|
2000
|
|
|
|
EUSKAL
PRENTSA ON LINE
|
|
|
EH, EA eta EAJ alderdiek 2000 urterako EAEko aurrekontuei buruzko akordioa lortu zuten abenduan. EHk 108 zuzenketa aurkeztu zituen, hala nola, euskararen erabilerari eta
|
euskal
prentsari buruzkoak. Baina AEK ez dago ados.
|
|
|
Baina badu beste aldea ere. Zenbat militante dago ez dagoena prest
|
euskal
prentsa kontsumitzeko egunero?
|
|
|
Beste arlo askotan bezalaxe (euskalduntzea, ikastolak,
|
euskal
prentsa...) honetan ere argi dago ez dagoela zain
|
|
|
59 zk. (1990), 67
|
Euskal
prentsa lokalaren problematika. . 69 zk. (1992), 51 Javier Muguerza:
|
|
|
GARITAONAINDIA, Karmelo
|
Euskal
prentsa, 1936ko uztailaren 18aren aurretik. 58 zk. (1990), 35 (Itz.: Andoni Sarriegi).
|
|
|
41 zk. (1986), 103 Mario, Madrileko prentsaren kontzientzia ona (Orain eta Hemen). 41 zk. Ohar laburrak
|
euskal
prentsa berria dela eta. 41 zk. (1986), 111 Egunen gurpilean. 42/ 43 zk. (1987), 183 1986ko euskal liburugintza. 42/ 43 zk. (1987), 201 Bertsolariei inkesta. 44 zk. (1987), 101 Egunen gurpilean. 45 zk. (1987), 147 1987ko euskal liburugintza. 46 zk. (1988), 113 Egunen gurpilean. 47 zk. (1988), 127 1988ko euskal liburugintza. 50 zk. (1989), 121 1989ko euskal liburugintza. 57 zk. (1990), 121 1990eko... ez adiorik. 104 zk. (1998), 15 Euskal liburugintza 1997. 109 zk. (1998), 77 Yon Etxaide, barne exilioan euskaltzale. 110 zk. (1999), 59 Txillardegi eta Martin Ugalderen arteko gutunak(). 114 zk. Euskal liburugintza 1998. 115 zk. (1999), 63
|
|
|
URIA, Iñaki Manex Erdozainzik utzi leku hutsari begira. Gauaren bestaldean. 31 zk. (1984), 120
|
Euskal
prentsa sortzen. 89 zk. (1995), 50 Hedapena, sustapena eta bestelako... penak. 96 zk. (1996), 43 Finantz sistemaren egitura berria: Bankuen. 50 zk. (1989), 49
|
|
|
URRUTIA, Iñigo Publizitate ofiziala jasotzeko eskubidea eta
|
euskal
prentsa. Euskaraz informatua izateko eskubidetik abiaturiko aportazio juridiko bat. 96 zk. (1996), 90 Aseguruak, Pentsio Planak eta Aurrikuspen Sozialeko Entitateak. 50 zk. (1989), 73 (Itz.:
|
|
|
ZUBIRIA, Pello
|
Euskal
prentsaren desafio berriak. 96 zk. (1996), 64
|
|
|
Alberdania, Elkar, Erein, Ibaizabal, Pamiela, Susa, Txalaparta. 92 zk. (1996), 11 Joseba Jaka gogoan. Euskal kulturgintzaz zenbait gogoeta. 93/ 94 zk. (1996), 11 Testuliburuak eta Euskal Herria. 93/ 94 zk. (1996), 19 Murrizketa
|
euskal
prentsarako dirulaguntzetan. 98 zk. (1997), 39 Telebista ekoiztetxeei galdeketa: 3Koma93, Baleuko, Igeldo, Ikuskin, Orio
|
|
|
ASKOREN ARTEAN
|
Euskal
prentsa lokalaren problematika. . 69 zk. (1992), 51
|
|
|
GARITAONANDIA, Karmelo
|
Euskal
prentsa, 1936ko uztailaren 18aren aurretik. 58 zk. (1990), 35 (Itz.: Andoni Sarriegi).
|
|
|
TORREALDAI, Joan Mari Ohar laburrak
|
euskal
prentsa berria dela eta. 41 zk. (1986), 111 Hizkuntza aldizkarietan. 82 zk. (1994), 53
|
|
|
URIA, Iñaki
|
Euskal
prentsa sortzen. 89 zk. (1995), 50 Hedapena, sustapena eta bestelako... penak. 96 zk. (1996), 43
|
|
|
URRUTIA, Iñigo Publizitate ofiziala jasotzeko eskubidea eta
|
euskal
prentsa. Euskaraz informatua izateko eskubidetik abiaturiko aportazio juridiko bat. 96 zk. (1996), 90
|
|
|
ZUBIRIA, Pello
|
Euskal
prentsaren desafio berriak. 96 zk. (1996), 64
|
|
|
Murrizketa
|
euskal
prentsarako dirulaguntzetan. 98 zk. (1997), 39
|
|
|
10.5 Komunikabideak eta euskara.
|
Euskal
prentsa
|
|
2001
|
|
|
Beste garaiak dira hauek, dudarik gabe: euskaraz esna gaitezke irratiari esker,
|
euskal
prentsa irakurriz gosal dezakegu, ikasketa asko euskaraz egin ditzakegu, Honekin batera, gure artean argitara ematen diren liburu askoren tiradek gora egin dute.
|
|
|
Eskubide osoa dute, beraz, Zeruko Argiak eta Anaitasunak iragarkietan oihukatzen dutenean: Geu gara
|
euskal
prentsa. Eta gainerakoak euskal  prentsa dira euskarari sarrera uzten dioten heinean eta ez gehiagotan.
|
|
2002
|
|
|
Orain joerak ugaldu egin dira, eta kazetaritzan ere bai.
|
Euskal
prentsak aurrera egin du eta lehen jorratzen ez zen genero asko lantzen dira. Ziur asko horretaz ez da nahiko ikertu eta eztabaidatu, eta horregatik egin dira jardunaldi horiek.
|
|
|
Agirre zaharraren kartzelaldi berriak (Elkarlanean, 1999) eleberriaren argitalpenak oihartzun garrantzizkoa izan zuen
|
euskal
prentsan. Euskalgintza Elkarlanean Fundazioak ematen duen I. Joseba Jakaren Bekari esker idatzitako eleberri honek ere Metxa zaharra du protagonista, eta kontatzen du nola sartzen den espetxean bere kabuz.
|
|
|
Diaz Noci, J. (1995):
|
Euskal
prentsaren sorrera eta garapena(), EuskoIkaskuntza, Donostia.
|
|
2003
|
|
|
Beharrik ez zuela erantzun nion, gu geure burua defendatzera mugatzen baikara. Geure burua defendatzera," Egunkaria" ren itxiera ez baita soilik
|
euskal
prentsa eta euskararen kontrako erasoa. " Egunkaria" ren itxiera herritar guztien eskubide zibilen eta estatuko kazetari guztien kontrako erasoa da.
|
|
|
Gazte ginenean, 80ko hamarkada hasieran, Hondarribiako etxeko salan hartzen gintuen kazetari, idazle eta militante beteranoak. Gure artean Joxe Marik aspalditik zuen ezaguna;
|
euskal
prentsara beranduago iritsitakook pixkanaka joango ginen harekiko harremana ehuntzen.
|
|
|
Literaturaren eta eritasunaren arteko analogiaz baliatuko naiz gai honi buruz pare bat gauza (gehiago) esateko: medikuntzaren laguntzaz,
|
euskal
prentsan argitaratzen den kritikaren gaixotasunak sailkatzen saiatuko naiz.
|
|
|
Orain berriz, iruditzen zait senitarte handi bat ez ote garen euskal letretan. Jendeak
|
euskal
prentsako artikuluetan, bere lagunak aipatzen ditu izen propioekin bakarrik, abizenak aipatu gabe. Denok dugulako elkarren berri.
|
|
|
antolatzea; Mitxelenak ez zuela libururik euskaraz argitaratu, eta, azken urteetan, Euskaltzaindian ez zuela lanik egin gehitu zuten2 Hilabete batzuk geroago, Txillardegik berak gogor kritikatu zituen Euskaltzaindiak Leioan antolatutako euskalarien jardunaldiak, ez zelako salatu euskararen hilzoriko egoera eta ez zitzaiolako tokirik eskaini ez euskararen soziolinguistikari, ezta hizkuntzaren normalizazioari ere. Jardunaldiak, haren ustez, desmobilizatzaileak izan ziren eta jauntxo kolorekoak, «Bere borondaterik onenarekin, Euskaltzaindia PNV aren joko politikoan erori da»3 Urte horren bukaeran (1980) kritika berriak egon ziren Euskaltzaindiak ez zuelako ba bestu Argia-k, Anaitasuna-k eta Jakin ek bultzatutako. Gu gara
|
euskal
prentsa, kanpaina4.Abenduaren hasieran, Juan San Martin Euskaltzaindiako idazkariak artikulu gogor bat kaleratu zuen euskararen aldeko taldeek, bereziki EHEk, egindako lana gaitzetsiz eta euskararen aldeko plangintzan erakunde publikoek izan beharreko lehentasuna defendatuz5 Antza, urtebete lehenago, 1979an, Euskaltzaindiak egindako barne jardunaldian San Martinek honako hau defendatu zuen:
|
|
|
|
Euskal
prentsaren krisian Anaitasuna-k erakutsitako ideologiaren gehiegizko tokiak ere izan zuen bere pisua.
|
|
|
|
Euskal
prentsan eman zen bilera haien berri,« (komatxo tartean jarri beharrik ez duen euskal prentsara) mugatzen gara». Are gehiago, euskalgintzak bizi zuen giro ezkorra bereganatuz, Orbek euskararen egoeraren balantze iluna egin zuen:
|
|
|
Euskal prentsan eman zen bilera haien berri,« (komatxo tartean jarri beharrik ez duen
|
euskal
prentsara) mugatzen gara». Are gehiago, euskalgintzak bizi zuen giro ezkorra bereganatuz, Orbek euskararen egoeraren balantze iluna egin zuen:
|
|
|
Donibanen« (hubo) toda clase de temas, incluidos filosóficos y sobre ideologías modernas, los cuales dieron lugar a cambios de impresiones y vivos diálogos que se han traducido en la aparición en la prensa de algunas apreciaciones encontra das». Ez zen izan
|
euskal
prentsa bertara hurbildu zen bakarra. Le Monde egun karian idatzitako kronikan Jean Lacouture kazetari eta historialari ezagunak zera azpimarratu zuen:
|
|
|
Ez ziren falta garaiko
|
euskal
prentsan azaldutako kritikak53 Horien artean Zabal aldikariak kaleratutakoak. Gexan Bidartek apaiz gehiegi egon zela irakasleen artean nabarmendu zuen, gai mota guztiak euskaraz lantzea ez zelako UEUren helburu bakarra, apaizek ideologia zehatza zutelako eta zabaltzen saiatzen zirelako.
|
|
|
«Euskalerria eta euskera ezer izango baldin badira oraintxe loratzen doan gizaldiaren esku dago»14 Lau dira fenomeno horren adierazleak: euskarazko liburu produkzioaren hazkundea,
|
euskal
prentsaren garapena, euskalduntzeko eta alfabetzatzeko prozesuek hartutako indarra eta ikastoletan matrikulatutako haur kopuruaren igoera. Frankismoak eskaintzen zituen zirrikitu gero eta handiagoek ahalbidetu zuten aldaketa hori, baina ezin dugu ahaztu, besteak beste, utzitako oinordetza.
|
|
|
|
Euskal
Prentsari buruz aritu zen atzo Martxelo Otamendi Azpeitian
|
|
|
Hogeita bosten batek ikusten dute argia gainerako herrialdeetan. Gauzak horrela,
|
euskal
prentsaren gune traktorea Gipuzkoan dagoela esan daiteke beldurrik gabe, traktore horrek gurdi onak ditu bere inguruan, batez ere Bizkaian; beste modu apalagoan gainerako herrialdeetan. Euskal prentsa horretan, batez ere, herri edo eskualde zabalkundekoak dira gehienak, baina ez ahaztu euskal esparru honetan bokazio nazionaleko argitalpenak ere badaudela, euretako batzuk oso estrategikoak gainera (informazio orokorreko egunkaria, astekariak, uniber  tsitate prentsa, prentsa zientifiko teknikoa, prentsa kulturala, esparru txikiko aldizkarien federazioa âTopaguneaâ eta abar).
|
|
|
Gauzak horrela, euskal prentsaren gune traktorea Gipuzkoan dagoela esan daiteke beldurrik gabe, traktore horrek gurdi onak ditu bere inguruan, batez ere Bizkaian; beste modu apalagoan gainerako herrialdeetan.
|
Euskal
prentsa horretan, batez ere, herri edo eskualde zabalkundekoak dira gehienak, baina ez ahaztu euskal esparru honetan bokazio nazionaleko argitalpenak ere badaudela, euretako batzuk oso estrategikoak gainera (informazio orokorreko egunkaria, astekariak, uniber  tsitate prentsa, prentsa zientifiko teknikoa, prentsa kulturala, esparru txikiko aldizkarien federazioa âTopaguneaâ eta abar)....
|
|
|
Historikoki azpibaloratua izan den esparru baten  aurrean gaude, baina
|
euskal
prentsak azken urteotan urtero urtero bost milioitik gora ale ekoitzi izan du, sei miloi aletara hurbildu da. Bada kontuan hartzekoa.
|
|
|
Aurrerago egin behar da, eta aurrerago egiten ari da
|
euskal
prentsa: elkar-lanaren izenean eta enpresa politika berriak abian jartzen.
|
|
|
" baldintza objektiboak ez dira hobetzen eredu diglosikoaren aldeko hautua eginda, horrela ez da lehendik dagoena indartzen; are:
|
euskal
prentsari kazetariak eta irakurleak ebasteko bidea da hori".
|
|
|
Elite abertzaleen lotsarako, euskarazko prentsa,
|
euskal
prentsa azken finean, bere bide propiotik abiatu da: elebitasunaren nahiz diglosiaren kateak hautsi eta bere buruaren jabe egin da; nahiz eta sarritan ez den ulertua izan etxean bertan.
|
|
|
Elebidun bataiatu zen prentsa diglosikoaren erauntsiaren gainetik, Zeruko Argiakoek eta Anaitasunakoek argi eta garbi esan zuten ezetz,
|
euskal
prentsak euskaraz behar zuela izan. " Gu biok (Zeruko Argia eta Anaitasuna) Jakin eta Herriarekin batera euskal prentsaren ordezkari bakarrak gara", irakurri genuen 78ko Anaitasunan.
|
|
|
Elebidun bataiatu zen prentsa diglosikoaren erauntsiaren gainetik, Zeruko Argiakoek eta Anaitasunakoek argi eta garbi esan zuten ezetz, euskal prentsak euskaraz behar zuela izan. " Gu biok (Zeruko Argia eta Anaitasuna) Jakin eta Herriarekin batera
|
euskal
prentsaren ordezkari bakarrak gara", irakurri genuen 78ko Anaitasunan. Erauntsia nola konstituzionalismotik hala abertzaletasunetik etorri zen.
|
|
|
Fortuna hobeagoaren zain,
|
euskal
prentsaren esparrua zabala da: egunkari nazional bat, dozena erdi astekari, beste horrenbeste hamabostekari, hilabetekariak hogeita hamarretik gora, dozena bana bi nahiz hiru hilabetekari, eta berrogeita hamarretik gorako noizbehinkari.
|
|
|
Esparru euskaldun elebakarraren kritiko batzuek esan ohi dutenez,
|
euskal
prentsaren alor garrantzitsu bat bizirik omen da batez ere doan zabaltzen delako; herri eta eskualde  hedabideak dituzte gogoan, ez uhinetako EITB, nik uste. Egia da, argitalpen batzuk kioskora joan eta diru truk hartu behar direla (egunkari eta astekari ospetsuenak eredu horretakoak dira, adibidez).
|
|
|
|
Euskal
prentsaren esparrua oso da interesgarria, bizi bizia baita. Kasu batzuetan, gutxi ezaguna dela ematen du; baina Euskal Herriko bazter guztietan presente dagoen fenomenoa da.
|
|
|
Hala izan baldin bada, izan da; baina gaur ez da.
|
Euskal
prentsaren esparrua egunez egun loratzen ari den fenomenoa da, sozialki azpibaloratua izan bada ere, parametro estandarretara ari da hurbiltzen.
|
|
|
33 Zalakain, J., (1993): Joxemiren uzta,
|
euskal
prentsa herri proiektua da, Txalaparta, Tafalla.
|
|
|
Telebistari dagozkion berriekin batera, noski, pentsatzekoa da komunikabide horrek ospetsu egiten dituen aktore, kantari, esatari eta abarren berri ere izango dugula. Normalizazioaren bidean,
|
euskal
prentsak bere ez zituen esparruak jorratzeko aukera paregabea.
|
|
|
Euskaldun zaharrak, berriz, zeren zain daude euskaraz alfabetatzeko? Hizkuntzaz eta ideologiaz herri honen nortasuna ukatzen duen sistemaren konplizitatean diharduten erdal egunkariak alde batera utzi eta noiz hasi behar ote dute
|
euskal
prentsa irakurtzen. Esate baterako.
|
|
2004
|
|
|
Beste batzuk, berriz, orri hauek arakatuko dituzte
|
euskal
prentsaren hastapenen bila dabiltzalako edota Pasaiako euskararen bilakaera sozialaren berri jaso nahi dutelako. Eta ez dira faltako, azkenik, liburu honetara gure herriko historia politikoaz interesatuta daudelako joko dutenak.
|
|
|
Euskarazko prentsa aurrera ari dela etengabe, eta hain zuzen horregatik itxi zutela Egunkaria, beregain izaten hasia zelako,
|
euskal
prentsarentzat merkatua irekitzen ari zelako, bai irakurleen merkatua, bai publizitate merkatua ere. Zabalkundea hedatzeaz gain, bere kalitate eta sinesgarritasunari esker, Egunkariaren eragina gero eta nabarmenagoa zen euskal gizartean.
|
|
|
Alde horretatik, ustekaberik ez. Euskarak berak corpus zein estatus mailan dituen hutsune eta gabeziak
|
euskal
prentsaren alorrean islatzen dira, eta prentsarenak, nola ez, aldizkarien alor espezifikoagoan.
|
|
|
Batetik, jakina, eguneroko informazioari lotutako aldizkari generalistak ditugu, bai nazio mailakoak bai eskualde edo herri mailakoak. Azken hauek, gainera, azken hamar urteetan hedatu dira batik bat, eta
|
euskal
prentsaren irismen eta eragina orain arte ezagutzen ez genuen mailaraino igo dute, gaur egun inoiz baino euskaldun gehiagorengana iristea lortu baitute. Eta, horrek, printzipioz, epe erdi edo luzera euskal prentsaren baitako gainerako produktuengana irakurle berriak hurbiltzen lagundu luke.
|
|
|
Azken hauek, gainera, azken hamar urteetan hedatu dira batik bat, eta euskal prentsaren irismen eta eragina orain arte ezagutzen ez genuen mailaraino igo dute, gaur egun inoiz baino euskaldun gehiagorengana iristea lortu baitute. Eta, horrek, printzipioz, epe erdi edo luzera
|
euskal
prentsaren baitako gainerako produktuengana irakurle berriak hurbiltzen lagundu luke. Printzipioz.
|
|
|
Beren izaeragatik eta euskal argitalgintzan izan duten pisuagatik, trataera eta azterketa espezifikoa eskatzen dutelakoan nago.) Neurri batean, aldizkari horiek maila jasokoak dira (batzuk, esate baterako, unibertsitateetatik sortuak dira); edo, bestela esanda, aldizkari horien irakurketak arreta, patxada eta batzuetan aldez aurretiko prestakuntza berezia eskatzen dute. Aldizkari horietako batzuk
|
euskal
prentsaren panorama askoz ere urriagoa zen garaietakoak dira. Eta urte haietan orduko hutsuneak ere betetzen zituzten.
|
|
|
Baina, gorago nioen bezala, eguneroko informazioaz eta kulturaz, pentsamenduaz eta zientziaz gain, gai eremu zabal bat irekitzen da, eta
|
euskal
prentsak oraindik ez du erabateko jauzia egin eremu horretara. Aisialdiarekin edo lotzen den gai eremuaz ari naiz:
|
|
|
Gizarte moderno baten ezaugarri nagusia kultura idatziaren kodea baldin bada, ezin esango dugu euskal gizarte modernorik badenik, gizarte horren informazio iturri idatziak erdarazkoak direlako. Jakina, izan bada
|
euskal
prentsa idatzirik, baina lerro hauen irakurleak nik baino hobeki daki haren hedapena eta errotzea zenbaterainokoa den. Basterretxeak erdal prentsaren esparruan egin duen azterketak, berriz, begien bistan utzi digu euskal izaeraren eta izatearen bazterkeria eta arrazakeria.
|
|
|
Euskal hezkuntza sistemaren aipamena egin digu Uriak, arlo horretan onetsitako eredua baliagarria izan daitekeelakoan edo. Heziketa euskaldunaren eta
|
euskal
prentsaren arteko zubia dago tartean, bigarrenaren harrobia lehenengoak izan lukeelako. Izan luke, izan; baina, baluke eta balitz, badakigu nola dabiltzan?, euskal esaera ezaguna gure nahierara moldatzea zilegi bazaigu.
|
|
|
Zubi horren funtzioa indarrean dagoen hizkuntza politikaren adierazle esanahitsua baldin bada, erreka jotzeko arriskuan gaudela dirudi: . Zergatik ez dira gazteak, espero genuen proportzioan,(
|
euskal
prentsaren) merkatura sartu??. 389 Horra Martxelo Otamendiren galdera kezkagarria.
|
|
|
hots, ahozko euskararen erabileran leialtasuna horren gartsua baldin badu euskaldunak, euskaldun hori bera zergatik da horren zabarra eta axolagabea idatzizko komunikazioaren alorrean?
|
Euskal
prentsaren zoriak euskaldunaren hizkuntza kontzientziarik eza nabarmentzen du, ezer nabarmentzekotan. Jakina, badakit, bai horixe, ahozkotik idatzizkora dagoen tartea tarte handia dela, eta horrek izan ditzakeela bere azalpen bideak.
|
|
|
Hauenak izango dira azken hitzak gai honetan: euskaldunon zabarkeria kritikatu nahi du lehenak;
|
euskal
prentsaren botere eragintxoa suntsitu nahi izan dutela esango digu bigarrenak. Euskarazko kultura idatzian euskaldunok erakusten dugun ardurarik ezaren erakusgarri, hona Pako Aristiren kritika zorrotza:
|
|
|
385 Aitor Zuberogoitia: Sistema erreferentzial propioa eskaini behar du
|
euskal
prentsak, Egunero, 2003/3/26.
|
|
|
387 Iñaki Uria:
|
Euskal
prentsa sortzen, Jakin, 1995, 60 Iritzi bertsukoa da Martxelo Otamendi ere gai honetan: –Euskal Herriak gaur egun proiektu bat aurrera atera nahi badu oso zaila izango du, baldin eta irizpide nagusiak, kezka nagusiak, eskubide baten urraketa zer den, herri baten eskubidea zer den erdal mentalitatea, jarduna eta inbertsioa duten komunikabideek markatzen badute.
|
|
|
Alde horretatik begiratuta, idatzizko jardunaren funtsean daukaguna ez litzateke izango gizabanakoaren aukera librea. Aitzitik, gizarte egituraren bizitza materialari darion mundu sinbolikoaren eta kulturalaren ordezkoa dugu prentsa hori, hots, prentsa erdalduna mundu sozial erdaldunaren berezko ordezkaria izango genuke, eta mundu horretan
|
euskal
prentsaren lekua eta eginkizuna, lekuz kanpoko izaki.
|
|
|
Euskaldunok ez gara Harri Aroko leinu analfabeto bat, 1970 eko europar herri bat baizik. Euskal literaturak eta
|
euskal
prentsak, Noruegakoak, Dinamarkakoak edo Holandakoak bezelaxe, gaurko kezken argitzaile izan behar du, eta ez zozokeria putzu bat. Era berean:
|
|
|
ZERUKO ARGIA,
|
EUSKAL
PRENTSA BU LTZATUZ
|
|
2005
|
|
|
Pertsona askok bideratu izan duten komunikazio proiektua da mende baterantz doan hau, pentsamolde eta izaera arras desberdineko pertsonak, baina guztiek izan dute ardatz euskaraz bizitzea, Euskal Herria eta munduaren berri euskaraz ematea eta, azken finean,
|
euskal
prentsa eta euskarazko kazetaritza gure gizartean normaltasun osoz garatzea. Bistan da gaur egun euskarazko komunikazioaren abentura honetan gaudenak helburu hori lortzen ari garela; eta bistan da, halaber, oraindik bide luzea dugula:
|
|
|
Batek baino gehiagok negar egin zuen, halaber, handik gutxira, 1976ko maiatzaren 2an,
|
euskal
prentsaren historian lehen aldiz, barruko orrialde batzuk ere kolorez inprimaturik ikustean. Baina ez zen pozak eraginda izan.
|
|
|
|
Euskal
prentsan beti ematen dute «tx»rekin, Euskaltzaindiak ere «tx»rekin dakar bere izendegian.
|
|
|
|
Euskal
prentsa idatziaren bideak errepide bilakatzen ari ziren garaian, Larrun egitea egokitu zitzaigun, mugarik gabeko pentsamendu aldizkari bat euskaraz, eta nafarren bat tarteko, eta ekialdeko errepideak zeharkatzean, Beratik pasatzean, Itzeako idazlearena ekartzen genuen gogora. Harrigarria badirudi ere, Oria ibaiaren ertzera ailegatzeko, Otsondo igarotzen genuen, eta Iparraldean, politika egiteko tenorean, bide berriak ari zirela zabaltzen ikusi.
|
|
|
Baina, ez dezagun ahantz, prentsarena dugu aztergai, eta bosturtekoan,
|
euskal
prentsa idatziaren norabidea markatu zen. Egungo egoera, ulertzeko tenorean ezinbesteko garaia.
|
|
|
Hurbildu ote gara mugaz bi aldeetako euskaldunak? Hasteko ez da inoiz hain ongi tratatua izan Euskal Herri osoko informazioa
|
euskal
prentsan. Informazioa askoz gehiago kurri da.
|
|
|
Nola ikusi duzu
|
euskal
prentsaren garapena urte hauetan?
|
|
|
Fisikoki ondo daude, testuen aldetik ere nahiko ondo, hizkeraz aparte, irekiak eta kritikoak. Askoz irekiago eta kritikoagoa iruditzen zait
|
euskal
prentsa, espainola eta ezagutzen ditudan beste herri batzuetakoak baino. Hurbilagotik defektuak ikusiko nituzke igoal.
|
|
|
24
|
Euskal
prentsak jasaten zituen mugapenez ikus adibidez Corcuera (1979: 86) edota Zorrilla (1988).
|
|
|
Hain zuzen ere, orain dela bi urte eskas, Valcornejako gartzelan nengoelarik, gure eskuetara iritsi baitzen
|
euskal
prentsa bilduma bat. Eta hartan, izuturik, berri hau irakurri bainuen:
|
|
|
Egunkariaren bila kioskora abiatu, eta goiza argazki batek ilustratzen du.
|
Euskal
prentsan paper garrantzitsua jokatzen dutenak, eskaileretan erretratatuta. Eskuetan nork bere agerkaria dauka —aldizkariak, egunkariak... — eta eskaera batek batzen ditu, eskaerak.
|
|
|
Alegia, gehiago eskatzeko batu direla. Gasteizko gobernuari banaketaren inguruko eskariak egin zizkioten duela gutxi
|
euskal
prentsako agenteek. Nazio mailako egunkariak, aldizkariak, herri mailakoprentsa proiektuak, gazteentzako agerkariak, kultur aldizkariak, zientziari buruzkoak, dibulgazioa... paperaren euskal sektorea batu zen eskailera horretan.
|
|
|
|
Euskal
prentsa gero eta ugariago horrek izan luke batzeko eta planteatzeko gairik, kezkarik. Irakurleen profila, merkatuaren lege zorrotzak, hizkuntza bera, tresna berriak, eginkizun soziolinguistikoak, kriterio ekonomikoak, digitalizazio garaiaren afera, edukien sektorearen gainontzeko krisiak... berba egiteko asko egon daiteke.
|
|
|
Euskara eta subentzioak eskutik doazen honetan, bestelako gogoetak egiteko abaguneak ere profitatu lirateke. Dirua ezin daiteke izan
|
euskal
prentsaren paper bakarra.
|
|
|
|
Euskal
prentsa ren alde lan asko, pegatina asko eta batzar ordu asko sartutakoak dira hemen zenbait belaunaldi. Pegatinarik gabe, diru gutxirekin eta administrazio kontseilurik gabeko kazetaritza euskalduna ere abian da.
|
|
2006
|
|
|
Apolok dio desideologizazioan jausi garela. Angel Zelaietak
|
euskal
prentsan polemika eta luma zorrotzak falta direla. Galarzak Mikeli esan dio epel ikusten nauela neure zutabeetan eta Jaimek, aldiz, eurek berezko bekatu bat balute bezala zuzendu natzaiola.
|
|
|
Ttipi ttapa izan zen, gainera,
|
euskal
prentsaren munduan edizio elektronikoa osatu zuen lehen komunikabidea eta halaxe aitortu zitzaion 1997ko Rikardo Arregi Kazetaritza Sarian. Aurkeztutako 208 lanen artean “Komunikabideen berrikuntza” ataleko saria eskuratu zuen ttipi ttapak.
|
|
2007
|
|
|
Judoa eta
|
euskal
prentsaren harremanak ez du entziklopedia idazteko adina ematen, baina kasu honetan batak izan du bestean eraginik. Ludger Mees EHUko Euskara Errektoreordeak argitu du harreman hori:
|
|
|
Eta geroztik halako jarraipena egon da
|
euskal
prentsan ere gaur arte.
|
|
|
Euskal Herriraino ere iritsi zen ezezkoaren berria; eta neronek ere, besteak beste, mirespen artikulu bat argitaratu nuen
|
euskal
prentsan, jokabidea txalotuz. Artikuluaren data hauxe da:
|
|
|
|
Euskal
prentsak 100 urte bete ditu, Euskal Kultura Urtekaria, Argia, 1987, 245 or.
|
|
|
|
Euskal
prentsak 100 urte bete ditu, Argia, > 1987, 245 or.
|
|
|
|
Euskal
prentsak... aipatu artikulua, 245 or.
|
|
|
Orduan frantsestu zen. Eskualduna gerra atarian gaudelarik, eta. Biba Frantzia hartu zuen lema, Hiriart Urruty hil arte (1914an),
|
Euskal
prentsak... aipatu artikulua, 246 or.
|
|
|
|
Euskal
prentsak... aipatu artikulua, 251 or.
|
|
|
|
Euskal
prentsak 100 urte... aipatu artikulua, 252 or.
|
|
|
Emile Larrek adierazi duenez: ez genuke nahi, ez La, ttek ez zuen nahi,
|
Euskal
Prentsak 100 urte... aipatu artikulua, 245 or.
|
|
|
|
Euskal
prentsak 100 urte bete ditu, Euskal Kultura Urtekaria, Argia, 1987 Euskaltzaindia Piarres La, tte ri omenaldia, Euskera, Bilbo, 2001, 2, Euskaltzaindia, 566
|
|
|
Baina horretarako euskaraz bizi behar da, eta hor dagoguztiaren koska. Euskaldun bizi behar da euskaldun sentitzeko, eta euskaldunsentitu,
|
euskal
prentsa zinez babesteko. Jaurlaritzak ezin du euskal prentsarikbabestu antzeko eraso bortitzetatik, Eusko Jaurlaritza ez delako euskaraz pentsatzen eta sentitzen duen erakundea.
|
|
|
Eskola euskaldundu den eskualdeetan ere, dirudienez, belaunaldi elebidunenhautua ez da
|
euskal
prentsaren aldekoa izan. Aleka aleka baizik ez dira sortzeneuskal irakurleak, euskarazko testu informatibo eta kulturalen aldeko hautua bakanbatzuek besterik ez omen dute egiten.
|
|
|
|
Euskal
prentsaren iturri hori itxi zutenean, iturri hori itxi eta suntsitu nahi izanzutenean, ahots askoren aldarria honela mintzo zen: euskal prentsak, euskalkulturak, euskalduntasunak, euskal identitateak, babesa eta aterpea behar dutehorrelakorik gehiago ez gertatzeko.
|
|
|
Euskal prentsaren iturri hori itxi zutenean, iturri hori itxi eta suntsitu nahi izanzutenean, ahots askoren aldarria honela mintzo zen:
|
euskal
prentsak, euskalkulturak, euskalduntasunak, euskal identitateak, babesa eta aterpea behar dutehorrelakorik gehiago ez gertatzeko. (Euskal) erakunde publikoen eta politikoenlaguntza eskatu zuten.
|