|
2004
|
|
|
Betor zuzentasuna,
|
euskal
hiztun berrien mintzoan ongi etorria izango da-eta. gara, halarik ere, zuzentasunaren lilurak hartaraturik edo, komunikazioaren gainerako ezaugarrietan itsu bihurtu.
|
|
2007
|
|
|
• Arestian aipatutako hiztun berrien kalitatea ez ezik, kantitatea ere dugu kezka. Irakaskuntza da Nafarroako lurralderik gehienean
|
euskal
hiztun berriak sortzeko bide nagusia eta egun bide hori Nafarroako lurralderik gehieneko sistema publikoan itxita dago hemengoen nola berriki etorritakoen seme alabendako. Hori berebiziko eragozpena da eta ez du iduri hurrengo urteotan konponbide politikoa emanen zaionik.
|
|
2009
|
|
|
Kontuan hartzen badugu euskal hiztunen kopuruaren hazkundea euskaltegiei eta bereziki hezkuntza sistemari zor diegula eta,
|
euskal
hiztun berri guztiak zorionez elebidunak izaki bi hizkuntza (bederen) erabiltzen dituztela, horrexegatik bakarrik ere normala da ezagutza eta erabilera neurri bertsuan ez haztea, euskara ikasteak ez baitu esan nahi handik aurrera euskaraz baino ez dela jardungo euskaldun berria.
|
|
2010
|
|
|
(2) helduen euskalduntzeari dagokionez, nafarroako gobernuak ez du esparru estrategikotzat jo: ez du helduak euskalduntzeko plan berezirik egin, ez izan litezkeen eskaera guztiei erantzuteko bitartekorik jarri, ez eta motibazio kanpainarik antolatu ere. azken 20 urteotan ikasle kopurua eta ikasteko erritmoa apaldu dira eta, neurri handi batean, helduen euskalduntzea
|
euskal
hiztun berriak sortzeko indarra galduz joan da (aleman 2010). euskara kualitatiboki oso gizarte esparru jakinetan da hizkuntza ohikoa eta bertze esparru anitzetan ia ez du tokirik. adibidez, hezkuntza da euskara ohiko samarra den esparruetako bat, baina horretan ere ez homogeneoki. Maila akademikoetan gora egin ahala euskararen eskaintza txikiagoa izaten da. alde horretatik, esparru horretan unibertsitatea da euskarak estrategikoki ziurtatua lukeen arloa. unibertsitatea irakaskuntzaren ibilbidearen azken maila da, euskara hezkuntzan sartze prozesuari zentzu eta dimentsio pragmatiko osoa ematen dion goi urratsa. gurean nafarroako unibertsitate publikoak du horretan zeregin handia. nup 1987an sortu zen eta harrezkero euskararen estatusaren eztabaida publikoan protagonismo berezia izan du. nafarroako euskaldunoi prestakuntza aukera berberak ematea eta, oro har, elebitasun soziala begi onez ikusten ez dutenek nupen euskaraz ikasi ahal izateari mugak jarri nahi izan dizkiote, nahiz eta nupeko ikasleen artean gero eta euskaldun gehiago izan. azken urteotan egoerak hobera egin du hala euskarazko eskaintza akademikoan nola irakasle euskaldunen kopuruan. gerora begira, euskararako estrategikoak izanda ere horietatik at geratzeko arriskua duten esparruak merezi du aipatzea:
|
|
2012
|
|
|
Beharrezko baliabideak eta epeak ere definitu dira, haien iritziz, eta baita funtzioak banatzeko moduak ere, «eraginkorragoak» izateko.
|
Euskal
hiztun berriaren beharra aldarrikatu zuten; halaber, «euskaraz bizipozez biziko dena; agoniaz oso jende gutxi ekarriko dugu ingurura, nahiz eta agoniaz jabetu beharra badagoen», azaldu zuen Irizarrek. Konklusio horiek guztiak hiru urteko hausnarketa prozesuaren ondorio izan dira.
|
|
|
Azken inkesta soziolinguistikoak —azkenean! — agerira eman duena da euskararen ikasteko aukerak eta ikasle kopuruak nonbait hazi egin badira... euskararen etxeko eta kaleko erabilpenak behera egin duela. Beste gisaz erranez,
|
euskal
hiztun berriak sorrarazi baldin badira ere, euskararen mintzatzeak gutxitzen jarraitu duela, eta ez guti. Ondorioztatze hori, haatik, ikusi nahi izango zuenak ikusteko modukoa zen, aspalditik ere.
|
|
2013
|
|
|
‘nolako euskalduna naiz? ’" artikuluak Ane Ortega, Estibaliz Amorrortu, Jone Goirigolzarri, Jacqueline Urla eta Belen Uranga burutzen ari diren ikerketaren berri ematen du. Ikerketan
|
euskal
hiztun berritzat hartu dira euskara familia giroa ez den beste modu batean ikasi dutenak. Euskararen etorkizunaren ikuspegitik, talde horren ezaugarriak ezagutzea erabakigarria izan daiteke, eta horregatik euskararekiko dituzten jarrerak eta motibazioak aztertu nahi dira; euren burua euskal hiztun benetakotzat duten eta hizkuntza erabiltzeari edota transmititzeari buruz zein uste dituzten.
|
|
|
Gainera, partaideek interes handia erakutsi dute haien erantzuna azaltzen. Labur labur honakoak dira
|
euskal
hiztun berrien auto pertzepzioaren inguruko adierazpen nagusiak:
|
|
|
Zein dira euskaldun modura definitzen diren
|
euskal
hiztun berriak. Zergatik nahiago dute adiera hori?
|
|
|
Badirudi erabilitako aldaerak, tokian tokikoa edo batua izan, eragin handia duela
|
euskal
hiztun berri askoren hizkuntzarekiko autopertzepzioan.
|
|
|
Artikulu honetan Euskal Autonomia Erkidegoan egiten ari garen
|
euskal
hiztun berrien inguruko ikerketak emaniko behin behineko emaitzak erakutsi ditugu, batez ere, hiztunen auto pertzepzioetan eragin handiena duten eragileak ezagutzeko asmoarekin. Arreta berezia jarri dugu euskal hizkuntzaren eta identitatearen arteko harremanean, honako galderaren bitartez abiatuta:
|
|
|
Laburpena. azken 40 urteetako euskal hiztun kopurua asko hazi da, batez ere, hiztun berrien, euskaldunberrien taldearen hazkundeari esker. Ikerketa honetan,
|
euskal
hiztun berritzat euskara familia transmisioa ez den beste modu batean ikasi dutenak jo dira. Talde honen ezaugarriak ezagutzea euskararen etorkizunaren ikuspegitik erabakigarria izan daitekeela jakitun, euskaldunberrien inguruko ikerketa bat bideratu da, besteak beste, honakoak aztertzeko helburu duena:
|
|
|
Talde honen ezaugarriak ezagutzea euskararen etorkizunaren ikuspegitik erabakigarria izan daitekeela jakitun, euskaldunberrien inguruko ikerketa bat bideratu da, besteak beste, honakoak aztertzeko helburu duena: zein diren
|
euskal
hiztun berriek euskararekiko dituzten jarrerak eta motibazioak, euren burua euskal hiztun benetakotzat duten eta hizkuntza erabiltze edota transmititzeari buruz zein uste duten. Artikulu honetan euskaldunberrien inguruko ikerketa honen behin behineko emaitza batzuk eskainiko dira.• Hitz gakoak:
|
|
|
Artikulu honetan euskaldunberrien inguruko ikerketa honen behin behineko emaitza batzuk eskainiko dira.• Hitz gakoak:
|
euskal
hiztun berriak, hizkuntzajarrerak, hizkuntza identitatea, hiztun legitimoa.
|
|
|
|
EUSKAL
HIZTUN BERRIEN PROIEKTUA1 ❙
|
|
|
Ondorengo irudiak
|
euskal
hiztun berrien tipologiaren bilakaera erakusten du. Ikus daitekeenez, 1991 urtean jatorrizko euskal hiztunak (euskaldun zaharrak) gehiengo ia osoa ziren ia adin tarte guztietan.
|
|
|
Gazteen artean elebidunen kopuruak igoera nabarmena izan du, eta gainera euren artean are garrantzizkoagoa da hiztun berrien kopuruaren igoera. Izan ere, 16 urte bitarteko taldean %60 euskal hiztuna da 2011 urtean, horien erdia baino gehiago
|
euskal
hiztun berriak.
|
|
|
Ikerketaren helburu nagusia
|
euskal
hiztun berrien deskripzioa edo argazki orokorra egitea da. Horretarako, honako tarteko helburuak erdiestea espero da:
|
|
|
1
|
Euskal
hiztun berrien jarrerak, esperientziak, motibazioak, eta euskararen alde zer egiteko prest dauden azaleratzea.
|
|
|
2 Identitatearen konfigurazioan
|
euskal
hiztun berriei euskara ikasteak zer ekarpen egin dien zehaztea.
|
|
|
4 Euskal hiztun legitimo bezala hautemateko
|
euskal
hiztun berrien eta gainerakoen auto pertzepzioan zein elementu diren eraginkorrak identifikatzea. Bereziki, euskal hiztun legitimo bezala hautemateko euskalkien edota bat bateko erregistro ez formalen erabileraren garrantzia zehaztea.
|
|
|
• Ikerketa kualitatiboaren helburua
|
euskal
hiztun berrien profil desberdinetakoen motibazioak eta jarrerak azaleratzea da. Datuak biltzeko eztabaida taldeak eta bakarkako elkarrizketa erdi gidatuak erabili dira, bakoitza metodo propioarekin:
|
|
|
Datuen analisirako Edukien Analisia (Mayring 2000) metodoa erabili da, hierarkikoki antolaturiko kategorien sistema eraikitzeko. Proiektuaren helburuarekin bat eginez, hau da,
|
euskal
hiztun berrien inguruko lehen deskripzioa egiteko, metodo induktiboa edo behetik gorako edukien analisia lehenetsi da. Beraz, kategoriak datu basetik abiatuta sortu dira.
|
|
|
Horien artean, ordea, bi talde bereizi dira ikasketa adinaren eta motaren arabera: a) Gaur egun 35 urte baino gehiago duten
|
euskal
hiztun berriak. Oro har, euskaraz hitz egiten helduaroan ikasi dute, euskaltegietan gehien bat, haurtzaroan euskara ikasteko ia aukerarik ez baitute izan.
|
|
|
Gaur egun 35 urte baino gehiago duten
|
euskal
hiztun berriak.
|
|
|
|
Euskal
hiztun berri asko bikotekidearen familia edo lagun talde euskaldunetan integratu dira. Baina ez da beti horrela gertatzen, eta holakoetan, sarri, frustrazio iturri izan daiteke.
|
|
|
Hala ere, euskal hiztun portzentaje txikiko zonaldeetan aukera gutxi izan arren, hiztunak eurak antolatzen dira, sarri, euskaraz hitz egiteko," praktika komunitateak" (Meyerhoff 2002) eratuz. Horretarako, euskaraz hitz egiten duten dendariak bilatzen dituzte, euskarako emankizunetan eta blogetan parte hartzen dute edo berbalagun edo kuadrillategi bezalako egitasmoetan (euskal hiztun boluntarioak
|
euskal
hiztun berriekin elkartzen dira euskaraz hitz egiteko eta praktikaren bitartez ikasteko). Egoera soziala kontuan hartuta, azpimarragarria da hiztun berriek euskaraz hitz egiteko aukerak sortzeko egiten duten ahalegina:
|
|
|
|
Euskal
hiztun berri gehienek euskara eskolan edo heldu aroan ikasi dutenek, euskara batua ikasi dute. Bi aldaera euskara batua eta euskalkia dakiten euskaldun zaharrek, ordea, ahozko egoera ez formaletan tokian tokikoa erabiltzeko joera dute; hiztun berrien ahozko jarduna, aukera horren ezean, ezegokitzat," artifizialtzat"," ez jatortzat" hartzen da, sarri.
|
|
|
Badirudi erabilitako aldaerak, tokian tokikoa edo batua izan, eragin handia duela
|
euskal
hiztun berri askoren hizkuntzarekiko auto pertzepzioan. Horietako askok inbidia sentitzen dutela aitortzen dute euskalkiaz hitz egiten dutenengatik.
|
|
2014
|
|
|
Eta badugu lanerako prest dagoen eta formazio egokia duen talde bat ere,, nukleo gogor? izateko bidean doana (Rober Gutierrezek egoki gogorarazten duen moduan, horietako asko
|
euskal
hiztun berriak, horrek dakarren onura nabarmenarekin). Kapital publiko zabal eta barreiatua hiztun komunitate trinko bihurtzeko lan egingo duena.
|
|
2015
|
|
|
|
Euskal
hiztun berriek hizkuntza identitate desberdinak agertzen dituzte: badira beraien burua euskaldun moduan definitzen duten hiztunak eta euskaldun berri moduan egiten dutenak.
|
|
|
Baina bi adiera hauek ez dira neutroak; legitimotasun linguistikoarekin, hau da, benetako hiztun sentitzearekin lotura estuan baitaude (Ortega et al., 2013; Ortega et al, 2015). Horrela, euskaldun gisa definitzeko joera dute gorengo legitimotasun maila atxiki ohi zaien euskaldun zaharrengandik gertu sentitzen diren
|
euskal
hiztun berriak; besteak beste, euskarazko gaitasun eta jariotasun handia dutelako, sarri euskalkian mintzo direlako, euskaraz bizi eta pentsatzen dutelako, eta euskararekiko atxikimendu sendoa dutelako. Ostera, euskaldun berri moduan definitzeko joera handiagoa dute zerbait faltan nabaritzen duten euskal hiztunak, legitimotasunik sentitzen ez dutenak euren gaitasuna mugatua dela uste dutelako, egunerokoan euskara gutxi darabiltelako, etab. Areago, bada bere burua euskalduntzat jotzen ez duen euskal hiztun berririk ere; euskaraz hitz egiten jakitea eta euskalduna izatea gauza bera ez direla iritzita, euskara jakiteak ez dakarrelako nahita nahiez euskalduna izatea, sentitzea.
|
|
|
Horrela, euskaldun gisa definitzeko joera dute gorengo legitimotasun maila atxiki ohi zaien euskaldun zaharrengandik gertu sentitzen diren euskal hiztun berriak; besteak beste, euskarazko gaitasun eta jariotasun handia dutelako, sarri euskalkian mintzo direlako, euskaraz bizi eta pentsatzen dutelako, eta euskararekiko atxikimendu sendoa dutelako. Ostera, euskaldun berri moduan definitzeko joera handiagoa dute zerbait faltan nabaritzen duten euskal hiztunak, legitimotasunik sentitzen ez dutenak euren gaitasuna mugatua dela uste dutelako, egunerokoan euskara gutxi darabiltelako, etab. Areago, bada bere burua euskalduntzat jotzen ez duen
|
euskal
hiztun berririk ere; euskaraz hitz egiten jakitea eta euskalduna izatea gauza bera ez direla iritzita, euskara jakiteak ez dakarrelako nahita nahiez euskalduna izatea, sentitzea.
|
|
|
|
Euskal
hiztun berriek hizkuntza identitate desberdinak agertzen dituzte: badira beraien burua euskaldun moduan definitzen duten hiztunak eta euskaldun berri moduan egiten dutenak.
|
|
|
Hortara, argiki,
|
euskal
hiztun berrien artean molde desberdinetako hiztunak ditugu; euskararen gutasunak anitzak, ugariak dira; eta profil aniztasun horren eraikuntzan hainbat aldagaik eragiten dute: euskara gaitasunak, jariotasunak, euskalkiaren erabilerak, herri euskaldun ala erdaldunean, euskararekiko sentimendu eta balioek, eta, nola ez, euskararen erabilera mailak:
|
|
|
Mahai inguruan euskararen normalizaziorako gakoez mintzatzea egokitu zaigu
|
euskal
hiztun berriak prozesu horren erdigunean ezarriz. Eta badauka bai interesa euskal hiztun berriak galdegai hartzeak; izan ere, euskaldunen artean gero eta gehiago dira euskara familiatik kanpo ikasi dutenak —34 urtetik beherakoen kasuan erdia baino gehiago (Eusko Jaurlaritza, 2013) — eta pentsatzekoa da jatorrizko euskal hiztunen eta euskal hiztun berrien artean izango dela desberdintasunik beraien euskalduntasunaren eraikuntzan eta normalizazio prozesuari ekarpena egiterakoan.
|
|
|
Mahai inguruan euskararen normalizaziorako gakoez mintzatzea egokitu zaigu euskal hiztun berriak prozesu horren erdigunean ezarriz. Eta badauka bai interesa
|
euskal
hiztun berriak galdegai hartzeak; izan ere, euskaldunen artean gero eta gehiago dira euskara familiatik kanpo ikasi dutenak —34 urtetik beherakoen kasuan erdia baino gehiago (Eusko Jaurlaritza, 2013) — eta pentsatzekoa da jatorrizko euskal hiztunen eta euskal hiztun berrien artean izango dela desberdintasunik beraien euskalduntasunaren eraikuntzan eta normalizazio prozesuari ekarpena eg... Intuizio horrek eraman gintuen euskal hiztun berrien gaineko ikerketa sakona burutzera, 2011az geroztik martxan dagoena.
|
|
|
Mahai inguruan euskararen normalizaziorako gakoez mintzatzea egokitu zaigu euskal hiztun berriak prozesu horren erdigunean ezarriz. Eta badauka bai interesa euskal hiztun berriak galdegai hartzeak; izan ere, euskaldunen artean gero eta gehiago dira euskara familiatik kanpo ikasi dutenak —34 urtetik beherakoen kasuan erdia baino gehiago (Eusko Jaurlaritza, 2013) — eta pentsatzekoa da jatorrizko euskal hiztunen eta
|
euskal
hiztun berrien artean izango dela desberdintasunik beraien euskalduntasunaren eraikuntzan eta normalizazio prozesuari ekarpena egiterakoan. Intuizio horrek eraman gintuen euskal hiztun berrien gaineko ikerketa sakona burutzera, 2011az geroztik martxan dagoena.
|
|
|
Eta badauka bai interesa euskal hiztun berriak galdegai hartzeak; izan ere, euskaldunen artean gero eta gehiago dira euskara familiatik kanpo ikasi dutenak —34 urtetik beherakoen kasuan erdia baino gehiago (Eusko Jaurlaritza, 2013) — eta pentsatzekoa da jatorrizko euskal hiztunen eta euskal hiztun berrien artean izango dela desberdintasunik beraien euskalduntasunaren eraikuntzan eta normalizazio prozesuari ekarpena egiterakoan. Intuizio horrek eraman gintuen
|
euskal
hiztun berrien gaineko ikerketa sakona burutzera, 2011az geroztik martxan dagoena. Hala, mahai inguruko gai eta galderei erantzuten saiatzeko ikerketa horren emaitzak hartuko dira oinarri, hain zuzen, EAEko 56 euskal hiztun berrirekin egindako eztabaida talde eta elkarrizketetako datuak.
|
|
|
Intuizio horrek eraman gintuen euskal hiztun berrien gaineko ikerketa sakona burutzera, 2011az geroztik martxan dagoena. Hala, mahai inguruko gai eta galderei erantzuten saiatzeko ikerketa horren emaitzak hartuko dira oinarri, hain zuzen, EAEko 56
|
euskal
hiztun berrirekin egindako eztabaida talde eta elkarrizketetako datuak. Aldi berean, azken 35 urteetako hizkuntza politikak eskainitako irakatsiak eta mahai gaineratutako erronka berriak ere kontuan hartuko dira.
|
|
|
Dena dela, arestian esan bezala, helmuga euskararen normalizazioa bada,
|
euskal
hiztun berri gehiago behar ditugu; alegia, euskararen ezagutza, edota behintzat bere ulermena, unibertsalizatu beharra dago. Izan ere, ulermen orokortua lortu eta elkarrizketa elebidunak legitimatuz gero, estres linguistikoa (Badu Bada, 2012) nabarmen murriztuko litzateke eta euskaraz bizitzeko aukera egiazko bihurtu.
|
|
2016
|
|
|
3.1.3
|
Euskal
hiztun berrien hizkuntza transmisio ohiturez
|
|
|
Dakigularik, EAEko eta Nafarroa Garaiko aurrerapenak baino ez (Eusko Jaurlaritza, 2016d; Nafarroako Gobernua, 2017). Baina Azkue Fundazioak agian bere aldetik lortu bide ditu delako inkestaren EAEko datu gehiago, eta inkesta hau eta Ortega eta besteren 2016ko
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak lana aipatuz, joan den 2017ko otsailaren 21eko Ama Hizkuntzaren Egunaren harian argitaratu bide zuen ondoko txaplata, guztien laburpen.
|
|
|
Ortega, A.; E. Amorrortu; J. Goirigolzarri; J. Urla (2016)
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak.
|
|
|
esperientziak, jarrerak eta identitateak. Bilbao, Deustuko Unibertsitatea, BizkaiLab, 2016 (https://blogs.deusto.es/euskalgaiak/ wp content/ uploads/ 2016/ 11/
|
Euskal
hiztun berriak Deustuko Unibertsitatea.pdf).
|
|
2017
|
|
|
Hala, lehenengo hitzaldia, gaurkoa,
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak izeneko ikerketaren emaitza batzuen ingurukoa da.
|
|
|
Euskal soziolinguistikan transmisio kontzeptuak indar handia eduki du baina Kasaresek hutsune batzuk aurkitzen dizkio: " kontzeptuak bere baitan duen ideia goitik beheitikoa eta noranzko bakarrekoa, gurasoengandik seme alabengana edo helduengandik haurrengana doana, ez da egun
|
euskal
hiztun berriak hazten diren testuinguru guztiak biltzeko egokia" (Kasares, 2014, 27 orr.). Ondoren transmisioari egiten dizkion kritika batzuk azalduko dira ikerketa honetarako baliogarriak izango direlakoan.
|
|
|
Belen Uranga – Hitzaurre gisa bihurtzeko gakoak" artikulua ikus daiteke. talde horretako kideak urteak daramatzate gaia alderdi desberdinetatik aztertzen, lehenik, Erdaldunen euskararekiko aurreiritziak eta jarrerak (eusko Jaurlaritza, 2009) liburuan aurkezturiko lanarekin, eta, ondoren,
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak (deustuko unibertsitatea, 2016) liburukoarekin. oraingo artikuluarekin, pausu bat aurrera eman dute euren ikerketan, izan ere, euskal hiztun berrien aktibazioa dute ikergai, aktibo bihurtzeko baldintza esanguratsuenak zein diren ikusiz. artikuluan, muda kontzeptua erabiliz, aktibaziorako prozesuak deskribatzen dira, kasu arrakastatsuak eta arrakastatsuak izan ez direnak erakutsiz, eta prozesuan gertatzen diren gako mesedegarriak eta oztopatzaileak seinalatuz. horrez gain, hizkuntza politikarako hainbat proposamen ere egin dute, bereziki, hiztun berrien profil desberdinak kontuan hartuz. amorrortuk, ortegak eta goirigolazarrik Jaqueline urlarekin osatzen duten taldea europako CoSt Sarearen kide da, besteak beste, hizkuntza komunitate desberdinetako hiztun berrien azterketarako sortu dena. zenbaki honetan, talde horretako katalanaren eta irlandako gaelikoaren ikertzaileen berri emateko aukera izan dugu.
|
|
|
Belen Uranga – Hitzaurre gisa bihurtzeko gakoak" artikulua ikus daiteke. talde horretako kideak urteak daramatzate gaia alderdi desberdinetatik aztertzen, lehenik, Erdaldunen euskararekiko aurreiritziak eta jarrerak (eusko Jaurlaritza, 2009) liburuan aurkezturiko lanarekin, eta, ondoren, Euskal hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak (deustuko unibertsitatea, 2016) liburukoarekin. oraingo artikuluarekin, pausu bat aurrera eman dute euren ikerketan, izan ere,
|
euskal
hiztun berrien aktibazioa dute ikergai, aktibo bihurtzeko baldintza esanguratsuenak zein diren ikusiz. artikuluan, muda kontzeptua erabiliz, aktibaziorako prozesuak deskribatzen dira, kasu arrakastatsuak eta arrakastatsuak izan ez direnak erakutsiz, eta prozesuan gertatzen diren gako mesedegarriak eta oztopatzaileak seinalatuz. horrez gain, hizkuntza politikarako hainbat proposamen ere egin dute,...
|
|
|
Urko Ikardo Enparan – Ikastoletako guraso erdaldunak eta euskararen jarraipena Lapurdiko kostaldean kaSareS, paula, 2014 Euskaldun hazi Nafarroan. Euskararen belaunez belauneko jarraipena eta hizkuntza sozializazioa familia euskaldunetan. bilbao, euskaltzaindia. ortega, ane, aMorrortu, estibaliz, goirigolzarri, Jone eta urla, Jacqueline, 2016
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak. bilbao, deustuko unibertsitatea.
|
|
|
Euskararen ezagutza eta erabilera binomioa: Mondragon Unibertsitateko humanitate eta hezkuntza zientzien fakultateko 1.mailako ikasleak ulertzeko gakoak – Leticia Garcia Fernandez, Nekane Arratibel Insausti eta Asier Irizar Mezo ortega, a.; amorrortu, e.; goirigolzarri, J. eta urla, J. (2016).
|
euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak. bilbo:
|
|
|
— euskaraz egitearen diskurtsoa, nork eta zer axola gabekoa. deustuko unibertsitateak bizkaiako Foru aldundiarekin batera argitaratu du
|
euskal
hiztun berriei buruzko ikerketa azken urtean. gazteen inguruko hausnarketari atal bat eskaini diote eta, beste hainbat ideien artean, deigarria da euskararen atxikimendu mailaren inguruan gazteen diskurtso landugabea. oro har, baieztatu da eaeko gazteek beste taldeek baino kontzientzia gutxiago dutela euskararen eta gaztelaniaren egoeraren inguruan. bi hizkuntzen diskurtsoa nagusitzen da hautatze...
|
|
|
Zenbat eta inguru euskaldunagoa, errazagoa da bidea; eremu erdaldunagoetan, inguru euskaldunak bilatzen saiatzen dira hiztun berri asko. Behin ikasita, hizkuntza ohiturak dira giltzarria.Deustuko Unibertsitatean egin dute ikerketa,
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak izenekoa.
|
|
|
227. Ikasle batzuek beste edozein hizkuntza balitz moduan ikasi dute euskara, euskarari ia baliorik erantsi gabe?. Ane Ortega, Estibaliz Amorrortu, Jone Goirigolzarri, Jacqueline Urla,
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak, Deustuko Unibertsitatea, 2016, 249.
|
|
|
Eta hori oso testuinguru euskaldunetan ere bai?. Ane Ortega, Estibaliz Amorrortu, Jone Goirigolzarri, Jacqueline Urla,
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak, Deustuko Unibertsitatea, 2016, 170.
|
|
|
[?] Orain euskara bigarren hizkuntza bezala ikasten dutenen artean ohikoa da soilik edo nagusiki motibazio instrumentalak bultzatuta egitea; euskalduntze mugimenduaren hasieran integrazioaren eta barneko atxikimenduarekin lotutakoak ohikoagoak ziren orain ez bezala?. Ane Ortega, Estibaliz Amorrortu, Jone Goirigolzarri, Jacqueline Urla,
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak, Deustuko Unibertsitatea, 2016, 59.
|
|
2018
|
|
|
Nerea Azurmendi – Norabide berean, nor bere erritmoan. ‘Zertan den euskararen sustapena Euskal Herriko hiru eremu administratiboetan’ mahai ingurua inguruan" ematen ari diren mezu negatiboegiak
|
euskal
hiztun berriek, egiten ari diren ahaleginagatik, merezi duten aintzatespen" bilakatzea. Azken urteetan euskaldundu diren pertsonek," batzuk hezkuntza sistemari esker, beste batzuk euskaltegietan", egin duten esfortzua izan zuen gogoan.
|
|
|
Ortega, Ane; Amorrortu, Estibaliz; Goirigolzarri, Jone eta Urla, Jacqueline (2016).
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak.
|
|
|
Atal honetan, lehenik, bertsomunduaren baitan sozializatzearen bidezko hiztun berrien legitimazio prozesua izango dut aztergai, Ipar Euskal Herriko testuinguruan. egoera soziolinguistikoa ez denez orain dela berrogeita hamar urtekoa, interesgarria da aztertzea egungo
|
euskal
hiztun berriak hiztun legitimotzat hartuak diren edo ez (edo legitimotzat ote duten beraien burua), eta zeren arabera gertatzen den bata ala bestea (Ortega et al, 2014).
|
|
|
Maialenek komentatzen du, Bilbon —hau da, hiri ez euskaldun batean— euskaraz hitz eginda ondo sentitzen dela bera, eta Antzuolan noketan jardunda sentsazio antzerakoa bizi duela. Honen harira, Ane Ortegak, Estibaliz Amorrortuk, Jone Goirigolzarrik eta Jacqueline Urlak egindako ikerketa batean,
|
euskal
hiztun berriek eta batez ere, erdalguneetan euskara ikasi dutenek, ahalduntze baten inguruan hitz egiten dute. Lortu izanaren sentsazioa edota asebetetzea, direlarik elkarrizketatu askok aipatzen dituzten sentimenetako batzuk (Ortega et al., 2016:
|
|
|
Hala ere, puntu honetan komenigarria da Paula Kasares hizkuntzalariak transmisio kontzeptuaren inguruan egiten duen gogoeta bat berreskuratzea: " kontzeptuak bere baitan duen ideia goitik behetikoa eta noranzko bakarrekoa, gurasoengandik seme alabengana edo helduengandik haurrengana doana, ez da egun
|
euskal
hiztun berriak hazten diren testuinguru guztiak biltzeko gai" (Kasares, 2014: 27).
|
|
|
Nor gara, ordea, gaur egungo euskaldunak?. Artikuluan bertan aipatzen denez, gaurko euskaldunen tipologia erabat aldatu da,
|
euskal
hiztun berrien pisu demografikoa eta ezaugarri soziolinguistikoak irauli egin baitira. Honakoa da, beraz, iruzkin honetan ukituko dugun bigarren gaia, esparru hori baita, artikuluan dionez, euskararen etorkizunarentzat lehentasunezko erronka, eta honetatik hasita, gainera.
|
|
|
Hemen aipatuko ditut Euskal Herrian burutzen ari diren bi ikerketa argigarri. Alde batetik, Esti Amorrortu eta bere taldeak (2)
|
euskal
hiztun berrien inguruan daramatena, eta oraindik azken emaitzak argitaratu gabe dauden arren, lehen emaitzetan hainbat ideia plazaratzen dituena. Eta bigarrena, ARRUE ikerketa (3), zeinak 12 eta 14 urteko ikasleen eskolako erabilera aztertzerakoan hainbat datu argigarri ematen dituen, besteak beste, nerabe euskaldun berrien inguruan.
|
|
|
Horra hor, beste hainbat ikerketek erakutsi eta erakutsi dutena alboratu gabe, azpimarra daitekeena:
|
euskal
hiztun berrien legitimotasuna eta erabilera naturala ingurune hurbilean eta sozialean duen presentziarekin lotura zuzena du; sareak behar dira, hurbilekoak eta distantzia ertainekoak. Eta horrez gain, garrantzizkoa da komunikazio gaitasuna eta ahozko jardunaren kalitateari erreparatzea.
|
|
|
Ortega, A., Amorrortu, E., Goirigolzarri, J., & Urla, J. (2016).
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak.
|
|
2019
|
|
|
Ortega, A., Amorrortu, e., Goirigolzarri, J. & urla, J. (2016).
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak.
|
|
|
Ortega, A., Amorrortu, E. Goirigolzarri, J. eta Urla, J. (2016).
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak.
|
|
|
Amorrortu E., Ortega A., Goirigolzarri J. eta Urla J. (2016).
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak.
|
|
|
Amorrotu, E; Ortega, A; Goirigolzarri, J. eta Urla, J. (2016).
|
Euskal
hiztun berria: esperientziak, jarrerak eta identitateak.
|
|
|
Eta ez dakitenak ikastera ere bultzatzen ditugu. Zentzu honetan, ekimenok bat egiten dute, bosgarren atalean aipatu dugun?
|
Euskal
hiztun berriak, ikerketaren egileek egiten zituzten iradokizunekin:
|
|
|
Ortega, A., Amorrortu, E., Goirigolzarri, J. eta Urla, J. (2016):
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak.
|
|
|
Ortega, A.; Amorrortu, E.; Goirigolzarri, J. eta Urla, J. (2016).
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak etaidentitateak.
|
|
|
euskara testuinguru informalean erabiltzeko gai dira eta euskalkia daukate.
|
Euskal
hiztun berriek legitimotzat zer jotzen duten ikusita, beraz, euskalkidun hiztunek (arnasguneetako biztanleek besteak beste) hiztun legitimoa zein den ikertzeak argi gehiago ekarriko luke, gure ikerketako datuetan azaldutako" tokikotasunari" buruzko azalpenetara. Aldaera biei buruzko iritzi eta jarrerak ez ditugu, tamalez, gure ikerketan landu.
|
|
2021
|
|
|
Bertan azaltzen diren zenbait erronka estrategiko izan dituzte ahotan. Esate baterako, planeko hirugarren erronkak"
|
Euskal
hiztun berriak sortzea eta euskal hiztunen artean erabilera esparruak zabaldu eta indartzeari" egiten dio erreferentzia. Horren baitan," euskara ikasteko erraztasunak eman, eta horretarako, egokiak diren baliabideak aurreikustea" legoke.
|
|
|
ORTEGA, A., AMORRORTU, E., GOIRIGOLZARRI, J. eta URLA, J. (2016).
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak.
|
|
|
Edonola ere, kontzeptua berria izateak ez du esan nahi fenomeno berri bati buruz hitz egiten ari garenik. na azalduko dugu. Horretarako, erabilerarako markoa edo testuingurua ezarriko dugu aurrena, hau da, gure kasuan euskal hiztun gazteak eta, bereziki,
|
euskal
hiztun berriak. Ondoren, babesgunearen nozioaren genealogiaz arituko gara, kontzeptuak izandako garapenetik interesgarriak iruditzen zaizkigun ideiak azpimarratuz.
|
|
|
2.1
|
Euskal
hiztun berri gazteak eta naturalizazio ideologiak
|
|
|
Lehenik, babesgunearen kontzeptuari ikusten diogun aplikagarritasuna azalduko dugu. Horretarako, horren erabilerarako markoa ezarriko dugu aurrena, hau da, gure kasuan euskal hiztun gazteak eta, bereziki,
|
euskal
hiztun berriak. Ondoren, babesgunearen nozioaren genealogiaz arituko gara, kontzeptuak izandako garapenetik interesgarriak iruditzen zaizkigun ideiak azpimarratuz.
|
|
|
Mayak zuzentzen duen udal taldearen hizkuntza politikak hiru zutabe nagusi ditu eta hiruek eragiten diete, era batera edo bestera, euskal hedabideei, haien bitartekoei eta ondorioz, haien betetzen duten funtzio sozialari: lehenengo eta behin,
|
euskal
hiztun berriak sortzeko unean mota guztietako trabak jartzen ditu alkatetzak, bestalde, euskararen normalizazioaren alorrean lan egiten duten erakundeei beharrezko laguntzak ukatu edo murrizten dizkie eta azkenik, euskararen presentzia gizartean murriztu egiten du hizkuntza ikusezintasunera zigortuz.
|
|
|
Soziolinguistika Klusterrak, Topaguneak eta Urtxitxak (2007) gazteen erabileran eragiten duten faktoreen azterketan ere goian aipatutakoa ondorioztatu dute, alegia, gazteen artean maila indibidualerako joera dagoela eta diote hizkuntzaren erabilera hautu pertsonal soiltzat uler daitekeela horren azpian. Nabarmena da joera hori, esate baterako Ortega, Amorrortu, Goirigolzarri eta Urlaren (2016: 251)
|
euskal
hiztun berrien inguruan egindako ikerketan gazteek adierazten dutena: " Deigarri da [gazteen artean]" ez inposatzearen diskurtsoa" izendatu duguna, hau da, euskara ezin dela inposatu, erabilera norberaren aukera dela dioena".
|
|
|
Ortega, A; Amorrortu, E; Goirigolzarri, J. eta Urla, J. (2016):
|
Euskal
hiztun berriak: esperientziak, jarrerak eta identitateak, Bizkailab, Bilbo.
|
|
2022
|
|
|
Etorkizun beltza iragartzen dio Alberdik (2018) hitanoari, eta hiru arrazoi zerrendatzen ditu: bere izaera markatua, azken hamarkadetako beherakada erabileran, eta eskolan batua jaso duten
|
euskal
hiztun berrientzat hikako aditz paradigma ikasteko zailtasuna. Azken arrazoi horretatik tiraka, euskal hiztun berrien artean ez omen da ia hedatu hitanoa, erabilera altua dagoen eremuetan izan ezik normalean eskoletan ez delako lantzen.
|
|
|
bere izaera markatua, azken hamarkadetako beherakada erabileran, eta eskolan batua jaso duten euskal hiztun berrientzat hikako aditz paradigma ikasteko zailtasuna. Azken arrazoi horretatik tiraka,
|
euskal
hiztun berrien artean ez omen da ia hedatu hitanoa, erabilera altua dagoen eremuetan izan ezik normalean eskoletan ez delako lantzen. Kintanak (2005: 157) ere ikusi zuen aparteko zailtasun hori, baita euskaldun zaharrentzat ere:
|
|
|
|
Euskal
hiztun berrien artean ez omen da ia hedatu hitanoa, erabilera altua dagoen eremuetan izan ezik normalean eskoletan ez delako lantzen.
|
|
|
"
|
Euskal
hiztun berrien fenomenoak, garrantzia handia hartu zuen XX. mendeko hirurogeiko hamarkadatik aurrera, ez bakarrik geroz eta gehiago direlako, baita hizkuntza ordezkapen prozesu luze baten ondoren euskararen biziberritze prozesurako duten garrantzia estrategikoagatik ere".
|
|
|
Bi hamarkada ondoren, aldiz, gazteen artean ez da horrelakorik gertatzen: 16 urte bitarteko taldean% 60 euskal hiztuna da 2011 urtean, horien erdia baino gehiago, hau da, euskaldun guztien gehiengoa(% 53,9 Amorrortu eta besteren arabera, 2017)
|
euskal
hiztun berriak dira, (Ortega eta beste, 2013). Beraz, etorkizun laburrean euskara familiatik kanpo jaso dutenak izango dira euskaldun guztien artean gehiengoa osatuko dutenak.
|
|
|
Beraz, etorkizun laburrean euskara familiatik kanpo jaso dutenak izango dira euskaldun guztien artean gehiengoa osatuko dutenak.
|
Euskal
hiztun berriek euskara egunerokoan erabiliko duten ala ez izango da gako garrantzitsuenetako bat etorkizunean (Amorrortu eta beste, 2017).
|
|
|
Izan ere, hizkuntza ikasteko esperientziaren nolakotasunean eta erabiltzeko aukera izateko hiztuna bizi den lur eremuan dagoen euskal hiztunen ehunekoak eta sare sozialetan parte hartzeko hiztunaren sarbide aukera oso garrantzitsuak dira, batez ere sare sozial horien pisu emozionala handia bada (lagunak, familia...). Hain zuzen ere,
|
euskal
hiztun berri asko bikotekidearen familia edo lagun talde euskaldunetan integratu diren arren, beste askotan ez da horrelakorik gertatzen eta frustrazioa ekar dezake horrek, euren borondatea nolabait ezerezean gelditu delako eta, gainera, gaitasuna berriz murrizten zaielako. Hala ere, euskal hiztunen ehuneko txikia duten eremuetan hiztunek aukerak sortzen dituzte, praktika komunitateak sortuz (berbalaguna, kuadrillategi...).
|
|
|
Hain zuzen ere,
|
euskal
hiztun berrien euskararen erabilerari dagokionez, egunerokoan euskara asko erabiltzen dutenak testuinguru euskaldunetan bizi dira eta sare euskaldun trinko eta esanguratsu askotan hartzen dute parte (Amorrortu eta beste, 2017). Gainera, hauek, kasu gehienetan, euskararen erabileraren aldeko jarrera proaktiboa daukate.
|