|
2003
|
|
|
Helburua gu 70eko hamarkadara itzularaztea baizik ez da, 30 urte hauetako lorpenak deuseztatuz.
|
Euskara
berriz ere traba izatea nahi dute, euskaldunendako eta erdaldunendako. Ghetto geografiko, sozial eta —orain— ideologiko batean sartu nahi dute, bertan, arnas faltaz, ito dadin.
|
|
2009
|
|
|
Lehenbiziko ideia hauxe da: Iparraldeko
|
euskararen
berriz abiarazteko behar dira bai irrati bai telebista gateak euskara hutsez ariko direnak(?) botere publikoek ordaindurik. Segurtatu behar baita euskal dinamikak parte hartuko duela, eratzen dute elkarte bat:
|
|
2010
|
|
|
berezko euskara guztiz galduta zuten eskualdeetara hedatzea hizkuntza. hizkuntza gutxituaren berreskurapena zaila begitantzen bada, are zailagoa da jada ezagutzen ez duten inguruneetan berrezartzea. arlo horretan, galesak soilik du euskararena bezain rlS ona. deseuskaldundutako ingurunean (1981ean zuriz ageri diren eskualde guztietan, bilbo urbin izan ezik), nagusiki eskolaren bidez birsartuko dute euskara, urtean puntu erdiko erritmoan hobetuz, gutxi gorabehera. hortaz, hogei urte geroago, euskaldunen kopurua jada %10etik gorakoa da eaeko eskualde guztietan, hego añanan izan ezik. zoritxarrez, atal horretan ere nafarroaren portaera bestelakoa dela adierazi behar da. izan ere, eskualde gutxi batzuek soilik lortu dute 2001ean ehuneko hori gainditzea: euskaraz mintzo diren eskualdeen mugakide direnek. aitzitik, nafarroako hamabostetik gora eskualdeetan biztanleen %5etik behera dira elebidunak. beste behin ere, deitoratu egiten dugu nafarroan aldi horretan izan diren gobernuek hizkuntza berrezarpen horretarako legeneurririk eta borondate politikorik ez izana. nafarroaren erdialdean eta erriberan
|
euskara
berriz sartzea ezinezkoa dela sinetsi nahi dutenek aski dute ikustea zer ibilbide izan duen hizkuntza horrek oibarko ibarrean (nafarroa) eta ipar añanan (araba). bi eskualde horietan, gaztelania antzina sartu zen, partzialki, eta biek garai berean galdu zuten euskara, azkenean, XViii. mende inguruan. beraz, rlSren hasieran, bi eskualdeetan zegoen euskaldun kopurua hutsaren hurrengoa zen. hogei u... 2001eko erroldaren arabera, oibarko ibarreko biztanle elebidunen kopurua %5etik beherakoa da. ipar añanako biztanlekopuru elebiduna, aldiz, %10etik gorakoa da, eta eskola adinekoen artean, berriz, %50etik hurbilekoa (oibarko ibarrean, ordea, eskola adineko %15ak soilik aitortzen du gai dela euskaraz hitz egiteko). elkarren ondoan dauden ekialdeko arabako errioxa eta Viana alderatzen baditugu, emaitza bera jasoko dugu. horra beste froga bat, egiaztatzeko gizarteboluntarismoa ez dela aski, ezinbestekoa izan arren. ezin ditugu aipatu gabe utzi bi adibide adierazgarri:
|
|
|
...erdinekiko identifikazioa eta jatorri, jaioterri ezberdintasunek zer ikusi nabarmena baitute hizkuntza gaitasun ezberdinekin. bereziki jatorrizkoa den hizkuntzarekiko, euskararekiko, batzuek eta besteek duten harremana da ezberdina. herri honetan bi hizkuntza izanik, euskara eta gaztelania, ez gaitu ezberdintzen gaztelaniaren ezagutzak, euskararenak baizik; gehiengoak daki gaztelaniaz hitz egiten,
|
euskaraz
berriz biztanleen laurdena pasatxok besterik ez.
|
|
2011
|
|
|
Etxebarria, J. Iturbe, J. M. Txurruka, I. Garcia Gurtubai eta J. M. Arregi), mintegi bidez, esperimentua egina zuten. Hau da, eskoletan gaztelaniaz azaldutakoa, mintegietan
|
euskaraz
berriz lantzen zuten karrerako ikasleekin. Zientzia Fakultateko irakasle aitzindari horiek Z EKTko kide ziren edota UEUn ibiltzen ziren.
|
|
2012
|
|
|
Nire ustez, familien hizkuntza tipologiak Iruritako euskararen belaunez belauneko jarraipenari lagundu dio. Familia euskaldun ez osoetan euskarak bete ahal izan ditu belaunaldien arteko hutsarteak eta berriz etxekotu. hori gertatu da Iruritan,"... berreskuratu dela galdu baino lehen" (Itsaso, 5 FG).
|
euskara
berriz sartu den familietan mintzairak ahaideen arteko harremanak berrestekatu ditu. hau da, euskarak, berriz etxekotu den kasuetan, familia euskaldun ez osoen belaunaldien arteko elkarreraginetan hartu du leku. Izan ere, familia euskaldun ez osoek duten ezaugarririk aldekoena belaunaldien arteko hizkuntza lotura
|
|
2014
|
|
|
Bilbotarra naiz baina aspaldi nago Euskal Herritik kanpo. Euskara ikasi nuen 20 urterekin kanpora bizitzera joan aurretik eta nolabait TELPa eta ama izatearekin batera hasi nintzen
|
euskara
berriz erabil tzen.
|
|
|
12 urtekin igual... tontuaua zara eta pentsatzen dozu erderaz eitten zarala mas wai... baina gero te das cuenta que no... eztakit. (...) Gure edadiakin ondiok ez baina gero nausixaua zaranian, ba eztakit igual pentzau eitten dozulako, aldaketa bat emoten da...
|
euskeria
berriz gehixau erabiltzen hasi...(...) Baina bueno segun pertsonia bebai. (Maialen, 15 urte)
|
|
2015
|
|
|
" Urtean 100 hiztun inguru formatzen" dela aitzinatuz. " Migrazio balantza positiboarekin baita lurralde biztanle kopurua emendatzen, gazteen artean
|
euskarak
berriz goiti egiteak ez ditu oraino konpentsatzen adinekoen galtzea eta kanpoko biztanleen etortzea". Eta hortik dator ondorioa:
|
|
|
–Lehenbiziko ideia hauxe da: Iparraldean
|
euskararen
berriz abiarazteko behar dira bai irrati bai telebista gateak euskara hutsez ariko direnak(...) botere publikoek ordaindurik. Segurtatu behar baita euskal dinamikak parte hartuko duela, eratzen dute elkarte bat:
|
|
|
Ohartaraziko dugu Bidaxuneko kolegioan, lurraldeko bakarrean, okzitaniera hautuzko ikasgaia dela eta ikasle kopuru gotorra biltzen duela. Denboran euskara irakatsia izan baldin bada ere, traba anitz izan da azken urte hautan
|
euskara
berriz pizteko kolegioan. Egun, kurioski, egoitza berriaren seinaletika guzia hiru hizkuntzetan dago:
|
|
2016
|
|
|
Giderrak har ditzagun, bide onetik ez bagira baztertu nahi! Etsaiak kendu diozkan famaren eta bizipiden
|
Eskuarari
berriz emaiterat berma gaiten. Arbasoek eman eta etxekoek erakatsi daukuten mintzaia hori, ez dugu bazter utzi behar, horreri maitatzea eta ondokoeri erakastea eginbide dugu, ezen gure ontasun ederrena da eskuara:
|
|
|
" Neure ikastaroko urtean erdelerrian igaro neban eta ain aldi luzez euskerarik entzun ez nekelako, iñok siñistu daiken baño geyago sortu ta moteldu nintzan". Haatik, Pablo Astarloak ondu lanak limurturik edo, Larramendiren idazkien irakurketak zeharo eragin zion
|
euskara
berriz ere freskatzera.
|
|
|
Lapurdi 1609 elkarteak liburu berri hori plazaratzen du, XX. mendean Senperek eman zituen bertsulari eta ditxolariak itzaletik ateratu nahiz, Ganix Halsouet, Matxin Irabola, Frantxoa Iratzoki, Xandel, Janpier Soudre, Larretxerri eta beste. " XX. mende arte Senpere herri euskalduna zen, XXI. mendeak izanen du lan
|
euskara
berriz eskuratzeko" dio elkarteak. Liburu kolektiboa, Mixel Mendiburu, Franck Dolosor, Beñat Soulé, Xabier Elosegui, Panpi Etxegoin, Auxtin Zamora, Paxkal Bourgoin, Zoe Bray, Andoni Iturrioz eta beste batzuren ekarpenekin (testu, marrazki eta argazki).
|
|
2017
|
|
|
euskararekin bat ez datorren jendea kontzientziatzea euskararen garrantziaz. Eta egin ez zirenez bi kontu horiek sozializazioarena eta adostasun ahaleginarena, ba
|
euskara
berriz ere gatazka motibo bihurtu genuen, gure borondate onenarekin izan bazen ere.
|
|
|
bere hizkuntza?. Honela,?
|
euskara
berriz ere bada gizakien arteko harremanetarako tresna, ez bakarrik lurraldearen iparraldean, baita ere Lautadan edo Arabako Errioxan(...). Arabako instituzioek, betiere Euskaltzaindia lagun eta aholku emaile izan dugula, berpizte hori hauspotu egin dugu, eta sarri askotan ondoko lurralde historikoen informazioa eta babesa jaso dugu?. Beste alde batetik, Gipuzkoako batzar nagusietako lehendakari Eider Mendozak hauxe azpimarratu du:
|
|
|
Arrazoina? Inkestak erakusten duela gaztetan
|
euskara
berriz goiti abian. 25 urtekoetan bi tantoko hobekuntza ageri dela, eta guziz 16 urtekoetan zazpi tanto eta erdiko hobekuntza badela, beti ere 1996 eta 2016ko emaitzak parekatuz.
|
|
2018
|
|
|
" Gero eta haurtzaindegi gehiago dira LEHA dispositiboan sartzen direnak, eta espero dut emeki emeki guziek proposatuko dietela euskara haurrei. Karriketan
|
euskara
berriz entzuteko, txikitatik hasi behar da".
|
|
|
Eta bestak aitzina jo du hurrupaldiarekin eta Gexina Thicoipek hain amultsuki prestatutako janari gozoekin. Bide luzea opatzen diogu irrati berriari,
|
euskara
berriz lora dadin Amikuzen barna. Egon, beraz, Amikuzeko Irratiaren adi, Artzen Letonak nagusiki bai eta ere noiztenka Jone Barneix eta Marie Agnes Gorostiague Irulegiko Irratikoek biziaraziko dutena, Amikuzeko berriketari eta kronikari bolondres guziekin.
|
|
|
PSOEko alderdiak Donostian, edo PPko alderdiak Gasteizen. " Euskara euskal gizartearen bigarren hizkuntza bihurtu da", esaten da artikuluan, baina ez orain, baizik frankismoaren aurretik jadanik, esango nuke; ama hizkuntza edo lehen hizkuntza izatetik, bigarren/ hirugarren/ laugarren... hizkuntza izatera pasatu da Euskara; Espainierarentzat izan dira derrigortasun guztiak,
|
Euskararekiko
berriz edo debekua edo aukera izan ditu bakarrik, orain ere oraindik: nola onartu egoera hau?
|
|
|
hizkera batean anekdotikoa (esate baterako, hiztun gutxi batzuek edo hiztun guztiek baina gutxitan darabiltelako) edo indartsua den, auzo bakar batekoek besterik ez darabilten, ezaugarri sozialen araberako erabilerarik dagoen (adibidez, gazte edo emakumeen artean gehiago erabiltzea) eta beste. Bistakoa denez, egun
|
euskara
berriz bizirik badago ere, ezin dugu Iruñean egiten zen euskalkiaren ezaugarrien bila metodo hau erabili, ez baita hizkera horren hiztunik geratzen.
|
|
2020
|
|
|
Non gelditu dira haien borroka eta militantzia?
|
Euskara
berriz ikasteko hautua egin zuten; euskara biziberritzeko eta erabiltzeko erabaki politikoa hartu zuten. Eta inoiz ez diet behar adina eskertuko haien kemena eta borroka.
|
|
2021
|
|
|
Lagun harremanak ere berrartu ditut. Libertimenduaren dinamikan sartu naiz,
|
euskara
berriz ikasi dut, ahantzi bainuen… Sekulako kulpabilitatea nuen euskara galtzeagatik! Urte bat eman nion ene buruari.
|
|
|
" Lagun harremanak ere berrartu ditut. Libertimenduaren dinamikan sartu naiz,
|
euskara
berriz ikasi dut, ahantzi bainuen… Sekulako kulpabilitatea nuen euskara galtzeagatik!"
|
|
|
Eta bestea irratia izan zen. Euskadi Irratian hasi nintzen lanean, eta gertaera horrek asko lagundu eta erakutsi zidan
|
euskararekin
berriz bat egiten. Irratian belarrirako idazten hastean, magia sortu zen niregan.
|
|
|
XX. mendearen erditsua itxaron behar da
|
euskara
berriz ere irakaskuntzan txertatu dadin, 1951ko urtarrilaren 11ko Deixonne legearen bozkarekin, jakinik bere xedea dela tokiko hizkuntzak eta dialektoak irakastea eskolan (Legifrance 2018b). Gutxi eta partzialki aplikatua izan arren, lege horrek euskara astero hiru orduz irakasteko aukera aurreikusten du.
|
|
|
Horregatik, nire iritzi pertsonala da apostu egin behar dela zientziaeta teknologiagarapen handiago batean eraikuntzan, gizarte hobe bat lortzeko. Etorkizunean Aldiri moduko bat ondo legoke berriro ere gai hauek
|
euskaraz
berriz azaleratzeko.
|
|
2022
|
|
|
Ikastolako erakasleek pentsatu zuten beharrezkoa zela haur horien artean egoitea, erdarazko lerratzeak saihesteko. Bestalde Uztaritzeko ikastolak bakantzetatik etortzean, haur batzuk familiaren ingurumena frantsesa izanez,
|
euskararen
berriz lortzeko arreta berezia egina da. Urepeldarrak erraiten zaukun Uztaritzeko ikastolak eraman lan horri esker, eskolan aitzinamenduak ikusi direla, haurrak normaltasunez euskaraz mintzatzeko usaia hartu baitute.
|
|
2023
|
|
|
Jende horren bizian
|
euskarari
berriz tokia eman, beraz?
|
|
|
" Era sistematikoan ahazten duzue euskara.
|
Euskara
berriz ere liskarrarekin lotzen da, euskara arazo dela zabaldu nahi izan da. Hainbat alderdik bultzatu dute hori eta akordioari ere kutsu hori dario.
|
|
|
Galiziako bosgarren probintzia zen, Euskadiko hiru hiriburuetatik distantzia berean, hiruretatik urrun. Globalizazioa izan zen,
|
euskara
berriz erein zuten euskaltzale haiei esker birsortu da euskara Ermuan orain 30 urtetik hona.
|