|
2000
|
|
|
Zeregin horretan, eta
|
euskal
gatazkaren ebazpenean zehazkiago, PSOE ez al da bere ondarea hondatzen ari, PPren onerako?
|
|
|
Sozialistok ez diogu gure erantzukizunari uko egiten
|
euskal
gatazkaren ebazpenean. Hala ere, guk gatazkaren ebazpenaz berba egiten dugunean terrorismoarekin bukatzeko moduaz berba egiten dugu.
|
|
|
JOAN den astean Ezker Batua, UA eta PSErekin bildu ondoren, aste honetan EH, EA eta EAJrekin bilduko da Ibarretxe lehendakaria. Ez da hor bukatuko Juan Jose Ibarretxeren elkarrizketa erronda eta, noiz ez bada esan ere ere, dagoeneko agertu du Espainiako Legebiltzarrean ordezkaritza duten taldeekin biltzeko asmoa; hauek
|
euskal
gatazkaz duten iritzi zehatza beren ahotik zuzenean jaso nahi du. Edozein modutan, gaurkoz behintzat, ez da ikusten Ibarretxek eratu nahi duten mahaia gauzatzeko baldintzen arrastorik.
|
|
|
Eta sinetsi daiteke dabilen ahots bakarra komunikabideetan sinetsi bezala dabilelako, eta orduan posmoderniak dakarren ideologien desegitearen teoria hori hainbeste zabaltzea esplikatu liteke bakarrik komunikabideetan lorito funtzioa betetzen duten asko daudelako. Niretzako, adibidez, momentu honetan
|
euskal
gatazkari dagokionez gatazkaren elementu indartsuenetariko bat komunikabideak eurak dira, salbuespen txiki txiki batzuk ezik. Diskurtsoa artikulatzen da pentsamendu bakar horrek dioena errepikatzean, eta horren kontra badago beste diskurtso bat berdin artikulatuta:
|
|
|
Espainiar Estatuan,
|
euskal
gatazkari dagokionez behintzat, botere legegileakez du gaur egun botere exekutiboa kontrolatzerik, ez eta hori botere judizialetikbereizterik ere. Dena dugu gubernaculum (agintea), eta inola ere ez jurisdictio (estatu boterearen kontrola).
|
|
|
Aipatutakoaren adierazgarri, besteak beste, honako hauek dira: prentsa nazionalistan argitaratzen ziren artikulu ugari,
|
euskal
gatazkaren nazioarteko dimentsioa azpimarratzen baitzuten; EAJk Eusko Idazkaltza Buruba sortu izana, kanpo propagandaz ardura zedin; hainbat naziotara egindako bidaiak; EAJk Europako Nazionalitateen Biltzarrean sartu eta urteko bileretan parte hartu izana (Ramon Bikuñaren esanetan," dar caracter mundialanuestro pleito" esan nahi zuen horrek);" Euzkadi Europa" goiburua erabili...
|
|
|
Alde horretatik, Renoko Unibertsitateko William Douglass irakasle ezagunak emandako hitzaldia argigarria izan zen: Espainiako media nagusiek
|
euskal
gatazka marrazteko darabiltzaten lauzpabost topikoen errepasoa egin zuen. Topikoak gezurtiak zirela azpimarratu zuen Douglassek, baina horrekin batera indartsuak ere badirela gogoratu zigun, eta ez dutela gatazka konpontzen laguntzen, alderantziz baizik.
|
|
2001
|
|
|
ETAk euskal gizarteak erabakitakoari men egingo balio, euskal gizartearen borondatea errespetatuko balu, hiltzeari eta giza eskubideak urratzeari utzi lioke. Eta HBk horixe exijitu lioke ETAri, eta egiten ez duen bitartean, indarkeriatik alden tzen ez den bitartean,
|
euskal
gatazka politikoari irtenbide negoziatua eman ahal izateko behar den bazterketarik eta baldintza politikorik gabeko elkarrizketa ezin izango da martxan jarri. Izan ere, horretarako bide baketsu eta demokratikoekiko hizketakide guztien konpromisoa behar da.
|
|
|
Beraz, hiru astetan zehar hitz egiten egon eta gero, adostasunak hasieratik zeudenak ziren: giza eskubideekiko errespetua, eta elkarrizketa eta autodeterminazioaren aldeko apustua
|
euskal
gatazka gainditzeko.
|
|
|
BAINA
|
euskal
gatazkaren inguruan diagnostiko berdina izatea arrazoi nahiko ahal da EAJ EA koalizioarekin bat egiteko. Merezi al du gure programari uko egitea hurrengo Eusko Jaurlaritzan sail bat izatearren?
|
|
|
Gauzak horrela, EAJ eta EAren estrategiak sorgin gurpil zoro batean kateatzen du
|
euskal
gatazkaren konponbide balizkoa. Euren autonomismo eta partizionismoan harrapaturik, kontsultaren aukera behin eta berriro atzeratzen dute zorabioa sortzen dien estatuekin edozein enfrentamendu maila saihesteko.
|
|
|
Gatazkaz hitz egiteko, lehenbizi, hitzen zehazpena adostu dugu denon artean. Zer da
|
euskal
gatazka. Nazionalista batzuek dioten bezala, Euskal Herria eta Espainiako edota Frantziako estatuaren arteko gatazka?
|
|
|
|
EUSKAL
GATAZKAREN BEGIAK
|
|
|
Nazio gatazkaren,"
|
euskal
gatazka" deitu ohi dugunaren, izaera politikoa Euskal Herriaren nortasunaren aldeko jarduerez jabetzen da, hein handi batean, baita nazio eta kultura eraikuntza prozesuaz ere. Normala da hala gertatzea, neurri politikoak baitira nazioaren iraupenaren beraren eta, arrazoi handiagoaz, nazio eraikuntzaren giltzarria.
|
|
|
|
Euskal
gatazkaren eremuan, oso leku garrantzitsua betetzen dute hedabideek. Hau dugu gatazkaren eragile guztiak bat datozen irizpide bakarrenetako bat.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, estereotipoz eta kalifikazio interesatuez beterik daude hedabideen postu eta funtzioari buruz egiten diren analisiak. Halatan, hedabideak
|
euskal
gatazkaren aurrean jokatzen ari diren papera sakon aztertzea da liburu honen helburua.
|
|
|
Trantsizioaren hasieratik beretik, EAE eta Nafarroako hedabideen informazio politikoko leku gorena bete du
|
euskal
gatazkak. Eta gai honek oso garrantzi handia hartu du, halaber, beren hedatze esparrua estatu osoa edo, bestela, soil soilik Euskal Herritik kanpoko Autonomia Erkidegoak hartzen dituzten hedabideetan ere.
|
|
|
Hiru gai nagusitara biltzen dira hedabideek
|
euskal
gatazkan jokatu duten paperaren gainean egiten diren azterketak, balorazioak eta jendaurreko adierazpenak: informazio tratamendua eta informazio horren gizarte eragina ditugu lehenengo biak; hirugarrenak aurreko biak zeharkatzen ditu hein batean eta hedabideek gatazka egoeretan bete behar duten funtzioa, hedabideen jarduera gidatu behar duten portaera etikoak, aipatzen ditu.
|
|
|
|
Euskal
gatazkaren informazio garrantziaren, eta ematen zaion tratamenduaren, arrazoiak aztertzerakoan, bi ikuspegi kontrajarri azaltzen dira eskuarki:
|
|
|
Areago, bazter utzi dute hedabideei sistema politikoaren eta gizartearen arteko bitartekari funtzioa egokitzen dion ideia tradizionala. Izan ere,
|
euskal
gatazkak argiro eraku  tsi du liskar politiko sozialen tratamenduan harantzago jo duen kazetaritza mota. Kasu honetan, gehiegitan itxuratu da informazioa propaganda psikologiko gisa, antz handia izan du askotan gatazka politiko larrietan edo gerra egoeretan egiten den informazio moldearekin.
|
|
|
Hedabideek berezko interesak eta dinamikak dituzte, baita beren ikuspegiak behin eta berriro Estatuen tesien ondoan lerrokatzen direnean ere, eta horrelakoa da aztergai dugun kasua. Berezko interes eta dinamika horiek kontuan hartu gabe, ezin ulertuko genuke, esate baterako, hedabideek
|
euskal
gatazkari hain hertsiki loturik dagoen gai batean, GAL kasuan hain zuzen ere, jokatu duten paper guztiz erabakigarria Estatuaren legitimitatea ahultzerakoan.
|
|
|
Baina, era berean, eragin hori kontestatu, deuseztatu edo indartu (baina betiere kutsatu) egiten da beste faktore batzuengatik: sineste sistemak eta norberaren aldez aurreko jarrerak, pertsonen arteko sareen bitartez bideratzen diren talde praktikak edo esperientziak (familian, txokoan, lantokian, ikastetxean...), gizartea" iritzi erreferentzia" gisa zeharkatzen duten elkarte eta instituzio sareak (eliza, alderdiak, sindikatuak, mugimenduak, klubak edo bertsolarien mundua bera,
|
euskal
gatazkaren arlo honetan eragin sare gisa diharduena).
|
|
|
Kontestu bikoitza hartu behar du kontuan hedabideek euskal gatazkaren,
|
euskal
gatazkarekin loturiko berrien tratamenduaren eta haren eraginaren aurrean jokatzen duten papera aztertuko duen metodologiak:
|
|
|
Harreman hauek hemen aztertzen ari garen gaitik,
|
euskal
gatazka politikotik, harantz doaz. Harreman horiek gorpuzten diren beste informazio esparru batzuk ere hartzen dituzte.
|
|
|
nazioarteko liskarren tratamenduarekin hasi, eta kirolaren tratamenduarekin buka. Kazetaritzaren aldaketa orokor horiek zuzeneko eragina dute, bistan da,
|
euskal
gatazkaren gaineko informazioaren tratamenduan. Eta horiek gatazka honen informazio tratamenduari begira bereziki diseinaturiko kazetaritza moldeak ez badira ere, garbi dago gatazka horrek bere eragina ere baduela informazio tratamendu horretan hain modu berezian azaltzen diren joeren gainean.
|
|
|
Halatan, desberdina da Euskal Herrian eta Espainiako estatuaren gainerako lurretan hedabideek
|
euskal
gatazkaren aurrean duten eragina. Estatu mailan, erreferentzia politiko sozial nagusietatik eta gizarte ingurutik beretik sorturiko ikuspegia bat dator modu positiboan hedabideenarekin, eta askoz ere handiagoa da hedabideek jendeak gatazkari buruz dakienaren eta ezagutzen duenaren gainean duen eragina.
|
|
|
Era berean, begi bistakoa da
|
euskal
gatazkan hedabideek elkarren artean erreferentzia gisa jokatzen duten papera, hedabide batzuen portaerak besteenean duen eragina. Azkenaldi honetako kazetaritzari begiratu bat egin eta argiro ikusiko dugu liskarraren gainean nagusitu diren arau eta balioak lege kontestaezintzat hartzen direla oro har.
|
|
|
Kontestu bikoitza hartu behar du kontuan hedabideek
|
euskal
gatazkaren, euskal gatazkarekin loturiko berrien tratamenduaren eta haren eraginaren aurrean jokatzen duten papera aztertuko duen metodologiak:
|
|
|
|
EUSKAL
GATAZKAREN BEGIAK
|
|
|
|
EUSKAL
GATAZKAREN BEGIAK
|
|
|
Hedabideei dagokienez, ordea, aise aurreikustekoak ziren ondoriook. Izan ere,
|
euskal
gatazkak leku handia zuen hedabideen agendan ETAk su etena iragarri baino lehenago ere, eta uste izatekoa zen gerora ere berdintsu jokatuko zutela hedabideek gai horrekiko. Eta horixe da, hain zuzen ere, egileak obra honetan zehatz mehatz, sakon eta ausart, jorratzen duen gaia:
|
|
|
Eta horixe da, hain zuzen ere, egileak obra honetan zehatz mehatz, sakon eta ausart, jorratzen duen gaia: hedabideen
|
euskal
gatazkarekiko jokabide aldakorra, hasi Tran  tsizioaren lehen urteetan, eta 1998ko su etena arte. Azterketaren emaitzen balioa, beraz, ez da egileak aztergai duen aldira mugatzen.
|
|
|
Azterketaren emaitzen balioa, beraz, ez da egileak aztergai duen aldira mugatzen. Aitzitik, su etenaren ostean hedabideek
|
euskal
gatazkarekiko hartu duten jokabidea ulertzeko ere ezinbestekoak dira Idoyagaren kontsiderazioak.
|
|
|
* Hedabideak eta
|
euskal
gatazka
|
|
|
Azkenik, kazeta informazioak
|
euskal
gatazkaren agerraldi eta plano guztietan parte hartu bazuen ere, Trantsizioko lehen urteetan, tentsio handiko uneak izan baziren ere (Ryan eta Arregiren hilketak, Otsailaren 23a...), informazio horren tonua eta tratamendua kazetaritza molde klasikoago bati zegozkion eta urrun zeuden, beraz, arestian aipatu dugun" salbuespen garaiko" kazetaritza molde hartatik (ondoko lerroetan ikusi aha... EITBren informazio ereduak ekarri esanguratsu bat egiten zuen informazio molde patxadatsuago horren alorrera; hedabide berrien zailtasun guztiengatik ere, hedabide horien esparru sinbolikoa behin baino gehiagotan euskaldunen ikuspegi etnizista batek mugatzen bazuen ere, sorturiko informazio eredua ez zen horren manikeoa.
|
|
|
Zalantzarik gabe, kazetarien jarrera militantea justifikatua dago galderaren lehen zatian aipatzen diren kasuetan. Baina horietan ere,
|
euskal
gatazkari eta haren ondoko indarkeriari buruzko informazioan inolaz errespetatu ez ziren irizpide ba  tzuk hartu behar dira gogoan: ez ekintzarik isildu ezta desitxuratu ere; kontatzen denaren egia ziurtatu; jendeari" biolentoen" egiazko iritziak ezagutzeko bidea ez itxi; informazioa eta iritzia bereizi; gatazka horien oinarrian dautzan arrazoiak ulertarazi; poliziak edo gobernuak iragazitakoak frogaturiko ekintza gisa agertzeari uko egin, faltsuak direla seguru gaudenean batez ere; gaia herritarren eskubide eta askatasunak murriztu nahian erabiltzearen kontra azaldu.
|
|
|
Ideologia profesionala eta iturri instituzionalak erabil  tzen diren modua ez dira soil soilik
|
euskal
gatazkaren edo arma indarkeriaren kazetaritza tratamenduaren atalak. Kazetaritzaren joera orokorrak dira eta ez dagozkio soil soilik manipulazio politikoaren paradigmari.
|
|
|
Kazetaritzaren joera orokorrak dira eta ez dagozkio soil soilik manipulazio politikoaren paradigmari. Halaz ere, fun  tsezkoak dira
|
euskal
gatazka nazionalaren informazio tratamenduan hedabideen sistemaren eta sistema politikoaren arteko eraginak eta mendekotasunak ulertzeko.
|
|
|
kazetaritzaren arau tradizionalak, titulazioak, informazioaren eta iritziaren arteko aldea, iturrien egiaztatzea, datuen kontrastea, eta abar, inoiz baino baztertuago egon ziren; Barne Ministerioaren albiste iragazteak ohiko zerbait bihurtu ziren. Ikuskizunak hartu zuen informazioaren ordea (irainez beteriko tertuliak, trajediaren telebistaren bidezko bisualizazioa, pentsamendu libreari ezarritako mugak, norberaren bizitzaren inbasioa...), eta era korrosiboan kutsatu zuen joera horrek
|
euskal
gatazkari buruzko informazio politiko guztia.
|
|
|
Deitura hori ematen zaio hedabideen eta Iritzi Publikoaren eratze prozesuaren arteko harremanen gainean dagoen teoria aipatuenetako bati 15 Espiralaren metaforaren bidez adierazi nahi da nolako eragina duten gugan gai eztabaidatsuetan geure ustez iritzi giro nagusia denak eta haren pertzepzioak. Bistan da
|
euskal
gatazka eta ETAren arma indarkeriaren aurreko jarrera gai eztabaidatsuak direla, gai horien aurrean jarrera eta argudio desberdinak, are kontrajarriak, erabiltzen direla.
|
|
|
Uztaileko egun dramatikoen ondoko hilabeteetan
|
euskal
gatazkaren tratamendu molde bakar bat sendotu zen hedabide gehienetan: Ermuko espiritua deitu zena alegia.
|
|
|
1998ko irailak ondorioak oraindik erabat finkatu gabe dituen bira bat zehaztu zuen
|
euskal
gatazka nazionalaren historian. Lizarrako Akordioa sinatu eta ETAk mugarik gabeko su etena aldarrikatu zuen bere aldetik.
|
|
|
Luhmanen arabera, komunikazio publiko horren jatorrian sistema politikoa bera dagoen arren (izan ere, guztiz funtzionala da sistema politikorako gaien" murrizte" hori, herritarren interesak biltzeaz gainera, haien arreta ere biltzen baitu), tresna pribilejiatuak dira hedabideak publizitaterako duten gaitasunagatik. Zentzu horretan, okerrik gabe esan dezakegu hedabideek arazoen konplexutasuna murrizteko funtzioa bete dutela, bake prozesua eta
|
euskal
gatazkaren konponbidea" nazionalismoa versus demokrazia" gaira bildu eta murriztu dutelako. Espainiako estatuko sistema politikoko indar nagusien mesedetan jokatu dute horrenbestez.
|
|
|
Hedabideen sistematik beretik funtzio hori bete ahal izateko baldintza gisa errepikatu ohi diren arauek 28 behin eta berriro dioskute kazetaritzak gatazken kausak aztertu eta gatazka gainditzeko bideak proposatu behar dituela, gatazka horien konponbidean herritarren partaidetza bultzatu behar duela eta bere autonomia profesionalaren aurkako presio mota ororen aurka jardun behar duela. Printzipio horiek oso urrun daude hedabideek
|
euskal
gatazkaren aurrean, ETAren su etenaren aurretik eta ondoren, beren lekua zehaztu zuten eta egun zehazten ari diren moduetatik.
|
|
|
Era berean, esan dezagun mundu osoan informazioaren profesionalen jarduera esparrua 29 zehazteko onartzen diren kode etikoak edo" deontologikoak" sistematikoki ez direla
|
euskal
gatazkan bete. Bere funtzio demokratikoaren erabateko haustea aurkezten du kazetaritzak eskaintzen duen koadroak.
|
|
|
|
Euskal
gatazkaren konponbidea ez dago hedabideen eskuetan. Egia da.
|
|
|
Hedabideek egun
|
euskal
gatazka politikoaren aurrean daramaten politika dementziala aldatzea, gure gizarteari dagokion arazoa ere bada, bi zentzutan behinik behin:
|
|
|
Dioten"
|
euskal
gatazkaren" muina bihurtua zen gasna, eta partikulazki ardi gasnaren inguruan eramaten ziren eztabaidak, borrokak eta aterabideak. Esnearen prezioaren apaltzea, haragiaren kutsadura, erremedioen gastuak, hobekuntza genetiko sailak, euskararen galtzea baino zarata handiagoarekin, deitoratzeko manifestaldiak antolatzen ziren, letxeria okupazioak, gehienek irratien bidez hurbiletik segitzen genituenak.
|
|
2002
|
|
|
ETAko kideek pertsona bati bi tiro buruan sartzen badiote, kotxe bonba bat leherrarazi edo enpresariei zerga kobratzen badiete ez da ekitaldi hauek gustukoak dituztelako ez, beraientzat izugarrizko sakrifizioa da horrelako ekintzak egitea. Baina, beraiek ez badituzte egiten, nork mantenduko du piztuta
|
euskal
gatazkaren sua?
|
|
|
Horiekin batera, egoera politikoaren salaketa ere burutu ohi du askotan mota honetako eleberriak (ad: Peru Leartzakon gatazka existentzialista ez ezik,
|
euskal
gatazka politikoa ere garrantziko gaia da). Adituen arabera, eleberrigintza sozialaren jatorria XIX. mendeko errealismoan eta naturalismoan legoke.
|
|
|
Gure artean badira, noski,
|
euskal
gatazkaren alde bat edo beste aztertu duenikerketaren bat11, edota horren inguruko doktorego ikastaro bakan batzuk. Unehonetan, EHUren baitan badira, guk dakigula, behinik behin?
|
|
|
Bestalde, azken urteotan ugaritu egin dira euskal unibertsitate desberdinenbabespean, eta
|
euskal
gatazka aintzat hartuta, antolatu diren Lan Jardunaldiak, mahai inguruak eta hitzaldiak.
|
|
|
Atal hau ezin dugu amaitu, duela hamar urte? 1991ko irailean, alegia?
|
euskal
gatazkaren konponbidea bilatze aldera izan zen ekimena aipatu gabe.Gernika Gogoratuz taldearen bitartez gauzatu zen eta Washington go GeorgeMason unibertsitatea izan zen babesle eta antolatzaile. Euskal Herritik 8.000kilometrora, telebistako kameretatik urrun, lehenbiziko aldiz, euskal alderdiguztietako ordezkariak bilduta egon ziren astebetez euskal gatazkaren konponbideaaztertuz.
|
|
|
Atal hau ezin dugu amaitu, duela hamar urte? 1991ko irailean, alegia, euskal gatazkaren konponbidea bilatze aldera izan zen ekimena aipatu gabe.Gernika Gogoratuz taldearen bitartez gauzatu zen eta Washington go GeorgeMason unibertsitatea izan zen babesle eta antolatzaile. Euskal Herritik 8.000kilometrora, telebistako kameretatik urrun, lehenbiziko aldiz, euskal alderdiguztietako ordezkariak bilduta egon ziren astebetez
|
euskal
gatazkaren konponbideaaztertuz. Topaketa hark ez zuen segidarik izan eta, bistan denez, ez zutenakordiorik lortu.
|
|
|
1 Premia handia izan arren, Euskal Herriko unibertsitateek ezer gutxiegin dute
|
euskal
gatazkaren konponbidea, maila akademikotik, bilatzealdera. Euskal gatazkaren inguruko ikasketek oso isla txikia izan dute, orain arte, behintzat?:
|
|
|
1 Premia handia izan arren, Euskal Herriko unibertsitateek ezer gutxiegin dute euskal gatazkaren konponbidea, maila akademikotik, bilatzealdera.
|
Euskal
gatazkaren inguruko ikasketek oso isla txikia izan dute, orain arte, behintzat?: zenbait ikerketa, doktorego ikastaro bakan batzuketa aldian behin antolatzen diren lan jardunaldiak eta mahai inguruak.Horixe da jaso dugun uzta osoa.
|
|
|
2
|
Euskal
gatazka ezezaguna da mundu osoko unibertsitateetan. Aldehorretatik, Internet sarean egin dugun arakatze lanaren ondorioz, ezer gutxitopatu dugu.
|
|
|
Dauden ekarpenak, oso bakanak izateaz gain, ez daudesistematikoki maila akademikoan kokaturik.
|
Euskal
gatazka ez dago, ezeuskal unibertsitateen agendan, ezta munduko unibertsitate garrantzitsuenen agendan ere. Ez da gauza bera jazotzen, adibidez, Ipar Irlandan, Ekialde Ertainean eta Chiapasen gertatzen ari diren gatazkekin, ugaribaitira horien inguruan dauden ikasketak eta programak.
|
|
|
Ez da gauza bera jazotzen, adibidez, Ipar Irlandan, Ekialde Ertainean eta Chiapasen gertatzen ari diren gatazkekin, ugaribaitira horien inguruan dauden ikasketak eta programak.
|
Euskal
gatazkarekiko kanpoko ikertzaileen eta unibertsitarioen arreta piztea helburu izanbadaiteke ere, horrek ez du estali behar gure unibertsitateek duten arduraeta konpromisoa.
|
|
|
Izan ere, Euskal Herriko historia, neurri batean, bi nazionalismoren arteko lehia izan da (eta bada). Beraz, euskal nazionalismoaren izaera ulertu ahal izateko, beharrezkoa iruditzenzait bere lehiakidearen bilakaera ere aztertzea; bai euskal gizartearen barruan, eta bai Madrilgo alderdi politikoek euskal nazionalismoarekiko (eta, oro har,?
|
euskal
gatazkarekiko?) izandako jokabideari dagokionez ere. Mailateorikoan, Borja de Riquer ek zenbait hipotesi interesgarri planteatu ditu, eta ideia horiek euskal abertzaletasunaren sorrerarekin lotzen saiatu garagu.
|
|
2003
|
|
|
New Yorkeko Dorre Bikien aurkako atentatuak informazioan izan duen eragina aipatu zuen.
|
Euskal
gatazka munduko beste gatazkaren testuinguruan kokatu zuen. Egungo globalizazio garaian bere hitzetan terrorismoaren agerpen ezberdinak daude, baina ETAk burutzen duenari terrorismoa ere deitu behar zaiola esan zuen:
|
|
|
|
Euskal
gatazkari irtenbide bat aurkitzeko foro bat burutzen ari zarete aurten. 6 ekitaldietatik lau egin dituzue, beste biak uda ostean burutuko dira.
|
|
|
Sufrimenduaren mapa (osatugabea) liburua, Euskal Herrian 1968tik aurrera indarkeriak, giza eskubideen bortxaketek, eta askatasunaren aurkako erasoek sortutako oinazea oinarri duen datu bilketa irekia da, eta
|
euskal
gatazkaren eraginez mina sentitutako guzti guztiak hartu nahi izan ditu kontuan, zeharo alboratuz pairatzaileak gatazka horren zein aldetara lerratutakoak diren. Euskaraz eta gaztelaniaz eskaintzen da bere mamia euskarazko bertsioa Xabier Aranburu" Artzai" ri zor zaio, baina edozein dela ere Sufrimenduaren mapa (osatugabeak) dioenaz jabetzeko hautatzen den hizkuntza, eta edonor irakurlea, ziur egon daiteke berak maite dituenen sufrikarioa ikusiko duela bertan islatua… baina baita bere arerioena ere!
|
|
|
Baina giza eskubideen urraketa hain da ugaria miseria dela, gizarte injustiziak, genero bortxakeria... sufrimendu hori guztia ez zitzaiola liburu bakar batean sartzen. «Horregatik, lan honetan
|
euskal
gatazkak eragindako sufrimendua jasotzera mugatu naiz», dio bere egileak.
|
|
|
Baina hori oso arazo larria da, batzuek ez dutelako onartu nahi besteek sufritzen ari direna, eta alderantziz. Nire iritziz, denok saiatu genuke besteak errespetatzen, eta horrekin ez dut esan nahi ideologia aldetik besteekin ados egon behar dugunik, baina bai haien sufrimendua ulertu genukeela, zeren
|
euskal
gatazkari irtenbideak bilatu nahi badizkiogu, beste pertsona horien sufrimendua ere kontuan hartu da, milaka pertsonaz hitz egiten ari baikara!».
|
|
|
Ikerketa hamaika atal nagusitan banatuta dago: 1968tik aurrera
|
euskal
gatazkaren eraginez hildako guztiei buruzko datuak biltzen ditu Ormazabalek lehenbizikoan. Bahituei eta desagerrarazitakoei eskaintzen die bigarrena.
|
|
|
Gernikako herriak estreinatu berri du Bakearen Museoa eta, paradaz balia, begiratu ditut ikusliarrentzat lau hizkuntzatan argitaratu dituzten pertsona, alderdi edo elkarte ezagun batzuen oharrak
|
euskal
gatazkari buruz.
|
|
|
Lehen ikuspegia Gernikako paperetan, hain argi bederen? aurkituko ez duzuna, zaila baitzaio euskal herritar edozeini bere herritartasuna ukatzea, atzerritar batek adieraziko dizu errazkiago, erranez, delako
|
euskal
gatazka hori ez dela espainolen ez frantsesen egitekoa, euskaldunen arteko gerla baizik eta, ondorioz, senitarteko liskarrak oro bezala, poliziari dagokiola gaizkileen zentzatzea. Horretan amaitzen da maizenik elkarrizketa.
|
|
|
Baina Javier Sadabak bi ikuspegi horiek zituzkeen gogoan ohar hau egitean:
|
Euskal
Gatazka bi puntutan laburbildu ohi da: alde batetik, euskaldunek ezin izan dituzte euren orientazio politikoaz dituzten nahiak adierazi.
|
|
|
Urrun gaude zorigaitzez! Hor baitago beti bizi
|
euskal
gatazka, gure gatazka.
|
|
|
Euskarazko egunkari bakarraren itxierak gure egoera soziopolitiko liskartsua du abiapuntu. " Gerra guztiek uzten dute arrastoa hizkuntzan", zioen Joxe Aranzabalek (www. sustatu. co m), eta
|
euskal
gatazkak ere seinalea utzi nahi izan du gure hizkuntzan.
|
|
|
|
Euskal
gatazkaren begiak. IDOYAGA, Petxo.
|
|
2004
|
|
|
Batzuek PSOEren garaipenean jarrita dute itxaropena. Nik ez dut uste PSOEk irabaziko duenik, baina horrela izanda ere,
|
euskal
gatazkaren konponketa ez da Madrilgo Gobernua eskuratzen duenengandik etorriko. Konponbidea gure artean, hain anitzak garen euskal herritar guztien artean bilatu behar dugu.
|
|
|
|
Euskal
gatazka. Madrilgo gizarteak sinesten al du komunikabideek gugatik diotena?
|
|
|
Zer klabetan ulertzen duzu
|
euskal
gatazkaren egungo egoera?
|
|
|
Norainokoa ordea? Aldaketa giroa bizi da Estatuko politikagintzan eta esperantza izpiak ere agertu dira
|
euskal
gatazkari dagokionez. Erreala ote esperantza hori?
|
|
|
Erreala ote esperantza hori? Jose Luis Rodriguez Zapaterok desafio handiak izango ditu esku artean, besteak beste,
|
euskal
gatazka politiko eta bortitzari orain arte eman ez zaion irtenbidea bultzatzea. Helduko ote dio?
|
|
|
Gernika eta Alemaniaren arteko berradiskidetzetik abiatuta, munduan izandako hainbat bake prozesuk hartuko dute protagonismoa: Hegoafrika, Ipar Irlanda… Haraxeago, Picassoren Guernica gogoangarria erabiltzen da giza eskubideez hitz egiteko, eta azkenik
|
euskal
gatazkaren nondik norakoak agertzen zaizkigu. Honezkero, hirugarren galderaren erantzuna ere emanda dago.
|
|
|
Goazen orain euskal mundura eta has gaitezen honako proposamen honekin: baliteke
|
euskal
gatazkak beti bezain gatazkatsu izaten jarraitzea, baina agian ez lehen bezain bortitz. Hau da, ez dut uste gatazka amaituko denik »bortizkeriaz haratago doan zerbait den heinean, kultura eta sentimendu nazionalen arteko konfliktoa den neurrian» baina ETAren ondorengo fase batean sartzen ari dela edo, bederen, sartzeko aukera daukala iruditzen zait.
|
|
|
Bi elkarrizketa txanda egin dituztela aipatu dute eta orain eragileek ahoz esandakoak idatziz biltzea nahiko lukete; idatzizko ekarpen horiek jasotzera bideratuko dute azaroa eta, ondoren, bi hilabeteko epean eztabaidarako gutxieneko edukiak bilduko lituzkeen agiri bat aurkeztuko dute. Nazio Eztabaidagunearen adarretakoa da batzorde hau eta bere bozeramaileen aburuz,
|
euskal
gatazkari buruz inoiz izan den mintzakidetza mailarik zabalena lortu dute.
|
|
|
Azkenik, ezin dut ahantzi,
|
euskal
gatazkaren konponbidea ekarriko duen elkarrizketa alde anitzarekin batera, ezinbestekoa jotzen dudala abertzaleon arteko elkarrizketa eta adostasuna. Luxu handiegia baita abertzaleontzat erabili behar ditugun tresnen inguruan adostasunik ez izatea eta herriari eskaini behar diogun egitasmoaren inguruan gutxiengo adostasunik ez edukitzea.
|
|
|
Gaztesareak jakinarazi duenez, foroaren" sasi hausnarketa" salatzeko deitu zuten atzo, Leioako EHUko campusean, Leizaola Fundazioak antolatuta “Bake bidean/
|
euskal
gatazkaren inguruan” lelopeko mahai ingurua egiten ari ziren lekuan amaitu zen manifestazioa. Izan ere, bertan" hainbat ahots isilaraztea" egotzi zieten antolatzaileei," hitzaldi horrek funtsean zuen hutsune nabarmena argi eta garbi azaleratuz".
|
|
|
Biktima bat da;" Zangoak eta besoak/ Falta ditut/ Ebaki dizkidate", esaten digu(" Poeta bat nere erraietan"), Arestiren Harri eta Herri gogoratuz. Bat egiten du
|
euskal
gatazkaren ondorioak pairatzen dituzten biktimekin: herriaren alde borrokatzea hautatu dutenak, presondegietan direnak, ihesean eta klandestinitatean bizi direnak, borrokan bizia eman dutenak... eta oro har zuzenean edo zeharka gizartearen injustiziak sufritzen dituztenak; guztiak dira bereizerdia renhaurrak (HH, 117 or.).
|
|
2005
|
|
|
Bai Nafarroa Bai, bai ezker abertzale ortodoxoa. Batzuk koalizioari eutsi eta zabaltzeko asmoz, bertzea Nafarroa
|
euskal
gatazkaren gakoa delakoan. Ez dakit gakoa hori den, baina bai izan lukeela, behintzat, alderdi horien norgehiagokaz ahazteko eszenatokia, nafar euskaltzale eta aurrerakoi gehienak erakarriko badituzte:
|
|
|
Hik Hasiren Udako Topaketa Pedagogikoetan, clown eta ipuin kontaketa eskolak eskainiko dituzte eta artearen eta literaturaren txokoak antolatu dituzte, Jose Luis Zumetaren, Bitoriano Gandiagaren, Juan Luis Zabalaren, Eider Rodriguezen eta Karmele Jaioren obra hobeto ezagutze aldera. Udako Euskal Unibertsitateak espresio dantzari, ipuin kontalaritzari eta
|
euskal
gatazkak euskal literaturan duen islari buruzko ikastaroak apailatu ditu, besteak beste. EHUren VI. Arte eta Kultura Topaketetan, dantza garaikidean, arte garaikidean nahiz kantagintzan sakondu ahal izango da.
|
|
|
Baina ez dago ukatzerik, sintesi modura kontzeptu bat jorratzea egoki balitz, hori" gatazkarena" izango litzatekeela. Aukera historikoa baitaukagu esaldia gastatu ez baldin bada behintzat XIX. mende hasieratik Cadizeko Gorteetatik hain zuzen ere piztu zen
|
euskal
gatazkari konponbidea eskaintzeko. Garai hartan ezarri zen Espainiaren nazio subiranotasun zatiezina, eta gure herriaren ukapen bortitza.
|
|
|
|
Euskal
gatazkan nazioartearen aipamena egiten da askotan. Nazioartea esaten dugunean argitu beharreko puntuak bi dira nire aburuz:
|
|
|
|
Euskal
gatazkarekiko, nazioarteko komunitatearen funtzioak bi dira nagusiki: lehendabizikoa bultzada eta bigarrena bermea.
|
|
|
P. Idoiagak eta T. Ramirez de la Piscina k?
|
euskal
gatazka, deitutakoa aztertuondoren gogoratu zutenez, hemen aurkeztutako gatazkan gertatu bezala, «egitekogarrantzitsu asko daude hedabideen esku:
|
|
|
|
Euskal
gatazka, prentsaren portaera eta herritarren iritzia() Idoiaga, P.; Ramirez de la Piscina, Tx., Uztaro 42, 85
|
|
2006
|
|
|
Gainera, umorez gerturatzea gai serioak arintzeko modua ere bada.
|
Euskal
gatazka edo kale borroka bezalako gaiekin umorea egin ahal izatea saioaren lorpena dela aitortu dute gidoilariek. Muga non dagoen?
|
|
|
Izan ere, bien interpretazio irizpideek parte guztientzako egokiak diren konponbideak bilatzen dituzte bake sozialaren eta justiziarekin batera. Fenomeno bera
|
euskal
gatazkaren markoa den Zuzenbide Konstituzionalari egotzi dakioke, bai Espainiako eta Frantziako maila konstituzionaletan, bai Europako Batasunaren maila makro konstituzionalean. Gauza bera esan daiteke Nazioarteko Zuzenbideaz, ezinbesteko arloa baita erabakitasun askea bezalako gaiak lantzeko eta errealitate berriak onartzeko, edozein dela euren jatorria.
|
|
|
Zuzenbideak, politikak eta gelditzen zaigun sen onak argi adierazten digute euskal arazoa ez dela euskalduna bakarrik; jakina, ETA erakundearen arazoa ere ez da arazo espainiarra bakarrik, euskalduna izateaz gain.
|
Euskal
gatazkaren parte diren elementu eta zauri historikoek ezin dute inoren ondare esklusiboa izan, horrek gatazkaren eta bere adarren irakurketa zeharo distortsionatzen baitu. Ziurrenik, hori izango da gure auzi politikoa konpontzeko beste gakoetako bat.
|
|
|
Eremu labainkorrean barneratzeko gonbidapena onartu zuten, izan ere, liburuhonetan biltzen diren idazle eta kritikariek?
|
Euskal
gatazka euskal literaturan, izenburupean Miarritzen 2005eko uztailean egindako ikastaroan parte hartzekogonbita onartzean. Kizkia eskuan, luma hatz artean, inoiz bainoago maldan zeudeneta dauden sagarren bila abia zitezen zen gonbita.
|
|
|
Nondik abiatu
|
euskal
gatazka eta literatura harremanetan jartzerakoan. Zer dulehengai idazleak?
|
|
|
Hiztegiaren eremua ere labainkorra gertatzen da maldako egoeretan, gatazka politikoko testuinguruan, kasu. ?
|
Euskal
gatazka, izendapenak ere jasoizan du kritika ez gutxi ere, baita ikastaro honen antolatzaileok ere, euskal gatazkaeuskal literaturan?
|
|
|
Eufemismora eta klixera jo beharrakberak salatzen du, agian, terminologia ere gudu zelaian sartua dela, esparrulabainkor, lausoan. Izan ere, zertaz ari gara
|
euskal
gatazkaz ari garenenean. Galdera horri literaturagileen ahotik erantzuten saiatzeko ahalegina ere bada eskuartean dugun bilduma hau, baina erantzun erabatekorik nekez topatuko duirakurleak. Ez da, inolaz ere, bat eta bera, gatazka, ri ematen zaion esanahia JonBenitoren. Ibilbide poetiko ideologikoa gatazkaren euskal poesian?
|
|
|
Batak XX. mendeko hamaika borroka politikoeta sozial biltzen ditu, gatazka? kontzeptuaren aterpera, gatazka aurrez aurredauden bi joera kontrajarri bezala ulertuz; bigarrenak borroka armatuarekin lotukodu hertsiki?
|
euskal
gatazka?, Euskal Herria gatazkarik duen Europako azkenherrialdea dela baieztatuz. Epaltzaren hitzetan gatazka gerraren beste izena baizikez da; Aritz Gorrotxategiren hitzaldian, berriz, euskal literatura garaikideak jorratubehar izan zuen lehen gatazka modernitatearena izan zela irakurriko dugu.
|
|
|
«Ene ustez
|
euskal
gatazka islatzen duen literatura egitea literatura engaiatua egiteada» dio irmo Hernandez Abaituak, bere engaiamendua nondik datorren azalduaurretik, eta euskal literaturaren inguruan sarri piztu (eta halaber itzali) ohi diren bieztabaida uztartuz: engaiamendua eta gatazkaren gaineko literatura.
|
|
|
Engaiamendua eta gatazkaren gaineko literatura aipatu orduko aireratzen denbeste galdera batek ere zeharkatzen ditu orri hauek: landu ote du behar besteeuskal literaturak
|
euskal
gatazkaren gaia? –gutxiegi eta txarto?, erantzungo dubatek, ongi eta modu anitzean egin duela besteak.
|