|
2001
|
|
|
Aurretik gure herriaren historia luzean ez bezala, gaur egun lege arauak, botere politikoa, diru bideak eta tresna eraginkorrak ditugu euskararen alde. Badakigu, ongi jakin ere, gure hizkuntzari dagokionez gauzak ez doazela beti bide onetik,
|
euskara
herritar guztion kultur ondaretzat jo litzatekeen herrialde guztietan, eta harrigarria dirudien arren, bulego ofizial batzuetan oraindik euskararen erabilera sozialari hesi mugak jartzeko ahalegin gogorrak antolatu eta kudeatzen direla. Errealitate gordin hori ezkutatu nahi izan gabe, ordea, ukaezina da euskararen aldeko ahalegina ez dela ahuntzaren gauerdiko eztula, eta hori ikusi nahi ez duenak ez dituela ikusi nahi ezta ere gure gizartean joan den hamarkada hauetan hizkuntz arazoez gertatu diren aldakuntza sakonak.
|
|
|
Munduak bizi duen aro berri honetan euskarari leku bat aurkitu nahi badiogu, Mitxelenak eskatzen zuen benetako leku nahikoa, abiapuntua izan da euskararen kultur eta hizkuntz esparru osoan (guk zentzu kultural argi batez Euskal Herria deitzen dugun horretan, alegia)
|
euskara
herritar guztion kultur ondaretzat hartua izatea; herritar guztiona esan nahi dut: euskaraz jakin eta egiten dugunona, baina baita ere euskararik ez dakitenena ere.
|
|
2003
|
|
|
Bide berriak urratzea izan zen garrantzi handiko euren merezimendu nagusia, herri hizkuntzaren zuzi ttipia eskuratu eta hiritar bihurtuz. Historian zehar galdutako prestigioa itzuli nahi zioten
|
euskarari
herritarren aurrean. Lur iraultze eta ereintza aurrerakoi bezala har daiteke aro zaharreko udazken gorrian euskararen arloan hasitako lana.
|
|
|
Azken 16 urte hauetan euskara ez da herritarrentzako kezka izan, ez da arazoa izan, naturaltasunez bizi izan du herritarrak normalizazio prozesua, eta horixe da euskaltzaleon aktiborik garrantzitsuenetarikoa. Beraz,
|
euskara
herritarren arteko gatazka bihurtu nahi izatea gu ahultzeko estrategia da.
|
|
2004
|
|
|
Administrazioak lan-postuetarako deialdiak egin ohi dituenean, postu gutxi batzuetarako euskarazko gutxieneko ezagutza eskatzen du. Horren kariaz,
|
euskara
herritarren aukera berdintasuna urratzeko baliatzen dela dioenik bada inguruan, Nafarroan ozen eta Euskal Autonomia Erkidegoan »aho txikiarekin bada ere» geroz eta sarriago. Baina, erizainen, arkitektoen eta enparauen ezagutza baldintzak betetzen ez dituztelako, zenbat herritar geratzen ari dira lanpostu deialdi horietara aurkeztu ezinik?
|
|
|
–Guztion euskara guztiontzat?.
|
Euskara
herritar guzti guztion ondare baldin bada, zer nabil ni hemen bazterrak nahasten ika mika hauek hizpidetzat hartuta. Gezur hori egia balitz, alfer alferrik jardungo nuke nik hemen euskalgintzaren barrunbean dauden kontraesanak arrotzen.
|
|
|
Horietan guztietan, zer esanik ez, euskara bera zuen gidari,
|
euskara
herritarra, endaz bor bor zetorkiona. Maiz aipatzen dira oraingoetan euskalkiak eta azpieuskalkiak, eu ren estandarizazio beharra eta premia... inoiz ezagutu ere ez diren gehiegikerietan modurik errazenean jausteko.
|
|
2006
|
|
|
Lankideekin gero eta gehiago hitz egiten dut euskaraz, eta Udalera datozen herritarrekin ere euskaraz egiten saiatzen naiz. Garai batetik gaurdaino aurrerapauso handiak egin ditut, eta gero eta lasaiago hitz egiten dut
|
euskaraz
herritarren aurrean».
|
|
2007
|
|
|
Zailtasun asko daude, baina gauza batek animatzen nau: askoz ere normalago hartzen eta onartzen dute
|
euskara
herritarrek politikariek eta hauteskundeek erakusten dutena baino. Noizbait ere salto kualitatibo bat gertatuko da, batez ere gobernu aldaketa izaten bada Diputazioan.
|
|
2008
|
|
|
Irungoari ere bai, badakigu zein hizkuntza izango den bere kulturaren zerumuga goitik behera hesituko duena. Eta batean zein bestean ez da izango
|
euskara
herritar edo turista horien nazio hizkuntza. Datu horrek esan nahi du, besteak beste, nazio kulturalaren auzia nazio politikoaren mendeko auzia dela.
|
|
|
tarteko.
|
Euskarak
herritar euskaldun egiten ez bagaitu, agerian dago ez dela hizkuntza hegemonikoa; hots, identitate gaitasuna duen hitza erdal hitza dela.
|
|
|
Zaharren artean, eta ez soil soilik euskal jatorriko zaharren artean, euskaldun izatearen ezaugarri nagusia euskarari lotua dago.
|
Euskararik gabeko
herritarrari nekez deituko diote euskalduna. Euskal etnokulturaren araberako definizioa zen nagusi abertzaletasunak orain baino indar eta itzal gutxiago zeukan garaietan.
|
|
|
Pixka bat, pixka bat da eta 25 urtetan beraien burua euskaltzaletzat dutenak agintean izanik lotsagarria iruditzen zaigu emaitza.
|
Euskarak
herritarren babes osoa du, legedia eta instituzioena falta zaio, nola uler daiteke EAE bezalako ingurune aberatsean, 25 urtetan EAJ nagusi izan denean horren gutxi aurreratzea. Beraien poltronei eusteko edo AHT bezalako makroproiektuak inposatzeko egin duten ahaleginaren eta erabili duten diruaren laurdena euskararen aldeko politiketan inbertituko balute ez ote litzateke bestelako emaitzarik lortuko?
|
|
2009
|
|
|
Euskalduna eta baskoa bereizten badugu, maketo, baskoaren antiespainolismoaren espresioa da. Halaxe egiten du Barojak bilbotarrari (baskoari)
|
euskararen
herritarra kontrajarriz, eta baskoaren antiespainolismo, un tanto cómico, ari euskaldunaren, otro sentimiento mas recio y mas fuerte: () el del vasco reaccionario y ultramontano?
|
|
|
Beste batzuek faktore politikoekin dute lotura. Badira, noski, herritarren hizkuntza jarrerarekin eta
|
euskarak
herritarren begietara duen kontsiderazio sozialarekin zerikusia dutenak. Badira, nola ez, herritar guztien eta, bereziki, herritar elebidunen euskararekiko atxikimenduarekin erlazionatzen direnak.
|
|
2010
|
|
|
|
Euskararen aldeko
herritar guztiak ez ziren hain ikuspegi zorrotzekoak. Continuum zabala zegoen euskaltzaleen artean ere, euskara erdarei buruzko jarreretan60 Euskaltzale guztiak ez ziren hizkuntza bakarraren aldeko.
|
|
|
Datuak gogoratuz esan duenez, euskarak indarra hartzen dihardu zonalde honetan ere, gazteen artean batez ere. Ezagutza mailak gora egin du, elebidunak ugaritu egin dira…," eta hemen ere enpresek zein erakundeek, inoiz baino baliagarriagoa dute
|
euskara
herritarrengana heltzeko". Aldekoaren hitzetan," horiek euskalduntzeko, euskara planak ditugu aspaldiko lagun.
|
|
|
Z-koak propagandan ari direlarik, ez dira ohartzen ere profesional hitza gutxieslea dela. Espantu eta orojakile erran nahi du
|
euskara
herritarrean. Euskara baitakite, Z n, artetan eskapatzen zaie senaz edo ofizioko hitza profesional errateko, esanahiaren hobeki tinkatzeko:
|
|
2011
|
|
|
Bada hala eta guztiz ere, sailburuordeak berriz ere meritua eurena dela sinestarazi nahi digu, adore handia behar baita euskararen" hazkundea ulertzeko giltzarri nagusia hizkuntza ereduen sistemaren" balizko baliagarritasunean datzala aldarrikatzeko (179 or.), Jaurlaritzak ikasleen %0 euskalduntzen duen ereduari eutsirik.9 Horrez gain," 70eko hamarkadaren erdialdetik gaur arte", 350.000 ikasle inguru aritu direla EAEko euskaltegietan jakinarazi du Baztarrikak, eta" nekez ikus daiteke [ela] beste inon heldutan eta irakaskuntza araututik kanpo hizkuntza ikasteko halako ahalegin sendoa" nabarmendu du (261 or.). Horri zera baino ez diogu erantsi nahi:
|
euskararekiko
herritarren" atxikimendu" handiaren bertze erakusle bat dela, erakundeek oraino ez baitute doan eskaintzen oinarrizko mailako ikastaldirik. Hori dela-eta ezin harrigarriago deritzogu honako baieztapen honi:
|
|
2012
|
|
|
Aniztasuna du oinarri, euskal herrian hizkuntza eta kultura aniztasun errealitate baten aurrean gauden heinean. eta herritarrak, herritarren artean harremantzeko topaguneak sortzen ditu, kulturen arteko elkartrukeak bultzatuz. Azken batean, hizkuntz aniztasun honetan,
|
euskara
herritarren arteko komunikazio eta kohesio hizkuntza izan dadin ahalegintzen da. egitasmo pilotuak, euskal herriko sei herritan jarri dira martxan; Agurainen (Araba), Bergaran (Gipuzkoa), Berriatuan (Bizkaia), donostiako Antigua auzoan, orion (Gipuzkoa) eta zeanurin (Bizkaia). Auzoko egitasmoa Topaguneak, euskara elkarteen Federazioak eta ueMAk, udalerri euskaldunen Mankomunitateak, eginiko hausnarketa batetik abiatuta sortutako egitasmoa da.
|
|
2013
|
|
|
Eta hor jasotzen ziren hori posible egin dutenen testigantzak: ikastolako lehen ikasleak, gurasoak, irakasleak, baita oraingoak ere, nola eskola publikoan eskaintzen duten eredua bakarrik, nola besteren gainetik aldatu den
|
euskararenganako
herritarren jarrera. Datu bat egin zitzaidan kuriosoa:
|
|
|
|
Euskararen inguruan
herritarrek duten iritzia jaso nahi dute Bortzirietan
|
|
|
Besteak beste, honako ideiak jorratu ziren: zer egin euskaratik urrun bizi diren herritarrak euskarara hurbiltzeko; eskubide desberdintasunek desberdintasun sozialak eragiten dituzte,
|
euskara
herritar guztien eskura ez jartzeak desberdintasuna bultzatzen du. Hezkuntza sisteman diren hiru ereduak ere aipatu ziren, eta berdintasuna bultzatzeko eredu bakar eta euskalduna —D eredua— aldarrikatu zen.
|
|
2014
|
|
|
5 Euskaltzaindia izan da lehena aldarrikatzen
|
euskara
herritar guztien hizkuntza eta balio kultural orokorra dela, esklusibotasunik gabea. izan ere, gure hizkuntza urte askotan hor egon da, erabili, maitatu eta indartu nahi izan duten guztien esku, eta oso argi dago orain arte nortzuk izan diren bera jagon, landu, ikasi eta bultzatzen ahalegindu direnak. Polemika bero hori nahikoa hoztu bada ere, inoiz aldizka darion keagatik, ez dirudi, horren sua oraindik erabat itzalia denik. izan ere, gaur ere badira, euskara suspertzeko zerbait egiten den bakoi tzean, euskaldun abertzaleoi behin eta berriro geure balio, identitario?
|
|
|
Antzerkiarentzat tamalgarria izan bada barne mespretxu hori, oraino gehiago dela erran genezake mintzairarentzat. Urkizuk azpimarratzen du Euskal Antzerkia n zer baliagarri diren orduko
|
euskara
herritarraren ezagutzeko.
|
|
2015
|
|
|
Noiz egin zuen jauzia egunerokotik politikara. Sasoi hartako euskal eliteek ohitura zeukaten euskara jakinda ere gaztelaniaz hitz egiteko, dotoreagoa eta finagoa zelakoan.
|
Euskara
herritar apalekin besterik ez zuen praktikan ipintzen Aranak: baserritarrekin, arrantzaleekin...
|
|
|
Hirugarrenik, adibide ugariz hornitua,
|
euskaraz
herritar izenak sortzeko bideak, mailegua eta eratorpena, adierazten dira, forma hibridoak gaitzesten dira(* europear,* kanadiar?) eta gure bi auzo erdaren, gaztelaniaren eta frantsesaren?
|
|
|
Astean behin batuko diren taldeak osatu eta dinamika ludikoak proposatuko dizkie, elkar ezagutu eta harremandu daitezen, beti ere euskaraz. Hain zuzen ere, aniztasunean eta bakoitzak bere hizkuntzari uko egin barik,
|
euskara
herritar guztien arteko komunikazio hizkuntza komuna bihurtzea da azken helburua".
|
|
2018
|
|
|
Euskal antzerki modernoa nazionalismo tradizionalak baliatu zuen estrategia politikoari zor zaio,
|
euskara
herritarren belarrietara heltzeko aitzakiari. Hala, XX. mendean, euskal identitatea definitzearen beharretik sortu zen teatroarekiko zaletasuna, izaera amateurduna.
|
|
2019
|
|
|
Azken urratsa, eremu publikotik euskal" eremu komunera" igarotzeko ahalegina –euskaldunon hizkuntz komunitateak euskal komunitate osoa hegemonizatzeko saiakera, alegia–,
|
euskara
herritar guztion balio eta bizipen komuna bihur dadin, gobernantza demokratiko berritzaileMario Zubiaga – Nola autogobernatu hobeto (herriko hizkuntz) komunitatea, aren bitartez egiten ari da. horretarako, aipatzekoak dira mobilizazio historikoak –korrikak–, berriki izan duen garapena, eta, batez ere," Euskaraldiak" ekarri duen mobilizazio eredu berritzailea. hizkuntz komunitatearen langa gainditzeko asmoa nagusitu da kasu bietan. honela, lurraldezko gobernantza demokratikoaren abangoardian kokatu da euskalgintza:
|
|
2020
|
|
|
Euskarari neurriz kanpoko arreta ematen zaiola salatzen duten sarreren artetik: % 12
|
euskara
herritarrekiko inposizioa dela salatzeko da eta% 6 langileekiko euskararen inposizioa salatzeko. Guztira% 18.
|
|
|
Ipar Euskal Herriko Eusko izeneko tokiko txanponak trantsizio ekologikoaren eta
|
euskararen aldeko
herritarren bulkaldia izan zituen hasieran. Bulkaldi horrek tokiko ekonomia aipatu balioen inguruan indartzeko ekimena abiatu zuen, lurraldeko norbanakoak eta profesionalak txanpon horren erabileraren bidez, norabide horretan ibilarazteko.
|
|
|
Iraultza aurretik
|
euskara
herritarren komunikaziorako hizkuntza nagusia zen, eta frantsesa, berriz, administrazioaren eta boterearen hizkuntza (Oyharçabal 2001). Jakintza edo ideia berriak ezagutu nahi zituenak frantsesa menperatu behar zuen, eta botere zentralaren eta lokalaren arteko bitartekaritza eta herritarrekiko lotura zuen lekuko notabilismoak bi hizkuntzak menperatu behar zituen, boterearena eta herriarena.
|
|
|
Entitate pribatuak: nola eman zerbitzua
|
euskaraz
herritar eleaniztunei?
|
|
2021
|
|
|
Ez da ez, lan kixkila, egin duena, ez da zalagarda bat, oso interesgarria baita ikuspegi askotatik. Hasteko, hizkuntzaren memoria historikoa modu dibulgatzailean berreskuratzen du, eta Nafarroan
|
euskara
herritarren ohiko hizkuntza izan zela erakusten digu. Eta hala erakusten die ere, Nafarroako euskararen historiaren negazionistei.
|
|
2022
|
|
|
Euskararen legeak eremu ez euskalduntzat dauka Erribera, eta horrek eragina izan du hango egoera soziolinguistikoan; horrek ez du erran nahi, halere, lege horrek euskararen aldeko aldarria isiltzea lortu duenik, eta Errigorak edo Hordagok eragin duten oraingo goraldia gertatu baino lehen ere egon dira Erriberan zenbait eragile euskararen alde lanean. " Euskara gurea ere badela ukatzen duenik bada, baina
|
euskararen aldeko
herritar anitz ere bai; euskaraz egin ez arren, hizkuntza eskubideen alde dira horiek ere", erantsi du Jimenezek. Euskaraz egiten ez duten horiekin ere egin nahi dute lan, hain zuzen ere, zonifikazioa gainditzeko.
|
|
2023
|
|
|
Horretarako, udalerri euskaldunen eta herritarren hizkuntza ohituren diagnostiko zehatzak beharrezkoak direla aipatuta," ezinbestean ikerketa lerroa izango da UEMAk agintaldi honetan berariaz indartuko duen arloa, diagnostiko eta argazki zehatzarekin hizkuntza politika tokian tokiko errealitatera moldatu ahal izateko". Aramendik nabarmendu zuenez, horrek egitasmo berritzaileak ekarri ditu azken urteotan UEMAra, euskara eta kulturartekotasuna uztartzeko hain beharrezkoa eta arrakastatsua izaten ari den egitasmo arrakastatsua bezalakoak, eta horrelako egitasmoak lantzea eta herrietan errotzea izango da hurrengo urteotan
|
euskararentzat
herritar berriak eta esparru berriak irabazteko giltzarrietako bat.
|
|
|
euskararen etxean, denak noizbait etorkin izan gira. Batzuk beti hemengoak izanagatik ere
|
euskarak
herritar egin gaitu. Beste batzuk duela bi mende sartu ginen euskararen etxean.
|
|
|
Disney Plus Euskaraz eta Netflix Euskaraz taldeekin batera, Tinko euskara elkartea, Bieuse Bikoiztaile Euskaldunen Elkartea eta Game Erauntsia bideojokoak euskaraz jartzeko eskatzen duen taldea batu ziren egitasmora. Zinemak
|
Euskaraz
herritar taldeak ere bat egin zuen.
|
|
|
«Hitzarmen honen bidez, bi erakundeen arteko elkarlan iraunkorrerako lehenengo pausoa eman du Lizarrako Udalak. Hori horrela izanik ere, akordioa sinadura hutsa baino gehiago dela nabarmendu nahiko nuke; izan ere, helburua
|
euskara
herritarron artean zabaltzea bada ere, erakundeak jendartearen zerbitzura jartzeko saiakera ere bada», esan du Leozek. Aurrerantzean, euskarari lotutako gaiei dagokienez, Euskaltzaindia izanen da Lizarrako Udalaren erakunde aholku emaile ofiziala.
|
|
|
|
Euskararen inguruan
herritarrak kontzientziatzeko eta sentsibilizatzeko ekimenak dira UEMAren ildo nagusietako bat azken urteotan. Horren baitan, euskararen arnasguneei buruzko hezkuntza proiektua abian du UEMAk, eta ikastetxeetan ere ari dira lanean UEMAko teknikariak, Haur Hezkuntzako, DBHko eta Batxilergoko ikasleekin, irakasleekin eta gurasoekin.
|