|
2000
|
|
|
Bai, baliteke. Eta horregatik baliatzen eta erabiltzen dut, beharbada, neure
|
euskara
hau, Axularren eredurat, bere mila forma eta korapilotan, hemen jira eta han bira, letren eta hitzen desfile koloretsuan, zeren, alde batetik, atsegin eta plazent zaidan, eta zeren, bertzetik, bizitza ez baita lerro xuxen bat, baina joan doazen eta etorri datozen mila gertakiren eta bertze hainbat oroitzapenen bidegurutzea; eta bizitza da, orobat, biltoki bat, non juntatzen eta elkarganatzen bait... Eta ene jokamolde hau, halatan, ene funsgabekeriarik funsgabeena izan daiteke edo funtsezkorik funtsezkoena.
|
|
|
Badakit, halarik ere, ororen buruan zer erran diezadakezun: erran diezadakezu ezen ene
|
euskara
hau Axularrenaren antzekoa dela, bai, baina ez dela guztiz haren berdina; eta erraiten ahal didazu ezen ene euskara hau ez dela Euskal Herriko nehongo bazterretan egiten... eta nik, haatik, baietz erranen dizut, egin egiten dela, zeren urbiaindarrak Urbiaingo euskaraz mintzo baitira, eta ni urbiaindarra nauzu, eta Urbiaingo euskara darabilt. Baina, ustekabekorik izan ez dezazun, Urbiaini buruz argibideren bat eman beharrean nagokizu, zeren, Cervantes bere Kixote Mantxakoan bezala, zeina hasten baita:
|
|
|
Badakit, halarik ere, ororen buruan zer erran diezadakezun: erran diezadakezu ezen ene euskara hau Axularrenaren antzekoa dela, bai, baina ez dela guztiz haren berdina; eta erraiten ahal didazu ezen ene
|
euskara
hau ez dela Euskal Herriko nehongo bazterretan egiten... eta nik, haatik, baietz erranen dizut, egin egiten dela, zeren urbiaindarrak Urbiaingo euskaraz mintzo baitira, eta ni urbiaindarra nauzu, eta Urbiaingo euskara darabilt. Baina, ustekabekorik izan ez dezazun, Urbiaini buruz argibideren bat eman beharrean nagokizu, zeren, Cervantes bere Kixote Mantxakoan bezala, zeina hasten baita:
|
|
2001
|
|
|
Elkarrizketaz kanpoko zertzeladak ez dira erdaraz agertzen, Barrutiarenean bezala, euskaraz baizik.
|
Euskara
honetan: aurkeztu, biltokia, burtina, egintza, irudia, iruditegia, jostaeta (jostirudi berriagoa da, dirudienez)..., eta pertsona latinez, eta ingelesez bidenabar  (dramatis personae), esaten den eran.
|
|
2002
|
|
|
Zuazoren ustez, Marteko
|
euskara
hau nekez ulertzen du euskaldun arruntak, euskarak izan dituen ohiko bideetatik urrun joan delako. Gure paperak luzatu, pena, keta edo garri bezalako hitz eta atzizkiez bete ditugu inolako beharrik gabe.
|
|
|
Hala ere, argi utzi nahi dut, Zuazok arrazoi osoa duela funtsean esaten duenarekin: kontuz gure
|
euskara
honekin, kontuz. Kasu egin behar diogu zer egiten ari garen, eta komeni da lekuko aberastasunak ereduaren barnean sartzea lehenbailehen.
|
|
2003
|
|
|
Nik, ordurarte, beste ikaskide guztiak lez, latin gaztelaniazko liburua irakurten neban meza denporan.
|
Euskerazko
hau eskuratu nebanetik, ostera, erderazkoa alde batera itxi eta hauxe baino ez neban erabilten.
|
|
|
Berriro ere, euskara gune geografiko jakin batean itxi nahi dute hedapena eragotziz, baina, oraingoan, suntsiketa politika erabiliz. Lotsarik eta kupidarik gabe joko dute
|
euskararen kontra
honek" Nafarroa desberdinduaren" proiektu politikoa kolokan jartzen duelako ozenki. Azken 16 urte hauetan euskara ez da herritarrentzako kezka izan, ez da arazoa izan, naturaltasunez bizi izan du herritarrak normalizazio prozesua, eta horixe da euskaltzaleon aktiborik garrantzitsuenetarikoa.
|
|
2004
|
|
|
Euskal idazle eta literaturarekin horren zekena den Jon Juaristik, bere El linaje de Aitor klasikoan, «obra cimera de la vascologia decimononica» deitzen zuen Campionen liburua. Urte batzuk lehenago, 1984ko irailaren 25etik 29ra bitartean, Euskaltzaindiak Gramatica de los cuatro dialectos literarios de la lengua
|
euskara
honen mendeurrena ospatu nahi izan zuen Iruñean, berariazko jardunaldiak antolatuz. Orduan Nafarroako lehendakaria zen Urralburu jaunaren hasierako mintzaldiaren ostean, komunikazio interesgarriagoak egin ziren, besteak beste, Granja Pascualen" La Gramatica de Campion y Luis Luciano Bonaparte" edo Mitxelenaren" Campionen Gramatica eta beste".
|
|
|
Garai bateko euskalgintzan bazen euskara batuaren ezarpena euskararen kontrakotzat jotzen zuenik.585 Horientzat, erdara bera baino arerioago zuen
|
euskarak
honen eredu batu estandar eta modernizatuaren ezarpena, horrek omen zekarren euskalkien galera aitzakiatzat harturik. Gogoaren meharrak bakarrik argi diezaguke noski horrelako jarrera zentzugabea; bestela esanda, hizkuntza zokoratuen egoeraz ezaguera eta jakite eskasekoa izan behar nahitaez euskararen zoria euskalkien arteko kontua dela uste izateko.
|
|
2006
|
|
|
Legutiano aldeko euskara ez da misterioa ere. Badira beste zenbait ikerketa
|
euskara
honen gainean eta Carrerak eta Garciak ezagutzen zituzten. Iñaki Gaminde ikertzaileak Fontes Linguae Vasconum aldizkarian argitaratutako lana, esaterako.
|
|
|
Urte biribila izan da aurtengoa, heriotzaren 50 urteurrena, eta urte biribil guztiek bezala, zalantza uzten digute gure gizon edo emakume handiez zifra biribiletan baizik ez gogoratzea ona ote den, baina, hasieran ibili ziren gorabehera itsusiengatik ere, garbi dagoena da aurten portatu zaizkiola don Piori bere herriko erakunde ofizial gehienak (Nafarroakoak aparte utzita, beti bezala). Gaur gero, bi eleberri gehiago egongo dira euskaratuta Zalakain abenturazalea eta Jakintzaren arbola\ Eusko Jaurlaritzaren egitasmo bati esker, eta Donostiako Udalak idazleari buruzko jardunaldiak antolatu eta liburutxo bat egin dio,
|
euskaraz
hau ere, argitaletxe batekin elkar hartuta. Gainera, bereziki da eskertzekoa liburutxoaren kontua, izan ere Donostiari buruz idatzi zituenak jaso baitituzte bertan, eta ez da batere ohikoa, Barojak Gipuzkoako hiriburuari buruz idatzi zituenak garraztasun handikoak direla kontuan hartuta.
|
|
|
d) Zenbait kasutan, ezezko baldintza (si ésta no fuese... sino otraez bada) bi pilatzen dira gaztelaniazko testuan.
|
Euskarazkoan
honetara(... baizik) eman dira esamolde horiek:
|
|
2007
|
|
|
Nor da oroitzen
|
euskaraz
hau izan zela Sascot Portu?
|
|
2008
|
|
|
Lekukotasun guztiz bitxia sartaldean, ekiadeko anitz> forma nagusiaren sartaldeko aldaera dugu anetx, > bere fonetikari ere antz ematen zaionez. Sartalde
|
euskaran
honen lekukotasunik nekez aurki daiteke, baina bai erdikoak, gipuzkeran hain zuzen. OEH k ondo ohartzen duen bezala (II, 123), Bretainako kantuan eta Otxoa Arin en dotrinan bada adibide bana.8
|
|
|
(Mordoxka bat dira, baina asko asko ere ez dira hizkuntza kultural hipergaratuak, beren baitan galkatuak).
|
Euskara
hau berau haundiegia gelditzen zait maiz; ugariegia, nabarregia, txoroegia. Eman, egin, egon, izan... hi, ni... zer, non... asko, gutxi... eta beste gauzatxo batzuk (ez, zera...) aski behar lukete zerbait esateko daukanarentzat.
|
|
|
(Gure
|
euskara
honek ere lagun egiten digu: neure uste etimologiko sendoa da igarri eta ikertu hitz bat eta bera direla zuztarrean edo jatorrian).
|
|
|
Zer aurkitzeko, ordea? Ba, gure tribu
|
euskarazko
honentzat," bihotzekoa" gaitza dela, eta hiltzeko gaitza gainera maiz, eta, horrezaz gainera, inguruan bila hasi eta" bihotzondokoa" ia beti izua edo izualdia dela. Arrazoiz arindu nahi eta gaitzez eta izuz kargatu.
|
|
2009
|
|
|
Ezer aipatzen hasi aurretik, eskerrak eman nahi dizkiogu Udako Euskal Unibertsitateari kalean eta komunikabideetan zehaztasun handirik gabe jorratzen ari den gai konplexu hau arlo akademikora bideratu duelako ausardiaz. Historian gorderik geldituko da aurreneko aldiz hemen
|
euskaraz
honetaz mintzatu garela. litzateke aurrerantzean ere gai honetaz gehiago sakontzea, batez ere artxiboetako liburu eta izkribuak ikertuz.
|
|
|
Mingaina arina, ziztada zorrotza, euskara lotsagabea, damurik ez duena; zantarrak garizela diñoie, bai alan diñoei, bai alan gariez.
|
Euskara
honi asko zor diodala iruditzen zait, ulertezina dela entzun izan dut sarri, baina beti iruditu zait (ai alfara, ai alfara) esan nahi zuena ederto ulertzen zela (gora ta bera, bera ta gora, txoferra txise daidxola!).
|
|
|
Nik, interesa nuen baita honetan ere:
|
euskaraz
hau dago, eta besteetan zer dago. Palatalizazioan, espainolez che erabiltzen da:
|
|
|
Esan behar zaie, beraz, oraindik ere horretan tematzen direnei, albora utzi behar dela euskara eta euskalgintza indarkeriarekin edo indarkeriari bizkarra erakusteko ausardiarik ez dutenen jardunarekin identifikatzea. Euskal hiztunei, euskaraz bizi nahi dutenei eta
|
euskaraz
honetan eta hartan lan egiten duten milaka eta milaka herritarri zor zaien errespetuagatik baino ez bada ere, ordua da identifikazio hori bertan behera uzteko. Hain zaila ote da ulertzea bizikidetzarako bitarteko bat ere badela euskara?
|
|
|
Margherite Duras-en Maitalea. Eskura daukat, eta
|
euskaraz
hau ere, esaldi laburrez eta eten ugariz osatutako fraseologia.
|
|
2010
|
|
|
Eta Josu Zabaletaren euskarapena guztiz eskertzekoa da, egin izanagatik ez ezik, emaitza bikaina lortu duelako ere, areago filosofoaren idazkera eta kontzeptualizazio maila kontuan harturik. Irakurria nengoen aurretik gaztelaniazko bertsioa, eta, aukeran,
|
euskarazko
hau nahiago.
|
|
|
1835ean La Francepittoresque liburua kaleratu zuen. Bertan Euskal Herriari buruzko pasartean
|
Euskarari buruz
hau idatzi zuen:
|
|
2013
|
|
|
Ipar Euskal Herriko datuen arabera, prentsa erosten zutenen %22k Eskualduna astekaria erosten zuten, hala nola, erosle gehien zuen kazeta zen
|
euskarazko
hau. Ondoko taulan erakutsiko ditugu Lapurdiko, Baxenabarreko, Zuberoako eta Ipar Euskal Herriko datu orokorrak, Eskualduna astekariari dagokionez.
|
|
2015
|
|
|
Eten dugu historikoki eta eredu bezala jaso eta jasan dugun euskara. Jaso eta jasan diot, zeren eta guri sortean bezala egokitu zaikun
|
euskara
hau, gizaldi askoren kutsu ideologikoaz heritua ailegatu zaiku.
|
|
|
Eta huna gure begi xorrotx gaizoaren kezka zenbait: etxe batean xaharrari bixta ttipitu zaiola, eta gazteek euskara utzia, beste batean aitzakia bitxiago bat, eta gure
|
euskara
huntaz, mila aitzakia. (...)
|
|
|
Hura Jhs anagramaz hasten da; hau, berriz, Jesus izenaz. Bertsio batetik bestera aldaera txikiak besterik ez daudenez gero,
|
euskarazko
honetan bi bertsioak errepikatu beharrean, lehenbizikoa emango dugu bakarrik (Caprarolako autografoa), eta beste bertsioaren zenbait atal azpiko oharretan agertuko ditugu letra etzanez, baina lehenbiziko bertsiotik desberdinak eta adierazgarriak direnak soilik.
|
|
|
Otger Steggink eta EDE).
|
Euskarazko
honetan Jainko Maitasunaren Gogoetak deitu diogu.
|
|
2016
|
|
|
Mitxelena eta zuazo (izan) dira arabera zitekeenaren nondik norakoak azaltzen lehenbizikoak, zalantzarik gabe, hego mendebaldeko
|
euskara
honen lekukotasunik ezean xuhur jokatu behar baita; ordea, oraino urri zaizkigun testuen kopurua emendatzen doa, eta euskalaritzarako aski ez bada ere, zazpigarren alaba euskaldun nahi dugunondako ezin pozikago hartzeko gertatzen dira. Manuel Agudek eta Koldo Mitxelenak 1958.ean argitara eman zuten Landuchioren Dictionarium Linguae Cantabricae (1562) Arabako euskalgintzan hatsarrea dugu ezbairik gabe; mende berean, Juan Perez de Betolazaren kristau dotrina da arabar batek moldeetara emaniko lehen lana (1596) horretan ere, Mitxelenari zor zaio edizio berria, 1955.eko BAPn; Henrike Knorr izan zen, bestalde, Betolaza arabarra zela arazki erakutsi diguna; geroagokoak dira Martin Portalen olerkia, Iruñean 1610.eko Bazko Berriko sariketan irabazle gertatu zena, Juan Bautista Gamiz Ruiz de Oteo Sabandoko josulagunak XVIII. mendean Iruñean izkiriatu zizkigun olerkiak, Okondoko Jose Pablo Ulibarri Galindez Abandotik igorri gutuneria eta aitzineratu lan itzela, 1858.ean Bonaparte printzeak Londresen bertan argitara eman zuen Laudioko dotrina, edota, finean, Laudioko Ignazio Galindezek 1872.ean itzulikatu zuen Ruthen liburua Knorrek ezagutarazia halaber, 1985.ean.
|
|
2017
|
|
|
Egun batean eta bestean eta bestean, jasangogorra egiten baita, momentu batzuetan? izpiritualitate isilaren zama, euskal idazlearen kasuan bereziki, bizi mila modutako istilu artean biziz beti eta jardun mila lan irrealetan lanean jardun, publiko fantasma batentzat, ezertarako balio ez duen
|
euskara
honekin, desesperatzeko ez bada.
|
|
2018
|
|
|
* Benetan uste ote dugu
|
euskara
hau da, 500 mila hiztun oso baino gutxiago duen hizkuntza bat izan daitekeela aintzat hartzekoa etekin eta hazkunde etengabearen zibilizazio honetan?
|
|
2019
|
|
|
Alde batetik, hurbiltasuna adierazten du" gertu" hitzak, eta ikastola gasteiztarrengandik eta arabarrengandik gertu ikusi nahi dugu, edo behintzat hori da helburua datozen urteetarako. Aurtengo Araba
|
Euskaraz
hau bide horri ekiteko lehen pausoa izatea nahi dugu. Azkeneko urteetan Armentia bere hazte horretan murgilduta egon da, eta askotan ez dugu indarrik edo baliabiderik izan Gasteizera zabaltzeko, eta uste dugu beharrezkoa dela.
|
|
2020
|
|
|
eskoletako ordutegien menpe ikastera kondenaturik dagoenak irakurketa eta idazketaren zaletasuna eskura dezakeela... hizketan jakinez gero. Marcel Proust, honetaz konturaturik, hasi zen irakurzaletasuna sustatzeko John Ruskinen ingelesezko testuak frantsesera egokitzen, eta Sur la lecture izeneko saiakera eman zigun( (denboraren poderioz
|
euskarazko
honen bertsioa prestatu eta argitaratu nuen). Kulturaren garrantziaz ohartzeko, hala Ghandirengan nola Alderdi Laboristan ere horrenbesteko eragina izan zuen Ruskinen azalpenak, Prousten literatura egiteko modua ere aldatu zuen.
|
|
2021
|
|
|
4 Gaurko
|
euskaran
hau da erabilera bakarra, pertsona izenei dagokienez, testu klasikoetan Aita San Franziskua edo Jesusa (Jesus-en ordez) bezalako adibide bakan batzuk ageri badira ere.
|
|
|
Halaxe zuen. Gure
|
euskara
honek ederki batzen... batzen ez, ederki gainditzen du bikotasun hori: kasualitatea?, kausalitatea?
|
|
|
Bada gure artean itauntzen dauanik, oraingo
|
euskera
hau ez ete dan gatxagoa gertatuko gure eleiztarrentzat. Lehen gipuzkera osotua deitzen geuntsana eta bizkaiera ziran aukerak.
|
|
2022
|
|
|
Hamabi kontakizunek osatzen dute, nahiz eta lehendabiziko edizioetan Kartoizko kutxa bildumatik kanpo utzi zuten, izan adulteriozko harremanak agertzen dituelako edota bortizkeria handiko kasua zelako. Zergatia ez dago argi, baina gerora argitaraturiko edizio ugaritan jaso da,
|
euskarazko
honetan nola. Eta eskerrak, Aurpegi horia rekin batean, istorio interesgarrienetako bat baita, emozioari azkenerarte eusten diona.
|
|
2023
|
|
|
Haien" euskalki bixi benetakoaren" aldean," hizkuntza mordoilo gatzgabea" omen zen nire" kanpotar kutsuko euskara artifiziala". Gaur da eguna, non hainbeste urte igaro ondoren, ez dakidan euskaldun berri, euskaldun arrunt, euskaldun oso edo motz naizen, baina gurasoen hizkun  tzarekin bakarrik geratu diren berezko euskalkidun harro horiek adina meritu izango du, bederen, bere kopetako izerdiaz sasiko
|
euskara
hau beretu duen portuges menos honek, ezta. Psikologo jauna, Bidaso bazter honetan bizi erdia baino gehiago badaramat ere, ziur nago oraindik ere portuges menostzat naukatela nire emaztearen familiako abarkadunek, eta, disimulatzen abilagoa bada ere, baita nire emazteak ere.
|