|
2001
|
|
|
Balorapen hori, alabaina, zeharo ulerg arria da helduen munduan eta gizarteko sektore gehienetan —ba ita aitzindari eta erakargarrienetan ere— gaztetxoekegunerozein (zeintzuk) hizkuntza ikusten duten kontuanha rtzen badugu. Gauzak horrela, argi dago
|
euskarak
ezin duela erabateko erakargarritasunik izan, eta hiztun berriakeuskaran biltzeko arazoa euskarak eta erdarek gizartean dituzten ospe eta distira ezberdinetan datzala (estatu s a); ez erabiltzen den euskararen kalitatean (co rpusa).
|
|
2008
|
|
|
Hori eta horrenbestez, euskaraz ari garen bakoitzean ez gara ari autodeterminatzen, autodeterminazioaren makro izaera euskararen estatus nazionalak determinatzen duelako. Bai baitakigu, zoritxarrez,
|
euskarak
ezin dituela hizkuntza normalizatuaren nazio funtzioak bete, eta funtzio horiek bete ezean, nekez eragin ditzakeela hizkuntza batek herri bat autodeterminatzeko ondorioak. Ez euskal hizkuntza bere hartan hartuta gai ez delako, baizik eta, euskara dagoen estatus etnikoan egonda, bere jardunak ezin duelako nazio efekturik sortarazi.
|
|
2009
|
|
|
Zentzu ludiko hori da, hitzarekiko jolasaren zentzua hain zuzen ere, euskal hiztunon komunitatean aurrenik, eta euskal gizarte osoan gero, hedatu behar dugun jarrera. Euskarak ezin du inorengan beldurrik sorrarazi, ez, jakina, euskaldun osoarengan, baina ezta euskaldun berriarengan edo euskaldun pasiboarengan ere?;
|
euskarak
ezin du inoren sorbaldaren gainean zuzentasun zikiratzaile baten uztarria jarri. Are gutxiago erabilerari buruz gaur ditugun datuei erreparatuz gero.
|
|
|
Ez gaur ez bihar,
|
euskarak
ezin ditu eta ezin izango ditu ondoko beste hizkuntza nagusiek eskaintzen dituzten produktuak eskaini, ez behintzat haiek adina. Egin ezin litekeena eta norberaren esku ez dagoena bihurtzen denean arazo guztien balizko soluzio, norberak aurkitu ditzakeen irtenbideak bilatzeari uzteko arriskua gailendu ohi da; eta beti norberaren esku ez baizik eta hirugarren baten bizkar gainean dagoen mirakuluaren zain dagoenak, inor baino kritikoagoa eta exijenteagoa izanik autokritika eta auto exijentzia beti hirugarren baten izenean egiten duenak, nekez hobetu dezake bere jarduera, nekez bilatu ditzake bide berriak.
|
|
2011
|
|
|
Arazoa, funtsean, larriagoa da, pentsa daitezkeen zuzendaritzarik onenek ere ezin baitute gizartea ordeztu. Euskaldunak nolabaiteko errealitatea ez badira, nolabaiteko boterea,
|
euskarak
ezin du benetan aurrera egin, garaitza iragankor batzuk gorabehera, normalizazio neurriak abstrakzio hutsean geratzen direnez. Horiek horrela, itxuraz harago doan euskaraplanaren estrategia nagusiak euskaldunak bildu eta boterez hornitzea izan behar du, alegia, eragiten duen errealitate bihurtzea, eurak izan daitezen normalizazio prozesuaren ardatza.
|
|
2014
|
|
|
Arrazoi desberdinengatik baina, biek ukatzen zioten garapena euskarari. Euskarak garbia behar zuelako, batek, eta euskarak ‘herrikoa’ behar zuelako, besteak, ez batean eta ez bestean
|
euskarak
ezin zuen bere burua elikatu terminologia kulturalaren bidez, edo ez zuen horren premiarik. Kulturarik gabe, eta kultur terminologiarik gabe, euskara ezin zitekeen izan hiztun komunitate modernoaren hizkuntza, ordea.
|
|
2015
|
|
|
Ezaugarri etniko kulturalek paper garrantzitsua betetzen jarraituko dute Euskal Herrian, eta hori esatean, euskaran pentsatzen dugu segituan, baina hona baieztapen horri egin behar diogun berehalako ñabardura:
|
euskarak
ezin du determinatu etorkizuneko euskal nazionalismoa. Ez euskara ez euskal kultura ez dira nazionalismoaren helburu bakarra, ezta haren oinarrizko loturagunea ere.
|
|
|
Eta urteekin ere ez da joera hori aldatu. Eta horrela, bistan denez,
|
euskarak
ezin du zentralitate propiorik eskuratu, prentsa elebidunaren izaerak eta hark ezarritako jokalekuak diglosiara kondenatzen dutelako.
|
|
2016
|
|
|
Diskurtso unibertsalizatzailea da, feminismoarentzat eta euskalgintzarentzat jokaleku berri baten markoa proposatzen duena. Baina horretarako
|
euskarak
ezin du soilik hizkuntza bat eskaini, ezta komunitate itxi bat ere, gauza gehiago eskaini behar du: justizia sozialaren aldeko borroka guztien hizkuntza izatea;
|
|
2017
|
|
|
Funtzio lokal informaletan oinarritutako
|
euskarak
ezin du euskaldunon duintasunik207 bermatu. Hizkuntza identitatea, berriz, guk dakigula, duintasunaren neurria ere bada.
|
|
|
Gurean bi erdarek funtzio nazionalen gaineko monopolioa daukatenez,
|
euskarak
ezin du kultura kolektibo estandarraren egitekoa burutu. –Espainierak blokeatu egiten du euskarak bizitza nazionalaren estandar funtzioa betetzea? 346, dio Txepetxek.
|
|
2020
|
|
|
Nondik atera zituen Unamunok 1901ean bere jaioterri Bilbon ospatutako Lore Jokoetan egindako hitzaldian adierazitako ideiak, hots, euskarak ez duela balio mundu modernoan, euskaraz mintzo den Bilbo inkongruentea eta zentzugabea dela,
|
euskarak
ezin duela euskotarron espiritu zabal irekia den bezalakoa aditzera eman, euskotarron arima murriztua dagoela euskara ezdeus delako bizitza modernorako eta alde batera utzi beharra dagoela aurrera egiteko, euskara lehenbailehen hiltzea dela hoberena eta berehala hil dadin lagundu behar diogula. Euskal Herriak Gaztela eta Espainia eta Amerika euskotartu behar zituen, bere espirituz blaitu eta ernaldu baina, jakina, gaztelaniaz.
|
|
2021
|
|
|
Hots, eskola elebidun batean, gela batek, murgiltzearen hautua egin du. Irudia gogoan atxikiz beraz,
|
euskarak
ezin du bere uhartetik atera, frantsesak egoera diglosiko horretan menpe jartzen baitu hizkuntza. Egia erran, sare horrek, gaurko gizartearen argazki bat ematen digu.
|
|
|
Balioak ere eraldatu beharraz ari gara, ezinbestean: gizartea aldatuz doalako, euskal herritarraren mapa mentala zabalduz, eta
|
euskarak
ezin gaituelako mundu txiki eta itxi batean bizitzera kondenatu; balioak, hasiera batean partikulartzat genituen horiek, sozializatu egin behar direlako, eta sozializatu behar direlako, gainera, bestelako balioak dituen biztanlegoaren baitan. Eta kazetaritzak berak egin du horretan bidea.
|
|
|
Zentzu horretan ezaguna da oso Unamunoren" tesi probokatzailea", Azurmendiren hitzetan. Haren aburuz,
|
euskarak
ezin zuen balio mundu modernorako eta, hortaz, hobe zuen lehenbailehen desagertzea. Are gehiago, euskal gogoak, galdu bainoago, irabazi egingo zuela gaztelera bezalako hizkuntz unibertsal bat eskuratuta; hots, euskara galduta Euskalduna hilko zen, baina indarberriturik berpiztuko litzateke gaztelerarekin, gaztelerarekin baino ezin baitzen unibertsal bihurtu.
|
|
2022
|
|
|
Sabin Arana jaio baino 130 urte lehenago, XVIII. mendean, hau idatzi zuen Aita Larramendi andoaindarrak: «Zergatik
|
euskarak
ezin du bere hiztun guztiak elkarrekin ikusi, Nazio bakar batean bildurik, aske eta beste hizkuntza eta nazioen menpekotasunetik at. Zergatik egon behar dute Espainiako hiru lurraldek (Gipuzkoak, Arabak eta Bizkaiak) Gaztelaren menpean (eta zer ez nuke esan behar Nafarroako erresumaz?) eta beste hiruk (Lapurdik, Zuberoak eta Nafarroa Behereak) Frantziaren menpean?».
|