|
2000
|
|
|
Halere liburuari hasiera ematen dion" Irakurtzailearentzako abisua" hitzaurreak aditzera ematen du itxaropentsuagoa den oreka berreskuratze saioan ari dela poeta bere baitan: "
|
euskal
poesia itsasoaren eta lurraren mugaldeko marinel ostatu bat legez imajinatu nahi nuke, eta bertan eseri, ezen eta gu pirata ingeles hark esan zezakeen bezala tolerantziarako eta taberna batetan edateko jaio gara." (9 or.)
|
|
|
Antologia de la Poesía Vasca/
|
Euskal
Poesiaren Antologia (Visor, Madrid, 1993, 24 or.) Iñaki Aldekoak" La poesia militante" izenburu pean biltzen ditu Koldo Izagirre eta Joseba Sarrionandia. Jakina, Joseba Sarrionandiaren bigarren liburua da sailkapen honetarako bidea ematen diona.
|
|
|
" Konpromezua eta kanpoko literatura" izeneko atalean (Laberintoaren oroimena, Baroja, Donostia, 1989 (97 or.) eta" Joven poesia vasca. Un acercamiento a la última producción poética", Congreso de literatura, Ed. Castalia, Madrid, 1989, 287 or.) Gudaosteko
|
euskal
poesiari begirada eman eta honela laburtzen du" inpresionismo joera estetikoetatik jarrera zeharo politikoetaraino etorri ginen, Arestiz gero edukiaren gainetik jartzen den lan lirikoaren kontzeptuak berriro hartzen duelarik indar birsortua." (97 or.)
|
|
|
Estetika eta konpromezuaren arteko eztabaidak bizirik dirauela dio, eta Sarrionandia eta Omar Navarro joera berri baten eredu direla: "
|
Euskal
poesiak bere izaera garatu nahi badu, kanpora begira egon duela erakutsi digute poeta biek. Eta horrela, politika bai ala ez eztabaidaren bi aldeak jartzen dituzte ageritan euren lanean."()" J.
|
|
|
Laberintoaren oroimena n Jon Kortazarrek ere, liburuaren zentzu orokorrari atxikirik,
|
euskal
poesia berriaren giro honek zuen oinarrizko kontzeptu filosofikoaren adierazletzat ematen du liburu hau, izaeraren ezabaketarena, alegia: " Gaurdaino Pott taldearen poeta eta obrarik gorena Atxaga eta bere Etiopia izan badira, teorikoa Sarrionandia gertatu da bere Ni ez naiz hemengoa izen profetikoa daraman liburuaren bidez.() Kartzelako egunerokoaren moduan eginik dagoen liburu honetan halere espetxeaz gutxi eta literaturaz asko mintzatzen dena Sarrionandiak bere literaturari oinarria ematen dio, Atxagaren pentsamendua argituz bide batez, Wittgenstein-en erlatibismo kutsuaren ildotik.() Autorearentzat beraz, ez dago objetiboki eskura daitekeen errealitaterik.
|
|
|
Un acercamiento" izeneko artikuluan, Etiopia osteko poeta taldearen barruan Sarrionandiari ematen dio garrantzi berezia. Artikulu honetan dioenez, Bernardo Atxagak argitaratu zuen poema liburua da oraingo
|
euskal
poesiaren mugarri nagusia, baina Sarrionandiak 1985eko Ni ez naiz hemengoa liburuan bildu omen zituen hobekienik poesia berri honen oinarri teorikoak. Sarrera gisako batez azal ditzakegu bada, Jon Kortazarren ustez poeta multzo berri honek dituen oinarri teorikoak eta euren ezaugarri orokorrak.
|
|
|
Hauxe da Juan Mari Lekuonaren sorkuntza batek eskaintzen digun bide oparoa.Ilargiaren eskolan obrak urrats ukaezinak eman ditu, eta gu urrats horien alderdibatzuk argitan ezartzen ahalegindu gara. Urrats hauek
|
euskal
poesiaren eremuan bestepoetetan ere atzeman daitezke, hala nola, Mikel Lasa, K. Izagirre, 32 Lete eta bestebatzuengan, euskara, poesian, ibilbide iradokikorra egiten ari zaigun azken urteotan.
|
|
|
Lekuonaren poesian, halaber, nabarmentzekoa da autoreak neurgintzarekiko azaltzen duen joera estimagarria (nahiz eta poesia askea ere egin);
|
euskal
poesiaren azkeneremuan gehiengo nagusi bat neurririk gabeko produkzioaren erosotasunera ihes joanda, maiz.2
|
|
|
Miranderen iruditeria bera apalagoa gertatzen da honetan. Hau ez da Lekuonaren kasu bakana, aski ugaria da
|
euskal
poesia berrian, 1975 ezkeroztik, batez ere.
|
|
|
4 Unamunok bere gaztaroan euskara maite zuela zalantzarik ez dago. Santi Onaindiak argitaraturiko
|
euskal
poesiaren antologian haren gabon kanta bat jarri zuen eta han bertso hau irakur daiteke: " Geure euskera baño/ berba ederrago/ ez da gauza ain aundi/ zelebratuko".
|
|
|
Gabriel Aresti idazle fundazionala egiten duten osagarrietako bat dugu hauxe. Mailuaren sinboloaren bitartez,
|
euskal
poesia autokontzientziara iristen da, bere burua definitzen ausartzen da. Aitor dezadan, niretzat behintzat, harako" etorkizunez beteriko arma" kurtsi samar hura baino bortitz eta baliagarriagoa egiten zaidala bere biluzian, edozein joera literario hautatuagatik.
|
|
|
Aldera ezazue heriotzaren ikuspegi hau Lizardiren" Biotzean min dut" harekin... Hemen dagoen negarra ez da poetarena, poetak malkoaren edertasun mindua atzeman nahi duelako, ez besterik, eta hori zaila da zinez hainbeste malko dituen arte batean, eta
|
euskal
poesian" anpuluak" ere badauzkagu, perla komiko horiek, niri behintzat modernista latinoamerikarren hiztegi anpulutsua —barka— gogorarazten didatenak.
|
|
|
Eta eszena horren aurrean, Lizardiren kontenplazioa ukatzen du Arestik, ikusle pasibo izatetik poemaren zati izatera ematen du urrats poetak, enborraren izariak hartzen ditu okerbidearen handia neurtzeko. Pauso horretan, sinbolismotik errealismora dagoen aldea iragaten du
|
euskal
poesiak, mende honetan gure poesiak ezagutu dituen iraultzetarik bat ekarriz.
|
|
|
Jose Miguel de Barandiaran etnografo bezala, Juan Gorostiaga euskaltzaina onomastikaren ikerketaz jakile bezala, Adolfo de Larrañaga gaztelaniaz idatzitako literaturaren espezialista, Juan de Eguileor biografoa, Inazio Eizmendi Basarri bertsolaria, e.a. Batzuetan, adituen izenak izengoitiz ezkutatuta gelditzen ziren: Jakin euskal hizkuntzaz aditua, Ibon
|
euskal
poesiaz, Ayx erre filosofiaz... Geroxeago, kolaboratzaile hauei beste batzuk gehitu zitzaizkien:
|
|
|
" Olerki ta idatzi guztiak". 15 zk. (1961), 26 Gazteriak salatzen du. 16 zk. (1964), 3 Asi gaitezen komunismuarekin alkar izketan. 16 zk. (1964), 43 Neskatxak ez dute euskeraz itzegin nai... eta arrazoia daukate. 16 zk. (1964), 62" H" letrari buruz galdezka. 20 zk. (1965), 25 Jainkoaren billa (leturia ta txillardegi). 20 zk. (1965), 38 10 urte. 21 zk. (1966), 1 Pentsamentuaren bakardadea. 21 zk. (1966), 25 Langilleen kasta galdua. 22 zk. (1966), 22 Gaurko alemaniar lirikaz,
|
euskal
poesiaz. 25 zk. (1967), 24 Gaurko marxismoa erlijioaren aurrean. Jainkoaren Piztuera?
|
|
|
SANTUTXUKO BERTSOLARI ESKOLAKOAK Santutxuko bertsolari eskola. 17/ 18 zk. (1981), 165
|
Euskal
poesia gaur. 24 zk. (1967), 12 Euskal poesia gaur (Jarraipena). 26 zk. (1967), 33 Moscou ko judizioa dala ta (Nota laburrak).
|
|
|
SANTUTXUKO BERTSOLARI ESKOLAKOAK Santutxuko bertsolari eskola. 17/ 18 zk. (1981), 165 Euskal poesia gaur. 24 zk. (1967), 12
|
Euskal
poesia gaur (Jarraipena). 26 zk. (1967), 33 Moscou ko judizioa dala ta (Nota laburrak).
|
|
|
AZURMENDI, Joxe Gaurko alemaniar lirikaz,
|
euskal
poesiaz. 25 zk. (1967), 24
|
|
|
OTARRI Biotza gordin. YAKINen geigarri I, 5 (1960), 4 Poesiaren definiziorako. 41 zk. (1986), 118 Lete ta Sarasola. Beste bi olerkari gazte gaurkotasunez beterik. 22 zk. (1966), 63
|
Euskal
poesia gaur. 24 zk. (1967), 12 Euskal poesia gaur (Jarraipena). 26 zk. (1967), 33
|
|
|
OTARRI Biotza gordin. YAKINen geigarri I, 5 (1960), 4 Poesiaren definiziorako. 41 zk. (1986), 118 Lete ta Sarasola. Beste bi olerkari gazte gaurkotasunez beterik. 22 zk. (1966), 63 Euskal poesia gaur. 24 zk. (1967), 12
|
Euskal
poesia gaur (Jarraipena). 26 zk. (1967), 33
|
|
2001
|
|
|
Poeta hau agertu arte, emakumeak ez zeukalako leku propiorik euskal olerkigintzan, Erdi Aroko poeta bikain haien oihartzuna baino ez genuelako emakumearen ahotsa, da fundazionala Amaia Lasaren poesia. Eta horregatik asmatu behar izan omen zuen «a e i o u berri bat»
|
euskal
poesian, bere sentimenduak beldurrik gabe adierazi ahal izateko, bekatutik eta amatasunetik libre den emetasuna agerian uzteko aurreko ezerk balio ez ziolako. Gero, emetasun zauritua ere agertzera helduko zen Amaia Lasa.
|
|
|
" Nik neuk oraindik
|
euskal
poesiaren lorpenik garaienetako bat deritzodan liburu honetan (malgré son gratuit avant gardisme), Atxagak bide berria entsaiatzen du, zeharo paradogikoa." (1991, 1.264)
|
|
|
Luma eta lurra.
|
Euskal
poesia 80ko hamarkadan, BBK/ Labayru, Bilbo.
|
|
|
Beste zerbait ere aurkitzen dut Sarasolaren esanetan, hona aldatu ez ditudanetan,
|
euskal
poesiaz ari dela, aski zuzen ez deritzadana. Zaharragoen poesia lanak, atzokoenak edo bart arratsekoenak batik bat, ia zeharo arbuiatzeko eskubide osoa du eta arrazoirik gabe ari denik ere ezin esan daiteke erabat.
|
|
2002
|
|
|
Inazio Mujika Iraolak honakoa zioen
|
euskal
poesia eta prosari buruz «Euskaldunon Egunkaria»n:
|
|
|
«(...) Nik uste dut une honetan
|
euskal
poesiaren egoera, kalitatearen arlotik begiratuta, narratibarena baino okerragoa dela. Poesiaren goraipamen gehiegizkoa egiten dela iruditzen zait, poesiarekin mito bat egin dela, apaizgo bat izango balitz bezala.
|
|
|
Jende asko ari da horretaz baliatzen bere hustasuna ezkutatzeko. (...) Gutxi dira ezer berririk dakarten
|
euskal
poesiako lanak. (...)
|
|
|
|
EUSKAL
POESIAREN KRITIKA.
|
|
|
JON KORTAZAR
|
EUSKAL
POESIA AZTERTUZ
|
|
|
|
Euskal
poesia sortu berria aztertzen du Jon Kortazarrek Zarauzko Olerti Etxeak kaleratu dituen bi liburuxka hauetan. 1999ko urteari errepasoa egiteko, Pili Kaltzadaren «Ur tximeletak» eta Jose Luis Padronen «Ibaia euri erasotan bezala» hartzen ditu abiapuntu, emakume poeten lana ugaria baina poesiaren argitaratzea urria izan zen urte horretan.
|
|
|
Obra esperimentala denez, ez da harritzekoa autore inplizituak ohar batean amaiera desberdinak iradokitzea edo narratzailea" mutuen hirian" bizi dela jakinaraztea. Isiltasunaren poetika horrek Atxagak 1978an argitaratu zuen Etiopia poemarioan izan zuen adierazpenik beteena, kritikariek
|
euskal
poesia modernoaren kanontzat hartu duten testuan.
|
|
|
Jon Kortazarrek oroitarazi digun moduan, 1990etik 2000 urte bitartean 38 idazlek argitaratu zuten euren lehen poema liburua eta horien artean kausi ditzakegu 70eko hamarkadan jaiotako euskal idazle berri asko: Kirmen Uribe, Asier Serrano, Igor Estankona, Jose Luis Padron, Urtzi Urrutikoetxea, Castillo Suarez, Xabier Olaso, etab. Poesiarentzat garai onak ez diren hauetan, guztiz azpimarratzekoa da poeta gazteon lan gehienak kaleratu dituen Susa argitaletxearen ahalegina, poesia sail bat ez ezik, Koldo Izagirrek zuzendutako XX. mendeko
|
euskal
poesia kaierak izeneko bilduma eskaini diguna. atxikiz ulertua (grekerazko" kanon" hitza zurginek neurketak egiteko erabili ohi zuten makilatxoa izendatzeko erabiltzen baitzen), ezta zentzu biblikoan ulertua ere, baizik eta XVIII. mendeaz geroztik literatur kritikan eta teorian aztertu den modura ikertuz: hizkuntza desberdinetako literaturetan eredugarritzat hartuak izan diren testu edo egileen inguruko hausnarketa gisara.
|
|
|
Azken hamarkada honetan argitaratu diren zenbait literatur historia begiratu besterik ez dago irizpideak guztiz aldatu direla ikusteko. ...Orpustanen Précis d" histoire littéraire basque() (Izpegi, Baigorri, 1996); Xabier Etxanizen Euskal haur eta gazte literaturaren historia (Pamiela, Iruñea, 1998); Patri Urkizuren Historia del teatro vasco (Orain, Donostia, 1996) eta berak zuzendutako Historia de la Literatura Vasca (UNED, Madril, 2000); Iñaki Aldekoak apailatutako Mendebaldea eta narraziogintza (Erein, Donostia, 1998) eta
|
euskal
poesia modernoaren bilakaera aztertzen duen egile beraren Antología de la Poesía Vasca (Visor, Madril, 1993).
|
|
|
Saizarbitoriak, ostera, arrazoi mundutarragoak eman zituen Arestiren poesia miresteko: " Lehendabiziko aldiz gure lige kontestatarioari
|
euskal
poesia zati bat irakur ahal izan genion, Prévert, Otero, Apollinaire, André Breton eta Celayaren artean".
|
|
|
|
Euskal
poesia (Jagi Hadi web gunea):
|
|
|
(Jatorrizko erromantizismotik
|
euskal
poesia modernora)
|
|
|
Euskal egile horiek, bakoitza bere erara, Gombrowiczek salatzen zituen gaur egungo poesiaren ajeak gainditzen saiatzen dira, eta, gainera, esan bezala, ez dira adibide bakartuak. Agian horregatik dira gero eta ugariagoak
|
euskal
poesiaren bilakaera baikorrari buruz entzuten eta irakurtzen diren adierazpenak.
|
|
2003
|
|
|
Gabriel Zelaiaren «Poesia etorkizunaz kargaturiko arma bat da» aipua heldu zait gogora. Ba al du etorkizunik
|
euskal
poesiak?
|
|
|
Lehenagotik dator. Nik
|
euskal
poesia modernoaren sorrera Arestirengan jartzen dut, eta Miranderengan ere jarriko nuke. Nik Arestirengandik jaso dut euskal poesia modernoa.
|
|
|
Nik euskal poesia modernoaren sorrera Arestirengan jartzen dut, eta Miranderengan ere jarriko nuke. Nik Arestirengandik jaso dut
|
euskal
poesia modernoa. Harrezkero idazle eta poema liburu askok eragin eta aldaketa asko ekarri zuten.
|
|
|
…Kritikak egiten dira, baina ez dago saio kritiko sakon askorik, behintzat bide batez saio sakon horiek kritikatu ahal izateko. Azken 30 urteetan
|
euskal
poesian, eta oro har poesian, hori ez da lantzen. Ez da nahikoa egiten, baina hori orokorra da, ez hemengo ezaugarri bat.
|
|
|
K. Uribe:
|
Euskal
poesiaren egoeraren azterketa azken 20 urteetan. Oso arrotz sentitzen naiz, izan ere, nigan benetan eragin duten izen asko falta zait.
|
|
|
batetik, danentzako lekurik ez egoalako; bestetik, eta batez be, holakoen idazlanak errazago aurkitu daitekezalako, bai euron liburuetan, bai berarizko antologietan (horra hor, esaterako: J. San Martin, S. Basauri, Hegatsez, Zarautz, 1971; J. Sarasola, Gerraondoko
|
Euskal
Poesiaren Antologia, Donostia, 1973; J. San Martin, Uhin Berri, bilduma, Donostia, 1969).
|
|
|
I. Sarasola, Gerraondoko
|
euskal
poesiaren antologia(), Donostia, 1973.
|
|
|
Azken urtean, oker ez banago, beste liburu mardul bat be erosi eta eskuratu neban: Aita Santi Onaindiak egindako
|
euskal
poesiaren bilduma handia: Milla euskal olerki eder deritxona.
|
|
|
Egin egin neban, baina argitaratu ez:
|
euskal
poesiaren antologia. Gai mordo bat hautatu neban, eta gero gai bakotxerako olerki egokiak aukeratzen ahalegindu nintzan.
|
|
|
Euskalduna danak, bere berbetatik hurreko ipuin, kontaera, dialogo edo dana dalako testuren bategaz hasi ezkero, berez berez eta ia igarri be barik ikasten dauela.
|
Euskal
poesia be, kantuaz eta erritmoaz lagundurik ikasi ezkero, askoz be sarkorragoa dala.
|
|
|
Nire injenuitatea eta nire ausardia! Ordukoa baitzen, halaber, euskaldun askok zuten kezka, euskal prosari bultzadatxo bat ematekoa,
|
euskal
poesiak bereganatu zituèn ustezko gailurren parean jartzeko asmotan. Maila sendoan genuela poesia, alegia, eta prosa lantzea eta garatzea zela gure apustua.
|
|
|
|
Euskal
poesiaren kritika, 1999 KORTAZAR, Jon. Olerti Etxea.
|
|
|
|
Euskal
poesiaren kritika, 2000 KORTAZAR, Jon. Olerti Etxea.
|
|
2004
|
|
|
" Koldo oso gizon azkarra da, zuzena da bere lanetan. Asko gustatu zitzaidan berak egindako
|
euskal
poesiaren antologia. Nire antologiaren sarrera zorrotza da.
|
|
|
Antologia honetan sartutakoak eta sartu gabeak, batzuek eta besteek egin dute ibilbidea eta egiten ari dira ibilbide... eta inork jakin nahi badu zein den
|
euskal
poesiaren osasuna ondo harro esan dezakegu: oso ona da, eta hobea litzateke irakurle gehiagotara iritsiko bagina.
|
|
|
Bitarte horretan, Galeuscako antologia bezala, argit aratu da Estatu Batuetan Euskal Idazleen Elkartearen laguntzarekin, eta Reyes Lazarok koordinatuta, bost unibertsitate artean argitara ematen den Me tamo rphosesaldizk arian
|
euskal
poesiari eskaini zaion monografikoa. Wo rdsand Worlds.
|
|
2005
|
|
|
Lehen esan dut, oso liburu esperimental gutxi egiten dela euskal letretan. Baina, aldi berean, azken hamarkadetan
|
euskal
poesia, esate batera, ari da jorratzen publiko zabalago batetara iristeko bideak.
|
|
|
Merkataritza ikasketak egin eta ogibidez enpresa kontularia izan zen. Euskaldun berria,
|
euskal
poesia modernoaren eta antzerkiaren bultzatzaile eta berriztatzailerik nabarmenena izan zen. Bere obrari herri literaturaren, eta bereziki bertsolaritzaren, kutsua dario.
|
|
2006
|
|
|
Izan ere, zertaz ari gara euskal gatazkaz ari garenenean. Galdera horri literaturagileen ahotik erantzuten saiatzeko ahalegina ere bada eskuartean dugun bilduma hau, baina erantzun erabatekorik nekez topatuko duirakurleak. Ez da, inolaz ere, bat eta bera, gatazka, ri ematen zaion esanahia JonBenitoren. Ibilbide poetiko ideologikoa gatazkaren
|
euskal
poesian, artikuluan edoJokin Muñozen. Ohe azpia?
|
|
|
Egiantzekotasunazari da. Egiantzekotasuna balio bezala
|
euskal
poesian. Pessoak ere aldarri bera, ezzentzu berean:
|
|
2007
|
|
|
Hitzaldia: XX. mendeko
|
euskal
poesia
|
|
|
Puntua Literatura Eskolak jarria zuen denboraldi honetako bigarren saioan: XX. Mendeko
|
Euskal
Poesia. Aretoa bete zale Koldo Izagirreri mikrorik eta aho-bizarrik gabe aditzeko.
|
|
|
Basquepoetry.net.
|
Euskal
poesiaren ataria.
|
|
2008
|
|
|
Aleph argitaletxe esloveniarrak
|
euskal
poesiaren antologia bat kaleratu du eslovenieraz, Branil bomocetovo hiso. Antologija moderne baskovske poezije (Nire aitaren etxea.
|
|
|
Antologija moderne baskovske poezije (Nire aitaren etxea.
|
Euskal
poesia modernoaren antologia) izenburupean. Liburuan jaso dituzten 23 euskal idazleen poemak Ciril Berglesek itzuli ditu.
|
|
|
Nire ahaleginen artean beti egon da Lauaxeta Orixerengandik bereizten zuenaz jabetzea, baina baita Miranderengandik bereizten zuenaz ere. Gauzak horrela, ezin zentzu historiko sendo batetik begiratuta, continuum batean baino ikusi
|
euskal
poesia modernoaren bilakaera. Lauaxeta modernoa al zen?
|
|
|
Euskal gizartean ez da gauzatzen Europan iraultza burgesarekin ematen den tradizioarekiko haustura. Beraz, ez deritzot egoki
|
euskal
poesia modernoaz hitz egiteari, ezta Lauaxetaren kasuan ere, literatura mailan forma berrikuntza batzuk ematen badira ere, ez baita ematen etendura ideologikorik. Puntu honetan bat Iñaki Aldekoak Jakin en euskal poesigintzaz agertutako iritziarekin:
|
|
|
Etxeparerengan klasea, emakumea? zena, subjektu partikular bezala atzemana zuten poesian eta,
|
euskal
poesian bertan, geroago, hala atzemango du Oihenartek berak.
|
|
|
1665eko Art> poétique> basque> delako hartan ere (izena emanez orduan) errepi katu baitzuen kritika bera (ohar bedi, halere, ez zuela nehon seinalatzen horre tan ahozko tradizio bati buruzko mendekotasunik). Ordea, Oihenart zen bezalakoa zen eta,
|
euskal
poesia landua haren ustez nolakoa izan behar zen jakinik, haren erranek deusetan ez dute frogatzen egiazki Echepareren koplak landugabeak zirela, soilik erakusten bi poetek ikuspegi desberdinak zituztela koplek izan behar zuten moldeaz, eta neurtitzek bete behar zituzten baldintza formalez.
|
|
2009
|
|
|
Opari bat daukat berarentzat:
|
euskal
poesiaren bilduma bat.
|
|
|
Idazleei buruzko informazioa eta liburu kritikak jasotzeaz gain,
|
euskal
poesia mundura ezagutarazteko poemen itzulpenak eskaintzen ditu, eta euskal klasikoen gordailua ere bai, 1936 urtea arte idatzitako lan guztiak sarean jartzeko asmoz sortua.
|
|
|
|
Euskal
Poesiaren Astean parte hartuko dutenak Castillo Suarez, Kirmen Uribe, Eli Tolaretxipi, Jorge González Aranguren, Felipe Juaristi, Itxaro Borda, María Maizkurrena, Karmelo C. Iribarren, Blanca Sarasua eta Pablo González de Langarika izango dira, besteak beste.
|
|
|
11:00etatik 20:00etara, Ahotsenean:
|
Euskal
Poesia erotikoaren antologia, Ken Zazpi, Uxue Alberdi, Berri Txarrak, Oier Guillan, Josu Bergara, Xabi San Sebastian, Iñaki Frieira, Juan Kruz Igerabide, Xabi Borda, Mamba Beat, Piztiak11: 00etan, Aurkezpen aretoan: Azkue Fundazioaren aurkezpena, egitasmo berriak.
|
|
|
11:00etatik 20:00etara, Ahotsenean:
|
Euskal
Poesia erotikoaren antologia, Ken Zazpi, Uxue Alberdi, Berri Txarrak, Oier Guillan, Josu Bergara, Xabi San Sebastian, Iñaki Frieira, Juan Kruz Igerabide, Xabi Borda, Mamba Beat, Piztiak11: 00etan, Aurkezpen aretoan: Azkue Fundazioaren aurkezpena, egitasmo berriak.
|
|
|
9, 24). . Super flumina Babylonis?, 137 Salmo hunkigarria(. Babiloniako ibai bazterretan eseriak geunden negarrez, oi Sion, zutaz oroituz?), makina bat euskal erlijiosok kantatu du bere herrian pentsatuz;
|
euskal
poesian behin baino gehiagotan baliatu izan da (Salbatore, etc., Bitoriano bera). Dabid gazteak uste du, Israelgo lurretatik landa Jainko egiazkoa gurtzerik ez dagoela (1 Sa.
|
|
|
da orobat, eta euskara bera(, herriak dakiena,/ harriak dirakiena?: . Harri eta herri?, Euskal Harria n,); eta, azkenik, harri landu edo lantzeko hori euskal literatura,
|
euskal
poesia da (Ib.,. Hibai ugaria?). Harria noblea da, eta gehiago harri landua haritz nafar eta teila kantabresaren konpainian.
|
|
|
hori ez zuen bilatuko, ez balu ja eduki. Erriberri/ Oliten filosofiako estudiante zela, hasi da Gandiaga
|
euskal
poesiaz interesatzen. J. L. Zabalari Egunkaria n kontatu zion legez, Seminariora joanez gero lehenengo aldiz bere sortetxera itzuli denean oporretan, hamazazpi urterekin, euskara baldartua zuen.
|
|
|
Rol hau zein gutxi izan den zinez haren gogokoa, ikusten da ezen, Salbatore Mitxelenaren poema orduantxe agertu arren (1949), berebiziko arrakastarekin forma herritarrak literarioki nobletu izateagatik hain zuzen, hala ere Gandiagak Elorri n ez baitu haren bide, frantziskotarra? jarraitu nahiko, gerra aurreko hirukotearena baino, poesia landu preziosistarena, nolabait esateko,
|
euskal
poesia herri xumeagandik urrundu eta goratu nahi izan dutenena, seinale hori menderatzen eman dituela bere ahaleginak bospasei urteko bitarte horretan. Elorri argitaratzekoan bazeuzkan eduki erromantze tankerako kanta batzuk Arantzazukoak, neuri asko gustatuak eta libururako aurreikusiak zeudenak, baina berak bota egin zituen azkeneko momentuan, ez zituen nahi liburuan.
|
|
|
Elorri argitaratzekoan bazeuzkan eduki erromantze tankerako kanta batzuk Arantzazukoak, neuri asko gustatuak eta libururako aurreikusiak zeudenak, baina berak bota egin zituen azkeneko momentuan, ez zituen nahi liburuan. Elorri k
|
euskal
poesia moderno (beraz, ez herritar) baten bere kontzeptuari erantzuten dio. Batez ere aipatu hiru haien, klasizismo?
|
|
|
Joan Mari Lekuonak esan du, oraingo
|
euskal
poesian dagoela,, poeta onak, oso onak, eta Gandiaga?. Guztizko egokiak, adiskidearen omen hitzok.
|
|
|
Ez dakit, baina nik neuk hori ez nuke ulertuko, poeta onak daudela, oso onak, eta Gandiaga hoberena. Ezpada, oraingo
|
euskal
poesian poeta onak eta oso onak daudela, eta gero, aparte, Gandiaga dago: beste gauza bat.
|
|
|
Arrutiren formazio literario eta iturriak, noizbait hobeto behatzeko geratzen dira. Haren biblioteka pribatuan Arresetar biak daude,
|
euskal
poesian haren aitzindari nagusiak kontsideratu ditugunak, nik uste. Arrese Beitia bien maisua zalantza gabe.
|
|
|
Arrutiren kasuan, esan dezagun euren aitzindari bat harengan ikusi dutela Salbatore Mitxelenak, Bitoriano Gandiagak. Non ikusi eta ikasi ilunpetan haztamuka zebiltzala, Arrutiren deskubrimendua egundoko piz eta pozgarria izan dute, praxian ere maisuzkoa izateaz gain bere ahaleginarekin,
|
euskal
poesia landu bat, tradizio herritarretik gehiegi urruntzeke, forma herritarrak berak jasoz, probatzeko izan zuen ausardiaz, estrofa eta erritmo berrien entseguz, etab. Euskal poesiak XX. mendean behin baino gehiagotan hasi behar izan baitu zerotik bezala, berriro hasi.
|
|
|
Non ikusi eta ikasi ilunpetan haztamuka zebiltzala, Arrutiren deskubrimendua egundoko piz eta pozgarria izan dute, praxian ere maisuzkoa izateaz gain bere ahaleginarekin, euskal poesia landu bat, tradizio herritarretik gehiegi urruntzeke, forma herritarrak berak jasoz? probatzeko izan zuen ausardiaz, estrofa eta erritmo berrien entseguz, etab.
|
Euskal
poesiak XX. mendean behin baino gehiagotan hasi behar izan baitu zerotik bezala, berriro hasi. Hain zuzen, Intxausti eta biok Arrutiren poesien argitalpenerako lanean ari ginela, lerro hauek izkribatu zizkidan Gandiagak, ordurako ja gaixorik:
|
|
|
Arrutik eskola eta eliz ikasketak eta komentuko bizitza guztia erdaraz egin ditu. Formazio eta biziera horren araberakoa hasi du bere poesia, eduki edo ideologiaz nahiz formaz, eta ondare horrekin etorri da
|
euskal
poesiara. –Conoce a los clásicos latinos y castellanos (Gandiagak ere halaxe aitortuko du bere jatorri poetikoaz), y cree entender que para el ennoblecimiento del idioma es preciso trasladar al euskera las formas más trabajadas de los clásicos, que admira y siente.
|
|
|
Lizardi bat ez da; ez dut uste oraindik
|
euskal
poesia moderno baten sortzaile izateko asmo beren beregikoa ikus daitekeenik ere Arruti baitan. Baina euskal poesiagintza modernoan bera da ziurrenik aurreneko autorea kultura klasiko sakonekoa, Unibertsitatean ikasia, zinez kultoa, nolabait esateko 154. Eta kontzientzia ere ez zaio falta izan, hizkuntza batu eta aberastu beharra zegoela, eta euskal poesia dotoretu eta jaso.
|
|
|
Lizardi bat ez da; ez dut uste oraindik euskal poesia moderno baten sortzaile izateko asmo beren beregikoa ikus daitekeenik ere Arruti baitan. Baina euskal poesiagintza modernoan bera da ziurrenik aurreneko autorea kultura klasiko sakonekoa, Unibertsitatean ikasia, zinez kultoa, nolabait esateko 154. Eta kontzientzia ere ez zaio falta izan, hizkuntza batu eta aberastu beharra zegoela, eta
|
euskal
poesia dotoretu eta jaso. Seinale anitz bada:
|
|
|
Baina lexikoan ez ezik, dotorezia pseudokulto eskolar horretako irudi eta metafora eta esamoldez ere, gaur kitsch edo fazatiak iruditzen zaizkigunak askotan?
|
euskal
poesia jantzi nahian orobat. Alde handia dago, hala ere, euskarazko eta erdarazko poesien artean.
|
|
|
|
Euskal
poesiaren aldetik begiratuta, berriz, liburu honek bide egokia eskaindiezaguke gaurko poesigintzareningurukozenbait arazoplanteia di tzagun.
|
|
|
Hala,, ignoranziarenaraura? ondutakoneurtitzetatikerregelen arabera ondutako neurtitzetaraigarotzen da
|
euskal
poesia, eredurik jarraitzen ez duten kopletatik, eredutan oinarritzendiren kopletara, maisuen irakatsirik gabejorratutakoetatik, maisuen irakatsiaoinarri dutenetara, etorkizuneko kopla egileen jarduna arautzekoasmorik ezduten kopletatik, etorkizuneko euskalpoetenjardunaarautzeajomugadutenkopletara.
|
|
|
Karmel aldizkariaren buru eta bihotz izan zen(); aurretik Karmengo Amaren Egutegia izenez kaleratu zuen kazeta hori(). Olerti aldizkariaren bidez ere
|
euskal
poesia sustatu zuen urte askoan.
|
|
|
Eta egileak, ez dakit norainoko ezagutzarekin, estatuko, hizkuntza ofizial guztietan plazaratutako poesia gehiena? zaku berean sartzen duen arren, nik esango nuke
|
euskal
poesiak diagnostiko berezi bat eskatzen duela, Fernandez Mallorenak bezain ondorio zorrotz eta ezkorrak emango ez zituena, nahiz eta ezin den esan euskaraz postpoesia gehiegirik daudela. Bururatu zaidan izen egoki bakoitzerako, baina bat ere aurkitu diot.
|
|
|
Ondarearekiko, utzikeria eta interes falta? daudela ikusirik, Armiarmaren lehen lana euskarazko literatur aldizkariak eskegitzea izan zen, 29 guztira, digitalizaturiko 6.000tik gora artikulurekin; ondoren etorri ziren euskal prentsaren historiaren berreskurapenerako Euzkadi edo Eskualduna aldizkariaren digitalizazioak, kritiken hemeroteka eta idazleen zubitegia, testu klasikoen gordailua,
|
euskal
poesia munduari erakusteko leihoa... Aitzindari eta eredugarri, erabilgarri eta beharrezko bihurtu diren guneak.
|
|
|
Zirrararen zirraraz. Egan aldizkarian agertzekoa den Joseba Gabilondoren artikulu mamitsu batean irakurri dudanez, ahozkotasuna eta performance a dira
|
euskal
poesiaren ardatz ezinbestekoak, nahi dugun garaian hasi eta Patxi Lopezen arora arte. Fenomenoa bertatik bertara ikusteko irrikan nengoen, beraz.
|
|
|
(Jatorrizko erromantizismotik
|
euskal
poesia modernora)
|
|
|
(Jatorrizko erromantizismotik
|
euskal
poesia modernora)
|
|
|
Orain urte batzuk, Berlinen izan nintzen Gernikako bonbardaketari buruzko jardunaldi batzuetan, izugarrikeria hark
|
euskal
poesian izan duen oihartzunari buruzko hitzaldi bat ematen. Nire jardunari amaiera emateko, Antton Valverderen Lauaxeta diskoko Agur Euzkadi jarri nien entzuleei.
|
|
|
Baina burua jiratu eta atzera begiratzen badugu, ibilbide orri politiko bat diseinatu ahal izango dugu, ausardia apur batekin. Bertan bada
|
euskal
poesiara daraman bidegurutze bat, indarkeriak markatua. Lauaxeta eta Arestirengana daramaten bideak dira.
|
|
|
Itxi dezagun
|
euskal
poesian egindako sarraldi labur hau eta hel diezaiogun berriro ahozkotasunari. Izan ere, hori da euskal kultur herrikoiari eusten dion lurrik emankorrena.
|
|
|
(Jatorrizko erromantizismotik
|
euskal
poesia modernora)
|
|
|
(Jatorrizko erromantizismotik
|
euskal
poesia modernora)
|
|
|
Basquepoetry.net
|
Euskal
poesiaren ataria (Armiarma) (www.basquepoetry.net)
|
|
2010
|
|
|
Nik uste baditugula kontzeptu batzuk bereziak: zuk gaztelaniaz egiten badituzu poemak, baina gurean bizi bazara,
|
euskal
poesia egiten duzu, euskal ahotsa zara. Ildo horretatik laster argitaratuko dizkigu Euskaltzaindiak Ipar Euskal Herrian nonahi bizirik, poesiak frantsesez egin dituztenen edo egun egiten ari direnen poemak lau hizkuntzatan, mundu guztiak jakin dezan frantsesez egindako poesia ere gurea dela, euskal poesia dela.
|