|
2000
|
|
|
Afalostean, kopari uko egin eta bi kafe hartu ondoren, solasaldia beheraka zihoalaikusirik, erretorea erretiratu zenean hartu nuen nik ere kotxea, etxerako asmotan.Trafiko gutxi zebilen autobidean, baina langarrarekin bustita zegoen errepidea; abiadamantsotuta, trumilka hasi zitzaizkidan oroitzapenak: zenbat aldiz entzun ote nuen AitaMorlansen izena,
|
etxeko
sukaldean eta ia ia ahapean. Gero, berriz, bi kafeen eraginezedo ohean jira-biraka eta loak hartu ezinik nenbilela, gure aitak kontatu ohi zigunhistoria zahar hura berritzen hasi nintzen:
|
|
|
Ez nuen sikagailuaren ahotsik aditu hura kanpoan egon bitartean. Aldeak alde, Edurne/ Ixter puxkaren irudi goiztiarra etorri zitzaidan gogora, Josuren
|
etxeko
sukaldean tanta jario. Felicitas/ Amagoia nire anaiaren txabusina zaharra bertze jantzirik ez zuela imajinatu nuen istant batez.
|
|
2001
|
|
|
Haiengana hurbildu garenean erabakia hartzear omen zeuden. Hau argitaratzerako agian bizkaieraz jo eta ke jardungo dute
|
etxeko
sukaldean.
|
|
|
Lapurdi, Zuberoa eta Nafarroa Behereko euskal lurretaz solastatzen denean, lehenikhizkuntza mailan terrae nullius bat dela gogoan atxikitzekoa da; alabaina, mendezmende Etxeparek plazara lehiatzen zuen elea hein batean, publiko? izanik, azkenehun urte hauetan
|
etxeetako
sukalde ilun, pribatuetan, ahalgez eta munduberriarekiko ezintasunaren ideologiaz, itorik?
|
|
|
Urtean behin kultureragileak oroitzen dira, idazleak, irakasleak, kantariak, musikariak, kirolariak... badirela, euskaldun eta emazte direnak. Bizkitartean emazteek euskararen irakaskuntzan, osasungintzan, aministrazioetan,
|
etxeetako
sukaldeetan eta abarretandaudelarik, Taylor-en erara antolaturiko lantegietako kateetan sator eta inurri lanadaramate, isil isilik, iraganaren, orainaren eta haurren bidez geroaren arduradunizatera deiturik. Fede judu kristauak jarri zion prokreatzearen betekizunaz gain, hogeigarren mendeak etxetik (baserritik) kanpo izerdiaren trukean jardutekobetekizuna luzatu dio.
|
|
|
Butano estufa zen, aurrealdeari su eman eta gori gori jartzen zena. Estufa non ipini eztabaidak izaten baziren, gero estufara hurreratze ezkutuak izaten ziren, beroarekin
|
etxeko
sukaldeko intimitate eta sosegu galdua errekuperatzeko.
|
|
|
Are lehenago, bada oraindik beste obra bat
|
etxeko
sukaldeko suak, amaren eskuz, bi urte zituelarik irentsi zuena, munduaren kaltetan: 1934an" ondu" nuen Memorias de un jelkide zeritzana.
|
|
|
Nor nintzen, neure izatearen izenean, ene gutizietara munduaren plegatzea eskatzeko? Geltoki honetan,
|
etxeko
sukaldean gasna naka nakatzen edo gaueko ibilaldietan masai gudarien alaba galduen antzekoa nintzen. Bakardade basamortu bat.
|
|
|
Xoxokeria batengatik, supermerkatuan erosi usain on botila bat demagun, Joanes haserretzen zitzaidanan eta" heziko haut" orroaz oihukatzen ere, auzoek entzuteko maneran. Nahi zinan guztiek jakin zezaten gizon errespetatua zela ohetik eta
|
etxeko
sukaldetik haste. Joanesen amarentzat trapu zakar bat nindunan, ez denat erraten!
|
|
2002
|
|
|
Izan ere, aukera horrek estandar gisa ezarritako industria prozesu asko berrikusi lituzke. Bestalde,
|
etxeko
sukaldeetatik egunero ateratzen diren plateren zati handi bat nola egin pentsatzera behartuko luke. Bigarren gomendio sorta batek, oraingoan dietetikaren ikuspegitik, mendebaldeko dietan “kultura aldaketak” egiteko beharra adierazten du.
|
|
2003
|
|
|
«Seignalet doktorearen liburu mardula eskuratua nian, John, hiri bidaltzeko. Baina otsailean hemengo suteetako bat
|
etxeko
sukalderaino sartu zuan».
|
|
|
Komentatu ez dugun tresneria ere azaltzen da, baina askotan ez jakintasuna baino ez dugu. Ontzi batzuk
|
etxeko
sukaldekoak izan daitezke edo konfitero lanerakoak (zehazten ez denean ez dakigu), gainera, posible da bietarako erabiliak izatea.
|
|
2004
|
|
|
Harkaitz Canok haurrentzat idatzi duen lehen lana da Itsasoa etxe barruan, bere
|
etxeko
sukaldea itsasoa dela sinestuta dagoen mutiko baten inguruko kontakizuna. Horma zuri eta urdinak zituen Jorgeren etxeko sukaldeak, eta mutikoak urpeko betaurrekoak janzten zituen sukaldera joan behar zuen bakoitzean.
|
|
|
Harkaitz Canok haurrentzat idatzi duen lehen lana da Itsasoa etxe barruan, bere etxeko sukaldea itsasoa dela sinestuta dagoen mutiko baten inguruko kontakizuna. Horma zuri eta urdinak zituen Jorgeren
|
etxeko
sukaldeak, eta mutikoak urpeko betaurrekoak janzten zituen sukaldera joan behar zuen bakoitzean. Ez hori bakarrik, arrain ugari margotzen zituen bai hormetan eta baita zoruan ere, itsasoko uretan pozik asko ibil zitezen.
|
|
|
Propietate horrek balio erantsia ematen dio oliba olioari, eta giza kontsumorako abantaila gehien dituen gantza dela berresten du. Azterketa hori egiteko, Espainiako ikertzaileek Malagako Arbela herriko 538
|
etxeetako
sukaldeak esperimentazio laborategi bihurtu zituzten. Sukaldean erabilitako olioaren laginak hartu eta laginen polimero polarren mailak neurtu zituzten.
|
|
|
|
Etxean
sukaldean aritzeko prest edukitzeak eta haien prezioak aukera ona ematen diete
|
|
|
–Zer dakizu ba? –Felixek galdera egitera behartuta ikusi zuen bere burua, nahiz eta leihoaren bestaldeko iluntasunean jarrita izan begirada eta burua bere
|
etxeko
sukaldeko fluoreszentetik gertu ibili.
|
|
2005
|
|
|
–Eta zergatik ez dizkiok heure
|
etxeko
sukaldeari bueltatxo batzuk ematen, afaritxo bat prestatzen didaan bitartean, hire gurasoak etxean ez daudenean, adibidez?
|
|
|
kontrajarriz. Haserre mendu edo tristezia honen erakusle. Sartu digute, Madrileko PSOEren prepotentzia eta ustelkeria eta PPren mutur beltzarekin (ezker eskuineko nazionalista espainolakin) berauek bizi duten izurri lotsagabea Aitaren
|
Etxeko
sukalde eta komunik ezkuturaino, bezalako pasartea hau izan daiteke.
|
|
|
Izan ere, hor ikusten da inguruaren eragina hartzailearengan. Baliteke
|
etxeko
sukaldean jaten ari garenean entzutea irratia edo ikustea telebista. Ondoan jendea izanda hizketan aritzea ere normala da.
|
|
|
Arrautzak eta horien eratorriak kontsumitzeagatik sortzen diren ernamuinen erdiak baino gehiago
|
etxeko
sukaldean sortzen direla diote.
|
|
|
Ekoizleek ohartarazi nahi dute garai horretan arriskutsua dela etxeetan pasteurizatu gabeko arrautza erabiltzea. “2003an, Espainian, arrautzak eta horien eratorriak kontsumitzeagatiko ernamuinen %57
|
etxeko
sukaldean sortu ziren”, esan dute, horregatik, maionesa ontziratuak “errege dekretuak ezartzen dituen baldintzak betetzen dituztenak” kontsumitzea gomendatzen dutela, bai arrautza pasteurizatua erabiltzeari dagokionez, bai azidotasunari dagokionez. Nolanahi ere, etxean egindako maionesa nahiago dutenen kasuan, ekoizleen elkarteak gomendatzen du beti arrautza oso freskoak erabiltzea, kanpotik garbi daudenak, prestatzeko oso tresna garbiak erabiltzea eta ondo irabiatzea, ozpina edo limoia eranstea.
|
|
|
Ordu batzuk baziren atekoa eraman zutenetik eta berriro polizia batekin ari nintzen hizketan, oraingoan nire
|
etxeko
sukaldean.
|
|
|
Sukaldean: mila eta bat errezeta
|
etxeko
sukaldean egiteko. ETXEBERRIA, David; JORGE, David de.
|
|
|
Bi gauza zeuzkan gogoan biribilkari ospitale psikiatrikoko gela beilegiaren ilunpean, aulkian loturik zegoela: batetik, harritzen zen oraindik,
|
etxeko
sukaldean normalean elkarren etsai erreak ziren Mikel eta Panpili bere lurren lehian ahots batez bermatzen ikusteaz; alabaina Mikel, Andde preso herritarraren sustengu komiteko zutabeetarik bat zen eta Panpili guztiz kontrakoa. Bestetik ezintasuna irakurtzen zuen amaren begitartean, gaztigu dorpe; minbiziak zurgatu senarra eta erokeriak desorekatu semea biak artatzen zituen, olde bakarraz, sekula auhen edo zinkurinik entzunarazi gabe.
|
|
|
– Telefono mugikorra ahurrean bikotekideari erraten ditek hara kuttun zazpi ehun euro balio dituen larruzko paltoa erosi dut eta uste ditek karrika zein plaza publikoa beraien
|
etxeko
sukaldea bilakatua dela, oihuz ari dituk, elkar maite dutela bezain elkarri mokoka, gure zakur hamikatuak errabiarazten. Bazauka?
|
|
|
Zarea egina zen eta erabili aurretik, lehortzera utzi behar zela irakatsi zion Pierrari buhame nagusiak. Mutikoa, zare berria eskuetan,
|
etxeko
sukaldera abiatu zen, lasterka. Itzuli zenean, ikasia egiaztatuz, berak molda zezan, Martizek beste zare baten hondoa ondua zuela begimendu zuen.
|
|
|
Laugarren solairuko bizilagunak, jostailu berri bat oparitu ziotela eta, hura erakutsi nahi izan zidan behin: atea zabalik zegoen eta tarrapataka sartu ginen korridorean barrena bere
|
etxeko
sukalderaino. Sukaldera heltzean, laguna supituki geratu zen:
|
|
|
Urteberri egunean, esan nion. Dantzatzen ez nekiela otu zitzaidan orduan, nire lehen ipuina
|
etxeko
sukaldeko beheko suari ematen nion bitartean.
|
|
|
Amak eginahalak egin zituen, baina ez zuen ezertarako balio izan:
|
etxeko
sukaldean dantza egitea eta Urteberri egunean Zodiac kafetegian dantza egitea ez ziren gauza bera. Elkarren kontrako bi dantza mota zirela ere esango nuke, pentsa.
|
|
|
Ile motzak gazteagoaren itxura ematen zion aski urdin soildutako idazleari. Ez naiz oroitzen zertaz zen hitzaldia, eta
|
etxean
sukalde ekonomikoa genuela jakinda irakurleak ez luke zeremonia poetiko asmatutzat hartu behar aitortzen baldin badiot erre egin nituela agenda haiek guztiak, noizbait behar eta, neure idatzi garrantzitsuek lotsatuta. Ez zidan bertatik bertara entzun nuen lehen idazlearen jardunak hitz gogoangarririk txertatu, baina akorduan daukat mintzaldiaren amaieran arrebaren lagun batek iritzia eskatu ziola, ez dakit zertaz.
|
|
|
Ingeniariak hiriburuan daudelako epelean enbatak portu osoa hondatuagatik, pentsatu zuen Laxarok. Guardak ekarritako Renault 4an sartu zen, eta trenbide azpiko tunelerako bihurgunea hartu zutelarik argia ikusi zuen
|
etxeko
sukaldean, maite nauela oraindik emakume horrek.
|
|
2006
|
|
|
Zoladura erresistente edo plastikoak arruntak dira enpresa eta lokal publikoetan.
|
Etxeetan
sukalde eta komunetan jar daitezke, eta babeski gisa erabiltzen dira, alfonbra edo feltroen formatuan, edo kanpoaldean. Garbiketa Ehun zoruak oso sentikorrak dira hezetasunarekiko; beraz, ahalik eta gutxien busti behar dira, eta produktu kimikoekiko ere sentikorrak dira.
|
|
|
Koloretako lehenengo argazkiek zuten kolore artifizial horietakoa. Ama
|
etxeko
sukaldean ageri da arropak lisatzen, eta alboan Xabier eta bera daude. Berak sei eta Xabierrek zortzi urte edo izango dituzte.
|
|
|
Argazkiari begira dagoela, gogoratu du zenbat aldiz ahaztu zitzaion Oxfordetik amari deitzea eta zein gutxitan idazten zion. Ama ikusi du
|
etxeko
sukaldean arropak lisatzen. Danba danba.
|
|
|
Hamaika aldiz. Amaren
|
etxeko
sukaldean sartu eta eskuetan zuen bexamel pilotatxoari begira aurkitu zuen, izoztuta bezala pilotatxoari begira, irinean, arrautzan edo ogi xerratuan non sartu jakin gabe. Burua une batez zuri gelditu izan balitzaio bezala.
|
|
|
Horiez landa, lehiatua zen herriko mintzairan irakurtzen ez ezik, izkribatzen ere ikas zezaten. Ez ninduen sobera harritu Leizarragak eta bere laguntzaileek onduriko izkribuetariko baten kopia topatzeak Zalgizeren
|
etxeko
sukaldean. Txundigarriagoak egin zitzaizkidan atharraztarraren beraren lanak.
|
|
|
Hamar hilabete joan dira ama hil zitzaidanetik.
|
Etxeko
sukaldeko marmol zuria berri bategatik aldatu beharra zegoela erabaki genuen. Zaharkituta zegoen, kolorea galduta edo zikinduta antzean.
|
|
|
Bide batez, marmola aldatzeaz batera, beste antolaketa bat ere emango geniola sukaldeari pentsatu genuen. Laneko kontuak zirela-eta, atzeratu eta atzeratu egiten zitzaidan
|
etxeko
sukaldeko ardurari heltzeko unea. Urtea joan zitzaidan, eta amaren azken gaixoaldia etorri zen.
|
|
2007
|
|
|
Horietako apartamentu bakoitzean bi lagun bizi ahal izango dira, erabat prestatuta daude guztiz gai ez diren pertsonentzat eta logela, sukaldetxoa, egongela eta komuna dute. Apartamentu horien bidez, erabiltzaileei aukera eskainiko zaie erabakitzeko zein diren bertan jaso nahi dituzten zerbitzuak; adibidez, otorduak nork bere kontura egin nahi dituen ala Zaharren
|
Etxeko
sukaldetik hartuko dituen, garbiketarekin beste horrenbeste, etab.ZENBAKIAK, KOPURUAK, PORTZENTAIAK…65 egoiliarretatik 97 egoiliarretara igaroko da, hots, ia %49ª hazi da bere bizileku kopurua.Gainera, apartamentu babestuetan beste 16 lagun biziko dira.Beraz, denetara 113 lagun bizi ahal izango dira aurrerantzean Done Joan Bataiatzailea Zaharren Etxean.Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Andoaing... Guztira, bi erakundeek 4.850.000,00 € inbertitu dituzte lan guztiak amaitu eta zaharren etxea hornitzen.
|
|
|
Emakume hura kalean paseatzen ikustearekin batera,
|
etxeko
sukaldean utzitakoarekin alderatze ezinbestekoa eta krudela pizten zen bazterretan. Eta hori guztia –esango didazu–, filmak halaxe eskatzen zuelako egin zutela, gidoiak halaxe behar zuela, alegia.
|
|
2008
|
|
|
Begiak piztu egiten zaizkio Zeruko Ama baporearen lehenengo urteak gogora ekarrita: " Urte onak izan ziren, itsasoan arrain asko zen, eta arraina ordaindu egiten zen, orain asko jaitsi da harentzako estimua ere, inork ez du
|
etxean
sukaldeko lanik egin nahi, errazagoa da harategian haragi bolak erosi eta haiek jatea. Zimarroia eta hegaluzea erruz zen han orduan.
|
|
|
Gure hizkuntzen kasua da, atzerritarrena, emakume eta umeena. Erritualki egiaztatzen ahal ez den bortxa,
|
etxeetako
sukaldeen intimitatean garatzen da, haurren eta emaztearen kontra, biolentzia, alor askotako zerbitzu publikoak bezala, pribatizatua bailitzan.
|
|
|
bai
|
etxeko
sukaldean aritzekotan, baita jan azkarreko establezimenduetara jotzekotan ere, elikagaiak aukeratzean osasun irizpideak sendo agertu behar ditugu.
|
|
|
hain entzutetsua egin zen, izan ere, gizon hura, non probintzia osora hedatu baitzen haren fama, herriko eta bailarako mugak hautsita. Tabernetan,
|
etxeko
sukaldeetan eta festetan nornahi mintzatzen zen artzain xelebre hartaz, hain ziren gatz eta piperdunak hari buruz bala bala kontatzen zirèn istorioak. Eta orbetarren sukaldea ez zen salbuespena, jakina, nahiz eta izeba Ursula ez zen Pernandori buruzkoetan gehiegizko jardunetan aritzen, ez istorio haien zale ez zelako, seguru ezetz?, baizik eta bere iritzia zuelako:
|
|
|
Gure izeba Margaritak, amaren ahizpak, kontatzen zigun gaztetan gure aitari ezkontzako eraztuna galdu zitzaiola itsasoan eta legatz baten sabelean aurkitu zuela berak, gure
|
etxeko
sukaldeko harrian, legatza garbitzen ari zela. Gerta daitekeen kointzidentziarik zailena zen hura.
|
|
|
Ohikoa den bezala, Tere Recarensek kasualitateaz hitz egiten digu joko dibertigarri baten bidez. Umorea, jolasa, jendearen arteko harreman beroa artistaren lanaren oinarrian egon da beti, baita artistaren egoaren indarra ere. Gogoratzen dut bere jaioterrira helikopteroz iristen zen bideoa eta gurasoekin zuen elkarrizketa
|
etxeko
sukaldean ilarrak aletzen zituzten bitartean.
|
|
|
hain entzutetsua egin zen, izan ere, gizon hura, non probintzia osora hedatu baitzen haren fama, herriko eta bailarako mugak hautsita. Tabernetan,
|
etxeko
sukaldeetan eta festetan nornahi mintzatzen zen artzain xelebre hartaz, hain ziren gatz eta piperdunak hari buruz bala bala kontatzen zirèn istorioak. Eta orbetarren sukaldea ez zen salbuespena, jakina, nahiz eta izeba Ursula ez zen Pernandori buruzkoetan gehiegizko jardunetan aritzen, ez istorio haien zale ez zelako –seguru ezetz–, baizik eta bere iritzia zuelako:
|
|
|
–Ez, nire
|
etxeko
sukaldean. Gainera aspaldi ez dira Prenzlaueralleko etxean bizi.
|
|
2009
|
|
|
" Eliot Ness iruzurti hutsa zen. Norbait atxilotzekotan,
|
etxeko
sukaldean alkohol apur bat destilatzen aritzen ziren horietakoren bat atxilotuko zuen, eta ezta hori ere; bulegoko funtzionarioa baino ez zen eta ez zuen inolako zerikusirik izan Al Caponeren atxiloketekin".
|
|
|
epilepsia krisiak, emaztearekin harreman hotza are hotzagoa Belgikako kazetari batekin affaire bat izan ostean, arrakasta ezin eramana… Jakina da nola bukatuko den: Ian Curtisek bere burua zintzilikatu zuen
|
etxeko
sukaldean. 23 urte baino ez.
|
|
|
—
|
etxeko
sukaldean, egongelan, logelan...
|
|
|
Olioaren kontsumo osoaren% 70 etxean egiten da. Eta egunero
|
etxeko
sukaldean frijitzeko erabiltzen den olioa harraskatik behera botatzea kaltegarria izan daiteke oso ingurumenarentzat. Ingurumen arazo hori saihesteko ekimenak gero eta ugariagoak dira, eta azkenetarikoa Arrasateko Udalak eta udal horretako ingurumen sailak jarri zuten martxan:
|
|
|
Arrutik ikusten du Arantzazuko Ama Birjinaren irudia, eta ikusten du, la dulce Inmaculada(?), sobre blanquísima peana/ luciendo cerúleo manto?? Joaten da haurra Orbelaundik Arantzazura, eta apenas dago ohituta bonbilla bat ikustera
|
etxeetan
sukaldean eta logelaren batean; orain, berari erraldoia iruditzen zaion ikasgelan pila bat dago piztuta. Izugarrizko aula altua, leihoz eta bonbillaz betea, han bere mahaia eta bere liburuak ditu berak, isil isilik.
|
|
|
D ENA azkarregi eta oso astiro pasatzen da. Rosa
|
etxeko
sukaldean dago. Dardakada atzamarretan, atsotutako ikara hori gorputz osoan.
|
|
|
–Azkenerako lortu din, beraz, itsasoan lanean hastea, esan zidan Teresak bere
|
etxeko
sukaldean gutuna eskuetan utzi nionean, amorruaren amorruz begietatik gorroto malkoak zerizkiola.
|
|
|
–Etxekoandrearekin zertaz hitz egin, etxeaz ez bada! Eta
|
etxea
sukaldea eta logelak dira, bai, baina baita etxeko loreak ere? –esan zuen Rakelek, egongelako atea irekitzen zuela.
|
|
|
|
Etxeko
sukaldera gidatu gintuzten. Gogoan nuen tokia.
|
|
|
NEKANE. Teknikaria izan dut
|
etxean
sukaldeko kanpaia konpontzen.
|
|
|
Tenperatura baxuagoan zaporea gutxiago hautematen dela ere jakin du. Laborategia
|
etxean
Sukaldean aritzen diren guztiek fenomeno kimikoak eta fisikoak erabiltzen dituzte. Esperimentatu, probatu eta ulertzea.
|
|
|
Kotiloietan edo
|
etxeetako
sukalde epeletan egin zitzaion abegi urte berriari Euskal Herrian, horretarako ez baita toki esanguratsurik izaten. Baina behin kanpaikadak entzun eta mahatsa janda gazte eta horren gazteek badakite nora joan:
|
|
|
Hamabost urte baino gehiagoko
|
etxeetan
sukaldea eta komuna berritzeko 3.000 euro arteko laguntzak emango ditu
|
|
|
Txaro Arteagak hil honen 17an hartu zuen erretiroa, Emakundeko bizialdia kenduta gainerakoan bizi guztia esatari gisa eman eta gero. Iruditeri pertsonaleko fonotekan betiko itsatsita geratzen diren ahots horietakoa; ezinbestean geratu ere itsatsita, HIren sintonia besterik ez zuen
|
etxeko
sukaldeko irratiarekin haziz gero. ondo erretratatuta geratu zen Arteagaren irrati ibilbidea bai Ainara Zuazabeitiak EIn eta baita I, aki Mujikak HI bertan egin zioten sakoneko elkarrizketa banatan.
|
|
|
Pixar
|
etxeko
sukaldeetan egositako zortzigarren filma izan zen Ratatouille, eta arrakasta itzela izan zen zentzu guztietan. Brad Bird zuzendariak The Iron Giant (1999) egin zuen, eta The Incredibles (2004).
|
|
|
–Etxekoandrearekin zertaz hitz egin, etxeaz ez bada! Eta
|
etxea
sukaldea eta logelak dira, bai, baina baita etxeko loreak ere... –esan zuen Rakelek, egongelako atea irekitzen zuela.
|
|
|
Hizkuntza aniztasunaren aurkako aurreiritzi suntsikor horien arabera, esate baterako, hizkuntza errazak eta zailak daude, belarrira goxoak direnak eta gogorrak direnak, hiztun asko eta hiztun gutxi dituztenak, kulturgintza eta literaturarako balio dutenak eta onenean
|
etxeko
sukalderako baino balio ez dutenak, komunikatzeko aberatsak eta eskasak, aurreratuak eta atzeratuak, modernoak eta antigoalekoak, abantailak dituztenak eta desabantailak dituztenak... Zenbat aurreiritzi eta mespretxu!
|
|
|
ez zuen sekula hitzik egin hain gogor salatzen ari zen gizonarekin.
|
Etxeko
sukaldean txikitan entzundakoak zituen hizpide, eta gizon hura zendu izanaren albisteak berritu egin zizkion, nonbait, bere etxeko mahaian, erdi isilka, esaten zirenak.
|
|
|
" Musika jan zion erlojuari!". Oilagorrak ehun erloju zituen
|
etxeko
sukaldean zintzilik, euliz beteak. " Gizon hasi eta animali bukatu zun!".
|
|
|
Parisera lanera joateko Baionan trena hartu zuen irailaren zazpi eguzkitsua haragian betirako txertatu zitzaion Sigmari. Artoak elgeetan kraskari ziren, haize hegoak buruak hasperenez betetzen zituen, errefuxiatu ekonomiko arruntenaren pare bi hilabeteko haurra amarekin
|
etxeko
sukaldean laga zuen.
|
|
|
|
Etxeko
sukaldean: egurrak eta barazkiak eta paperak, janztekoak eta jatekoak, gaztak eta ogiak egiteko legamiak...
|
|
2010
|
|
|
|
Etxeko
sukaldean erabiltzen dugun landare olioa izan behar du, latako elikagaiena, txerri gantza, edo gantz hondatu eta iraungiak.
|
|
|
Gizon bat bere
|
etxeko
sukaldean gosaltzen ari dela, eltxo batek goizeko isiltasuna eta lasaitasuna urratuko du. Gizonak intsektuari begiratu eta, bat batean, bere iPadarekin zanpatzea erabaki du.
|
|
|
Jose Mari Etxeberria Loiolako burua ez ezik, Juan Miguel Arregi jesulagunen probintzia burua ere Loiolan zen, akordioa noiz itxiko zain, Erromako buruzagi nagusiarekin bitartekari lanak egiteko gertu. Xanpain botila batzuk freskatzen ere jarri zituzten, Arrupe
|
Etxeko
sukaldeko hozkailuan. Baina bilera uste baino luzeago joan zen eta, negoziazio gelatik orroren batzuk ere entzuten hasi zirenean, zerbait okertzen hasi zela ulertu zuten.
|
|
|
Kasuhoriez gain, beste batzuetan hainbat pertsonak gaztaroko oroitzapen onak dituzteeta ez zaie axola ariketak egitea oroitzapen horien inguruan; aldiz, beste pertsonabatzuek ez dute oroitzapen onik eta oroimenari buruzko beste ariketa batzuk nahiago dituzte. Adibidez, zentzumena erabiliz hainbat oroitzapen gogora daitezke, usaimenaren bidez edota dastamenaren bidez. Lehenengo kasuan, indibiduoak«orain 75 urte gure amak goizero egiten zuen kafearen usaina» esaldiarekin, haurtzaroko oroitzapenak gogora ekar ditzake, esaterako,
|
etxeko
sukaldea, etxearenbanaketa, kaleko ezaugarriak, eta antzekoak. Bigarren kasuan, berriz, «haurtzaroanurtebetetze egunean gure osaba Julianek oparitzen zizkidan gozokiak» esaldiarekingozokiaren forma eta kolorea, txikitako opariak eta jostailuak oroitu ditzake.
|
|
|
XIX. mendean Frantzian lehenengo jatetxeak ireki zirenean, sukalde profesionalaren kontzeptua sortu zen, ekipo moderno eta erabilgarriekin, gaur egun ezagutzen dugunaren antzekoa. Aipatu behar da sukalde profesionalaren eta
|
etxeko
sukaldearen kontzeptua eta antolamendua erabat desberdinak direla, etxeko sukaldean bakarrik familia batentzako plater batzuk kozinatzen direlako, eta sukalde profesionalean, berriz, hamaika bezeroentzakoak, eta askotan plater desberdinak aldi berean.
|
|
|
XIX. mendean Frantzian lehenengo jatetxeak ireki zirenean, sukalde profesionalaren kontzeptua sortu zen, ekipo moderno eta erabilgarriekin, gaur egun ezagutzen dugunaren antzekoa. Aipatu behar da sukalde profesionalaren eta etxeko sukaldearen kontzeptua eta antolamendua erabat desberdinak direla,
|
etxeko
sukaldean bakarrik familia batentzako plater batzuk kozinatzen direlako, eta sukalde profesionalean, berriz, hamaika bezeroentzakoak, eta askotan plater desberdinak aldi berean.
|
|
|
Sukalde profesionaletan zein
|
etxeko
sukaldeetan hainbat ekipo eta tresna erabiltzen dira janaria kontserbatzeko, prestatzeko edota kozinatzeko:
|
|
|
Aldaketa horrek sukaldariak profesionalizatu zituen, eta haietako batzuek, denboraren poderioz, gero eta ospe handiagoa lortu zuten. Horrela, pixkanaka pixkanaka, aspaldiko «etxeko sukaldaritza»,
|
etxeko
sukalde pribatu txikietatik jatetxe publikoetara pasatu zen, eta enpresa izaera hartu zuen. Gaur egun, «enpresa sukaldaritza»n plater kozinatuak eskala handian ekoizteko beharrezkoa da azpiegitura egokia edukitzea (lokala, ekipoak...), osasun arautegien araberakoa.
|
|
|
Zalantzarik gabe, bere erabiltzeko erosotasun eta erraztasunagatik, sukaldaritza teknologian mikrouhin labeak izugarrizko aurrerapena izan dira,
|
etxeko
sukaldeetan, sukalde profesionaletan nahiz elikagaigintzan.
|
|
|
Edozein elikagaik, dendetako apalak eta
|
etxeko
sukaldeak hartu aurretik, ibilbide luze eta konplexua egiten du. Prozesu horretan, urrats guztiak erregistratzen dira, elikadura arriskuren bat atzemanez gero arrastoari jarraitu eta arazoa zerk eragin duen identifikatu ahal izateko.
|
|
|
Euliak
|
etxeko
sukaldeetan garatu daitezkeen izurriterik arruntenetako bat dira. Horregatik, funtsezkoak dira prebentzio ekintzak eta instalazioen garbiketa eta higiene zorrotza.
|
|
|
Neurri pasiboen helburua da intsektu guztiek (euliek, besteak beste) sarbidea izan dezaten eragoztea, instalazioen diseinu egokiaren bidez, eta elikagai edo edari iturririk aurkitzen ez dutela zaintzea. Instalazio guztiak garbi eta desinfektatuta egon behar dira, eta
|
etxeko
sukaldeetan erabiltzen direnak baino ekintza zehatzagoak egin behar dira: Sareta erauzgarriekin elikagaien zirkulazioleiho guztiak babestu.
|
|
|
Prestatzea eta biltegiratzea Frijitu, egosi, izoztu edo desizoztu.
|
Etxeko
sukaldeetan egunero egiten diren ekintza horiek eta beste batzuek arreta berezia eskatzen dute, behar bezala eginez gero segurtasun ezin hobea baitago. = »https alimentaria/ congelar y descongelar alimentos.html»“desizozketa izan daitezkeen arriskuekiko zaurgarriena da.
|
|
|
Ez dago arautegirik ez legerik
|
etxeko
sukaldeak nolakoa izan behar duen elikagaien segurtasunari dagokionez, ez eta sukaldean nola lan egin behar den ere; baina, sukalde profesional baten parametroak aplikatuta, haren higiene eta segurtasun maila balora daiteke. Elikagaiek eragindako toxiinfekzioen erdiak etxean gertatzen diren arren, askotan establezimendu publikoetan elikagaiek eragindako agerraldiei buruzko informazioa baino ez da nabarmentzen.
|
|
|
Elikagai baten segurtasuna ez da inprobisatzen, baizik eta elikadura kate osoan zehar, jatorritik kontsumora arte, elikagai batek izan ditzakeen arriskuak eta arriskuak murrizteko neurriak aplikatzearen ondorioa da.
|
Etxeko
sukaldean, lana hainbat etapatan bana daiteke, produktua erosten denetik kontsumitzen den arte, eta “puntu kritikoak” ezar daitezke, kontsumitzaileak elikagaien kalitatearen eta segurtasunaren arduradun gisa kontrola dezakeen egoerak hautemateko, horrela arrisku maila baloratu eta neurri egokiak hartzeko. Elikadura segurtasuneko autotest a sukaldean Test baten bidez, sukaldea eta bertan prestatzen diren elikagaiak seguruak diren jakin daiteke.
|
|
|
|
Etxeko
sukaldeen diseinu higienikoa
|
|
|
Laguntzailea (mahaiak eta aulkiak). Sukalde profesional batean bi gune bereizi daude elikagaiak garbitzeko eta tresnak garbitzeko;
|
etxeko
sukaldean, berriz, bi ataza horiek leku berean daude. Beraz, bi zerbitzuak emateko jarri behar da eremu hori, eta ez dira aldi berean egin behar.
|
|
|
Ia denak emakumezkoak izaki –pentsatuko zuen jendeak kalean–, beste soldata bat izango da familian, eta halako larritasunik ez etxean. Kontuak kontu, galeperrenak egin zuen, lantegiak betiko itxi zituen ateak, eta bertako beharginak beste lanpostu baten bila joan ziren, edo
|
etxeko
sukaldera zuzenean.
|
|
|
Entzuteari utzi nion. Pentsatzen hasi nintzen zer egiten nuen han, leihatilari erantsita, lapur bat bezala zelatan; zergatik ez nien esaten" alde hemendik, zertan zaudete zuek nire amaren eta osaba Juanen
|
etxeko
sukaldean eserita, zer eskubide daukazu zuk, Berlino, Begigorriya, zuk zikindu egiten duzu lur hau, lehen ere ibili zinen etxe honetan hotelaren benetako jabearen bila, Angelen laguntzarekin seguru asko, hortxe goian dago oraindik haren sonbreirua, kentzerik izan ez zenutena...".
|
|
|
Jostundegi guztia hankaz gora jarri zutela jakin nuen, eta alde egin zutenean denetarik zegoela lurrean barreiatuta, soinekoak eta oihal pusketak, botoiak eta titareak. Eta baita,
|
etxeko
sukaldean, ahaztutako balaren bat ere, guardietako bati metraileta erori zitzaiolako eta kargadore guztia hustu. Batzuetan, sartu telefono kabina batean eta dei egiten nion; baina ezin izaten genuen bi minutu segidan hitz egin, bera negarrez hasten zen.
|
|
|
Adelaren
|
etxeko
sukaldea oso handia zen, eta mantendu egiten zuen artean, burdinazkoarekin batera, garai bateko beheko sua. Gainera, egurrezko hiru mahai luze zeuden hule zuriko mantelez hornituta, zein bere banku luzeekin.
|
|
|
|
Etxeko
sukalde txikian amaren bexamela eta enpanadillak, Zeraingo Kontxaren kroketak. Aitaren hutsunea.
|
|
|
Oliveirak gogoratu zuen Eneko diskoak xaboiaz garbitzen aurkitu zuela bere
|
etxeko
sukaldean, eta ezin zela hori lana ez zenik esan. Enekok hasperen egin zuen orduan, norbait alde izateagatik konforme.
|
|
2011
|
|
|
Ohituretan sustraitutako ospakizun eguna izaten da urtarrilaren 1a, eta usadio horiek nolakoak, halakoak izaten dira bateko eta besteko ongietorri festak. Urtezahar gaua kotilioietan edo
|
etxeetako
sukaldearen epelean pasatu zuten Euskal Herrian askok eta askok, eta atzoko goiza, berriz, gertuko mendira igota. Goizaren dotorea baliatuta, eguzki izpien goxotasuna eta salda beroa eta xanpaina izan zituzten bidelagun aukera hori baliatu zutenek.
|
|
|
Oso gutxitan izaten da zinemaldi batean gisako erabakirik.Hain zuzen ere, Berlinen sortu zitzaion Farhadiri film hori egiteko ideia.
|
Etxeko
sukaldean zela, ondoko gelatik zetorren Irango kantu bat entzun, eta hortik hasi zitzaizkion oroitzapenak eta irudiak pilatzen. Abiapuntu horretatik, sorterrira itzuli, eta han pelikula martxan jartzea erabaki zuen.Emazteak utzi ostean, Naderek zaindari gazte bat kontratuko du aita zaindu dezan.
|
|
|
Paradoxa gero tradizionalki ukatu zaizkion eremu asko eta askotan emakumea lekua egiten aritzea, eta sukaldaritzan bere berezko lekua gal araztea. Baina ez da hori gal arazi dioten gauza bakarra
|
etxeko
sukaldean jatekoa prestatzen ziharduen gure ama, amona eta izeba hari. Bazuen beste jakintza bat ere.
|
|
|
Kutxa Bank horren adibidea da. Erantzukizunaren eredua da, politikan maximalismoak ondo daude
|
etxeko
sukaldean, baina gobernatu behar duzunean, ezin duzu" dena edo ezer ez" delako maxima hartu. Herriarentzat askoz positiboagoa da, uneon, sistemaren barrutik eraikitzen aritzea, eraikinaren parean pankarta baten atzetik jartzea baino.
|
|
|
Klitemnestra, Zeus eta Ledaren alaba, bere
|
etxeko
sukaldean zegoen, bustiaren bustiaz zimeltzen ari ziren arrosak barrura sartzeko leihoa zabaltzen. Orduan heldu zen neskamea izuturik, Klitemnestraren semea hirira itzulia zela, Orestes kalean ikusia zutela; doi doi ematen zuen larritasunean hitz garbirik.
|
|
|
Eta paseatu nituen Habanako malekoitik eta zine areto zaharretatik. Irla bi ziruditen, zure begi beltz haiek, denari adi adi so; eta akorduan daukat nola esan zidaten Vedadoko bi neska kantarik, euren
|
etxeko
sukalde zaharrean: –Ai!
|
|
|
Batak bestea behar du euskarritzat, eta besteak bata. Azkenerako,
|
etxeko
sukalde zuloraino sartura, ordura arte arrotzak ziren hizkuntza eta kultura bertakotu egingo dira.
|