|
2001
|
|
|
ETAk euskal gizarteak erabakitakoari men egingo balio, euskal gizartearen borondatea errespetatuko balu, hiltzeari eta giza eskubideak urratzeari utzi lioke. Eta HBk horixe exijitu lioke ETAri, eta egiten ez duen bitartean, indarkeriatik alden tzen ez den bitartean,
|
euskal
gatazka politikoari irtenbide negoziatua eman ahal izateko behar den bazterketarik eta baldintza politikorik gabeko elkarrizketa ezin izango da martxan jarri. Izan ere, horretarako bide baketsu eta demokratikoekiko hizketakide guztien konpromisoa behar da.
|
|
|
Harreman hauek hemen aztertzen ari garen gaitik,
|
euskal
gatazka politikotik, harantz doaz. Harreman horiek gorpuzten diren beste informazio esparru batzuk ere hartzen dituzte.
|
|
|
Hedabideek egun
|
euskal
gatazka politikoaren aurrean daramaten politika dementziala aldatzea, gure gizarteari dagokion arazoa ere bada, bi zentzutan behinik behin:
|
|
2002
|
|
|
Horiekin batera, egoera politikoaren salaketa ere burutu ohi du askotan mota honetako eleberriak (ad: Peru Leartzakon gatazka existentzialista ez ezik,
|
euskal
gatazka politikoa ere garrantziko gaia da). Adituen arabera, eleberrigintza sozialaren jatorria XIX. mendeko errealismoan eta naturalismoan legoke.
|
|
2004
|
|
|
Erreala ote esperantza hori? Jose Luis Rodriguez Zapaterok desafio handiak izango ditu esku artean, besteak beste,
|
euskal
gatazka politiko eta bortitzari orain arte eman ez zaion irtenbidea bultzatzea. Helduko ote dio?
|
|
2008
|
|
|
Egia da Zapateroren ezezkoak ez dizkiola gauzak errazten, baina bide orriaren zortea kasu horretan ere hobea litzateke baldin eta hura Euskadin lortutako kontsentsuaren fruitua balitz. Izan ere,
|
euskal
gatazka politikoak lehenik eta behin zerbait eskatzen badu, hori geure arteko gutxieneko adostasun edo akordio nazional bat da. Gure korapilo politikoa askatu nahi badugu, lehenik geure artean jarri behar gara ados, zeren begi bistakoa da euskaldunen artean gatazkari buruz eta horren irteerari buruz ikuspuntu bat baino gehiago daudela.
|
|
|
Gure korapilo politikoa askatu nahi badugu, lehenik geure artean jarri behar gara ados, zeren begi bistakoa da euskaldunen artean gatazkari buruz eta horren irteerari buruz ikuspuntu bat baino gehiago daudela. Egia da
|
euskal
gatazka politikoak baduela baita kanpo dimentsio bat ere, Estatuarekin lotzen gaituena, hitz egin eta negoziatu beharrekoa, dudarik gabe.
|
|
2009
|
|
|
|
Euskal
gatazka politikoa konpontzeko prestutasuna iragartzea izango litzateke interesa izango zuen gauza bakarra. Herri honek dituen arazo politiko sakonak konpontzeko eta pertsona guztien giza eskubide guztiak babesteko asmo zintzoaren aldeko jarrera agertzea baino ez zuen txalotuko EAk, erantsi du.
|
|
|
Hiru multzo handitan bereiz daitezke Euskal Herriko kazetaritza politikoarengaiak: beste edozein herrialdetan ere eragile politikoen arteko botere borrokak sortzen duen informazioa, batetik;
|
euskal
gatazka politiko eta armatuarekin zerikusiaduten gertaera eta auzi politikoak, bestetik; eta gatazkaren ondoriozko indarkeriarekin zerikusia duten gaiak, giza eskubideekin lotura dutenak. Hiru multzo handihorietako informaziogaiak elkarrekin nahasten dira, noski, elkarren ondorio etaelkarren kausa baitira beti.
|
|
|
Arazo politikoarentzat,, desterrua?. Euskadi berezi egiten duen
|
euskal
gatazka politikoa, isilpera. Ez da nolanahiko aldaketa:
|
|
2010
|
|
|
EAJren, PSE EEren eta Batasunaren ordezkaritzek 12 bilera sekretu egin zituzten Loiolan, 2006ko irailaren 20tik azaroaren 15a bitartean. Helburua,
|
euskal
gatazka politikoa konponbidean jarriko lukeen oinarrizko akordio politikoa hitzartzea.
|
|
|
Adolfo Suarezek, Felipe Gonzalezek eta Jose Maria Aznarrek lortu ez zutena lortzeko aukera zuela sinetsi zuen Rodriguez Zapaterok.
|
Euskal
gatazka politikoa konponduko zuen gobernu presidentea bera izan zitekeela. Eta baietz erantzuteko agindu zion mezulariari.
|
|
|
Negoziatzen ari ziren akordioak gatazka politikoa konpontzeko bidean jarriko bazuen, akordio horren poderioz etorkizunean ezarriko ziren joko arau berriek aukera politiko guztiei atea zabaltzen zietela ziurtatu beharra zegoen.
|
Euskal
gatazka politikoaren funtsa zegoen hor. Abertzaleek behin eta berriro erabilitako argudioa da:
|
|
|
Parte hartze politikoak nazioarteko politikagintzan inplikatzea eskatzenzuen.
|
Euskal
gatazka politikoa ez zen gehiago espainol eta frantses estatuenbarne auzia izango eta, lehen aldiz, The Basque conflict is an internationalissue entzun zen New York etik Londresera. Zerbitzu ezkutuekin loturazuzena eta estua zuen nazioarteko zeregin diplomatiko honek; izan ere, Jaurlaritzako ordezkaritzen zereginen artean garrantzi handiko eginkizunazen europar eta amerikar estatuetako goi mailako politikagintzan inplikaziozuzena eta berezko agerrera izatea.
|
|
|
bergizarteratze printzipioari. Eta ordurako, 1998rako, beste pauso bat eman eta
|
euskal
gatazka politikoaren existentzia ukatzera iritsi zen. Beste hitz batzuetan esanda, Partido Popularrak emandako hitza jan egin zuen eta hautsi egin zituen Ajuria Eneako itunean onartu zituen printzipioak, Herri Batasunarekin izan ezik Eusko Legebiltzarrean ordezkatuak zeuden gainerako alderdi guztiekin batera sinatu zituen printzipio horiek berak.
|
|
|
Nire iritzian, besteak beste bi arazo nahastu zirelako huts egin dute ahalegin horiek guztiek: ETAren indarkeriaren arazoa eta
|
euskal
gatazka politikoaren konponbidea.
|
|
|
Erabakitzeko eskubidea,
|
euskal
gatazka politikoa konpontzeko giltza
|
|
|
|
Euskal
gatazka politikoak XIX. mendean du sorburua, espainiar Estatuak indarrez eta bere kabuz euskal lurraldeekiko harremana haustea erabaki zuenean; Euskal Herriaren eskubide historikoekiko begirunean eta askatasunezko loturan oinarritutako harremana haustea erabaki zuenean alegia.
|
|
|
Beraz, Autodeterminazio eskubidea, Euskal Herriaren erabakitzeko eskubidea da, munduko gainontzeko nazioek lagunduta,
|
euskal
gatazka politikoa behin betiko konpontzeko aukera emango digun giltza.
|
|
2011
|
|
|
Ibarretxek, berriz, ez zuen adierazpenik egin.Garaikoetxeak eta Ardanzak esan zuten ETAren indarkeriaren amaieraren ostean irtenbidea eman behar zaiola gatazka politikoari. Garaikoetxearen ustez, lehenik «premiazko» neurriak hartu behar dira, eta ostean
|
euskal
gatazka politikoa «lasaitasunez» aztertu da. Haren iritziz, «logikoak eta arrazoizkoak» diren neurrien artean daude ezker abertzaleak barkamena eskatzea ETAren biktimei, euskal presoen sakabanaketa amaitzea, Parot doktrina baliogabetzea, Arnaldo Otegi aske uztea eta Sortu legeztatzea, besteak beste.Ardanzak, berriz, zuhurtzia eskatu zuen ETAren ondorengo aroa kudeatzeko:
|
|
|
Berriz ere,
|
euskal
gatazka politikoa eramango du pantaila handira hemengo zinemagile batek. Imanol Uriberen antzera, lehen film luzeko gai izan zuen altsasuarrak.
|
|
|
nazio eraikuntza gutxiago, diote, eta jasangarritasun eta justizia sozial gehiago. Kontua ez da, ordea, datorkigun munduan burujabetza nazionalak?
|
euskal
gatazka politikoak, utzi behar liokeela borrokaren ildo garrantzitsu izateari.
|
|
2012
|
|
|
Patxi Zabaleta Aralarreko koordinatzaile nagusiak nabarmendu du «herria» dela
|
euskal
gatazka politikoa konpontzeko «protagonista». Manifestazioak argi utzi du hori, haren ustez:
|
|
|
Gure politikariak, joera desberdinetakoak? europar politikan integratuz joandira eta, duda barik,
|
euskal
gatazka politikoa moldatzea eragin du horrek, gutxienezekonomia gaiei buruz erabakiak hartzeko arloan.
|
|
|
Aurtengo edizioan ere," euskal gizartearentzat garai historikoak bizitzen ari garen honetan, politika kalera ateratzea da gure asmoa". Lehen mahai ingurua maiatzaren 14an izango da eta bertan
|
euskal
gatazka politikoaren konponbidean biktimek jokatu beharreko papera izango da mintzagai, baita garaile – galtzaile dialektika aproposa ote den ere.
|
|
|
Ez da zuzena pertsonen barru barruko gorabeheretan sartzea, eta, beraz, ezta gotzain bakoitzarenean ere. Horrela,
|
euskal
gatazka politiko eta armatuaren aurrean eta, ondorioz, bere kleroaren jokabidearen aurrean jardun zuten moduan jarduteko izan zituzten zioak ez ditugu inola ere epaituko.
|
|
2013
|
|
|
Bake eta Bizikidetza Planak, izan ere, 1960tik 2013ra arteko «biolentziak» aztertu eta ikertuko ditu. EH Bilduren aburuz, baina,
|
euskal
gatazka politikoaren hastapenak 1960ren aurrekoak dira. EH Bilduk agintzen duen Gipuzkoako Diputazioak martxan jarritako bizikidetza planak, esaterako, 1936a ezarri zuen ikerketen hastapen urte gisa.
|
|
2015
|
|
|
Langraiz bideko hogeitaka presoak gehituta, ia 730 euskal preso izango ziren guztira. Lau urte geroago, 2015eko urrian,
|
euskal
gatazka politikoarekin zerikusia zeukaten 430 presotik gora zegoen giltzapean: guztira EPPK-ko 424 kide zeuden espetxeratuta 2015eko urriaren erdi aldean? 329 Espainiako estatuan, 93 Frantziako estatuan, bat Alemanian eta beste bat Portugalen?, beste hiru etxean zituzten preso, eta EPPKtik kanpoko beste hainbatek ere preso jarraitzen zuten.
|
|
|
Fineandena fikzio dela zioskun Estik, eta Zalduaren ipuin bilduma bikainari ongi egokitzen zaio baieztapena. 38+ 1 ipuinez osatutako liburu honetan, errealitate/ fantasiaarteko muga ezinezkoa da, ezer baino lehen, hizpide.Ipuin asko «hemen» kokatuta daudela onartuta ere, batez ere
|
euskal
gatazka politikoari buruzko narrazioakbiltzen dituen bigarren atalekoak, Zaldua fantasiazbaliatzen da egunerokotasun edo errealitate deitzendugun horren pitzadurak azaleratzeko. Fikzioa, beraz, bizitza deitzen dugun horren egia eta miseriak azaleratzeko bide egoki gisara.
|
|
|
Beti jarraitu izan dut arretaz
|
euskal
gatazka politikoa. Distantzia izan arren, nire bizitzan presente izan da errealitate hori, batetik, Bilbon familia dudalako baina baita punk rock taldeen eraginagatik, eta Madrilgo hainbat sektoretan han bizitakoak oihartzun handia izan duelako eta izaten jarraitzen duelako.
|
|
|
EAJren barruan, Joseba Egibar, Juan Mari Ollora324 eta Gorka Agirre burukideek ordezkatzen zuten sektoreak, Ajuria Eneako Itunari uko egin gabe ere, alderdi batzuk egindako haren erabilera eta" irakurketa frentista" 325 zuzendu beharra ikusten zuen:
|
euskal
gatazka politikoa izaki Ajuria Eneako Itunak onartzen zuen legez— soilik alde batekoa ez zen irtenbide politikoa behar zuen, eta hori lortzeko HB eta ETA berarekin ere hitz egin beharra zegoen, bakea lortu eta Ezker Abertzalea barnean hartuko zuen kontsentsu berri bat eraiki ahal izateko; 1990ean Eusko Legebiltzarrak autodeterminazio eskubidearen inguruan onartutako ebazpena baliagarria gert... Ajuria Eneako Itunaren jardunbidearekin oraindik kritikoago azaltzen zen Itunaren bileretara joan gabe bi urte zeramatzan EA.
|
|
2016
|
|
|
Negoziazio gelara sartu zen ondoren Otegi, eta galdutako aukeraz aritu zen. Bateragune auzian preso() zeukatela hitzeman zuen, Argien aroa liburuan (Fermin Munarriz, Gara, 2012), kartzelatik irtetean itzuliko zela hara, bisita bat egitera.2006ko udazkenean Batasunaren, EAJren eta PSE EEren puntako ordezkaritzak bildu ziren Azpeitian (Gipuzkoa), Arrupe gogo jardunetarako komentuan, jesuitena da?,
|
euskal
gatazka politikoa konponbidean jartzeko asmoz. Ez zuten lortu akordio bat sinatzerik, gertu egon arren.
|
|
|
Pentsatzen dugu gure erakusketa hauek dolua egiteko modu bat direla».
|
Euskal
gatazka politiko eta soziala izan dute beren sorkuntzaren abiapuntu Nora Aurrekoetxea (1989, Bilbo) eta Laura Ruiz (1989, Bilbo) artistek azken urteotan, eta orain ere material horretatik abiatu dira Katalepsis erakusketako piezak sortzeko. Horregatik aipatu dute dolua.
|
|
2018
|
|
|
Klownklusioak egiten ikusi zintudan orain dela hiru urte,
|
euskal
gatazka politiko armatuari buruzko ikuspegi feminista lantzen zuen udako ikastaro batean, eta iruditu zitzaidan katarsi moduko bat gertatu zela, gai horietaz aritu ostean estu samar geundela denok, eta bat batean klownklusioei esker askatu egin ginela.
|
|
2019
|
|
|
Sanferminetako epaiketa hasi baino hilabete lehenago, Foro Sozialak8 izenburu berbereko ekitaldi sorta bat abiatu zuen. Hitzaldi eta konferentzia haien helburua zen
|
euskal
gatazka politikoaren historian indarkeria eta torturak sufritu zituzten emakumeen lekukotzak jaso eta aintzat hartzea. Emakumeen egia aitortu.
|
|
|
haren erailketaren 25 urteurrenean sortu zuten dokumentalaren proiekzioa. Hurrengoa, errepresioa, polizia indarkeria eta
|
euskal
gatazka politikoari buruzko mahai inguru bat izango da, azaroaren 9an, larunbatarekin, Lakuntzako kultur etxean. Bertan parte hartuko dute Fermin Rodriguezek, 1978ko Sanferminetan hildako German Rodriguezen anaiak; Eneko Etxeberriak, 1980an desagertutako Jose Miguel Etxebarria Naparra ren anaiak; Idoia Zabaltzak, 1985ean torturatu eta hil zuten Mikel Zabaltzaren arrebak, eta Nerea Zabalak, 1997an erail zuten Iosu Zabalaren arrebak.
|
|
|
44 minutu Azaroak 9, larunbata19: 00etan Mahai ingurua: errepresioa, polizia biolentzia eta
|
euskal
gatazka politikoa. Lakuntzako Kultur Etxean.
|
|
2020
|
|
|
“Kartzelara nator, lagun bat bisitatzera”. Ez zuten gehiegi galdetu lagunaz, baina segituan konturatu zen,
|
euskal
gatazka politiko armatuaz agian ez, baina kartzelaz zertxobait bazekitela mahai hartako lagunek. Erosoa izan zen, eta elkartasun handia erakutsi zuten egoerarekin, elkartasun sinple bat, hitz gehiegirik gabea, baina gehiagorik behar ez, eta bene benetakoa sentitzen dena.
|
|
2021
|
|
|
Sariaren antolatzaileek nabarmendu dutenez, Goñik 1969an etxetik ihes egin behar izan zuen, baina hori ez zen izan
|
euskal
gatazka politikoaren ingurumarian pairatu behar izan zuen «orbain» bakarra, 1985ean Guardia Zibilak atxilotu eta Bidasoan hilik agerturiko Mikel Zabaltza gaztea Libe Goñiren senitartekoa baitzen; «zauria itxi gabe dago», erantsi dute.
|
|
|
Egiari Zor fundazioak ekitaldiaren balorazioa egin zuen. Haren arabera, «urrats garrantzitsua» izan da, hala nola« [Espainiako] estatuak hamarkadetan zehar
|
euskal
gatazka politikoaren inguruan baliatu duen indarkerien puzzlea» eraikitzen jarraitzeko. Baina azaldu zuen atzoko ekitaldian egin zen aitortza puzzle horretako «pieza txiki bat» baino ez dela, nahiz eta horrelakoak egitea «beharrezkoa» izan.
|
|
|
Garrantzitsua da aipatzea bi partetan egin ohi dugula ikerketa lan hori: batetik, memoria historikoa deitzen dioguna ikertzen dugu, 36ko gerran eta gerraosteko testuinguruan diktadurak eragindako giza eskubideen urraketak eta errepresioa; eta bestetik, gertuko memoria deritzoguna, frankismoaren bigarren partean eta
|
euskal
gatazka politikoaren ondorioz jazotako giza eskubideen urraketak. Hitzaldiaren bigarren zatian, berriz, Orion zentratuko naiz, eta azalduko dut nola doan herrian egiten ari garen ikerlana.
|
|
|
Nonbait, mugimendu horiek familian bizi izandako lehen sozializazio politizatuaren jarraipen ‘naturala’ izan dira sarritan, etxekoengandik jasotako kapital politikoa dela medio. Beren inguruan bizi izan duten errepresioaren pertzepzioak eta
|
euskal
gatazka politikoari buruzko ikuspegi jakin batek (non gazte erreboltariaren irudikapena oso zabalduta egon den) hurbildu dituzte gune horietara. Hala, gazte horietako gehienek institutueta unibertsitate garaian egin zuten aktibismorako lehen jauzia, 14 urte bitartean:
|
|
2023
|
|
|
«Hemen biltzen ditugu
|
euskal
gatazka politikoaren ondorioz giza eskubideen urraketak jasan dituzten eta jasaten ari diren pertsonak. Era berean, Erandion eta erandiotarrek bizitako motibazio politikoko indarkeriaren beste sufrimendu batzuk ere jasotzen dira».
|
|
|
gatazketako irudiei buruzko hausnarketak” Nazinoarteko Mintegian komisariotzea ikasi eban. 2019tik, doktoregoa prestatzen dabil Lisboako Arte Eder Unibersidadean Susana De Sousa Dias eta Ana Longonigaz, zinemagintzearen irudikapenari, feminismoari eta
|
euskal
gatazka politikoari buruzko ikerketa bategaz. Iruñeko Uriartea Kultura Garaikidearen Zentroko koordinatzaile lanak egiten ditu eta Arte Garaikidearen Uharteko Zentroko (Huarte, Nafarroa) Arte Praktiken eta Kultura Ikasketen Masterreko koordinatzaile be ibilten da.
|