetan zerikusi zuzena daukala, eta baita prentsa elebidun diglosikoak berak ere, euskararentzat kale itsua den sasi alternatiba baterantz bideratzen dituelako indarrak.
|
|
|
Euskarak bere esparru sinbolikoa trinkotuko badu, urratu beharreko bideetako bat
|
euskarazko
komunikazio esparru autozentratua eratzea dela uste dugu. Euskarazko komunikazio esparru etiketaren atzean guztiok dakigu zer dagoen.
|
|
|
Euskarak bere esparru sinbolikoa trinkotuko badu, urratu beharreko bideetako bat euskarazko komunikazio esparru autozentratua eratzea dela uste dugu.
|
Euskarazko
komunikazio esparru etiketaren atzean guztiok dakigu zer dagoen. Zer esan gura dugu ordea autozentratu berbarekin?
|
|
|
Goiena Komunikazio Zerbitzuak kooperatibaren adibidea, aldiz,
|
euskarazko
komunikazio esparru autozentratuaren eredu dela iruditzen zaigu; kooperatiba horrek, bailarako udal zein euskara elkarteekin izaniko elkarlana tarteko, bere kargu dauka Goienkaria eskualde astekariaren (hiru edizio ditu) eta irrati eta telebista banaren kudeaketa; horrez gain, Interneten ere sartuta dago, sustatu.com, goiena.net eta e debagoiena proiektuei esker, eta 40 behargin baino gehiago bil... Inorena kopiatzen jardun beharrean, euskaratik sorturiko eta bailarako errealitateari egokituriko komunikazio esparrua eratzen asmatu dute, edo bide horretan dira be hintzat.
|
|
|
Haatik, lehendik euskaraz irakurtzeko ohitura gutxi baldin badago, 160 logikak berak diosku, goraki esan ere, euskarazko kazetak indartu eta txukuntzen saiatu beharrean frantsesez izkiriatzeari lotuz gero, sekula santan ez dela euskaraz irakurtzeko ohiturarik sortuko eta jendea kazeta frantses hiztunetan bazkatuko dela aurrerantzean ere. Gakoa, beraz,
|
euskarazko
komunikazio esparru erakargarri eta kalitatezkoa eraikitzean datza. Behin hona iritsita, argigarri ditugu Erramun Baxoken eleak.
|
|
|
11 Esan dezagun berriro: mundu globalizatu honetan osasuntsu iraungo badu, hil edo biziko du euskal hizkuntza komunitateak
|
euskarazko
komunikazio esparrua osatzea; eta esparru horrek euskara hutsezkoa behar du izan, eta hizkuntza funtzio guztiak bere baitan hartuko dituen zirkuitu osoa eduki behar du oinarrian.
|
|
|
Hara: logikak berak argi eta garbi erakusten du
|
euskarazko
komunikazio esparrua euskarazko hedabideak indartuta sendotzen dela, eta ez hedabide elebidun diglosikoak sortuta/ sustatuta. Hitzak hizpidea ekarrita, hara zertzuk esan zizkien Emile Larrek, artean Herria astekariko kudeatzaile nagusi zela, Argiako kazetariei, haiek euskal prentsaren mendeurrenaren kariaz dosierra prestatu behar zutela eta galdezka joan zitzaizkionean (Argia, 1988:
|
|
|
Haatik, aniztasun horrek komunikazioaren aro honetan iraungo badu eta hizkuntza inbaditzaileen mesedetan izanen litzatekeen uniformizazio prozesurantz lerratuko ez bada, tokian tokiko kultura eta hizkuntzak oinarri eta abiaburu izango dituzten komunikazio esparruak eratu behar dira lehenbailehen. Euskaldunoi dagokigunez, pertsona eleaniztunez osaturiko gizarte batean, 190
|
euskarazko
komunikazio esparru zabal eta erakargarria ontzea da gaur egun gure hizkuntzaren premiarik behinena, globalizazioaren atakatik onik aterako bada.191
|
|
|
17 Ezaugarri horiek lituzkeen
|
euskarazko
komunikazio esparrua eraikitzera bideratu beharrean, prentsa elebidun diglosikoa zurkaiztera bideratzen den ahalegin oro, euskal komunikazio esparruaren eraikuntza oztopatzen ari da, zeharka bada ere.192 Eta kontua ez da inoren aurka jotzea, trinkotu beharreko kalitatezko komunikazio esparru baten alde egitea baizik; beraz, eta honenbestez lan honen ondorio nagusira ailegatu gara, lingua vasca os...
|
|
|
181
|
Euskarazko
komunikazio esparru hori modu honetan irudikatu du Jose Inazio Basterretxeak (2003: 139):
|
|
|
Dena dela, ez dezagun ahantz erabateko subiranotasuna edo bestelako Europa edo dena delakoa eduki arte zain egon beharrean, hizkuntza komunitate bakoitzak gauza dezente egin ditzakeela hemen eta orain ere. Gurean, zereginetan estrategikoenetakoa
|
euskarazko
komunikazio esparrua trinkotzea da. Filosofia horri jarraiki proposatzen du lan honek autozentramenduaren kontua:
|
|
|
Eskuartean daukazuna 2003an Txema Ramirez de la Piscinaren zuzendaritzapean aurkezturiko Euskararen presentzia gaur egungo prentsa elebidun abertzalean doktorego tesiaren laburpena duzu, irakurle.
|
Euskarazko
komunikazio esparrua zurkaizteari ezinbesteko iritzita, berau sendotze bidean jartzeko egindako ikerketa da hau. Garai berezi, aldakorrean burututakoa da gainera:
|
|
|
Harria badabil, beraz, baina iragan urteetako joera eta ajeen, eta, batez ere, indar harremanen desorekaren eraginez, goroldio ugari dauka erantsita:
|
euskarazko
komunikazio esparrua sendotzen ari da egunez egun, baina, hala ere, txikia, ahula, hauskorra da inguruko erraldoien aldamenean. Eta, okerrena, apika, ez dago behar bezala egituratua.
|
|
|
Nola Hitz hala Zabal Ipar Euskal Herrian
|
euskarazko
komunikazio esparru bat indartzeko ahaleginaren ondorio dira. Ahalegin horren fruituak, ordea, ez zuen espero zen emaitzarik eman, beste kazeta asko eta askok komunikazio esparru elebidun diglosikoaren aldeko apustua egin zuelako.
|
|
|
Kinka hori (eredu bat ala bestea hobetsi beharra, alegia) 1980 hasieran ere azaleratu zen Ipar Euskal Herrian; horren lekuko, hurrengo atalean eredu bakoitzaren adibide bana aztertuko dugu: batetik, 1980ko hamarraldi hasieran
|
euskararentzat
komunikazio esparru bat sendotu guran sortu ziren Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoako euskal irratiak; bestetik, garai berean sortuta euskararen estatus diglosikoa bermatzen duten kazeta elebidunak.
|
|
|
Adostasuna eta onarpena dira ikus entzuleriaren monetaren gakoak, ez zehaztasun gradua.Bestela esanda, ikus entzuleriaren neurketarako industria metodologikoek adostasuna dutehelburu, ez ikus entzuleriaren ezagutza sakona. Ikus entzuleriaren ikerketak eta bertatikeratorritako ezagutzak komunikabideen ekosistemako eragileen onarpena behar du, merkatuanjarduteko, baita
|
euskarazko
komunikazioaren esparruan ere. Euskarazko komunikabideensektoreak, sektore publikoak, iragarleek, ikus entzuleek eta bestelako gizarte eragileek onartukoduten euskal audimetria sistemetan ikertzea eta inbertitzea estrategikoa da.
|
|
|
inkestekkontuan hartzen ez duten aniztasun demografiko eta kontsumo zergatiak ez aztertzeaz gaineuskarazko hainbat eta hainbat komunikabide ez dituzte kontuan hartzen. Herri zein eskualdemailako proiektuek
|
euskarako
komunikazio esparruaren parte oso esanguratsu bat hartzen dutelaaintzat harturik, eta tokiko mailan esaguratsua izango litzatekeen lagina oinarri duen azterketakuantitatiboa egin ahal izatea balizko aurrekontu orotik kanpo gelditzen dela jakinda, orain arteitsu puntu izandako eremu hori argitzeko aurretiaz aipatutako teknika kualitatibo zeinetnografikoak beharrezkoak dira.... Modu honetan, aipatu komunikabideek helarazten dituztenbalioetan murgilduz, aurreko puntuetan azaldutako kontsumo zergati eta esperientzietansakontzeko aukera izango genuke.
|
|
2016
|
|
|
– «Jadanik
|
euskarazko
komunikazio esparruan 1.000 langiletik oso gora ari garela kontuan hartuta, ohiko kultur ikuspegitik atera eta berezko ekonomi esparru gisa hartu genuke gure sektorea, beste sektoreen moduan (automozioa, burdingintza?).» (J.M. Irazusta, ap. Eusko Jaurlaritza 2008a, 193).
|
|
2017
|
|
|
Alberto Barandiaranek badaki
|
euskararen
komunikazio esparrua txikia dela, ahula eta hauskorra, baina, aldi berean, sektoreak dituen indargunean ere ezagutzen ditu: jende askok osatzen du eta pertsona askorengana iristeko ahalmena du hedabide txikien sareak.
|