|
2000
|
|
|
Orain arte `cine vasco
|
euskal
zinema' zigiluaren monopolioa izan duten erdal ekoizleek urduritasun nabarmenaz erantzun diote euskaraz mustu eta euskaraz emandako lehen filmek berekin ekarri duten egoera berriari». Egoerak antzekoa izaten jarraitzen du, ez da euskarazko filmik (film laburrak salbu) egiten.
|
|
|
|
EUSKAL
ZINEMA SARITUA
|
|
|
MARTIN IBARBIA (Euskadiko Filmategiko Zuzendaria) (Egunkaria, 99 XII). Ikus entzunekoen estrategia?. . Diktadura amaitzean,
|
euskal
zinema lantzekobeharra aztertzen hasi ginenetik, denbora puska bat igaro da. Hasiera batean, euskaltasunaren funtsa zehazten saiatu ginen, baina gauzen berezko bilakaerakbilaketa teorikotik haraindi eraman gaitu, eta gaur egungo egoeran, zinea egitendugu euskaldunok edo, nahiago izanez gero, euskaldunok egindako zinea dago.Eta zine hori berrogeita hamarretik gora film luzetan islatzen da?.
|
|
|
Antigoaleko manerak izan zituen festak baina horretan ez zen gakoa. Euskal eszena,
|
euskal
zinema, euskal telesaio eta telesailak ondo badoaz zergatik hain ziren exkasak, kantitatez, maila desberdinetan sarien desioz zeuden finalistak. Motzak ziren hautagaien zerrendak.
|
|
2001
|
|
|
EZIN ditugu orrialde honetan
|
euskal
zinemaren arazoak aztertu eta gainera aski ezagunak ditugu. Horregatik, euskal luzemetrai bat pantaila handian ikustea amets bat iruditzen bazaigu, gure errealitatea (historia, artea, folklorea, eta abar) ezagutarazteko asmoz burututako dokumental bat ekoiztea amesgaizto bat bihur daiteke.
|
|
|
|
EUSKAL
ZINEMA INDUSTRIARANTZ
|
|
|
SAROBE Arte Eszenikoen Zentroak euskal sustatzeko eta bateratzeko gune bat sortuko du Oiartzunen. Bertan, bi plato eraikiko dituzte eta inguruan, sektore honetako enpresak kokatuko dira
|
euskal
zinema industria sortzeko. Bestalde, Sarobek zine eta telebistako kurtsoak eskainiko ditu.
|
|
|
Euskaraz zinema entzuteko euskaldunek egindakoa izango da, horri
|
euskal
zinema deitu ala euskarazko. (...) Eta jendea ez da falta.
|
|
2002
|
|
|
|
EUSKAL
ZINEMA AMERIKETAN
|
|
|
Akordio honen bidez, Renoko Unibertsitateko liburutegi hau euskal filmeen biltegia bihurtuko da Ipar Ameriketan. Horrela, bertan izango dira euskal egileek sortutako filmak eta baita
|
euskal
zinemaren historiaren inguruko argitalpenak ere. Lehen bidalketa moduan, zenbait dokumental eta 19 film luze jasoko ditu liburutegiak.
|
|
|
|
EUSKAL
ZINEMA ASTEA
|
|
|
HEMEZORTZIGARRENA du aurtengoan Gasteizko
|
Euskal
Zinema Asteak. Hauxe da hain zuzen euskal zinegileen azken lanei eskaintzen zaion jaialdi bakarra.
|
|
|
Gainera, martxoak 7an lehengo urteko irabazleak eskainiko dira, alegia, «Yoyes», «Jardines deshabitados» eta «Hauspo soinua». Aurtengoak kontuan harturik, 182 luzemetrai igaro dira
|
Euskal
Zinema Astetik, eta 247 laburmetrai, 1985ean hasi zenetik.
|
|
|
«(...)
|
Euskal
Zinemaz mintzatu nahi nuen, baina beldur naiz ez ote duen burla mingotsa emango horrek ere. Ba al dago bada euskal zinemarik?
|
|
|
«(...) Euskal Zinemaz mintzatu nahi nuen, baina beldur naiz ez ote duen burla mingotsa emango horrek ere. Ba al dago bada
|
euskal
zinemarik. Film laburrak sustatzeko Eusko Jaurlaritzak bultzatzen duen egitasmoari izena jarri zionak bete betean asmatu zuen:
|
|
|
Film laburrak
|
euskal
zinemaren kimuak direla esaten du egitasmoaren izenak. Ez du izenaren asmatzaileak hori gezur bilakatu izanaren errurik.
|
|
2003
|
|
|
GASTEIZEN egiten diren ikus entzunezko eta zinema jaialdiak bateratzeko asmoa agertu du Udalak. Orain arte, Laburmetraien Cortada Jaialdia,
|
Euskal
Zinemaren Astea, Ikus entzunezko Jaialdia eta Zuzendari Berrien Jaialdia egiten ziren Gasteizen. Udaleko Kultura zinegotziak esan duenez, datorren urtetik aurrera hauek guztiak bateratzen saiatuko dira.
|
|
|
 Zorionez, ez da bakarra: gogoan dut UEUren baitan
|
euskal
zinemaz garatu diren saioak eta manifestuak, besteak beste. Ongarri askoren beharra duen soroa da euskal zinema.
|
|
|
gogoan dut UEUren baitan euskal zinemaz garatu diren saioak eta manifestuak, besteak beste. Ongarri askoren beharra duen soroa da
|
euskal
zinema.
|
|
2004
|
|
|
|
Euskal
zinema Londresen
|
|
|
Britania Handiko British Film Institutek
|
euskal
zinemari buruzko zikloa antolatu du Euskadiko Filmategiarekin elkarlanean. Maiatzaren 1etik 27ra bitarte, Londreseko National Film Theatren proiektatuko diren bederatzi film eta 12 dokumentalei esker «euskal auzia»ri buruzko ikuspegi hainbat ezagutu ahal izango dute ikusleek.
|
|
|
|
Euskal
zinemaren historian etengabea izango den gertakariaren lehen printzak izango dira garai honetan: euskal profesionalen exodoa eta atzerrira irtetea.
|
|
|
" Zulo beltzaren ondoko argia" edo" basamortuko lorea" esamoldeak darabiltza Carlos Roldanek Ama Lur film dokumentala hizpide hartzeko. Izan ere,
|
euskal
zinema modernoa abiatuko zuen Fernando Larruquertek eta Nestor Basterretxeak 1968an egindako lanak. " Bi zuzendariok tematu ziren film dokumental berezi hau egiten, euskalduna, euskaldunei buruzkoa eta publikoak ikusiko zuena.
|
|
|
|
Euskal
zinemaren loraldia
|
|
|
|
Euskal
zinemak inoiz dir dir egin badu, 80 hamarkadetan egin du: inoiz baino film hobeak, inoizko zinemagile kopuru handiena eta aurretik ez zegoen euskal zinemaren industria agertu baitziren garai honetan.
|
|
|
Euskal zinemak inoiz dir dir egin badu, 80 hamarkadetan egin du: inoiz baino film hobeak, inoizko zinemagile kopuru handiena eta aurretik ez zegoen
|
euskal
zinemaren industria agertu baitziren garai honetan. Baldintza zenbait izan zen loraldi honetarako, garrantzitsuena, erakundeen babesa.
|
|
|
Baldintza zenbait izan zen loraldi honetarako, garrantzitsuena, erakundeen babesa. Argi eta garbi agertu digu Roldanek" Eusko Jaurlaritzaren babesa gabe ez zen
|
euskal
zinemaren urrezko arorik izango. Gainera, neurri handi batean, 90eko hamarkadan loratu ziren zinemaren profesionalak bultzada horren oinordeko izan ziren, giro positibo harekin hazi baitziren".
|
|
|
Gainera, neurri handi batean, 90eko hamarkadan loratu ziren zinemaren profesionalak bultzada horren oinordeko izan ziren, giro positibo harekin hazi baitziren". Izan ere, euskal gobernu osatu berria itzuli beharrik gabeko diru-laguntzak ematen hasi zen
|
euskal
zinema bultzatzeko. Laguntzak jasotzen aurrenekoa izan zen Imanol Uriberen Segoviako ihesa (1981).
|
|
|
Laguntzak jasotzen aurrenekoa izan zen Imanol Uriberen Segoviako ihesa (1981). Hiru urte beranduago, 1984an,
|
euskal
zinemaren bi harribitxi estreinatu ziren: Montxo Armendarizen Tasio eta Uriberen Mikelen heriotza.
|
|
|
Momentu horretan, eta horretarako propio sortutako Euskal Media erakundearen laguntzaz, gobernuak filmen ekoizpenean parte hartuko du. " Loraldia bultzatu zuen gobernu berak lurperatu zuen
|
euskal
zinema. Eusko Jaurlaritzak ekoizpenean parte hartzea ez zen hemengo ekoizleen gustuko izan, lehia desleialtzat hartu zuten.
|
|
|
Zalantza batekin ekin diogu
|
euskal
zinemaren historia xume hau idazteari: zer da euskal zinema?
|
|
|
Zalantza batekin ekin diogu euskal zinemaren historia xume hau idazteari: zer da
|
euskal
zinema. Carlos Roldan Los Vascos y el septimo arteren egileak eman digu erantzuna:
|
|
|
Batzuek esaten dute euskaraz eginikoa dela, beste batzuek kadentzia eta erritmo jakina duena... Euskal Herrian ekoitzitakoa da
|
euskal
zinema. Hori horrela, esan daiteke euskal zinema 1998 urtetik hilda dagoela.
|
|
|
Euskal Herrian ekoitzitakoa da euskal zinema. Hori horrela, esan daiteke
|
euskal
zinema 1998 urtetik hilda dagoela. Dena den, Medem eta Bajo Ulloak Madrilen egindako filmak ez dira euskaldunak eta hemen egindakoak bai?
|
|
|
Beraz,
|
euskal
zinema, industria bezala ulertuta, 80ko hamarkadan jaio zen. Euskaldunen eta zinemaren arteko harremana, ordea, ez da atzo goizekoa.
|
|
|
Martxa on hura, baina, 36ko Gerrak eten zuen, bortizki eten ere:
|
euskal
zinemaren arrasto eta asmo guztiak ezerezean utzi zituen. Gerora etorri zirenek ere, ez zioten mesederik egingo" euskal" etiketa zuenari.
|
|
|
Polemika piztu zen Donostiako Zinemaldiaren bezperatan.
|
Euskal
Zinemaren Egunaren aurkezpenaren harira, ikus entzunezko alorreko taldeek (IBAIA, EPE, Gidoigileen Elkartea, EAB eta Zuzendari Berrien Plataforma) Europako Legea »Espainiak uztailean onartutakoa» indarrean jartzeko eskatu diete Eusko Jaurlaritzari eta ETBri. Aipatu taldeek jakinarazi dutenez, lege horren arabera, ETBk publizitate eta diru-laguntza sarreren %5 produkzio independenteetara bideratu behar luke, alegia 5.400.000 euro.
|
|
|
Orduan Zinemaldiak zer mesede egiten dio
|
euskal
zinemari?
|
|
|
Laguntzak laguntza eta oztopoak oztopo, orain arte
|
euskal
zinemarik ez dagoela esan izan da. Orain zerbait pizten hasi ote den...
|
|
|
|
Euskal
Zinema: ikusezina izatetik ikusgarria izaterako bidean
|
|
|
|
Euskal
zinemarik ba ote dagoen izan da polemikarako gaia gurean. " Garbi dago zinema dela euskal kulturak oraindik irabazi ez duen gunea", zioen Eneko Olasagastik 2002ko UEUren Udako Ikastaroetan.
|
|
|
" Garbi dago zinema dela euskal kulturak oraindik irabazi ez duen gunea", zioen Eneko Olasagastik 2002ko UEUren Udako Ikastaroetan. Han ‘Urrats bat
|
euskal
zinemaren alde’ aldarrikapena egin zitzaion administrazioari, non euskarazko filmak egiteko aurrekontu berezia sortzea proposatu eta, horrela, aipatu aurrekontuan oinarriturik, urtean euskaraz bi film egiteko bidea ireki nahi izan zen. Honekin batera ikusleria gorpuztuz joatea zen xedea, baina ikuskizun gizartea den gurean, zinemagintzak herriaren irudikapenen ardatzak ezartzen dituenez, zineman ere euskal begirada behar bezala lantzeko proposamen zehatzak aurki daitezke artikulu honetan.
|
|
|
XX. mendeko bigarren hamarkadan ikusleria aitzindaria ere lortu nahi izan zuen Frantzian Abel Gancek bereJ’a cc useeta antzerako filmekin, zeinetan mezu ideologikoak funtsezkoak suertatzen ziren ekoizpenerako2 Garaiha rtakoak ditugu Euskal Herriko lehen filmak... Baina, hasi aurretik, behar bezain zehatza izateko behintzat,"
|
Euskal
Zinematzat" zer har daitekeen argitu dezagun.
|
|
|
Carlos Roldan Larretak bere doktorego tesia aurkeztu zuenean3,
|
Euskal
Zinema definitzeko izandako polemikak jorratu zituen. Alegia, zer deitu dezakegun Euskal Zinema aztertu zuen bere ikerketa historikoaren lehenengo zatian (17 orri bitartean).
|
|
|
Carlos Roldan Larretak bere doktorego tesia aurkeztu zuenean3, Euskal Zinema definitzeko izandako polemikak jorratu zituen. Alegia, zer deitu dezakegun
|
Euskal
Zinema aztertu zuen bere ikerketa historikoaren lehenengo zatian (17 orri bitartean). Berak gogoratzen zuenez, ezin omen da" Euskal Zinema" gisako izendapena erabili ekoizpenari edo estetikari begiraturik soilik (italiar errealismo berria4, Frantziako nouvelle vague5 eta abarreko adibideen antzera).
|
|
|
Alegia, zer deitu dezakegun Euskal Zinema aztertu zuen bere ikerketa historikoaren lehenengo zatian (17 orri bitartean). Berak gogoratzen zuenez, ezin omen da"
|
Euskal
Zinema" gisako izendapena erabili ekoizpenari edo estetikari begiraturik soilik (italiar errealismo berria4, Frantziako nouvelle vague5 eta abarreko adibideen antzera). Era berean," Euskal Zinema", eztabaida antzuen gainetik bere aburuz, Euskadin egiten dena litzateke besterik gabe.
|
|
|
Berak gogoratzen zuenez, ezin omen da" Euskal Zinema" gisako izendapena erabili ekoizpenari edo estetikari begiraturik soilik (italiar errealismo berria4, Frantziako nouvelle vague5 eta abarreko adibideen antzera). Era berean,"
|
Euskal
Zinema", eztabaida antzuen gainetik bere aburuz, Euskadin egiten dena litzateke besterik gabe. Horrela, espreski baztertzen du espainiar trantsizio politikoaren garaian proposatutako definizioa, hau da," Euskal Zinema" euskaraz egiten dena dela edota Euskal Herriko askapenaren bidean lagungarria suerta daitekeena.
|
|
|
Era berean," Euskal Zinema", eztabaida antzuen gainetik bere aburuz, Euskadin egiten dena litzateke besterik gabe. Horrela, espreski baztertzen du espainiar trantsizio politikoaren garaian proposatutako definizioa, hau da,"
|
Euskal
Zinema" euskaraz egiten dena dela edota Euskal Herriko askapenaren bidean lagungarria suerta daitekeena. Onartzen du ikerlariak, ostera, ezin dela estetika bereizirik aurkitu gurean, ez oinarrizko irizpide komunetik sortutakoestilorik, ez eta berezko gairik ere.
|
|
|
Onartzen du ikerlariak, ostera, ezin dela estetika bereizirik aurkitu gurean, ez oinarrizko irizpide komunetik sortutakoestilorik, ez eta berezko gairik ere. Berarentzat, Eusko Jaurlaritzak sektore honetan emandako diru laguntzen arabera egindako zinemagintza izango genuke"
|
Euskal
Zinema" delakoa. Honezkero, beraz, definizio arazoak gaindituta lirateke:
|
|
|
Aldiz, errazegi alboratzen ditu, nire ustez,"
|
Euskal
Zinema" definitzeko arazoak Roldanek. Izan ere, Antton Ezeizak berak" Euskal Zinearen historia.
|
|
|
|
Euskal
Zinema, euskal kultura nazionalaren zati koherente bezala bururatua dago, kultura hori beste edozeinetatik desberdindutzat jotzen delarik. (...) Ondorioz, zinematografiaren izaera industriala ukatu gabe, honen alderdi kultural berariazkoak azpimarratzen dira nagusiki(...) eta orduan balioko duena izango da, gaur estu eta larritzen gaituzten koiunturalismoetatik urruti, benetako Euskal Zinematografia Nazionala egiteko irizpideak argitzen eta oinarri teorikoak eta materialak jartzen lagunduko duen aportazioa (Ezeiza, op., 354 or.).
|
|
|
Ildo honetatik berretsi izan ditu Ezeizak (UPV/EHUren Donostiako Udako Ikastaroetan) bere garaian botatakoak, hau da,
|
Euskal
Zinemak zinema euskalduna behar duela izan, euskal identitatearen berreskurapen lanean ari dena, literatura edo kantagintza bezalako jardunen maila bertsuan.
|
|
|
euskara, ahozkotasuna, musika eta erritmoa, arte plastiko nahiz keinuzkoa eta abar. Haien arabera,"
|
Euskal
Zinema" definitzeko denbora, erritmoa, muntaia eta gainerako berezko aukera estetikoak izango lirateke oinarrizko baldintzak:
|
|
|
Beraz, polemikak dirau. "
|
Euskal
Zinema" zer den jakiteko ohiko kritikariek nahiz espezialistek esan dutenez gain, gizarte zientzietan interesa duen edonori ireki beharreko galdera dugu oraindik: zer da Euskal Zinema?
|
|
|
" Euskal Zinema" zer den jakiteko ohiko kritikariek nahiz espezialistek esan dutenez gain, gizarte zientzietan interesa duen edonori ireki beharreko galdera dugu oraindik: zer da
|
Euskal
Zinema?
|
|
|
Beste hitzetan esanda, ikusleak egiten du zinema eta, era berean,"
|
Euskal
Zinema" delako hori egileek bezainbeste ikusleek egingo lukete edo, zehazkiago adierazita, egile eta ikusleen arteko loturak egin egingo luke gure zinema, egitekotan.
|
|
|
Eneko Olasagasti zinemagileak Euskaldunon Egunkari a n
|
Euskal
Zinemari buruz agerturiko artikulu batean, gu re zinemaren egoeraez deusakalifikatzen zuen1 7 Bere hitzetan:
|
|
|
Aldarrikapenak, esan bezala, Urrats bat
|
euskal
zinema ren alde zuen izenburutzat, eta, UEUren barruan, Eneko Olasagasti, Asier Altuna eta Koldo Almandoz zinemagileek aurkeztu zuten.
|
|
|
Zentzu horretan, Eusko Jaurlaritzak ikus entzunezkoen industriari buruzko liburu zuria egin duenean, nik uste dut ez dela behar bezala ulertu
|
euskal
zinemaren afera. Ikusentzunezkoen barruan azpiatal batean sartu da, eta euskal zinema ez da azpiatal bat, baizik eta guk zinema ikusteko daukagun begirada.
|
|
|
Zentzu horretan, Eusko Jaurlaritzak ikus entzunezkoen industriari buruzko liburu zuria egin duenean, nik uste dut ez dela behar bezala ulertu euskal zinemaren afera. Ikusentzunezkoen barruan azpiatal batean sartu da, eta
|
euskal
zinema ez da azpiatal bat, baizik eta guk zinema ikusteko daukagun begirada. Planteamendu horretatik gutxi espero liteke.
|
|
|
Ildo honetatik ezinbestekoa da, euskal idazle jori batek idatzita utzi zuen bezala, gure zinemaren historia petrala kokatu ahal izateko besterik ez bada ere,"
|
Euskal
Zinemaren" ekoizpenak zinemak, orokorki, izan duen garapenaren barruan jartzea eta, bide batez, euskal gizarteak nozitu dituen funtsezko gertakizunekin harremanetan jartzea. Honetarako, jarraian, ibilbide batean norabidea errazteko erabili ohi diren mugarrien antzerakoak zerrendatuko ditut.
|
|
|
|
Euskal
Zinema
|
|
|
"
|
Euskal
Zinema: oraingoz izan gabe" izenburuko jardunaldia antolatu zen Iruñean Udako Euskal Unibertsitateko ikastaroetan (2002ko uztailaren 15etik 19ra).
|
|
|
Bertan, egungo gizartean horren garrantzitsua den euskal ikusleria sortzeko bidean eman beharreko urratsak azalarazten saiatu arren, hartu beharreko neurriak ikuskizunen munduan edo Administrazioaren ardurapean soilik uztea utzikeria zela deliberatu zen. Hurrengo urtean, UEUren"
|
Euskal
zinema lantzen: begiradaren heziketa, irudiei buruzko alfabetatzea eta zinemagintza praktikorako lehenengo urratsak" izeneko ikastaroan (2003ko uztailaren 7tik 11ra, Biarritzen), aurreko aldarriei eutsi arren, ez genuen sektorearen antolakuntzan nahiz beharretan aldaketa handirik sumatu.
|
|
|
Legeak inbertsioa ez du banatzen eta telebista bakoitzak bere irizpideen arabera egin dezake diru ehunekoen banaketa. Esate baterako, %3 europar zinemarentzat eta %2
|
euskal
zinemarentzat, edo alderantziz... Kontua da legea indarrean ezarri zenetik hona EITBk legez egin lukeen gastu hori inpunitate osoz ez duela egin, hau da, sektoreari 16 milioi euro (2.600 milioi pezeta, alegia) zor dizkiola.
|
|
|
Eta inpunitatea diogu, EITBrenjarduna zaindu luketen Eusko Jaurlaritzak nahiz Eusko Legebiltzarrak, biek ala biek, horren aurrean orain arte ezer ere egin ez dutelako. EITBk aipatu jarrera izatearen ordez legea aplikatu izan balu,
|
euskal
zinemaren egoera egungoa baino askoz egonkorragoa litzakeela esan beharrik ez dago. Hori egin beharrean, ordea, ikus entzunezko autonomikoaren jarrerak betiko ildoari eutsi dio, hau da Ameriketako Estatu Batuen ekoizpen komertzialaren menpe segitu eta berezko erantzukizunak ukatu.
|
|
|
ETBk Bilboko merkatalgune berrira egoitza aldatzeko 9.000 milioi pezeta gastatuko ditu, baina
|
euskal
zinemari zor dizkion 2.600 milioi pezeta ordaindu gabe segitzen du.
|
|
|
17 Olasagasti, E."
|
Euskal
Zinema: ezdeusaz aritu edo urratsak egiten hasi?".
|
|
|
Azpillaga, P.
|
Euskal
Zinema. Euskadiko Filmategia.
|
|
|
Bide hori bera egin behar izan du euskal literaturak sinesgarri bilakatzeko, lurralde imajinarioak konkistatuz joateko, hizkuntzaren eta errealitatearen erregistroak esploratzeko, euskaldunon bizitza ulertzeko beharrezkoa bilakatzeko. Asko dauka ikasteko
|
euskal
zinemak euskal literaturatik (eta itzulpengintzatik).
|
|
|
Euskararik gabe eman izan du
|
euskal
zinemak Euskal Herriaren irudia. Guztiok ezagutzen ditugun salbuespenezaparte, 4 itzulpen hutsa izan da euskara euskal zineman.
|
|
|
Euskararik gabe eman izan du euskal zinemak Euskal Herriaren irudia. Guztiok ezagutzen ditugun salbuespenezaparte, 4 itzulpen hutsa izan da euskara
|
euskal
zineman. Bikoizketa bide bakarrean erabili izanak indartu besterik ez du egin euskarak duen irudi (tamalez) eskasa:
|
|
|
Ba al dugu nahikoa izar euskaldunik, ba al dugu nahikoa indar euskaldunik —arginda rrik— ekoizpenean, zabalkundean, erakundeetan, unibertsitatean, prentsan, telebistan, albisteetan... eta? 5 Ez ditugu sobera, bistan denez. Beste nonbait bilatu ditu indarrak
|
euskal
zinemak, euskaraz sortu eta abian jarrita koak. Galdera beraz beste modu batean formulatu genuke: ba al dugu nahikoa talentu?
|
|
|
Iruditzen zait ez dela behar bezainbat azpimarratu biak direla idazleak, biak ere euskal kulturaren mundu erreferentzial bizi bat eraikitzen, erreskatatzen eta asmatzen lan bereziki aipagarria egindakoak. Euskal literaturak
|
euskal
zinemarako kezka eta eginmina izan ditu aspaldion; ez da (tamalez) alderantziz berdin gertatu izan. Asko dauka ikasteko euskal zinemak euskal literaturatik (eta itzulpengintzatik).
|
|
|
Euskal literaturak euskal zinemarako kezka eta eginmina izan ditu aspaldion; ez da (tamalez) alderantziz berdin gertatu izan. Asko dauka ikasteko
|
euskal
zinemak euskal literaturatik (eta itzulpengintzatik).
|
|
|
Egungo euskal literaturak, esate baterako, lagundu egingo liguke konturatzen pasatuak direla (suertez) Campionen garai zaharrak. (
|
Euskal
zinemaren etorkizunerako bidea ez da Braveheart egitea Antso III.arekin.)
|
|
|
JOXEAN MUÑOZ erbait aldatu da azken garaiotan.
|
Euskal
Zinemaz hitz egiterakoan, baikortasun halako bat gailendu zaio lehenagoko tonu etsiari. Badirudi izan litekeela euskal zinemarik, sortuko direla filmak euskaraz —ari dira errodatzen, ari dira hurrengo urterako beste film bat prestatzen—, badirudi errealitateaz ari garela eta ez urruneko amets ezinezkoez.
|
|
|
Euskal Zinemaz hitz egiterakoan, baikortasun halako bat gailendu zaio lehenagoko tonu etsiari. Badirudi izan litekeela
|
euskal
zinemarik, sortuko direla filmak euskaraz —ari dira errodatzen, ari dira hurrengo urterako beste film bat prestatzen—, badirudi errealitateaz ari garela eta ez urruneko amets ezinezkoez.
|
|
|
Jakin aldizkariak zabaldu du orain eztabaida, lehenago Berria k eta Argia-k bezala, euskararen kezkatik abiatuta, alegia, eta euskararen" unibertsoaren" baitatik. Beraiek ari dira
|
euskal
zinemaren galdea serioski egiten, euskal zinemaren garrantzi" estrategikoaz" jabeturik. Euskal kulturak, kultura euskaldunak, inork baino areago bizi du euskal zinemaren premia.
|
|
|
Jakin aldizkariak zabaldu du orain eztabaida, lehenago Berria k eta Argia-k bezala, euskararen kezkatik abiatuta, alegia, eta euskararen" unibertsoaren" baitatik. Beraiek ari dira euskal zinemaren galdea serioski egiten,
|
euskal
zinemaren garrantzi" estrategikoaz" jabeturik. Euskal kulturak, kultura euskaldunak, inork baino areago bizi du euskal zinemaren premia.
|
|
|
Beraiek ari dira euskal zinemaren galdea serioski egiten, euskal zinemaren garrantzi" estrategikoaz" jabeturik. Euskal kulturak, kultura euskaldunak, inork baino areago bizi du
|
euskal
zinemaren premia. Euskarazko zinemaz ari naiz beraz Jakin en, euskaraz sortutakoaz eta euskaraz hedadutakoaz, jakinik euskal zinema ez dela euskarazkoa bakarrik.
|
|
|
Euskal kulturak, kultura euskaldunak, inork baino areago bizi du euskal zinemaren premia. Euskarazko zinemaz ari naiz beraz Jakin en, euskaraz sortutakoaz eta euskaraz hedadutakoaz, jakinik
|
euskal
zinema ez dela euskarazkoa bakarrik.
|
|
|
Euskarazko zinemagintza ez da, nire ustez, gaztelaniazko
|
euskal
zinemari bizkar emanda sortuko. Honen kide izanik, berezia izango da, bereziak direlako (eta larriagoak) euskaraz sortzearen, ekoiztearen eta hedatzearenarazoak, desberdinak direlako errefe rentziak (barrukoak nahiz kanpokoak), bereziak izan dutelako merkaW Joxean Muñoz idazlea eta gidoigilea da.
|
|
|
Azken urteotan makina bat sari irabazi izan dira munduko jaialdi garrantzitsuenetan. Nazioa rtera hobekien saltzen dugun
|
euskal
zinema filmlabu rra da. Milaka ikusle nazioarteko zinemaldi eta telebista kate ezberdinetan.
|
|
|
Batzuetan ordea joera hori proportziorik gabea da.
|
Euskal
zinemaren inguruan adibidez dozenaka artikulu idazten dugu. Ni, nire aldetik, nahiko nazkatuta nago beti gai honen inguruan aritzeaz.
|
|
|
Ni, nire aldetik, nahiko nazkatuta nago beti gai honen inguruan aritzeaz. Baina kontua da batere kontsekuentea ez naizenez hemen natorkizuela beste behin
|
euskal
zinemaren inguruan txapa ematera.
|
|
|
The Piano, Once We We re Wa rriors, Whale Rider, The Locals... Jakina, Zeelanda Berriko egoera ezin da parekatu Euskal Herrikoarekin eta
|
euskal
zinemaren aferarekin. Zeelanda Berria estatu bat da.
|
|
|
Guk, ordea, gure
|
euskal
zinema santua gisa honetako pastitxeekin egiten dugu. Akziorako gaitasuna duen herria omen gara, baina zinema alorrean behintzat aritzea bainohausna rtzea dugu nahiago.
|
|
|
Aldatzen ez dena gure izaera ezkor eta negartia da.
|
Euskal
zinemaz hitz egiten den bakoitzean profesionalen migrazioa eta jendeak kanpora ateratzeak suposatzen duen drama entzuten dugu beti. Nik ez dut ukatzen etxetik kanpo aldaketak eragiten dituenik bainape rtsonalki kanpora ateratzea aberasgarria dela iruditzen zait.
|
|
|
Aldaketarekin zailago jarri zen Madrildik proiektuetarako kapitala lortzea; eta Euskadinere, zinemagintzaren inguruko ikuspegi estrategiko baten faltan, interes puntualak eta, askotan, baita pertsonalake re gailendu zitzaizkion arloaren planifikazio eta antolamendu beharrari. Haustura garaiak etorri ziren orduan Euskal Herriko zinemagintzaren mundura, batez ere Administrazioaren eta zinemagileen artean, eta"
|
euskal
zinemaren" markako hainbat izen esanguratsu Euskal Herritik kanpo hasi ziren eta jarri ziren lanean, enpresa egiturasendoa goen edo lanerako giro egokiago baten babesean. Hartara, norabide argirik gabeko babes sistema batekin eta berezkoenpresa egitura indartsurik gabe ere —izan ere ETBk, lehenengo urteak eta gero, ezer gutxi jakin nahi izan baitzuen denbora batean Euskal Herriko zinemarekin—, murriz tuzjoan zen Euskal Herriko zinema produkzioa.
|
|
|
Ondorioz, so rtuz joan ziren egile berriek eta baita lantalde tekniko eta artistiko askok ere Euskal Herritik kanpo garatu behar izan zituzten euren ibilbide profesionalak. "
|
Euskal
zinemaren" marka bera, zeinari oraindik atxikitzen zitzaizkion Euskal Herritik kanpo ari ziren zenbait ekoizle eta egile ere, pixkanaka pixkanaka urtuz joan zen, gaitasunik gabe espainiar Estatuan azken urteotan egin den zinema produ kzioaren baitan co rpusbe rezi bat izendatzeko. Eusko Jaurlaritzak babes sistema berbideratzeko ahaleginak egin ditu 96tik aurrera.
|
|
|
Ibilbide honetan, gainera, euskarazko zinema ez da ia existitu ere egin, ez badahaurrentzat egindako animaziozko filmetan edo film laburren eremuan. Euskarak ez du lekurik izan"
|
euskal
zinemaren" marka eta egituraren baitan, zeina, diruak hala aginduta, Espainiako merkatuari begira jarri eta antolatu baita neurri handi batean.
|
|
|
Horretarako Ikus entzunezkoaren Liburu Zuria egin da, eta horren harira instituzioeta finantza tresna berriak ezarri dira. Eskema berriho rretan
|
euskal
zinemak orain arte ez bezalako aipamenak jaso ditu, eta horren ondorio dira gaur egun egiten ari den edo egitekoak diren Aupa Etxebeste eta Ku tsidazu bidea, Ixabel euskarazko film luzeak. Nafarroako Gobernuak ere zinemagintza sustatzeko diru laguntza hornituagoak eskaini ditu aurten, film luzeen produkzioa laguntzeko.
|
|
|
"
|
Euskal
Zinema" 80etan
|
|
|
Izan ere laurogeiko lehen urteetan gertatu zen
|
euskal
zinema komertzialaren garapena ordura arte egindako zinemaren antzeko ildoei jarraituko zieten filmekin gertatuzen, El proceso de Burgos, La fuga de Segovia edo La muerte de Mi kelbezalakoekin hain zuzen. Zinema areto komertzial etan banatu eta erakusteko eginak izanagatik ere, hasierako film haien ekonomia ez zen gehiegi bereiziko aurreko aldiko filmenetatik.
|
|
|
Aldi honen balantze moduan bi gauza azpimarra daitezke: "
|
euskal
zinemaren" ekonomia diru laguntza handietan oinarritzen da hasieratik, bai eta Estatu espainiarraren batez besteko kostu eta produkzio baldintzetan ere; ha rekin homologatua da, orduan, produkzio egituretan. Ha rtara, Euskal Herriko produkzio egoera eta baldintzak aldatzean, haren atal garrantzitsu bat berehala geratuko da harrapatuta Madrildik datozen indar zentripetu gero eta gogorragoen baitan.
|
|
|
Urte haietan gogo eta ekimen handiak zeuden Euskal Herrian zinema egiteko; eta borondate hari, enpresa egitura handi baten jabe izan gabe ere, filmak egiteko beharrezko kapitala modu nahikoerrazean biltzeko aukera batu zitzaion. Hartara, posible izan zen urtez urte produkzio maila handitzea eta lehenengo aldiz Euskal Herriko historian zinema ekoizpenprofesional edo komertzialeko jarduera esanguratsua etaegonko rra izatea,"
|
euskal
zinemaren" markapean ezaguna egin zena espainiar Estatu osoan, bai eta atzerrian ere. Gutxi iraun zuen, ordea, aldi hark, bai Madrilen bai Euskadin aldatu egin baitziren zinemagintza sustatu eta diru laguntzak emateko moduak.
|
|
2005
|
|
|
|
Euskal
Zinemaren XXI. Astea Gasteizen
|
|
|
Dendaraba merkataritza guneko Vital Kutxa aretoan eskainiko dira
|
Euskal
Zinemaren XXI. Asteko zinema emanaldiak, otsailaren 21 eta 26 bitartean. Film ugari izango da:
|
|
|
|
Euskal
zinemak lozorroan dirudi aspalditik: ez industriarik, ez ekoizpenik.
|