|
2011
|
|
|
Ad hoc molde horrek ere, ordea, gauza bat izango du arnasguneetakoarekin amankomunean:
|
euskararen
belaunez belauneko transmisio naturala lehenbailehen (berr) eskuratzea izan behar du helburu. hona Alan hudson ek horretaz guztiaz zer dioen: " under no circumstances should this be interpreted as a rejection of Fishman’s claim that reversal of language shift requires a diglossic arrangement along the way (1991:
|
|
|
Bertze aldetik, zalbidek teoria soziolinguistikoa oinarri hartuta (Joshua A. Fishman 1991, batik bat), tesi honen alde egin du:
|
euskarak
belaunez belauneko jarraipena ziurtatuko dion diglosia modu bati, konpartimentazio territorial eta/ edo soziofuntzional molde bati, eutsi behar dio.
|
|
2012
|
|
|
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik
|
|
|
Paula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik denbora joan ahala erabilera esparruak eta hiztunak galdu eta horregatik beren jarraipena arriskuan izatera iritsi diren hizkuntzek ez dute batere erraza izaten gizaldien arteko etena berriz estekatzea —hau da, belaunaldi berriak mintzaira horretan sozializatuko direla ziurtatzea—, hizkuntza horien aldeko politika, ja... Azken urteotako ikerketa batzuek (williamson 1991, Ó riágain 2001) hainbat hizkuntza gutxituren familia bidezko transmisioaren eta auzo komunitate hurbileko erabileraren ahulezia indartzeko zailtasunak agerian utzi dituzte.
|
|
|
Lan honetan hizkuntza ordezkatze prozesuan amilduta zegoen herri batean azken berrogei urteotan haurrak euskaldun haztearen aldera gertatutako aldaketa aztertuko dut. prozesu horren baldintzak arakatu eta hiztun belaunaldien segida berriz uztartzea ahalbidetu duten elementuak ezagutzea dut xede. horretarako, gurean erabili ez den hizkuntza sozializazioaren gaineko teoriaz baliatuko naiz.
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena aztertzeko paradigma berri baten baliagarritasuna probatzea interesgarria zaigu ikerketa soziolinguistikoan eta hizkuntza plangintzan aritzen garenoi.
|
|
|
Hortaz, ikerlanak galdera honi erantzun nahi dio: zertan datza Iruritako
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipenaren sendotzea, bertze hainbat hizkuntza komunitate gutxituk ezin berma dezaketena?
|
|
|
Berrogei urteotan euskararen egoera (hizkuntzaren estatusa, euskarazko irakaskuntza...) moldatu duten aldaketa handiak gertatu dira baina horiekin batera —eta ikerketa honetarako interesgarriena dena— iruritarren belaunaldi bat izan da deliberatu duena bere seme alabak euskaraz haztea, nahiz eta mintzaira hori guraso horien gehienen lehen hizkuntza ez izan. hortaz, ikerlanak galdera honi erantzun nahi dio: zertan datza Iruritako
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipenaren sendotzea, bertze hainbat hizkuntza komunitate gutxituk ezin berma dezaketena?
|
|
|
Fasoldek (1995: 227) nabarmendu bezala, ikertzaileen interesa ez ohi da hizkuntza gutxituen atxikitzeko gertakarietara zuPaula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik zendu (migratutako taldeen kasuan izan ezik) eta hizkuntza horiei iraunarazteko ahalegin eta estrategia sozialak maiz ikusezinak izan dira gizarte zientzien literaturarako. Ikertzaileek tradizioaren irautea ikusi ohi dute, ez tradizioari eustea edo tradizioari iraunaraztea, Fishmanek (1997:
|
|
|
Paula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik
|
|
|
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares
|
|
|
Paula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik arabera. Gurasoek hautatu egiten dute seme alabei zein hizkuntza transmititu baina aita amek hautu hori, behin —haurra sortzen delarik— ez ezik, gehiagotan ere egin dezakete seme alaben umezaro eta haurtzaroan (Chrisp 2005).
|
|
|
Paula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik gehiagoren narrazio biografikoen josketa lana eginez aztertutako hamar familien hizkuntza historiak edo glotohistoriak osatu ditut, bai eta horien adierazpen grafikoa ere, glotohistoriogramak.
|
|
|
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares
|
|
|
Paula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik hiztunak hizkuntzaren ezagutzaren continuum batean daude eta gaitasun eta jardun oso desberdinekoak izaten dira. ez hizkuntza gaitasuna ez eta erabilera ere ez da balio absolutuko irizpidea, maiz mailakatzen zaila gertatzen den gertaera baizik. horregatik, zenbait kasutan hiztun motak bereiztea ez da erraza izan....
|
|
|
Paula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik edota amatxien kargu gehienetan (1, 2, 4, 5, 6, 9 eta 10 FGetan). Bi kasutan (3 eta 7 FGetan) amek lanaldi osoa baitute (maistrak dira) haurtzain euskaldunak kontratatu dituzte eta kasu bakar batean (8 FGn) haurrak haur eskolara10 eraman dituzte eta noizik behin amatxiz eta familiaz ere baliatu dira haurrak zaintzeko.
|
|
|
Paula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik guk badakigu euskaraz! (...) eta beti ni nabil horrela" (Antonio, 6 FG).
|
|
|
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares edo joerak indarrean dirau: " Ikusten dutena da gurasoek euren artean eta dendetan erdaraz eta beraiei euskaraz" (M1).
|
|
|
Paula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik
|
|
|
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares
|
|
|
Paula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik kontzientzia hori badute eta eskatzen dute. hori aldatu da, aldatu da. Batzuk bederen"," lehenago berdin zitzaien. erdaraz da, ba!" (Lk,).
|
|
|
Nire ustez, Iruritan
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena berruztartu ahal izan da, neurri handi batean, herrian nagusi diren familia tipologiei esker: familia euskaldunbeteak beserrietan eta familia euskaldun ez osoak herrigunean.
|
|
|
Iruritako landa ikerketan
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena eta etena batera agertzen zaizkigu. hausturak eta loturak daude espaPaula Kasares – Euskararen belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik zioan nahiz denboran. espazioari dagokionez, euskararako hutsarteak agertzen dira: baserri euskaldunaren aldean herrigune erdaldundua. denborari dagokionez, belaunaldietan hizkuntza etendurak azaltzen dira.
|
|
|
Iruritako landa ikerketan euskararen belaunez belauneko jarraipena eta etena batera agertzen zaizkigu. hausturak eta loturak daude espaPaula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik zioan nahiz denboran. espazioari dagokionez, euskararako hutsarteak agertzen dira: baserri euskaldunaren aldean herrigune erdaldundua. denborari dagokionez, belaunaldietan hizkuntza etendurak azaltzen dira.
|
|
|
Lan honen hasieran planteatu dudan galderari erantzuna emanez, Iruritan
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipenaren sendotzearen atzean herriaren beraren osaketa ikusi dut. Aztertu dudana euskararen bidez gizarte haustura gainditu duen komunitatea da.
|
|
|
Nire ustez, familien hizkuntza tipologiak Iruritako
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipenari lagundu dio. Familia euskaldun ez osoetan euskarak bete ahal izan ditu belaunaldien arteko hutsarteak eta berriz etxekotu. hori gertatu da Iruritan,"... berreskuratu dela galdu baino lehen" (Itsaso, 5 FG). euskara berriz sartu den familietan mintzairak ahaideen arteko harremanak berrestekatu ditu. hau da, euskarak, berriz etxekotu den kasuetan, familia euskaldun ez osoen belaunaldien arteko elkarreraginetan hartu du leku.
|
|
|
Arroxa baino gazteagoak ziren ahizpak aldiz, euskaraz eskolatu ziren eta lagunekin euskaraz aritu izan dira beti. hala bada, erdarazko eskolak haurrak erdalduntzen zituen eta beren adinkideekiko sozializazioan barneratutako erdara azkenean etxera ere eraman zuten. orduan, gurasoek horren aitzinean jarrera desberdinak hartu zituzten. zenbait guPaula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik rasok haurrek eskolaz kanpo erdaraz egitea ez zuten ontzat hartzen eta etxean erdararen aldeko hizkuntza aldaketa gerta ez zedin eragin zieten seme alabei. Txikitako euskara atxiki duten oraingo aita ama batzuek oroitzen dute mintzairari eusteko nolabaiteko giroa izan zutela familian.
|
|
|
Paula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik horrek plaza, giroa... bai eta gurasoak ere ukitu ditu eta euskara galbidera zeraman joerari irauli zaio. eskola euskaraz izatea onartu eta normalizatua da egun: "... gaur egun inork ez du planteatzen A eredua(...) nik uste aitzinamendu handia izan dela" (ibid.). euskarazko eskolaren eta etxeko hizkuntza erabileraren arteko elkarreragina hainbat lekukotasunetan agertu zaigu.
|
|
|
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares
|
|
|
Paula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik harremana garatu dute gazte heldutan. euskara gutxi asko beren bizitzan sartu eta bere egin dute. honela dio Itsasok: senargaiak euskaraz egiten zuenez"... ni segitu nuen euskara, euskara, euskara. eta orduan ia nire hizkuntza bezala gelditu zen" (Itsaso, 5 FG). euskarazko sozializazio berant eta jakinaren gainekoa izan dute.
|
|
|
Aipatu bi kasuetan modu oso desberdinetan kudeatu da familiaren hizkuntza heterogeneotasuna. Bi hiztun horiek, biak erdaldunak familia euskaldunbeteetan, oso desberdin jokatu dute eta horrek bere ondorioak ekarri dizkie familiaren hizkuntza elkarbizitzari eta haurren hizkuntza sozialiPaula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik zazioari. Gabrielek emaztearen familia euskaldunbetean erdara sartu du; Antoniok aldiz, bere familia euskaldun ez osoa euskaraz bete eta familiaren barneko harremana euskaraz izaten jarraitzea bultzatu du.
|
|
|
Paula Kasares –
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik egun, aldiz, ego belaunaldiak txikitan bizitutako bereizketa hori gainditutzat ematen du: " orain ez, orain ia [haurrak] etortzen dira herrira eskolara eta ia diferentea da" (Axun, 1 FG.).
|
|
|
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik – Paula Kasares ego belaunaldiaren haurtzaroa etxean, eskolan eta plazan oraingo haurren aita amak hamarkadetan hazi ziren erabat erdalduna zen Iruritako herrigunean: "... ez zela euskaraz solasten, ez eta etxean, ez eta kanpoan, ez eta eskoletan, ez eta inon" (Itsaso, 5 FG). ego belaunaldiko iruritarrek herriko eskoletan ikasi zuten, herrigunekoek errebote plazakoan eta baserrietakoek auzokoan, guztiek erdaraz.
|
|
2015
|
|
|
Lehena Paula Kasaresek idatzi du"
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena aztergai eta jomuga" izenburupean, euskararen transmisioari tradizioko eredu teoriko metodologikoari ekarpena eginez. Kasares irakasleak erakutsi du euskararen transmisioa ez dela gertatzen soilik etxeko giroan eta gurasoengandik seme alabengana doan norabide bakarrean.
|
|
2016
|
|
|
• Eguneroko bizimodu arrunt, informal, aurrez aurreko mintzabidean oinarrituriko horretan euskara nagusi delarik, eta etxe gehienetako gurasoak euskaldun direnez,
|
euskararen
belaunez belauneko transmisio naturala aski bizirik dago Tolosaldeko arnasgune horietan. • Hala ere, gela argazkiaren arabera, pitzadura ohargarriak sortzen hasiak dira bertan.
|
|
|
31 taula. F1
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena.
|
|
|
Honek, bide batez esanik, aski datu kezkagarria adieraz dezake: orain puntura arte gure gurea izan dugun (eta
|
euskararen
belaunez belauneko iraupenari gogotik eragin izan dion) jardungunea, lagunartea, ahultzen ari izan liteke Lekeition114 c) Aurkikunde handienetako bat, azkenik, solas taldearen osaerari dagokiona da: solas taldean haurrik baldin bada, edo solas taldeko kideak haurrak baldin badira, gora egin ohi du normalean erabilera tasak.
|
|
|
Goiko bi ezaugarri horiei beste zenbait eransten zaizkie, berez bere: konpartimentazio soziofuntzionala, bertako biztanleen L1 euskara izatea (ia) beti,
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena segurtaturik izatea,.. Horiek eta beste hainbat.
|
|
|
auzolanez, talde ospakizunez eta abarrez eusten zaio herri giro horri188 Sozializazio pauta indartsua da hori: kanpomunduarekiko lotura ahuldu egiten du, eta arnasgune barruko herri giro bizia nabarmen sendotzen. l)
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena bermaturik dago arnasgunean.
|
|
|
erdal giro horretako loturarik ere bai, zenbaitetan. Gizarte bizitzaren mintzabide bakar (edo arras nagusi) erdara den lekuetan bizi direnez,
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena oso konprometiturik dute halere384 Nerabezarotik hasita" erdal itsasoan" igeri egitera beharturik daude horko gazte gehienak eta erdara dute kalean, lagunartean eta gero, sarri, lantegian eta bikote bizitzan eguneroko mintzabide arrunt: eus> erd norabideko mintzaldaketa indartsu ari da hor lanean.
|
|
|
Nafarroan eta, apalago, Iparraldean ere euskararen ikasgelako erabilerak gora egin du azken 50 urtean. i) Mintzajardunari dagokionez erdaldun huts dira (BZ) ko eta (BZ) eko herritarrak. Ez dago hor
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena eteteko bildurrik: ez dagoen gauzarik ezin da galdu.
|
|
|
bertan bizi diren helduetan gero eta gutxiago dira bertan (edo inguruko arnasguneren batean) jaioak; bertan jaiotako gazte asko arnasgunetik kanpora doa (hasieran ikastera, gero lanlekua eta bizigune ezartzera) g) Ezkontidea edo bizilaguna erdal elebiduna da gero eta maizago (zenbaitetan erdaldun elebakarra).
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena ez dago etxe giroan, hori dela medio, lehen bezain bermaturik. h) Herritik kanpora (gero era herritik urrunago, normalean arnasgune esparrutik kanpora) egiten dute guraso berriek lan. Bigarren edo, gero eta maizago, hirugarren sektorean dihardute. i) Garraiobide (karretera, trenbide, geltoki eta aireportu) nagusietatik, orobat industrialde eta merkataritza gune aktiboenetatik, orain ere konparatiboki" urrun" daude arnasguneak baina, azken berrogei
|
|
|
Aurrera begirako erronkak rri girokoak indartsu. Horren guztiaren ondorioz, k)
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena sendo, eta l) biztanleen ama hizkuntza euskara (herritarrak" euskaldun zahar").
|
|
|
harreman sare fisikoak irismenez zabaltzen eta dibertsifikatzen ari dira; e) lanera gero eta urrunago joan behar, lan hizkuntza nagusia erdara izanik sarri; f) erosketa, aisialdiko hainbat ekimen bezala, herritik gero eta urrunago (herriburuan edo hiriburuan); g) konpartimentazio soziofuntzionala ahultzen edo hausten ari (hainbat erdaraz mintzo da; irakurri eta idatzi, aldiz, gero eta sarriago euskaraz); h) mintzaldaketa agertzen hasi da, zenbaitetan; i) biztanle batzuen ama hizkuntza erdara da, edota euskara erdarak(" euskaldun berri" gehiago); j) kultura supraetnikoa gailentzen ari; k) Gemeinschaft giroa galduz doa; l) kanpo munduarekiko loturak sendotuz doaz, herri girokoak ahulduz. Horren guztiaren ondorioz, m)
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena ahultzen eta urratzen ari da. Ez erabat, kasu gehienetan; bai oro har, hein batean.
|
|
2017
|
|
|
Hurbiltze etnografikoa nerabeen hizkuntza praktiketara – Jaime Altuna Ram� rez kasares, paula (2014): Euskaldun hazi nafarroan.
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena eta hizkuntza sozializazioa familia euskaldunetan, euskaltzaindia, bilbo.
|
|
|
Urko Ikardo Enparan – Ikastoletako guraso erdaldunak eta euskararen jarraipena Lapurdiko kostaldean kaSareS, paula, 2014 Euskaldun hazi Nafarroan.
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena eta hizkuntza sozializazioa familia euskaldunetan. bilbao, euskaltzaindia. ortega, ane, aMorrortu, estibaliz, goirigolzarri, Jone eta urla, Jacqueline, 2016 Euskal hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak. bilbao, deustuko unibertsitatea.
|
|
2018
|
|
|
Kasares, P., 2015. "
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena aztergai eta jomuga" Bat Soziolinguistika Aldizkaria. Issue 94, 13
|
|
|
Guraso biek euskaldunak direnean eta bien lehen hizkuntza euskara denean euskararen transmisioa erabatekoa da, gehienbat euskararena bakarrik (%93). Gurasoak euskaldunak direnean, baina bietako baten lehen hizkuntza erdara denean, euskararen transmisioa, bakarrik edo erdararekin batera, oso handia da (%94), baina %6ko galera dago
|
euskararen
belaunez belauneko transmisioan (%6). Azkenik, gurasoak euskaldunak direnean, baina bien lehen hizkuntza erdara denean, bost seme alabetatik batek (%19) ez du euskara jaso, baina gainerako guztiek (%76) euskara jaso dute, bakarrik edo erdararekin batera.
|
|
|
Kasares, P. 2015. "
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena aztergai eta jomuga". BAT Aldizkaria 94; 13
|
|
|
Euskaldun hazi Nafarroan.
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena eta hizkuntza sozializazioa Nafarroako familia euskaldunetan. Bilbo:
|
|
2019
|
|
|
5 arnasguneen azken ezaugarri erabakigarria
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena bermatuta izatea da, eta hori ere erabilera handi horren ondorio logiko eta naturala da. horregatik, aldagai hau ere ez da berariaz neurtu, erabilera neurtuta nahikoa izan daiteke.
|
|
|
Lujanbio & A. Zarraga (ko.), Soziolinguistika eskuliburua, 185223 Gasteiz: eusko Jaurlaritza eta Soziolinguistika klusterra. kasares, p. (2012).
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik. BAT Soziolinguistika aldizkaria, 82, 15 kasares, p. (2015). euskararen belaunez belauneko jarraipena aztergai eta jomuga.
|
|
|
eusko Jaurlaritza eta Soziolinguistika klusterra. kasares, p. (2012). euskararen belaunez belauneko jarraipena hizkuntza sozializazioaren paradigmatik. BAT Soziolinguistika aldizkaria, 82, 15 kasares, p. (2015).
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena aztergai eta jomuga. BAT Soziolinguistika aldizkaria, 94, 13
|
|
2021
|
|
|
KASARES, Paula (2012). "
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena aztergai eta jomuga", BAT Soziolinguistika Aldizkaria, 94, 2015 (1), 13
|
|
2022
|
|
|
KASARES, Paula (2013).
|
Euskararen
belaunez belauneko jarraipena eta hizkuntza sozializazioa Nafarroako familia euskaldunetan(). Fontes Linguae Vasconum (FLV), 116:
|
|
2023
|
|
|
2014 Euskaldun hazi Nafarroan:
|
euskararen
belaunez belauneko jarraipena eta hizkuntza sozializazioa familia euskaldunetan. Bilbo.:
|