|
2000
|
|
|
Anjel Zelaietaren iruzkinak("
|
Euskal
literatura eta gizartea edo Sarrionandiaren" Ni ez naiz hemengoa", Jakin, 1985, api eka, 35, 119 or.) azpimarratu egiten du liburuak duen egunkari egitura: " gau egunen erritmoan" egina dagoela esaten du, eta testuak autonomoak direla.
|
|
|
Labayru, 1998) oraindainokoan Sarrionandiaren obra osoaren ikuspegirik zabalena eta ondo ehundua argitaratua du, haren ideia poetikoen azterketarako" harrera teoria" ri atxikitako metodologia erabiliz. Liburu honi dagokionez, bere ustez, bidaia liburuaren egituraren bizkarrezurra bada ere," poesia honen iturburuan dagoen deserrotzearen sentimenduaren ondorioa ere bada." (70 or.)" Poetak bilaketari ekiten dio,
|
euskal
literatura eta kultura lur agorrak eta panorama desolagarria" gertatzen omen zaizkiolako.
|
|
2002
|
|
|
Eleberri esperimentalen azterketa bukatzeko, Patri Urkizuren (1946) Sekulorum Sekulotan (1975) obra abangoardista aipatu nahi genuke. Madrileko UNEDen irakasle den lezoar hau, EIEko lehendakari izan zen artean eta Eusko Ikaskuntzako Hizkuntza eta Literatura Sailaren arduraduna da gaur egun.
|
Euskal
literaturaz eta antzerkiaren historiaz argitara eman dituen saiakera lan ugariek (Literatura eta Kritika, 1970; Euskal teatroaren historia, 1975; Euskal antzertia, 1984..) hainbat sari lortu dituzte. Urkizuren poesia liburuen artean, Dorrejilko Kanta (1977) eta Zeren azken finean (Kutxa, 1984) dira aipagarri.
|
|
|
Haritschelharrekin, J. Kortazarrekin,...), hauek guztiek ez dute ikusten eta entzuten. Bera ikusi eta entzun dezaketen bakarrak lehendik ezagutzen ez zutenak izango dira (kaleko jendea, euskal filologiako ikasle literaturazaleak,...), hau da,
|
euskal
literaturaren eta kulturaren zurrunbilo mediatikotik kanpo daudenak. Modu honetan, gauzen benetako muinetara itzuli nahi du Julenek (42), etengabe errepikatzen den Win Wendersen Hain gertu eta hain urrun filmean iradokitzen dena gaindituz, bizitzari, literaturari berari, begi berriekin, benetakoagoekin begiratzeko azken ahalegina egiten ahalegindu nahi du.
|
|
|
9 ik. Muruaga, B., 1998,"
|
Euskal
Literatura eta androzentrismoa", Jakin 106, 1998ko maiatza ekaina, 99 genituzke aipagarrienetakoak. Benetan duda egiten dugu azken urteotan emakumezkoek idatzitako lanen kopuruak nabarmen egin duenik gora.
|
|
2003
|
|
|
|
EUSKAL
LITERATURA ETA IDAZLEAK
|
|
2005
|
|
|
Bergarako UNED en fonetika irakasten jardun zuen. 1975etik Zeruko Argia, Anaitasuna, Ibaizabal eta Pott aldizkarietan kolaborazio asko eta asko egin zituen, beti ere euskara eta
|
euskal
literaturaren eta zinearen gainean. 1980an eman zituen ezagutzera lehen literatura sorkuntzak hainbat lehiaketatan:
|
|
2011
|
|
|
Lan interesgarria, ezbairik gabe,
|
euskal
literatura eta kritika maite ditugunoi eskaintzen zaiguna.
|
|
2015
|
|
|
Sakonean, euskal izpirituaren balizko izaeraren inguruko auziaz ari zen Atxaga. Aski zabalduak baitzeuden orduan" benetako"
|
euskal
literatura eta artearen inguruko teorizazioak. Atxagak ez zuen aipatzen baina, jakina, horien erreferente nagusia Oteiza zen euskal artearen inguruko teoriarekin.
|
|
|
Hortaz,
|
euskal
literaturaren eta beste literaturen artean ezberdintasun funtsezkoa egongo litzateke, literatura horien magaleko errealitateak ere ezberdinak direlako. Horregatik, absurdu samarra litzateke, demagun, leku exotikoetan kokatutako generoko literatura euskaraz idaztea, euskal errealitatearekin zerikusirik ez luketen heinean, bossa nova euskaraz egitea bezalaxe.
|
|
|
|
Euskal
literatura eta kulturaren txikitasunak ezinezko egiten du muntaia handirik, espektakulu handirik egotea, baina hala ere egon badago logika horren baitan sartzen den esparrurik Atxagaren ustez. Horixe da hain justu Euskadi Ofiziala.
|
|
|
Potteko azkeneko artikuluan ere, Tropikalako Haikeberku da, benetanen, ikusi dugunez, literatura eta kultur mailako abertzalekeriaren105 kritika egin zuten, eta mendebaldeko kanon literario indartsua aldarrikatu (Joycetik Gombrowiczera).
|
Euskal
literaturaren eta gizartearen maila eskasaz kexu ziren, beste behin, azken batean.
|
|
|
Edonola ere, haien desadostasunetik ondoriozta daiteke, esaterako, Lizardi eta Lauaxeta poesiaren autonomiaren defendatzaile sutsu zirela; alegia, haientzat eredu poetikoak irekia izan behar zuela, ez inolako araubide klasizista zurruni jarraitzen ziona Orixeren kontra, ez eta estrategia politiko bati jarraitzen ziona Aitzolen kontra. Aitzolek, modu erabatekoan 1933az geroztik, poesia herritar eta populistaren alde egin zuen, bere ustez horixe zelako
|
euskal
literaturaren eta euskal kulturaren jarraipena ahalbidetuko zuena (Aldekoa, 2008). Lizardi eta Lauaxetaren saiakerak eta baita Orixeren Barne muinetan ere, poesia jaso eta zenbait momentutan iluna izaki, ez ziren euskaldunen gehiengora iristen ez ziren hirurehun aletik igarotzen, eta hala, haien kalitate poetikoa gorabehera, ez ziren baliagarriak euskal kulturaren aurrerabiderako.
|
|
|
Hori guztia faltesten zuen, hain justu, euskal literaturaren kasuan. Ez zuen ikusten harremanik
|
euskal
literaturaren eta euskal arte piktorikoen artean, eta hala, hizkuntza literarioaren berrikuntza zail ikusten zuen. " Euskal idazleak eta euskal pintoreak, bi sektore aparte dira, ez dute elkar fruktifikatzen, ezta elkar ukitu ere, ikusi ere, kasu aparte batetan salbu.
|
|
|
Kontuan izan behar baita garai hartan oraindik ere ez zela nolanahikoa elizaren ingurukoek zuten pisua
|
euskal
literaturan eta euskal kulturan oro har. Bereziki aipa liteke Arantzazuko frantziskotarren itzala.
|
|
2021
|
|
|
Baina, atxikimendua irakasleei eskatzen zaien ezaugarria edo jarrera ere bada: atxikimendua euskara eta
|
euskal
literatura eta kulturarekiko, baina baita hezkuntza eta horrek duen garapenerako funtzioarekikoa ere, konpromisorik gabe eraldaketa ezinezkoa delako.
|
|
|
Garatzen ari diren nerabeen identitatearen eraikuntzan eta euskal identitatearen militantzia kulturalak eta politikoak duten garrantzia apaltzen joan dela dio, eta horrek euskal kultura,
|
euskal
literatura eta, agian, hein txikiagoan euskararekiko atxikimendua eta konpromisoa taula gainetik ia desagerrarazi dituela azaltzen du. Era berean, nagusiki etxean, lagunartean edo inguru hurbilean sustatzen eta transmititzen zen konpromisoari eskolak ez duela lekukoa hartzen asmatu uste du:
|
|
|
Praktikatik egin behar da, eta ez denbora kenduta. Gero aditzak landu daitezke bertso batean edo poema batean, eta deklinabidea ere bai, edo eratorpena; hori guztia landu daiteke testu literario batekin zein ez literario batekin, baina planteamendua nik uste dut alderantziz izan litzatekeela, baita ere ikusita
|
euskal
literatura eta euskal hizkuntzaren garapena zelan joan den".
|
|
|
Hezkuntza testuingurua eta antolaketa kategoriaren baitan, euskal literatur sistemari buruzko hainbat pertzepzio eta iritzi bildu dugu parte hartzaileengandik, betiere hezkuntza sistemaren bueltan, jakina. Hezkuntza testuinguruaz eta literaturaren irakaskuntzaz ari garela, garrantzitsua iruditzen zaigu lehen ataletik argi uztea lan honen iker eremua Euskal Herria dela, eta hortaz, euskal hezkuntzan,
|
euskal
literaturan eta euskal literaturaren didaktikan kokatuko dela gai horiei buruz arituko garenean.
|
|
|
Aurreko azpiatalaren amaieran azaltzen zen moduan, prestigioa gai jakin batek gizartean eta instituzio desberdinetan duen pertzepzio, balioespen, babes eta sustapenarekin lotuta dago zuzenean, eta literaturaren kasuan ere hala gertatzen da. Izan ere,
|
euskal
literaturak eta euskarak berak sufritzen duten egoeraren arrazoi nagusietako bat hain zuzen ere hauxe dela bat datoz parte hartzaile asko. Hala ere, euskararen egoera soziolinguistikoa eta horrek izan ditzakeen aldaketak ez dira, gaur gaurkoz behintzat, euskal literaturarentzat ezeren berme.
|
|
|
Eta, euskaran eta euskal literaturan euskal ikasleriak gutxieneko gaitasun maila bat lor dezan komeni dela inork gutxik zalantzan jarriko badu ere, legemarkoak hori erlatibizatzen eta lausotzen du, hautaproba desberdinetan hizkuntza ofizial bakoitzari eskaintzen zaion trataera erabat desorekatua den heinean. Arestian adierazi moduan, horrek goitik beherako egituratze kurrikular jakin bat definitzen du, euskararen eta
|
euskal
literatura eta kulturaren kaltetan. Zentzu horretan, Euskal Curriculumak aipatzen dituen bi helburu horietatik bigarrenean" Europan integratutako euskal gizarte batean eta munduarekin elkarreraginean bizi ahal izateko beharrezkoak diren konpetentziak ere" sartu behar direla zehazten bada, euskaratik zein euskal kulturatik eta euskaraz egitea bermatu behar dute euskal hezkuntza sistemek.
|
|
|
" Egia esan nahikotxo. Etxean beti hezi naute
|
euskal
literaturan eta filma, liburu, poema, abeslari euskaldunekin hazi naiz. Denbora pasata, galtzen joan naizela uste dut, baina errekuperatzeko asmoa daukat.
|