|
2000
|
|
|
Parisera Jean Pierre Chevenementerekin hitz egitera joanen diren euskal ordezkariak zazpi dira.
|
Euskal
Departamenduari buruz hitz egitea xede dutelarik ere, ordezkariek aparteko esperantzarik ez dutela adierazi dute aldez aurretik. Barne ministro frantziarrak afera hori buruz mantentzen duen posizioa mugiezinatzat jotzen baitute hautetsiok.
|
|
|
Egiturak bai, prefosta, baina ez administratiboki soilik. Ez dut uste
|
Euskal
Departamendu berri batek gauza hainbeste aldatuko duenik. Sortze berri bat behar dugu; alta, ez dut ikuspen berri bat atzemaiten.
|
|
|
Abertzaleek erreferenduma baliatu nahi dute herritarrek
|
Euskal
Departamenduari buruz duten jarrera ezagu tzeko. Zer deritzozu?
|
|
|
|
Euskal
Departamenduaren aldekoek desobedientzia zibila garatu eta gisa honetako abenturetan sartzeko asmoa badute, aitzina. Baina ez dezaten pentsa populazioaren gehiengoak segituko dienik, ezta gutxiago ere.
|
|
|
Beren lehen kezka lana eta seme alaben eskolarizazioa da.
|
Euskal
Departamenduaren aldekoak afera honekin sobera obsesionatuak bizi dira.
|
|
|
Ez dut uste
|
Euskal
Departamenduak konponketa bat ekarriko lukeenik Fran tziako Euskal Herriarentzat. Departamentu batek ez lituzke konponduko gure arazo ekonomikoak, kulturalak eta linguistikoak.
|
|
|
Eztabaida legezko da eta ni departamenduaren aurkakoa naiz. Ez argudio ekonomiko eta kultural mailan diferentziak ditudalako soilik,
|
Euskal
Departamendua Euskal Herritarroken (EH) errebindikazioa bilakatu delako baizik; Arnaldo Otegiren errebindikazioa. Otegi jaunak jakin behar luke euskal frantsesei dagokigula gure etorkizunaz deliberatzea.
|
|
|
Otegi jaunak jakin behar luke euskal frantsesei dagokigula gure etorkizunaz deliberatzea.
|
Euskal
Departamendua Espainiako Euskal Herriko abertzale erradikalen errebindikazioa den bitartean, ETAri garaipen hori ez ematea eska tzen diet nire herrikideei; ez daitezela bere jokoan sar, ez baitakigu afera nola bukatuko den. Hau da departamenduaren aurka aritzeko arrazoietako bat orain.
|
|
|
Hil honen 24an eginen da Frantziako presidentearen agintaldia murriztea ahalbidetu dezakeen erreferemduma. Ipar Euskal Herriko ABk erreferendumari buruz bozkatu beharrean
|
Euskal
Departamenduaren eta euskararen ofizialtasunaren alde bozkatzera deitu du.
|
|
|
Udazkena izan da iragan bi urteotan
|
Euskal
Departamenduaren alde aldarrikatzeko garaia Ipar Euskal Herrian. Ohiko aldarrikapen hau testuinguru berri batean kokatu beharra dago:
|
|
|
Iparraldeko politikagintzan, berriz, bi dira testuinguru politiko berria ahalbide dezaketen gertaerak: Korsikako arazoa Jean Pierre Chevenement barne ministroaren dimisioak krisian sartu duena eta Ipar Euskal Herriko RPR alderdiak
|
Euskal
Departamenduaren auzian harturiko jarrera. Aldarrikapen hau ETArena bera delakoan, Euskal Departamenduaren ideiaren alde dauden alderdikideei ideia ahanztea exigitu diete RPRko buruek.
|
|
|
Korsikako arazoa Jean Pierre Chevenement barne ministroaren dimisioak krisian sartu duena eta Ipar Euskal Herriko RPR alderdiak Euskal Departamenduaren auzian harturiko jarrera. Aldarrikapen hau ETArena bera delakoan,
|
Euskal
Departamenduaren ideiaren alde dauden alderdikideei ideia ahanztea exigitu diete RPRko buruek. Artean, Michel Beguerie, Simone Kurutxet eta Pierre Hirigoien, Sohutako, Ozeraineko eta Senpereko auzapezak hurrenez hurren eta RPRko kideak, zuzendaritzaren jarrera inposatzailetik libre, alderdia uzteko prest agertu dira.
|
|
|
Abertzaleen Batasuna (AB) koalizioak
|
Euskal
Departamenduaren alde burutu den lana baloratzeko garaia iritsi dela irizten du, baita urratutako bidean ildo berriak irekitzeko garaia dela ere. Erreferenduma garai berri bati hasiera emateko baliatu nahi dute, beraz.
|
|
|
Jukutriaz beteriko joko horren aitzinean ABk uste du erreferenduma baliatu behar dela, baina ez bost urteko edo zazpi urteko agintaldia erabakitzeko, baizik eta erakusteko hemen bizi nahi duen herri bat dagoela. Hots,
|
Euskal
Departamenduaren eta euskararen ofizialtasunaren aldeko jarrera azaltzeko".
|
|
|
Bozkatzeko boletina.
|
Euskal
Departamenduari bai! Euskararen Ofizialtasunari Bai!".
|
|
|
Euskararen Ofizialtasunari Bai!". Ekimenak abertzaleen mugimendutik kanpoko sustenguarekin kontatzen duen arren,
|
Euskal
Departamenduaren aldeko Urriaren 9 izeneko plataformak alderdi abertzaleez kanpoko taldeak biltzen dituena ez du kanpainan esku hartuko. ABtik zaila ikusi dute plataforma hauetako hainbat partaideekin erreferendumaren aurkako ekimen bateratua eramatea.
|
|
|
ABtik zaila ikusi dute plataforma hauetako hainbat partaideekin erreferendumaren aurkako ekimen bateratua eramatea. PSko, UDFko nahiz RPRko kargu esangura tsuak daude
|
Euskal
Departamenduaren alde; PSko Frantxua Maitia eta RPRko Mixel Intxauspe, konparazione. Hauek presidentearen agintaldia bost urtera murriztearen alde daude, ordea
|
|
|
Agintaldia bost urtera murriztearen alde badaude ere, berdeek Errepublikako instituzioak zaharkituta daudela salatu nahi dute erreferendumean. Kanpaina
|
Euskal
Departamenduaren alde eginen dute, baina ABren ekimenarekin bat egin gabe. ABk erreferendumaren inguruan agertu duen" joera aderdikoia" salatu dute.
|
|
|
ABk erreferendumaren inguruan agertu duen" joera aderdikoia" salatu dute. Bestalde, Ipar Euskal Herriko EAk eta EAJk ABrekin bat eginez, irailaren 24an
|
Euskal
Departamenduaren alde bozkatzera deitu dute.
|
|
|
IK k Udalbiltza onesten du eta Biltzarra izeneko egitura autonomoa sortu ondoren, bien arteko harremanak ontzat eman ere. Zortzi atalez osaturiko gogoeta politikoan,
|
Euskal
Departamenduaren aldeko dinamikak sozietatean kontzientzia aldaketa bat ekarri duela dio, baina Ipar Euskal Herriko Autonomia Erkidegoa lortzeko erronkari eutsiko diola berretsi du.
|
|
|
Ohar gaitezen Sud Ouestek ez duela departamentuko argitalpenik sortu, honelaPirinio Atlantikoetako departamenduko dikotomia kulturala (euskalduna, biarnesa) kontuan hartuz. Ez du bere banaketa lurraldearen banaketa politiko administratiboarenarabera egin; horrela egin ordez, gaur egun abertzaleek ez eze
|
Euskal
departamenduaren alde dauden lagun guztiek ere azaleratu duten errealitate historiko kulturalabereganatu du.
|
|
2001
|
|
|
Alderdi abertzaleek inmobilistatzat jotzen dute Ipar Euskal Herriko klase politiko ahaltsua. Gaur gaurkotz, Herriko Etxe nagusietako auzapezak uzkur agertzen dira abertzale mundutik haratago doan
|
Euskal
Departamenduaren eskaeraren aitzinean. Baionan, esaterako, ezkerreko alderdiek Jean Grenet auzapeza kargutik kentzeko ahaleginetan dihardute.
|
|
|
|
Euskal
Departamenduaren eskakizunaren aitzinean inmobilismoa ezarria da Iparraldean eta ez dirudi datozen bozek bertako politika egonkorra inarrosiko dutenik. " Ordagoka" baino" tantoka" deliberatzen da demokrazia bidezko politikagintza.
|
|
|
" Ordagoka" baino" tantoka" deliberatzen da demokrazia bidezko politikagintza.
|
Euskal
Departamenduaren aldeko (ADN) Hautetsien Elkarteko Renaud Delizagarai bozeramaileak eta Euskal Departamenduaren aldeko sozioprofesionalen elkarteko (AND) Jacques Saint Martin lehendakariak euskal instituzioen nahia agertzeko eskatu die hautetsiei. Udalen Biltzarrari eskatu diote auzapezek berriz ere bozka dezaten departamenduaren aferari buruz.
|
|
|
" Ordagoka" baino" tantoka" deliberatzen da demokrazia bidezko politikagintza. Euskal Departamenduaren aldeko (ADN) Hautetsien Elkarteko Renaud Delizagarai bozeramaileak eta
|
Euskal
Departamenduaren aldeko sozioprofesionalen elkarteko (AND) Jacques Saint Martin lehendakariak euskal instituzioen nahia agertzeko eskatu die hautetsiei. Udalen Biltzarrari eskatu diote auzapezek berriz ere bozka dezaten departamenduaren aferari buruz.
|
|
|
Harrezkero hainbat barne eztabaida izan da.
|
Euskal
departamenduaren gaiaz, instituzioetako lanaz eta bortizkeriaren gaiaz jarrera aski komunak erdietsi ditugun arren, eraikuntza nazionalari dagokionez ez dugu erabateko bateratasunik lortu. Gai gaindiezina izan da.
|
|
|
Andre Darraidou, Ezpeletako auzapeza, Didier Borotraren alternatiba gisa agertu da, berriz. Borotra ez bezala, Darraidou
|
euskal
departamenduaren aldekoa da. Alta, Ezpeletako auzapez euskaltzaleak iragarri duenez, Biarnorako departamendu bat aldarrikatuko du bere kanpainan.
|
|
|
Laster kanpaina berri bat abiatuko da
|
Euskal
Departamenduaren alde eta, berriz ere, termometroa martxan jarriko da sozialistek eta oro har abertzale ez direnek zer neurria ematen duten ikusteko. Herri eta kantonamenduetako bozak ez diren garaian Departamenduaren aferarekiko atxikimendua, indarra eta gogoa agertu behar dituzte indar hauek.
|
|
|
Hala ere, Lionel Jospinek argi eta garbi hitz egin behar du, behingoz, sozialistek Mitterranden garaian hasi zuten diskurtsoa betetzeko. Guk ahalik eta argudio gehien eta aitzakia gutxien eman behar dizkiegu
|
Euskal
Departamenduaren ezetza nagusitu dadin
|
|
|
Eta agortuta dago, funtsean, iruzur egin digutelako. Jakinekoa da Nafarroan Amejoramendu Legea herritarrek bozkatu ere egin ez zuten legea dugula, eta Iparraldean berriz, Frantziako Estatuak ez duela Iparraldea
|
Euskal
Departamendu bezala ere onartzen. Hau da egungo «herri argazkia».
|
|
|
Pirinio Atlantikoetako Andre Viau prefetak neurri hauen munta zehaztu zuen hurrengo egunean. Aipatu neurri administratibo hauek, administrazioa aspaldi honetan lantzen ari dela zehaztu zuen, eta Frantziako Gobernuak
|
Euskal
departamendua sortzeko inolako asmorik ez duela argi eta garbi utzi ere bai.
|
|
|
|
EUSKAL
DEPARTAMENDURIK EZ
|
|
|
Mende bukaera nahasiaren bezperan Euskal Herria kolpatzen zuten gaiak mahairatu genituen, deus ez bailitzan: euskararen biziraupena, ikastolen estatutua, Joanes bera pribatuaren aldekoa zen hala izateak ikastolen irakaskuntza eredua hobekien segurta zezakeelako, preso politikoen hurbilketa, amnistia, mundializazioaren aurkako nekazaritzako ekimenak eta
|
euskal
departamendua. Nik Joanes betiko ikasle berantiar ezagutu eta onartzekoa nuen alabaina, modestia faltsurik gabe azaltzen zidanaren arabera, ez zela gaizki heldu Euskal Herrian.
|
|
2002
|
|
|
Eragile guztiek gauza berberaz hitz egiten ote dute? Hau da,
|
euskal
departamenduaz edo Euskal Herria departamenduaz ari dira?
|
|
|
Nire irudirako, Frantzian Parisen nahiz Alsazian, kasu, Euskal Herriaz hitz egiten dugunean, hemen bizi diren bizilagunez eta Euskal Herria toki geografikoki ondo zedarritu batez mintzatzen gara. Baina, gauza bat da
|
euskal
departamendu bat eta beste bat Euskal Herria departamendua. Bigarren hau egitura geografikoari atxikia dago.
|
|
|
Ipar Euskar Herriko gehiengoaren borondatea enoratuz. Honen adibide argi bat,
|
euskal
departamenduaren eskakizunaren inguruan gertatutakoa da.
|
|
2003
|
|
|
Mugimendu sozial hau ez da sare politiko bat oraindik baina helburu zehatz bat lantzen ari da:
|
Euskal
Departamendua. Eragile eta kolektibo hauek guztiak ez dira nazionalistak baina hutsune instituzionala ikusita departamenduaren beharra ikusi dute, berezko instituzio baten beharra, eta horretan abertzaleek oso modu adimentsuan jokatu dute.
|
|
|
Bordelen burutu zen bigarren bilkuran
|
euskal
departamenduaren alde mintzatu zinen. Zergatik zu zeu?
|
|
|
Gure politikaren gauzak dira, nik ulergarria atzematen dut. Egia da, Biltzarraren lehendakaria bezala eta
|
euskal
departamenduaren aldeko hautetsi gisa bazuen bere burua agertzea, baina... Bera diputatu berria izanagatik edo, ez zuen bere burua diputatu gisa agertu nahi izan, bere burua egoera zailean ikusi zuen nonbait...
|
|
|
Euskararen koofizialtasuna eta
|
euskal
departamendua dira beste bi eskaerak. Ez zara baikor agertzen, antza.
|
|
|
Euskal Herriko departamendua eskatzen da ala
|
Euskal
departamendua. Euskaraz aldarrikatzen delarik, kasu gehienetan «Euskal departamendua» erraiten da.
|
|
|
Aipatu dituzten aldarrikapen politikoak hiru dira gaur egun Iparraldean:
|
euskal
departamendua, euskararen ofizialtasuna eta euskal presoen hurbiltzea.
|
|
|
zenbateraino ez ote da indarkeria bermatzen borondate politikoaren eskasiarengatik? Adibide bat aipatzearren, zenbaiten ustez
|
euskal
departamendua onartzea ETAren estrategiari amore ematea litzateke. Ez dut uste horrela denik.
|
|
|
Frantziako Iraultza hastean, Lapurdiko foruak alferrik babestu ondoren,
|
euskal
departamendu baten alde agertu ziren Uztaritzeko Garat bi anaiak. Haiekin ados zeuden gure beste hamar deputatuak, iparraldeko hiru lurraldeetatik bakoitzak lau ordezkari baitzituen Estatu Orokorretan:
|
|
|
Zinez, ez dugu zorte onik Euskaldunek Frantziako buruzagiekin:
|
Euskal
departamendua eta beste promesa eder zenbait egin zizkigun lehenago François Mitterrand presidentegai sozialista zenak. Gure bozak bildu nahiz, eiki.
|
|
|
berriek, denak irauli behar omen dituztenek, nehork ez daki, ez berek ere naski, nora zuzen garamatzaten. Dena den, Pariseko nagusi berriek jakinarazia digute argi eta garbi
|
euskal
departamendurik bederen ez dugula nehoiz izanen. Horra beraz Iparraldean, XXI. mende hasieran, zertan garen.
|
|
|
Garat anaiek, Iraultza denboran,
|
euskal
departamenduaren alde eraman eta galdu zuten gudua aipatu izan da frangotan. Aipa daiteke ere, geroztik, anaia gazteenak, Fenizia Berriaren izenean, enperadoreari helarazi ziola zazpi euskal herriak bateratzeko proposamena:
|
|
2004
|
|
|
Erantzunik zorrotzena bertako euskaltzale baten jarreran idoro dugu: . Beren herriko presupuesto edo buxetetik euskararentzat orain ematen ez dutena eman lezaketela, dio Xipri Arbelbidek?, jende horiek berek, mirakuluz bezala,
|
euskal
departamendu bat izanen delarik, departamendu berriko presupuestotik. Gaur legea alde izanagatik idekitzen ez diren klase elebidunak idekiko direla mirakuluz bezala, Konstituzioaren bigarren artikulua aldatuko delarik?
|
|
2005
|
|
|
Mitterrandek
|
euskal
departamendua ere hitz eman zuen, baina bere hitzarekin batera joan zen azkenean.
|
|
|
Nik ez dut ikusiko hori, baina egun batez pentsatzen dut dutela onartu euskara hizkuntza ofizialtzat Iparraldean, pentsatzen dut beharbada
|
euskal
departamendu bat ere emanen dutela, horretakoz naiz ni Batera plataformaren alde. Enetzat interesgarria da ikustea nola sortu den Seaska, nola sortu diren ikastolak, zer jasan duten, zer pairatu duten anitz urtez, eta nola gero ezagutuak izanak diren.
|
|
|
" Ez da lehen aldia, zigortuak izanak gara
|
euskal
departamenduaren alde zen hautetsien elkarteari laguntza emanik. Estonatua naiz prefetak erraten baitu zer den ona eta zer txarra guretzat.
|
|
|
" Bistan dena! Horrek erran nahi luke
|
euskal
departamendu bat badugula. Eta horrek gauzak alda ditzake, bereziki Hegoaldeari begira.
|
|
|
Ekaina arte bilduko diren lan taldeetan lehen aipatu hiru dimentsioez gain laugarrena agertuko da dudarik gabe, hots, instituzio baten premia proiektua horiek guztiak behar bezala aurrera eramateko. Are gehiago, ondoko asteetan
|
euskal
departamenduari buruzko erreferendumaren eskaerak oldar berri bat ezagutuko du. 2003ko deszentralizazio legeak eskaini aukera baliatuz departamenduaren aldeko hautetsiek herritarren artean izen bilketa egin nahi dute, Kontseilu Orokorrari erreferenduma galdegiteko.
|
|
|
Hamarretarik bederatzitan badakite beren urratsak ez duela ondoriorik izanen. Badu 40 urte
|
euskal
departamendu baten gibeletik gabiltzala. Debaldetan!
|
|
2007
|
|
|
Sarkozyk ez du horrelako kezkarik, ez du iritzi ohargarririk agertu. Haatik, barne ministroa izan den bitartean
|
euskal
departamenduaren aldeko diru laguntza eman zuten Herriko Etxeak auzipetu ditu, Laborantza Ganbarak sekulako arazoak ditu frantses administrazioarekin. Maila horretan Royalek eginen duena ez dakigu, sozialistak oso zentralistak dira, aspaldi abertzaleen ondoan ibili baziren ere, aldendu ziren, eta iragan edota arbel oso beltza utzi zuten euskal arazoaren inguruan.
|
|
|
Deiadar (6 aldiz), Batera (4 helbururekin: euskararen ofizialtasuna, laborantza ganbara, unibertsitate burujabea eta
|
euskal
departamendua). ofizialtasunaren ordez onarpen publikora heldu dira euskara eta euskal kultura hiru egituraren bidez: euskal kultur erakundea (eke, 1990), Garapen kontseilua (1995), euskararen erakunde publikoa (eep, 2006). euskal kultur erakundea (1990) euskal kultur erakundearen araudiak 1901eko legearen araberako elkarte baten itxura dauka baina egiazko erakunde bat da, botere publikoa eta gizarte zibila biltzen dituena.
|
|
|
Frantziako hauteskundeetan alderdi sozialista garaile agertu zelarik ate batzuk ireki ziren euskaltasunaren alde: herri kulturen garapena, hizkuntzen legea,
|
euskal
departamendua, hedabideen askatasuna. Jardunaldietan bildu ziren 35 elkarteek egitasmo orokor bat zabaldu zuten Kaier horia deritzon agiri batean eta Pizkundea federazioa antolatu egitasmoa gauzatzeko.
|
|
|
Azken urteetan, herriko etxeak hartu dituen erabaki zonbait Paueko auzitegi administratiboan salatu dituzte Baionako su prefetak eta Paueko prefetak. Hazi transgenikoen kontra hartu zen erabakia edo
|
euskal
departamendu baten aldeko hautetsien elkarteari eman zitzaion diru laguntza ez zuten begi onez ikusi Parisko gobernamenduaren ordezkariek.
|
|
2008
|
|
|
1981ean sozialistak boterean sartu ziren eta François Mitterrand hautagaiaren 110 proposamenetan baziren hiru guretzat bereziki interesgarriak:
|
euskal
departamendua (54), herri hizkuntzen eta kulturen garapena (56) eta tokiko irratien askatasuna (94). 25 kultura elkarte eta sindikata bildu ziren eta eztabaidatu zuten lehen euskal kulturaren lehen egitaraua" Pour un statut de la langue et la culture basques" (Euskararen eta euskal kulturaren estatutuaren alde).
|
|
|
Herri gisa pentsatzen eta herri gisa jokatzen hasi ginen, horren lekuko ditugu: Lizarra Garaziko hitzarmenaren zabalpena, EHko udal ordezkarien biltzarra eta Udalbiltzaren sorrera, presoen aldeko mobilizazio erraldoiak eta Batera plataformaren sorrera,
|
Euskal
Departamenduaren aldeko manifestazioa, euskararen aldeko ekimena bost estadiotan, Nazio Eztabaidagunea... Egiten ari ziren urratsekin ikusarazi zen Euskal Herrian etorkizunaren jabe izan eta nazioa eraikitzeko gaitasuna zegoela.
|
|
|
Beste alderdiek ulertu zuten ABk Eusko Jaurlaritzarekin harremanak bazituela, Aldundietako buruzagiak ezagutzen zitutela... Eta
|
euskal
departamenduari buruzko eztabaidan, Lizarra Garazik ekarri zuen Iparraldeko abertzaleek adostasunaren bidea nahi zutela erakustea.
|
|
|
Beste galga bat Etxeberriren ustez, demoen akzioen justifikazioa berenganatzen zuten mugimendu sozialak gelditu izana da: . Ez da gehiago masa mugimendurik
|
euskal
departamendua galdegiten duenik, euskararen gaian ere, EEP hor delarik, segitzea ordezkatzea litzateke?.
|
|
2009
|
|
|
Erresumako eskualde handi eta txikiak oro bezala. Erabaki horrek bizkitartean abantaila bat ekarri zigun, hiruak bat eginez, baina zoritxarrez
|
euskal
departamendu baten eskaerari muzin eginez. Biarnokoan hetsi zituen eta beti horretan gaude, euskal erakunderik gabe.
|
|
|
Eta justuki, horrexegatik egin dio beti uko Frantziako Gobernuak aldarrikapen horri. Batera plataformak
|
euskal
departamendua, euskararen ofizialtasuna, berezko unibertsitatea eta laborantza ganbera aldarrikatzen zituenean, bazirudien azken hori zela onduena. Frantziako Gobernuak aditu batzuk igorri zituen Ipar Euskal Herrira, laborantzaren beharrak aztertzeko.
|
|
|
Hautetsi anitz kexu dira, ordea. Lanbide zergak Ipar Euskal Herri barnealdeko udalen eta udal elkargoen diru iturrien %30 bitartean osatzen du, Sauveur Baxo Arberatzeko (Baxenabarre) auzapez eta
|
Euskal
Departamenduaren Aldeko Hautetsien Elkarteko lehendakariaren esanetan. Hori ez dugu onartzen ahal, gure herriak eta herri elkargoak ez baititugu kudeatzen.
|
|
|
Michele Alliot Marie Frantziako Barne Ministro eta Donibane Lohizuneko auzapezordeak erran berri du Euskal Herriko Laborantza Ganberaren sortzearen alde legokeela, baldin eta egitura horren bultzatzaileak ez balira horretaz baliatzen,
|
euskal
departamenduaren aldarrikatzeko. Baldintza hori EHLGko ordezkariei jakinarazi ziela ere erran zuen Michele Alliot Mariek.
|
|
|
Egon da, eta oraindik ere bada, erdibideko konponbiderik, zori ezberdinarekin.
|
Euskal
departamendu propioa aldarrikapen historikoa izan da, Frantzian departamendu banaketa egin zen une berean hasi baitzen. Euskal nazionalismoak deszentralizazio administratiborako ereduak bilatu zituen Espainian 1910eko hamarkadan, eta kemen are handiagoz 1930eko hamarkadan, II. Errepublikaren garaian.
|
|
2010
|
|
|
–Tokiko identitateak sustatuko dira, hizkuntza eta kultura gutxituak errespetatu eta irakatsiko dira?. Eta, gainera,
|
Euskal
Departamenduaren alde ere agertu zen Mitterrand hauteskunde kanpainan.
|
|
|
2002 Batera plataforma urte horretan sortu zuten. Euskal Herriko Laborantza Ganbera, berezko unibertsitatea,
|
euskal
departamendua eta euskararen koofizialtasuna eskatzeko sortu zuten. Geroztik ere hainbat ekimen antolatu dituzte.
|
|
2011
|
|
|
Hori da, Mitterrandek hitz eman baitzuen, alde batetik,
|
euskal
departamendua, eta, bestetik, lege bat hizkuntza minorizatuei buruz. Bildu ginen irailean elkarrekin, berriz ere Euskal Erakustokian.
|
|
2012
|
|
|
Baina beti izan du euskal instituzio baten aldeko jarrera:
|
Euskal
departamenduaren aldeko garaian, eta lurralde elkargo baten alde egun. Ez dezagun ahantz Ipar Euskal Herriko eta Pirinio Atlantikoetako sozialisten artean gehiengoa euskal instituzioaren kontra dagoela. Bat batean Euskal Herriko hiru diputatuak berezko instituzio baten alde agertuko balira, hemengo sozialisten interlokutoreak osoki aldatuko lirateke Pariseren aitzinean, eta kontrakoak bazter geldituko.
|
|
|
1792ko urriaren 12an, Dominique Josephek berak hiltzeko kondena erregeari jakinarazi behar izan zion. 1808an, Garat gazteenak Napoleon I.ari proposatu zion Espainiako eta Frantziako probintziak bateratuko zituen
|
euskal
departamendua.
|
|
2013
|
|
|
Mobilizaziora deitu du 1981etik, sozialistek
|
euskal
departamendua sortzeko zina egin zutenetik, xede hori sostengatu duela gogorarazi du Maitiak. Departamenduaren aldarria baztertu da geroztik, dituen eskumenek ez dituztelako herritarren nahi eta beharrak betetzen.
|
|
|
Gogoan zuen François Mitterrande Frantziako presidentearen 1981eko promesa:
|
euskal
departamendua eta hizkuntza gutxituentzako legea. 30 urte geroago beste François batek, Hollandek, hitzemandakoa bezalako lege bat.
|
|
2014
|
|
|
Batikano anuarioan apezpikuen zerrendan, 120 bat izen euskaldun aurkitu ditugu, bizi. Apezpiku izateko gai diren apezak baditugula ezin uka. ordezkaritza bat igorri zion Frantziako Elizako buruzagiei, galdetuz ez zezaten eukal diosesarik aipa,
|
euskal
departamenduari atea zabaltzea izanen zelakotz. Elizako erakaspenak ala ministro baten kontseiluak ditugu segitu behar?
|
|
|
Elizako erakaspenak ala ministro baten kontseiluak ditugu segitu behar? Mitterandek
|
euskal
departamendua hitz eman baitu, euskal diosesa nahi dugunek, haren alde bozkatu ote dugu?
|
|
2015
|
|
|
Bestalde, tarteko urrats asko sar daitezke:
|
euskal
departamendua Iparraldean, egitura bateratua, konfederazioa, federazioa.... Hegoaldean, herrialde guztientzako egitura bateratuak, eta abar.
|
|
|
Euskal barruti administratibo berezia antolatzea zen haren eskabide nagusia, gaur ere lortu gabe jarraitzen duena:
|
euskal
departamendua.
|
|
|
Pierre Landaburu eta André Ospital Indépendants bezela Biarritz eta Baiona mendebalean.
|
Euskal
departamendu bat eskatzen zuten jadanik, estatuto berezi batekin, Baiona hiri nagusi izanez. 95, 549, 59, eta 57 boz bildu zuten,(...) jadanik frogatua zen gisa hartako hautagaiarekin, abertzale bozka zezakeela jende batek.?
|
|
|
urteetan egoera oso nahasia izan zen orduko état de grâce delakoaren inguruan. Mitterrandek asko gauza hitzemanak zituen bere. Frantziarako 110 proposamenetan?,
|
euskal
departamendua (54.a...) eta beste. Entzun ikusezko legea luzaz eztabaidatu zen, publizitatearen tokia irratietan bereziki.
|
|
|
Beñat Inchauspe auzapezak bere ikusmoldea agertu du Euskal Herri osoaz egina izanen den herri elkarte berriaren alde. " Nahiz sozialista estaduak nik nahiagoko
|
nuen
euskal departamenduaren egitea ez duen onartu, gaur egiten duten herri elkargo haundiaren alde agertzen naiz, projektu hau departamenduarena baino hertsiagoa izanik ere. Alde batetik Euskal Herriko mugak barne dauzka eta oro har gure herriaren alde lan egitea errextua izanen da.
|
|
|
Baina, nondik deabru heldu zira? Ez dakizu
|
euskal
departamendua aspaldian badugula eta euskara ofiziala dela Iparraldean?
|
|
2016
|
|
|
2002an sortu zen elkarte berri hau, beste 110 politika, sindikatu eta kultur elkarteren adostasunarekin. Lehen aldi batean,
|
euskal
departamendu baten alde, etatzen, gero atea zabaltzen zidatenei sinatzea proposatzeko. Ba gero, gobernuak departamenduen kentzeko xedea plazaratu zuelarik, euskal lurralde elkargo baten aldeko sinadura biltze kanpaina bat antolatu zuen.
|
|
|
Hark bi promesa egin zizkien euskaldunei:
|
euskal
departamendua, eta errefuxiatuen egoeraren normalizazioa.
|
|
|
Jarrera hori ulertzeko, gogoan izan behar da, oposizioan zegoen bitartean, Alderdi Sozialistak kritikatu zuela euskaldunei errefuxiatu estatusa kendu izana. Horrez gain, 1981eko hauteskunde presidentzialei begira, Alderdi Sozialista eta EHAS alderdi abertzalea akordio batera iritsi ziren, azken horrek hautagaitzarik ez aurkeztearen truke, Alderdi Sozialistak
|
euskal
departamendu bat sor zezan (Urteaga, 2004: 21).
|
|
|
Urtatsez Ipar Euskal Herriak ukanen du erakunde bakar bat, hemengo 158 herriak bilduko dituena. Aspaldiko partez, duela 226 urte Uztaritzeko Garat anaiek
|
Euskal
Departamendua galdegina zutelarik, alferrik. Gure erakunde bakar honek ez du izen ofizialik frantsesez, baina euskaraz baditu jadanik bost izen.
|
|
|
1997an piztu zen sua, Euskal Herriko Hautetsien Biltzarrak antolatu zuelarik segeretuzko kontsulta: hor agertu zen auzapezen gehiengo nasaia
|
euskal
departamenduaren alde zela. Baina ideia hori behar zen aterabide politiko bat merezi duen problema kolektibo bat bilakarazi.
|
|
|
Arrazoina hauxe da: Frantses Iraultza denboran (1790ean) Dominique Joseph Garat uztariztar deputatuak eskatu zuen Parisen
|
Euskal
Departamendu bat. Geroztik urte eta mendeetan zehar instituzione horri buruz arizan diren guzieri orai arte estaduaren ganik beti ezetza izan da.
|
|
|
Zonbat urte badu Iparraldearentzat herrialde ezagupen bat galdetzen dela? Luzaz eskatu da
|
euskal
departamendu bat, gutienez hori bederen behar zela. François Mitterrand president hautagaiak hori hitzeman zuen funtsean 1981 ean, duela beraz 35 urte!
|
|
2017
|
|
|
autonomia aldarrikatzeari utzi zioten eta Departamendu berri baten alde egiteari ekin zioten. Garai hartan, bertako biztanleen %20k eta hautesleen gutxiengo txiki batek baino ez zuen babestu
|
euskal
departamendu baten sorrera. Laurogeita hamarreko hamarkadaren amaieran, berriz, Iparraldeko biztanleen ia %70ek eta ordezkari hautetsien gehiengoak aldarrikatu zuten.
|
|
|
Ez ditugu ere ahanzten jaz mundu huntarik joan direnak. Besteak beste Panpeia Etxebarne xuberotar euskaltzale suharra, 67 urtetan itzali dena, Jean Michel Ansolabehere baigorriarra, departamenduko laborantza ganbararen buru egona, 46 urtetan pausatu dena, J B Caminondo ortzaiztar apez misionesta, 91 urtetan zendua, Jean Marie Mailharo pilota mundua dolutan utzirik eta Jacques Saint Martin, 92 urte, Baionako komertsaldegiaren buru izana eta
|
euskal
departamendu bat eraikitzearen alde azkarki bermatua...
|
|
2018
|
|
|
Han dago zizelkaturik, Itsasuko Harrian, Itsasuko agiria. Enbatak berreskuratu zuen Garat anaien 1789ko aldarrikapena,
|
euskal
departamenduaren eskaera, alegia.
|
|
|
Euskal estatu hori zazpi probintzien artekoa izanen zen. Horren aitzineko urratsa zatekeen, lehenik, alde bakoitzaren erakundeak indartzea edo Euskal Herri kontinentalak
|
euskal
departamendua lortzea, eta bigarrenik, denen arteko hurbilketarantz joatea.
|
|
|
Euskal Herri kontinentalaren bidea ez da beti lineala izan azken hogei urteetan. Urratsez urrats heldu da
|
euskal
departamendua aldarrikatzetik Euskal Elkargoa sortzera. Euskal departamenduaren aldeko kanpaina sustatu zuen Abertzaleen Batasunak 1999an.
|
|
|
Urratsez urrats heldu da euskal departamendua aldarrikatzetik Euskal Elkargoa sortzera.
|
Euskal
departamenduaren aldeko kanpaina sustatu zuen Abertzaleen Batasunak 1999an. Lizarra Garaziko akordioaren testuinguruan, Euskal Herri kontinentalean aiseago izan zen batasun zabala lortzea euskal departamenduaren alde.
|
|
|
Euskal departamenduaren aldeko kanpaina sustatu zuen Abertzaleen Batasunak 1999an. Lizarra Garaziko akordioaren testuinguruan, Euskal Herri kontinentalean aiseago izan zen batasun zabala lortzea
|
euskal
departamenduaren alde. 1999an bi manifestazio handi antolatu zituzten eskaera horrekin.
|
|
|
Frantzia" deszentralizazioa" deituriko prozesu batean sartua da azken hamarkada pare honetan. Jean Pierre Raffarin Frantziako Lehen Ministroak 2002an prozesu bat bultzatu zuenean, ikusi zen aukera,
|
euskal
departamendua ez bazen, Euskal Herri kontinentalaren ezagupena lortzeko. Raffarinek berak hainbat hautetsi hartu zituen bere bulegoan.
|
|
|
Oinarrian, euskal laborariek horren beharra ikusi zuten, Paueko Laborantza Ganbera urrun (geografikoki baino gehiago administratiboki) gelditzen zitzaielako eta ez zielako erantzuten laborarien beharrei.
|
Euskal
departamenduaren aldarrikapenaren giroan ere kokatu behar zen hori. Frantziak ez zuen sekula onartu Pirinio Atlantikoetan bigarren Laborantza Ganbera bat sortzea.
|
|
2019
|
|
|
Batera plataforma 2002an sortu zen, 110 elkartek bat egin zuten iniziatiba horrekin eta izenpetu zuten 4 aldarrikapen hauen inguruan: Euskararen ko-ofizialtasuna, Euskal Herriko Lanborantza Ganbara, unibertsitate berezi bat Iparraldearentzat eta
|
Euskal
Departamendua.
|
|
|
Orduetako instituzio galdea zen
|
Euskal
Departamendu baten eskaera, emeki emeki Korsikako eredua hartuz Lurralde Kolektibitate baten aldarrikapena plaza publikoan ezarria izan zen. Biltzar nagusi batek onarturik izan ziren mobilizazio desberdin anitz, izan manifestazio, bide blokatze, gogoetarako foruak, kontsulta...
|