|
2002
|
|
|
Obra esperimentala denez, ez da harritzekoa autore inplizituak ohar batean amaiera desberdinak iradokitzea edo narratzailea" mutuen hirian" bizi dela jakinaraztea. Isiltasunaren poetika horrek Atxagak 1978an argitaratu zuen Etiopia poemarioan izan zuen adierazpenik beteena, kritikariek
|
euskal
poesia modernoaren kanontzat hartu duten testuan.
|
|
|
Azken hamarkada honetan argitaratu diren zenbait literatur historia begiratu besterik ez dago irizpideak guztiz aldatu direla ikusteko. ...Orpustanen Précis d" histoire littéraire basque() (Izpegi, Baigorri, 1996); Xabier Etxanizen Euskal haur eta gazte literaturaren historia (Pamiela, Iruñea, 1998); Patri Urkizuren Historia del teatro vasco (Orain, Donostia, 1996) eta berak zuzendutako Historia de la Literatura Vasca (UNED, Madril, 2000); Iñaki Aldekoak apailatutako Mendebaldea eta narraziogintza (Erein, Donostia, 1998) eta
|
euskal
poesia modernoaren bilakaera aztertzen duen egile beraren Antología de la Poesía Vasca (Visor, Madril, 1993).
|
|
|
(Jatorrizko erromantizismotik
|
euskal
poesia modernora)
|
|
2003
|
|
|
Lehenagotik dator. Nik
|
euskal
poesia modernoaren sorrera Arestirengan jartzen dut, eta Miranderengan ere jarriko nuke. Nik Arestirengandik jaso dut euskal poesia modernoa.
|
|
|
Nik euskal poesia modernoaren sorrera Arestirengan jartzen dut, eta Miranderengan ere jarriko nuke. Nik Arestirengandik jaso dut
|
euskal
poesia modernoa. Harrezkero idazle eta poema liburu askok eragin eta aldaketa asko ekarri zuten.
|
|
2005
|
|
|
Merkataritza ikasketak egin eta ogibidez enpresa kontularia izan zen. Euskaldun berria,
|
euskal
poesia modernoaren eta antzerkiaren bultzatzaile eta berriztatzailerik nabarmenena izan zen. Bere obrari herri literaturaren, eta bereziki bertsolaritzaren, kutsua dario.
|
|
2008
|
|
|
Antologija moderne baskovske poezije (Nire aitaren etxea.
|
Euskal
poesia modernoaren antologia) izenburupean. Liburuan jaso dituzten 23 euskal idazleen poemak Ciril Berglesek itzuli ditu.
|
|
|
Nire ahaleginen artean beti egon da Lauaxeta Orixerengandik bereizten zuenaz jabetzea, baina baita Miranderengandik bereizten zuenaz ere. Gauzak horrela, ezin zentzu historiko sendo batetik begiratuta, continuum batean baino ikusi
|
euskal
poesia modernoaren bilakaera. Lauaxeta modernoa al zen?
|
|
|
Euskal gizartean ez da gauzatzen Europan iraultza burgesarekin ematen den tradizioarekiko haustura. Beraz, ez deritzot egoki
|
euskal
poesia modernoaz hitz egiteari, ezta Lauaxetaren kasuan ere, literatura mailan forma berrikuntza batzuk ematen badira ere, ez baita ematen etendura ideologikorik. Puntu honetan bat Iñaki Aldekoak Jakin en euskal poesigintzaz agertutako iritziarekin:
|
|
2009
|
|
|
Elorri argitaratzekoan bazeuzkan eduki erromantze tankerako kanta batzuk Arantzazukoak, neuri asko gustatuak eta libururako aurreikusiak zeudenak, baina berak bota egin zituen azkeneko momentuan, ez zituen nahi liburuan. Elorri k
|
euskal
poesia moderno (beraz, ez herritar) baten bere kontzeptuari erantzuten dio. Batez ere aipatu hiru haien, klasizismo?
|
|
|
Lizardi bat ez da; ez dut uste oraindik
|
euskal
poesia moderno baten sortzaile izateko asmo beren beregikoa ikus daitekeenik ere Arruti baitan. Baina euskal poesiagintza modernoan bera da ziurrenik aurreneko autorea kultura klasiko sakonekoa, Unibertsitatean ikasia, zinez kultoa, nolabait esateko 154. Eta kontzientzia ere ez zaio falta izan, hizkuntza batu eta aberastu beharra zegoela, eta euskal poesia dotoretu eta jaso.
|
|
|
(Jatorrizko erromantizismotik
|
euskal
poesia modernora)
|
|
|
(Jatorrizko erromantizismotik
|
euskal
poesia modernora)
|
|
|
(Jatorrizko erromantizismotik
|
euskal
poesia modernora)
|
|
|
(Jatorrizko erromantizismotik
|
euskal
poesia modernora)
|
|
2011
|
|
|
Bidadorrena, hortaz, halako poesia moderno, eta zenbaitetan are klasiko ere, baten aldarrikapena eta praktika dugu. Agerikoa da, esaterako, XX. mendeko lehen erdiko poeten eragina, hots,
|
euskal
poesia modernoaren aitzindariena, hitza lotu eta ontzeko moduan eta baita zenbait irudietan ere; esate baterako, mendiarena, Lizardi zein Lauaxetan behintzat present dena.
|
|
|
(Jatorrizko erromantizismotik
|
euskal
poesia modernora)
|
|
|
40. Jon Miranderenpoesia, Ilhun atgiak Claroscuros(" Poesla vasca hoy", UPV, 1992) eta gero Zirkuluaren hutsmina, jatorrizko erromantizismotik
|
euskal
poesia modernora (Alberdania, 1993) liburuetan argitaratutakoa.
|
|
2013
|
|
|
Iñaki Aldekoak Bertsolaritzatik poesiara. Euskal poemagintza modernoaren ernamuinak() lanean adierazten duenaren ildotik, esan daiteke Lore Jokoetan
|
euskal
poesia modernoaren oinarriak ezarri zituztela idazleek: –poesia saio horiek artean etorkizun zen poesia autonomoago eta duinago baten hazia erein zutelako?
|
|
|
Euskal poesiaren antologia guztien azterketari ekitea ez daiteke izan gure gaurko asmoa, susmoa dudan arren ez litzatekeela fruitu gutxiko ikerketa, baina gure artean modu kritikoan gutxi jorratu den barrutia izanik, asmo ausartegia litzatekeelakoan nago. Aipagarritzat daukat arlo honetan Iratxe Retolazak 2007 Caravansarialdizkarian argitaratu zuen artikulu interesgarri bat, eta atseginez adierazi nahi nuke nire gaurko artikulu honetan bidelagun eta mintzakide izango dudala azterlan hura; izan ere, ikerketa arlo honetaranzko lehen hurbiltze baten abantaila eskaintzen baitit
|
euskal
poesia modernoaren eta postmodernoaren antologiei buruz. Horri esker, gaurko nire saio honetan esparru murritzago bati atxiki ahal izango natzaio:
|
|
|
Antologia sortzaile eta berritzaile horien irudimen antologikoaren azterketa hurrengo ikergai baterako utziz, azterlan honetan antologia orokorrak eta aldi sortzaileak izango ditugu ikusmiran; zehazki, poesiaren generoaren baitan ibilbide kronologikoaren epeak eta kanona eraikitzen erabakigarriak izandako antologiak. Horretarako, helburu didaktiko nabariaz osatutakoMendiguren Izagirre, Kortazar, Billelabeitia, Igerabide edota ia eskola liburuen esparruan diharduten argitaletxeek prestaturikoak alde batera utziko dira, eta XX. mendeko
|
euskal
poesia modernoaren ildo nagusiak zehazten parte hartu duten antologiei jarriko zaie arreta: batetik, aldi literario modernoaren lehen corpusak bihurtu diren Joan San Martin, Ibon Sarasola, Joan Amenabar, Jon Kortazar, Iñaki Aldekoa, eta Mari Jose Olaziregiren antologiak, eta, bestetik, antologia orokor gisa, Santi Onaindiaren antologia eta Koldo Izagirreren. Poesia kaierak?
|
|
|
Bere hitzen arabera, arteko zentsura frankistak atzerrian edo atzeratuta atera behar izan duen poesia berreskuratu du bere antologian, aldizkari suntsituetatik eta bazterrekoetatik batera bilduz. Giroak hoberantz egin du Jon Kortazar eta Iñaki Aldekoaren hitzaurreek adierazten dutenez,
|
euskal
poesia modernoaren bilakaeraren urratsak deskribatu gura zituzten biek eta egoera normalizatu batean, euskal literaturaren modernotasun homologagarriaren lekukotza eskaini nahi izan zuten.
|
|
|
Euskara batua, kultur hizkuntzaren molde bakartzat eta literatura jasoaren adierazpide eredugarri gisa finkatu zen aroaren antologia izan zen Ibon Sarasolak osatu zuena, eta testuen hautapenak frogatu edo erakutsi egin zuen hobespen hori. Ondorioz, begi bistan geratu zen olerkarien poetikaren ondorengoen testuak deserosoak zirela
|
euskal
poesia modernoa parametro, normal, en arabera aurkezteko, izan ere, batua ez zen hizkuntz eredu garbizalean eginiko literatura landuaren posibilitatearen froga ziren, eta ondorioz, neutralizatu beharreko lehiakide prestigiotsuak.
|
|
|
Trantsizio ondoko literaturaren historiei buruz esandakoa hirurogeita hamarreko hamarkadara estrapola daiteke. Berez, literaturaren testuen balioaren epaietan hizkuntza ereduari loturiko irizpidearen garrantzia baita, zalantzarik gabe, XX. mendeko
|
euskal
poesia modernoaren kanonizazioan indar gehienez jokatu duen bektorea. Ondorioz, iradoki genezake euskal literaturaren sisteman jokatzen duten balio irizpideak oso loturik egon direla hizkuntzaren egoera soziolinguistikoari, bai gizarte mailan bizi duen egoera diglosikoaren inperatiboei, eta bai estandarizazio prozesu berankorraren gatazkari.
|