|
2005
|
|
|
Garaiotan, non Europako Konstituzioa botoa jasotzekoa den, estatu eta nazio kontzeptuak mahai gainean jartzen dira indarrez, berriz ere.
|
Euskal
Estatu baten sorrera gertatuko balitz, proiektutik abiatuz, Iztuetaren ustetan. Ekonomi globalizazioaren une honetan, bada, Euskal Herriak ez du Espainiako merkatuaren beharrik?, beraz, Euskal Estatuak onura ekonomiko aktualak baino hobeak izango lituzke estatu bilakatuko balitz. Azken ideia hau ondokoarekin errematatzen du:
|
|
|
dio Iztuetak. Baina
|
Euskal
Estatu bat sortzeak eramangarria izan behar du. Bideragarria da euskal Estatua. Iztuetak dioen modura.
|
|
2006
|
|
|
Lehen, Unamuno-ren bisioan, iraganaldi uherra –Estatuak, gerrak, joputzak– desegiten eta gainditzen, etorkizun arras garden batera bokaleratzen ikusten zen. Eta han, Herder biziki gogoratzen duen ikuskari batean, ez separatismoz, baizik herrien askatasunaren garapen naturalez, gainditua gaurko liberalismo jakobinoa ere269, Euskal Herriaren independentzia ikusten zen, hots, euskaldun bakoitzarena eta guztiena, eta euskaldunen herriarena (ez
|
euskal
Estatu bat, ezta Zazpiak Baten Konfederazioa ere270, baizik Estatugabetasunean herrien elkartasuna) 271, askatasun indibidualak eta nazionalak bat egiten zutela. Mundu aske batean Euskal Herri askea, eta askea euskaldun bakoitzaren kontzientzia.
|
|
2007
|
|
|
Berez, Nafarroa ez zen
|
euskal
estatu bat izan. Nafarroa erdal estatu bat izan zen, eliteak erdaraz aritzen zirelako (jendaurreko ekitaldietan behin  tzat), administrazioa erdaraz egiten zelako eta Tafallatik beheiti bizi ziren gehien gehienak erdaldunak zirelako.
|
|
2009
|
|
|
Otegi
|
euskal
Estatu bat eraiki nahi duten alderdiekin kontaktuan jarriko da
|
|
|
Ezker abertzalearentzat garrantzi berezia du EAJk alderdi sozialistari koalizio gobernu bat osatzeko egindako eskaintza. Dokumentu horren bidez, EAJk uko egin die Lizarran sortutako baldintzei, eta dokumentu horren bidez, EAJk
|
euskal
estatu bat eratzeari uko egin dio, eta apustu garbia egin du indar erregionalista bat izateko estatu espainolean. Agiri hori EAJren Santoña politikoa dela esan zuen Otegik.
|
|
|
Loturarik ez duela nabarmentzeko oroitarazi du bere garaian ezker abertzaleak argi utzi zuela zer egin nahi zuen Europako hauteskundeei begira. Euskal Herriaren Alde izenaren pean indar subiranista eta independentista guztiak bildu nahi zituen jokaleku demokratiko batean
|
euskal
estatu baten eraikitzeari ekiteko ezkerretik. Baina zehaztu duenez,. Ipar Euskal Herrian bakarrik izan da posible?
|
|
|
Espainiak, espainiar legeak eta marko autonomikoak ez dute gure askatasuna onartzen; beraz, autonomismoa baztertu behar da, eta Estatutua hila dagoela esatetik beste marko bat nola eraiki esatera pasatu behar da.
|
Euskal
estatu bat nahi dugunok antolatu egin behar dugu, eta estrategia eraginkor bat bilatu.
|
|
|
Zein da EAJren helburua: bere sorrera adierazpenetan agertzen den
|
Euskal
Estatu baten sorrera ala, Euskal Herriaren zatiketa eta garapenerako galga izan den autogobernu baskongadoaren sakontzea??.
|
|
2010
|
|
|
Bide politikoak baino ez erabiliz
|
euskal
Estatu bat lortzen saiatzeko EAk ezker abertzalearekin sinatutako akordioaren harira, lehendakari ohiak adierazi du estrategia armatua behingoz amaitzea eta mundu horrek [ezker abertzalea] politikan parte hartu ahal izatea duela helburu.
|
|
|
Euskaldun askok
|
euskal
estatu bat nahi izatea arrazionala dela, ez patologikoa, edozeinek ulertzeko modukoa behar luke da berez. Espainolek bakarrik ez, beste herri batzuek ere badute euren estatua, eta arrazionaltzat eta normaltzat hartzen da.
|
|
2011
|
|
|
Haren ustez, pedagogia politikoa egundoko frakasoa izan da herri honetan. . Ahalmen estrategiko global baten faltan, herri honek ez du sinesten posible denik
|
euskal
estatu bat. Ikuspegi estrategiko hori gabe ez da garatzen kultura politiko bat, eta hori gabe ez duzu sinesten ezer posible denik sistema politiko espainiarretik kanpo?.
|
|
2012
|
|
|
Kultura desberdinen arteko oreka zaintzeko zein da egitura politikoaproposena euskal lurraldeetan?
|
Euskal
Estatu bat.
|
|
|
Estatuaez da globalizazioaren biktima, bermea baizik: horregatik, nolako estatua, halakoglobalizazioa10 Hortaz, hau ere bada,
|
Euskal
Estatu baten arrazoia: beste globalizazio eredu baterako adibide eta, bere apalean, tresna izatea.
|
|
|
Hasteko eta behin, haien tamainagatik, orain biltzen dituzten nazioen artekodesorekagatik, eta, batez ere, estatu bi horietan mendez mende nagusitu den kultura politikojakobinoarengatik. Alta, balizko
|
Euskal
Estatu batek baldintza guztiak betetzen ditu, Blaseniritzian, barne aniztasuna kudeatzeko eredurik justuena indarrean jar dadin.
|
|
|
Alderantziz, Europaren ikuspegitik euskal herrialdeen arteko harremanak sustatzea positiboada eta horretarako behar diren tresnak eskaintzea (mugaz haraindiko lankidetza, euroeskualdea...) normaltzat joko da. Horren harira, interesgarria litzateke jakiteaEuropari eta bere garapenari
|
Euskal
Estatu batek zer eskain liezaiekeen, Europakoardatz atlantiko hori dinamizatze aldera.
|
|
|
Hala bada, Euskal Herriak, iragan gatazkatsua izan arren, bere baitakoaniztasuna posizio partekatuago eta adostuagotik kudeatzea sustatzeko erronkadu, eta horretarako, inoiz baino beharrezkoagoa da
|
Euskal
Estatu bat lortzea.Egitura instituzional horrek, a priori, aniztasun etnikoarekiko errespetua sustatzekofrantziarrek eta espainiarrek baino baldintza hobeak izango ditu, prozedurazkoakordioak oinarri hartuta, hala nola justizia sozialak dentsitate demokratikohandiagoko testuinguru batean bultzatzea.
|
|
|
Horiek euskal gizartearen banaketa soziopolitikoak (nazionalak) larritukolituzketela argudia dezakete integrazionistek sistema kontsoziazionalaren aurka.Dena dela, taldeen autodeterminaziorako printzipioa oinarri hartuta46, gobernueketa gizarteek erkidego politiko partekatuagoa lortzeko duten gaitasunaren arabera, segmentazioa indartu egin daiteke edo ez; kontsoziazionalismoaren xedebakarra segmentuen arteko gatazka bideratzea da, bazterkeria saihestuta etadesberdintasunetik, aniztasunetik abiatuta, integrazioa sustatuta. Hortik aurrera, sistema kontsoziazionala
|
Euskal
Estatu batean gertatzen bada, integrazio nazionalaren aukerak askotarikoak izango dira, arrakastagatik desagertu ziren bestesistema kontsoziazional batzuetan gertatu legez.
|
|
|
Azken bielementu horiek biztanleen ikuspegi errepublikazalearen oinarriak izan daitezke, etaHabermas en proposamenera hurbildu, hau da, herritarren nazio bat sortzea. Baina, zer dela-eta izango litzateke posible
|
Euskal
Estatu batean eta ez gaur egungoEspainiako eta Frantziako estatuetan. Hiru lirateke horretarako arrazoi nagusiak:
|
|
|
Etorkizunean, gai arantzatsu bat baino gehiago ebatzi dirahorren inguruan, baina, ematen du herritartasuna zehazteak ez lukeela gatazkahandirik ekarriko, gaur egun bertan bizitzea jotzen baita, nagusiki, baldintza bakarraeuskal herritartasuna zertan datzan adierazteko orduan. Are gehiago, idazlanarenegileek diotenez, litekeena da aniztasun politikoa edo nazio identitate desberdinenarteko elkarbizitza guztiz bideragarria izatea balizko
|
Euskal
Estatu batean. Halaere, Euskal Estatuak, nazio estatu guztien antzera, beti bilatuko du naziotasuna etaherritartasuna parekatzea bizilagunen artean.
|
|
|
Eta, era orokorrean esanda, estatuarenjabe izan edo ez, nazionalismoak harreman konplexua du immigrazioarekin, euskalnazionalismoa adibide. Euskal Herrian badugu esperientzia oparoa immigrazioarenarloan, eta argi ilun askoko etorkin olde desberdin bi egonda, horietatik ikasi beharraaipatzen da
|
Euskal
Estatu batek ekar lezakeen onurari erreparatu nahi bazaio.Kontuan hartu behar da, edonola ere, Euskal Herrian ez dela egon eztabaida sozialsakonik immigrazioaz herritartasunari edota naziotasunari lotuta, horiek lantzeko
|
|
|
Horienartean, euskal herritar bilakatzeko baldintzak, immigrazioak eragindako kulturaaniztasunaren kudeaketa, immigrante taldeen eskubideen trataera eta, azken batez, etorkinen egokitzapen edo integrazioaren afera. Hartara, migrazio politika nazionaljakin bat garatu behar da; eta hori
|
Euskal
Estatu batek baino ezin du ahalbidetu etabehar den moduan bermatu.
|
|
|
Hortaz, eta laburbildurik, liberalek eskubideaz hitz egiten dute, komunitatezaleekidentitateazeta errepublikanoek parte hartzeaz... nazio estatuaren markoan betiere.Baina nolako herritartasuna irudikatu behar dugu momentuz estaturik osatzen ezduen Euskal Herrian? Edo, bestela esanda, nolako lotura izango luke herritarrak administrazio politikoarekin eta herritarrek euren artean balizko
|
Euskal
Estatu batean?
|
|
|
Joera horiek areagotu egiten dira.2005ean, adibidez, Euskal herritar izateko baldintzez galdetzen denean,% 85ekuste du Euskal Herrian bizi eta lan egitea derrigorrezko baldintza dela;% 73kEuskal herritar izateko nahia jartzen du baldintzatzat; eta ondoren, Euskal Herrianjaioa izatea,% 57k ipintzen du baldintza gisa8 Euren burua subjektiboki euskalherritartzat dutenek, beraz, uste dute objektiboki herritartasuna bertan bizi eta lanegiten dutenei onartu litzaiekeela (legelariek erabakiko dute zenbat urtebizitzen edo lan egiten). Ematen du, hortaz,
|
Euskal
Estatu batean, herritartasunazehaztea ez litzatekeela gatazka iturri handia izango.
|
|
|
2006an, Euskobarometrok emandako informazioaren arabera, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoankontsultatutakoen% 64k uste zuen autodeterminazio erreferendum batek ezlukeela zatiketarik ekarriko gizartera (Euskobarometro, 2006). Haratago joanda, gai gatazkatsua izan da Euskal Herrian Euskal Estatu posible batek nolako eraginaizango lukeen estatu horretan sinesten ez dutenengan, eta zehatzago, badairitzi bat, noizbait haizatzen dena, esaten duena
|
Euskal
Estatu batek kanporatuegingo lituzkeela etorkinak eta espainiar sentitzen direnak9 Horretaz guztiaz datukuantitatiborik ez dugu, baina aukera dugu datu kualitatibo batzuk erabiltzeko, 5080ko hamarkaden artean etorritako hainbat immigranterekin eginiko elkarrizketetatik (ik. Zabalo/ Basterra/ Iraola/ Mateos, 2010).
|
|
|
|
Euskal
Estatu batek ez omen luke sortuko, hortaz, Espainiatik edo Frantziatikiragartzen zaion beste arazo edo gatazka. Euskal Herriko biztanleek ba omen dutebizikidetzarako gogoa, eta badakite denon konpromisoa eskatzen duela horrek.
|
|
|
Arestian esan dudanez, egitura politiko batez hornitzen diren nazio guztieklehentasunezko helburutzat dute berezko hezkuntza sistema abian jartzea. EuskalHerria nazio modernoen parean ipintzeak, hortaz, Hezkuntza Sistema Nazionalaeraikitzea dakar berekin,
|
Euskal
Estatu baten agindupean jardungo lukeena.
|
|
|
Gaikonplexuak dira denak, berezko gogoeta eskatzen dutenak. Hala ere, pentsatubehar dugu gai guztiek oso bestelako trataera eta konponbidea izango luketelahezkuntzaren norabidea Euskal Herriko aginte politikoaren esku balego, hots, euskalherritarren esanetara makurtuko litzatekeen aginte demokratiko baten testuinguruan.Hartara, euskal gizarte demokratikoan
|
Euskal
Estatu baten ardurapean jardungolukeen hezkuntza sistemak errotiko eragozpen batzuk ezabatuko lituzke, eta horrekonura ukaezina ekarriko lioke euskal gizarteari. Esan gabe doa onura horien arteanlegokeela nozitzen dugun banaketa administratiboa gainditzea, Euskal Herrikoeskola hiru administraziotan zatikaturik baitago, horrek dakarren guztiarekin.
|
|
|
Bestetik, gaur gaurkoz, Europa mailan ikasleen mugikortasuna izugarrierrazten ari den garaian, traba administratibo gaindiezinak aurkitzen dituzte IparEuskal Herriko ikasleek Hegoaldeko unibertsitateetan normaltasunez matrikulatuahal izateko. Dudarik ez dugu
|
Euskal
Estatu batek bermatu egingo lukeela hezkuntzaeta ikerkuntza sare nazionala sortzea, euskal gizarte modernoaren aurrerapenerakoeta euskal herritarren zerbitzurako.
|
|
|
|
Euskal
Estatu baten itzalpean, eta hezkuntza sistema nazionala helburuhartuta, zalantza barik, sakondu egin da delako eztabaidan. Erabaki beharkoda, besteak beste, zer nolako lotura egongo den sare desberdinen artean, nolakoestatusa izango duen bertako irakasleriak, zelako zeresana izango duten gurasoeketa ikasleek hezkuntzaren norabidean... argi izanda azken ardura etorkizunekoadministrazio nazionalak izan behar duela.
|
|
|
Horixe da etorkizuneko
|
Euskal
Estatu batek ebatzi beharreko arazoinportanteetako bat; bestela esanda, beharrezkoa izango da diskurtso moralarrazionalizatuaz jabetzea, euskal herritarren hezkuntza zibiko moralak gogoetafalta nabaria du eta. Batzuetan, ezkerreko ikuspegien kasuan, agnostizismo militantebatek eragin du hezkuntzaren helburuei eduki moral mugatu eta jakin batzuk bainoez eranstea, diskurtso moralak ikuspegi kontserbadoreen emaitza gisa alboratuzhorrela.
|
|
|
Artikulu honetan feminismoak, mugimenduan dagoen teoria eta praktika gisa ulertua, herritartasun kontzeptuari buruz ekoitzitako funtsezko ekarpen kritikoen berri ematen da.Halaber, horietako batzuk aintzat harturik, ustezko
|
Euskal
Estatu batek izan lituzkeenxede kolektiboen iturburuak aldarrikatzen dira: bizitzaren eremu publikoa zein pribatua, etxekoa barne?.
|
|
|
ekarri duena gaurko mundu agertokira; azkenik, kultura espazio nazionalarenurradura. Aldaketa horien argitara balizko
|
Euskal
Estatu batek kudeatu eta askatubeharko lituzkeen korapiloetako batzuk azaleratu ditu egileak: batetik, nazio estatuakultura komunitatetik abiatuta eraikitzeko premia, eta, bestetik, kultura aniztasunarierantzun egokia eman beharra, adibidez.
|
|
|
Aurkeztutako hirugarren artikuluak («Euskal kulturaren adierazpideak: sendotasunak eta ahultasunak balizko
|
Euskal
Estatu baten aurrean») euskalkulturaren zenbait adierazpenen egoera deskribatzera jotzen du. Euskal kulturarendefinizioaren inguruan sortutako ikuspegi gatazkatsuen berri emanez abiatzen daPatxi Juaristi gogoeta horretan.
|
|
|
Alabaina esana dugu gutxieneko komun batzuk beharrezkoak izango dituelabalizko
|
Euskal
Estatu batek, baldin eta bere inguruan komunitate politikoa eratunahi badu. Hizkuntza izan liteke, bere ezaugarriengatik, horietako bat:
|
|
|
hizkuntzarenezagutza eskatzea, gutxieneko eskubide batzuk lortzeko. Hartara, nekez leporatuahal izango dio inork
|
Euskal
Estatu bati planteamendu etnizista edo esentzialistarik, hizkuntza ezartzeagatik.
|
|
|
kulturaren egiteko nagusia ez baita dirua sortzea, gizarte libreago bat eta herrilibreago bat eraikitzen laguntzea baizik. Zentzu horretan, oreka zailak egin beharkolituzke
|
Euskal
Estatu batek arlo honetan.
|
|
|
Baina nola eman kohesio kulturala hain plurala eta konplexua den euskalgizarteari? Nire ustez, balizko
|
Euskal
Estatu batek ziurtatu behar du Euskal Herrianbizi diren nortasun sentimendu, kultur adierazpide edota nazio identitate guztiekgaratzeko aukera dutela, baina, era berean, Euskal Herriaren izaera ziurtatu behardu. Eta horrek esan nahi du bereziki euskarazko adierazpen kulturalak babestubehar direla; hain zuzen ere, euskal kulturaren gutxiagotasun edota mendekotasunegoera gainditu beharra dagoelako.
|
|
|
Zentzu horretan, gaztelaniaz, frantsesez edobeste hizkuntza batzuetan ari diren komunitate linguistiko eta kulturalek onartu eginbehar dute euren hizkuntza eta kulturek badutela munduan zehar nork babestueta indarra eman; euskarak, ordea, Euskal Herrian bakarrik dauka sortzeko etabirsortzeko aukera. Euskara da herri honetako berezko hizkuntza, eta beronengarapenaren aldeko ahalegina egitea dagokio balizko
|
Euskal
Estatu bati.
|
|
|
Balizko
|
Euskal
Estatu bat eraikitzeko prozesuan, argi dago euskal kulturasendotu beharra dagoela. Horretarako, euskal kulturak zazpi probintziak kontuanhartuko dituen kultur plan orokor bat behar du.
|
|
|
3 Euskal kulturaren adierazpideak: sendotasunak etaahultasunak balizko
|
Euskal
Estatu baten aurrean
|
|
|
Independentzia etainterdependentzia uztartzeko modua ezbaian, dependentzia guztiz bazterturik.Gogoan daukat Alemaniako soziologo ezagun Ulrick Beck ek (arriskuaren gizarteazohartarazten lehenetarikoa) dioena, herri estatuek barne politika globala behardutela; barnekoaz erabaki eta barnekoa kudeatzeko burujabetasuna, eta horrekinuztarrian kanpokoaz erabakitzeko burujabetasun partekatua. In (ter) dependentzia.Izan ere,
|
Euskal
Estatu batek ezin ditu bere baitatik konponbidean jarri munduglobalizatu honek (non globalizatzaileak eta globalizatuak diren) dituen arazo larriglobalizatuak, izan sozioekonomikoak (gosetea, migrazio fluxuak, merkataritzabidegabea, baliabideen agortzea.) izan aurrekoen ondorio diren sozioekologikoak (klima aldaketak bil ditzakeenak). Euskal Estatuak ahalmenez eta gaitasunez (ezbaitira gauza bera) jokatu behar du bere txokotik berea egiteko arazo globalizatuakbehin betiko konponbidean jartzeko, baina modu partekatuan egin behar du, ezinbestean.
|
|
|
The Economisten, [eta ez du inork astekari hori" ezkertiartzat" joko] Aznarren gobernua Erdi Aroko inkisizio garaiekin konparatzen zen. Eta barne aldera begira,
|
euskal
estatu baten beharraren alde beti epel sentitu izan garen askok ere pentsatu genuen, ondo edo gaizki, geure eskuetan dagoen Estatuak ez zuela inoiz halakorik egingo eta independentistei arrazoia eman genien.13
|
|
2013
|
|
|
Zelai Nikolas Gure Esku Dago taldeko kidea 1 «Euskal Herriaren egituraketa ereduen inguruan gogoetak egitea ekarri dit 2013ak. Horien ondorioz, Europan
|
euskal
estatu bat egotea posible dela ikusi dut. Gainera, tresna egokia izan daiteke euskal herritarron arteko aniztasuna kudeatzeko.
|
|
|
Horrek ez zuen erran nahi Euskal Herria aparteko herri bat zela uste zutenik. Alderantziz, argi eta garbi adierazi zuten ez zirela zazpi herrialdeak bilduko zituen
|
euskal
estatu baten alde, eta ongi iruditzen zitzaiela Lapurdi, Baxenabarre eta Zuberoa Frantziaren parte izan zitezen. Alde horretatik, interesgarriak iruditu zaizkigu Hubert Pérèsen ondorioak:
|
|
|
Euskararen aldeko artikuluak eta Hegoaldekoekiko anaitasun seinaleak baziren, bai. Baina Euskal Herriaren ikuspegi politikoa aipatzen zuen artikulurik ez zegoen, are gutxiago
|
euskal
estatu baten aldekorik.
|
|
|
Arbelbidek gogorarazi du XX. mende hastapenean, Pierre Broussain, Albert Constantin, Alexandre Mendiboure, Alexis Dourisboure, Clément D. Andureineta beste zenbaitek alderdi abertzale bat sortzeko eta Eskualduna astekaria haren zerbitzuko hartzea aipatua zutela, baina Hiriart Urruti ez zela batere haien aldekoa eta Broussainen artikuluak zentsuratzen zituela. Ez zela abertzaleen aldekoa agertu zuen zenbait editorialetan, 1914an, Hego Euskal Herriko abertzaleek
|
euskal
estatu bat sortzeko zuten xedea gaitzetsiz, eta Euskal Herria Frantziaren baitan hobeki izanen zela segurtatuz.
|
|
|
" Zu zara lehendakaria. Existitzen duen
|
Euskal
Estatu baten lehendakaria ez zara, baina zara in mente dagoen estatu baten lehendakaria". Adolfo Suarez etorri zenean bisita egitera, Martin Ibarrola musikariak egin zuen Gora ta goraren harmonizazioa tronpetekin, minoiak galan jarri genituen eta, Suarez etorri zenean, tronpetak:
|
|
|
Guri beti sartu ziguten gobernuaren kultura, ez alderdiarena. Guk sinesten genuen
|
Euskal
Estatu bat zegoela
|
|
|
Ziaurrizen besoetakoa naiz. Guk sinesten genuen
|
Euskal
Estatu bat zegoela. Guk ikusi genituen gudariak.
|
|
|
Han hazi garenok ez gara behin ere alderdi bateko pertsonak izan. Sinistu dugu
|
Euskal
Estatu batean. Gaur egun falta zaigun estatu zentzua izan dugu.
|
|
2014
|
|
|
Bi estaturen menpe egoteak anitz konplikatzen du denek batera independentzia lortzea, are gehiago, ikusiz zein diren indar harremanak leku batean eta bestean. Ez dut uste Iparraldeko abertzaleak kexatuko liratekeen Hegoaldeak independentzia lehenago lortuko balu;
|
euskal
estatu bati ezin diogu aterik itxi Iparraldetik, denek batera lortu behar dugulakoan. Denek batera lortzeko helburua badugu, ez gara sekula helduko.
|
|
|
1998an autodeterminazioaren gaia pil pilean zegoenean, hainbati onartezina zitzaien lurralde zatiketa aintzat hartzea; beste batzuek prozesu asimetrikoaren alde egin zuten. Hegoaldean
|
euskal
estatu bat sortuko balitz, Iparraldearentzat eredu eta erakargarri izan liteke. Aldi berean, ordea, Frantzia are gehiago jarriko litzateke defentsiban.
|
|
|
Euskal estatua eremu batekoa edo bestekoa izan, hasieratik garatu behar dira zazpi herrialdeen arteko harremanak. Hori egiten bada, balizko
|
euskal
estatu baten eta Ipar Euskal Herriaren arteko loturak sendoagoak izanen dira, eta orduan bai, Iparraldearentzat baikorra izan daiteke. Bestela ez.
|
|
|
Euskararen geroa erabat bermatuko ez lukeela jakin arren, Paulo Iztueta irakasleak eta ikertzaileak argi azaldu izan du euskararen iraupenerako ezinbestekoa dela balizko
|
euskal
estatu baten babesa. Euskal estatua eta hizkuntzaren biziraupena lotuz, hurrengo pasartea ere egokia da euskaltzaletasunaren eta abertzaletasunaren arteko lotura babesten dutenen iritziei gehitzeko:
|
|
2015
|
|
|
Nik proiektu politiko bat gauzatzea ahalbidetzen duen kontzeptutzat daukat. Hala, guk erabakiz gero izango dugu
|
euskal
estatu bat, eta euskal estaturik ez dugula nahi deliberatzen badugu ez dugu izango. Egikaritzean, jendeak erabakitzean, bihurtuko da eskubide.
|
|
|
Bakoitzak berea, baina estatua badaukagu. Zeintzuk izango lirateke balizko
|
euskal
estatu baten abantailak. Orain ez ditugun onura linguistikoak izango genituzke, gure kultura politikoari hobeto egokitutako egitura litzateke, eta nire ustez, gutxi izanik, errazagoa litzateke proiektu minoritarioak bultzatzea.
|
|
|
Orain ez ditugun onura linguistikoak izango genituzke, gure kultura politikoari hobeto egokitutako egitura litzateke, eta nire ustez, gutxi izanik, errazagoa litzateke proiektu minoritarioak bultzatzea. Ezin gara engainatu, jendea ez da masiboki mobilizatuko euskal estatu sozialista edo feminista baten alde, baina
|
euskal
estatu baten alde agian bai. Mobilizazioak masiboki pentsatu behar ditugu.
|
|
|
Baina bi hizkuntza baizik ez baditugu mintzo, ez dugu ikusten noiz ari garen (gure hizkuntza) frantsesten edo espainoltzen.Ipar Euskal Herriko eta Hego Euskal Herriko euskaldunen arteko komunikazioa garai batez baino zailagoa izatearen arrazoietariko bat da frantsesaren eragina handitu dela alde batean eta espainolarena bestean, eta gaur egun espainol gutxiago ikasten dela Iparraldean eta frantsesa ez dela irakasten Hegoaldean. Urruntze horrek ere zailtzen du Ipar Euskal Herriko jendeak
|
euskal
estatu bat nahi izatea.
|
|
|
Astebete geroago (XI), berriz, Joseba Alvarezek Parisko Gizarte Foroan esanikoak irakurri genituen Berrian: . Alvarezek malgutasunez hitzegin zuen
|
euskal
estatu baten sortzearen aldeko iritziaren inguruan. (...) Alvarezen iritziz, hamabost urteren buruan, Europak beste bide bat hartu duela eta ikuspegi ezkertiarra nagusitu dela ikusiz gero, herrien federazioaren Europa baten aukera baldin badago, ezker abertzaleak, ez luke inongo arazorik estatuaren sorrerari?
|
|
|
Puntu honetan Sarrionandiaren gogoetan bi momentu bereizi behar da: bat,
|
euskal
Estatu baten kontrario espainolistekin polemizatzen duena; bigarrena, euskal Estatu batez berak pertsonalki ohartarazten duena. Ohar polemikoetatik hasiz:
|
|
|
Puntu honetan Sarrionandiaren gogoetan bi momentu bereizi behar da: bat, euskal Estatu baten kontrario espainolistekin polemizatzen duena; bigarrena,
|
euskal
Estatu batez berak pertsonalki ohartarazten duena. Ohar polemikoetatik hasiz:
|
|
|
Euskaldun askok
|
euskal
estatu bat nahi izatea arrazionala dela, ez patologikoa, edozeinek ulertzeko modukoa behar luke [ena] da berez. Espainolek bakarrik ez, beste herri batzuek ere badute euren estatua, eta arrazionaltzat eta normaltzat hartzen da.
|
|
|
Eduardo Apodakak ere bere idatzian konstatazio bera egiten du, eta horren zergatia arrazoitzen: euskaltzale gehienak abertzale eta are independentista dira euskaldunak direlako
|
euskal
estatu baten beharra gehien sentitzen dutenak, gaurko estatuekiko talka eguneroko ogia dutelako euskaldun praktikante izateko borondate horretan.
|
|
|
Zer nolako oiloa zen euskaldunak erruteko?
|
Euskal
Estatu bat, esaterako?
|
|
|
Horren arabera, batzarra, komuna, auzolana, etxea eta beste jardunbide eta instituzio batzuek erakutsiko ligukete komunitarismo prepolitiko iraunkor bat dela euskal jendearen bereizgarri nagusia. Paradigmaren korronte batean, halako beste komunitarismo batzuetan bezala, judaismo fundamentalistan esaterako, komunitarismo hartatik erakundetze politikora igarotzea usteltze eta eragabetzetzat jotzen da, eta halaz,
|
euskal
estatu baten aukera gaitzesten edo gutxiesten. Paradigma horren adibide zenbait, ikus:
|
|
|
75. " Helburua euskal kulturaren transmisioa da. Eta independentzia,
|
euskal
estatu bat, eman dezagun, horretarako tresna. Baina hala al da?
|
|
2016
|
|
|
%63, 4koa izan zen.
|
Euskal
estatu bat sortzearen aldekoak gailendu ziren: %95, 2k bozkatu zuten euskal estatu" burujabe" baten alde.
|
|
|
Hala, estatu horrek euskalduna izan behar du, baina baita etorkina, emakumeena, gazteena, sexu guztiena, arraza guztiena… muga bakar bezala besteen diferentzien errespetua litzateke eta diferentzia horien gozamen globala (maila horretan estatu honetan gozamena neurotikoa litzateke, baina ez masokista). EAJk hobeto kudeatuko duen sasi estatu sekula ere erabat ez buruaskia eskaintzen badigu hobeto bizitzeko, ezkerrak aldiz gure diferentzia historiko guztiak gozaraziko dizkigun
|
euskal
estatu bat eskaini luke, non gure gozamena berme bihurtuko den neoliberalismo globalaren politika zapaltzaileen aurka.
|
|
|
Irati Sienraren ustez, EAJk ez du
|
euskal
estatu bat nahi, beren interes ekonomikoak Espainiako Estatuan dauzkatelako. " Eta nahi balute, aberastasuna biderkatzeko nahiko lukete, justu guk kontrakoa nahi dugunean, herritarrontzat justizia soziala; beraz, gaur gaurkoz EAJ ez da batuko prozesu independentistara".
|
|
|
Esan ezker abertzalearen duela sei urteko aldaketa estrategikoaren ondorioz «aukerak zabaldu» zirela halako prozesu bultzatzeko, baina, Espainiako Estatuak beti «jarrera itxia eta oztopatzailea» izan arren, ez zutela «garaiz» ikusi «aldebakartasuna sakondu» egin behar zutela. «Berandu baino lehen behar dugu horrelako prozesu bat,
|
euskal
estatu bat nahi eta behar dugulako», azaldu du.Zohardia ren beste xedea da prozesu subiranista eta independentista aktibatzeko «ezker abertzalea eraberritzea», Zabaletaren esanetan. «Barne iraultza organizatiboa egin nahi dugu, egiturak horizontalduta, guk abiatu nahi dugun prozesurako baldintzak sortzeko».
|
|
2017
|
|
|
badakizu istorioa nola amaitu zen, baina zuk orain itxaropena pizteko mezuak irakurtzen dituzu, ordura arte ezagututako gerra basatienaren aurrean. Bizkaian baino ez du aginterik Jaurlaritzak, baina ia independentea den
|
euskal
estatu bat eratu du lurralde horretan, faxismoari aurre egiteko. 1937ko urtarrilean gaude, eta ez dakigu zer gertatuko den Durangon, Gernikan, Artxandan.
|
|
|
: Halako gatazka baldin bazuten Frantziako gobernuarekin, zergatik bat egin Frantziarekin eta ez aldarrikatu
|
euskal
estatu baten sortzea?
|
|
|
⁃ Bere etorkizuna modu librean erabakiko duen
|
euskal
estatu bateko herritarra izan nahi duzu?
|
|
2018
|
|
|
" Zazpiak Bat" armarria, Gipuzkoako eta Lapurdiko armarri zaharrekin. zituen Madrilgo gobernuak hartu zituen neurriak; haiek argitaratu zituen Eskualduna k. ..., ez zuten lerro bakar bat ere sartu Broussainen gogoeta abertzaleez, hala nola" Zazpiak bat" aren ideiaz, Gernikako arbolaz eta euskaldun guztiak bateratzeko xedeaz, beti ere Broussainek berak Azkueri jakinarazi zionaren arabera.270 Manex Hiriart Urruti Eskualduna ko zuzendariak zorrozki idatzi zuen, 1914an, bere astekarian, baietz, mendiz bi aldeetako euskaldunak ahaideak direla, baina
|
euskal
estatu baten sortzearen kontra zegoela, batzuk Frantziarekin ezkondu zirela eta besteak Espainiarekin, eta hori ongi iruditzen zitzaiola.271
|
|
|
Beraz, lurralde zatiketa eta identitate ordezkatzaile desberdina izatea oztopo handiak dira herri batu baterantz joaterako orduan. Identitate espainiarrak indarra eta eragina lukeen
|
euskal
estatu batean ez dira sekula sartuko identitate frantziarrarekin bizitzen ikasi duten beste euskaldunak. Euskaldunen bereizleak dira frantses identitatea eta espainola.
|
|
|
Batzuen ustez ez du gehiago balio azpimarratzea nazioa edo herria garela; ideia hori zaharkitua omen da eta ez omen du funtzionatzen. Haatik, jende gehiago erakar omen daiteke argudiatuz gero
|
euskal
estatu batean hobeki biziko ginatekeela. Batentzat ongi bizitzea da diru gehiago irabaztea eta kontsumismoan murgiltzea, Mac Donalds en jatea, ingurumenaren zaintzeaz axolatu gabe; beste batentzat, ordea, ongi bizitzea justu kontrakoa da, elikagai ekologikoak erostea eta jatea, diru gutxiagorekin bizi ahal izatea, garraio publikoaren onurez gozatzea.
|
|
|
Hobeki bizitzearen ideiak, aldiz, badu bide interesgarririk egiteko, lurraldetasunaren ikuspegitik begiratuz. Espainiatik edo Frantziatik bereizi eta
|
euskal
estatu batean bizitzea hobeki bizitzea bada, argudio horrek balio behar luke independentzia Euskal Herri osorako baldin bada. Eman dezagun indar gehiago hartzen duela Gipuzkoa, Araba eta Bizkaia bakarrik hartuko lituzkeen euskal estatu baten ideiak:
|
|
|
Espainiatik edo Frantziatik bereizi eta euskal estatu batean bizitzea hobeki bizitzea bada, argudio horrek balio behar luke independentzia Euskal Herri osorako baldin bada. Eman dezagun indar gehiago hartzen duela Gipuzkoa, Araba eta Bizkaia bakarrik hartuko lituzkeen
|
euskal
estatu baten ideiak: beharbada orain baino hobeki biziko lirateke hiru herrialde horietan; hala ere, horrek ez luke baliorik Nafarroan eta Zuberoan, adibidez.
|
|
|
Konbentzitu, nola? Balizko
|
euskal
estatu bateko bizimoduaz teorizatuz. Katalogo batean bezala eskainiz nolakoa litzatekeen bizia, independentzia lortuko bagenu?
|
|
|
Eztabaida genezake, beraz,
|
euskal
estatu baten beharraz edo komenentziaz. Argi dago, baina, haien kontzientzia nazionalaz jabetu zirenean, finlandiarrek euren estatua eraikitzeko borondatea eta abilidadea erakutsi zutela, eta hezkuntza sistemak zeregin determinantea izan zuela prozesu horretan, haren bidez alfabetatu zelako herria.
|
|
|
Zergatik esan hain gauza absurduak armak utzi eta iraultza bidea alboratzen denean borroka legal burgesean sartzeko? Burgesiarekin eraikitako
|
Euskal
Estatu batek ez lituzke gauza horiek guztiak bermatuko, beste batzuk baizik.
|
|
|
Lehen Karlistadan Euskal Herrian izandako bidaiari batzuek gauza bera adierazten dute. Esan behar da, dena dela, XIX. mendearen lehen erdian," independentzia" hitzak ez zuela nahitaez gaur egungo esanahia(
|
euskal
estatu bat sortzea, alegia), Madrilgo gobernua ez onartu eta beste bat ezartzen saiatzea baizik, betiere Espainiaren barruan.
|
|
2019
|
|
|
Euskarak iraun dezake estaturik gabe (orain arte egin duen bezala) ala estatuarekin, eta desager daiteke estatuarekin ala gabe. Baina euskararen normalizazioa bultzatu eta euskararen erabilera sustatuko lukeen balizko
|
euskal
estatu batek berme gehiago eskainiko lituzke espainiar eta frantses estatuen menpeko gaur egungo zatiketa administratiboak baino, estatu hori independentea, konfederatua edo dena delakoa izan. Horretan ez dut dudarik.
|
|
|
Zenbat eta botere politiko gehiago izan, orduan eta aukera gehiago izango ditugu euskararen eta euskal hizkuntza komunitatearen geroa bermatzeko. Zentzu honetan,
|
euskal
estatu batek kanpo injerentziarik gabeko hizkuntza politikak blindatzea eta bideratzea erraztuko luke. Eta hori hainbat egitura politikoren bidez berma daiteke; ez oraingoekin, ordea.
|
|
|
|
EUSKAL
ESTATU BATEKO HERRITARRA IZAN NAHI AL DUZU?
|
|
2020
|
|
|
Gerra napoleondarrak izan ziren Latinoamerikako herrialdeen independentziaren abiapuntua, bai, baina Europako abertzaletasunetan ere sekulako eragina izan zuten. Gogoratu garai hartakoa dela Joseph Garat lapurtarrak" Fenizia Berria" izeneko
|
euskal
estatu bat sortzeko egin zuen proposamena.
|
|
|
" Euskarak iraun dezake estaturik gabe (orain arte egin duen bezala) ala estatuarekin, eta desager daiteke estatuarekin ala gabe. Baina euskararen normalizazioa bultzatu eta euskararen erabilera sustatuko lukeen balizko
|
euskal
estatu batek berme gehiago eskainiko lituzke espainiar eta frantses estatuen menpeko gaur egungo zatiketa administratiboak baino, estatu hori independentea, konfederatua edo dena delakoa izan. Horretan ez dut dudarik.
|
|
|
Historian atzera begiratu besterik ez dago ikusteko estatu frantsesak eta espainolak, salbuespen apurrak salbuespen, historikoki joera homogeneizatzailea izan dutela eta hizkuntza aniztasunarekiko uzkurrak izan direla, edo zuzen zuzenean aurkakoak(...) Hizkuntza normalizazioaren ikuspegitik ere, euskaldunok ahalik eta burujabetza mailarik handiena eta eremu administratibo desberdinen arteko harreman ahalik eta estuena lortzen saiatu genuke(...) Zenbat eta botere politiko gehiago izan, orduan eta aukera gehiago izango ditugu euskararen eta euskal hizkuntza komunitatearen geroa bermatzeko. Zentzu honetan,
|
euskal
estatu batek kanpo injerentziarik gabeko hizkuntza politikak blindatzea eta bideratzea erraztuko luke. Eta hori hainbat egitura politikoren bidez berma daiteke; ez oraingoekin, ordea.
|
|
|
(Floridi et al. 2020) Nola ekidin Euskal Herria eta bere hiritarrak zelatatuak egotea etengabe Big Tech edota estatuaren kontrolaren aldetik? Nola diseinatu
|
euskal
estatu bat, hain zuzen ere, panoptiko digitalaren kontzeptutik urrun. Posible al da egungo mundu konplexu, interkonektatu, interdependente, eta mugaz jositako honetan estatu bat izatea?
|
|
|
Posible al da egungo mundu konplexu, interkonektatu, interdependente, eta mugaz jositako honetan estatu bat izatea?
|
Euskal
estatu batek demokratizazio eskaintza zabalena egitea ezinbestekoa litzateke18 Beraz, estatugintza demokratikoa ez da posible izango nazio algoritmiko moduan operatzen hasten ez bagara behintzat. Gure hartu eman guztiak daude zipriztinduta kodetutako sare19, datu, eta hartu emanez:
|
|
2021
|
|
|
Lege berri baten beharrik bazena? Lege zaharra aski izan zitzaion Frantziako gobernuari 1974ko urtarrilaren 30ean Enbata mugimenduaren debekatzeko, gure xede separatista kondenatuz, zehazki
|
euskal
estatu baten eraikitzeko xedea. Orain lege zorrotzago bat bidean dute Pariseko gain hartan.
|
|
|
Koplarien Guduek euskaldun guztien arteko elkartasuna areagotu zuten. Sabino Arana, gudu horiek batere atsegin ez zituena, agertu arte, inori ez zitzaion bururatu Espainia Frantzien batasuna ezbaian jarri eta
|
euskal
estatu bat aldarrikatzea. Abadia Ürrüstoik, oso frantses sentitzen zenak, sustatzen zuen mugimendua ez baitzen politikoa, linguistiko eta kulturala baizik.
|
|
|
Horrenbestez, euskarak eta euskal kulturak beren lekua izan dezaten, badirudi aukera bakarra Paulo Iztuetak aipatzen duena izatea, hots, euskal hezkuntza sistema nazional bat —euskalduna izan arren, laikoa, inklusiboa eta demokratikoa dena, noski, zeinetarako ezinbestekoa litzatekeen
|
euskal
estatu baten babes instituzionala: " Bistakoa da borondatea bakarrik ez dela aski bere asmoa aurrera eramateko alboan estatu boterearen lege babesa ez bada[...].
|
|
|
Abertzale eta demokrata guztiei dei egiten diegu lanean jarrai dezaten bide horretan,
|
euskal
estatu bat sortzeko aukera berriak sortzeko denak baitira beharrezkoak. Dei egiten diegu ahots guztiei bere asmoak ozen adierazteko, demokraziarik ezaren eta injustiziaren aurrean.
|
|
2022
|
|
|
Kontua da Estatu espainiarra eta frantziarra, biak ere, sistema egituratu eta itxiak direla, eta horien funtzio nagusia dela bere baitan beste sistema independenterik sortzeko edozein bide ezabatzea. Orduan, sistema horietan integraturik jokatzen duten euskal alderdiek azken finean Estatu bi horiek indartu egiten dituzte, eta
|
euskal
Estatu baten aukera baztertu (hitzez noizbehinka bestelakorik esan arren). Adibideak argiak dira:
|
|
|
Burujabetzaren aldarrikapena eztabaidaren erdigunean jarri nahi izan dugu. Pentsatzen dugu burujabetza gure bizi baldintzak hobetzeko ezinbertzeko tresna dela,
|
euskal
estatu bat sortzeko bide bakarra. Burujabetza ez da bakarrik garenaren inguruko zerbait, baizik eta behar bat ere bai, herri gisa.
|
|
|
Bereizketa interesgarria da Euskal Herriko testuinguru politikoari begiratzeko, eztabaida beste parametro batzuetan ematen bada ere. Ipar Euskal Herrian autogobernuari buruzko eztabaida Euskal Elkargoaren eskumenetan zentratuta egonda eta Nafarroan Foru Hobekuntzaren berrikusketa oraindik mahai gainean jartzeko dagoelarik,
|
euskal
estatu baten sorrerari bide emango liokeen erreferendum baten aldeko aldarrikapena Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan jokatzen ari da nagusiki.
|
|
|
«Tresnak» beharrezkoak dira, orobat, Odriozolak azpimarratu zuenez.
|
Euskal
estatu bat, batetik, eta, bestetik, naziogintza eta herrigintza. Horrez gain, instituzioen aldetik transmisiorako nahiz naziotasunaren erreprodukziorako «botere gehiago» behar dela adierazi zuen.
|
|
|
Beraz Estatu Kontseiluan dei egiten dugu, eta lehen puntuan arrazoi ematen digu, bortizkeriaren aitzakia bazter utziz. Halere debekua baieztatzen du,
|
euskal
Estatu baten eraikitzeko xedea argi eta garbi aldarrikatzen baitugu mugimenduko 4 Kaierean.
|