|
2000
|
|
|
Handik gutxira, Kopenhagen era lan bila joan, aberastu, merkataritza enpresa handi bat muntatu, etadirutza ederraren jabe, ezkondu egin zen. Baina emaztea laster hil zen, eta urtea igarobaino lehen, aita
|
etxeko
neskamearekin ezkondu zen berriro. Zazpi haur izan zituzten. Soren txikiena?, baina zorionik ez etxean.
|
|
|
Baina, jardinaren deskribatzeari lotu baino lehen, derradan ezen jauregiko edifizioa, kasik bere osoan, harlanduz egina zela, eta hiru solairu zituela: behekoan, sukaldea zegoen eta, sukaldearen ondoan, gela batzuk, norat biltzen baitziren
|
etxeko
neskameak, guztiak ezkongai edo alargun, jauregian bizi ziren bertze sehiak oro bezala; beheko solairuan zegoen, halaber, sala luze zabal bat, non egiten baitziren zelebrazione handiak, eta bertze bat tipiagoa, egongelatzat eta bisitagelatzat ere har zitekeena; haiekin baterat, zoko batean, bertze bi gela zeuden: bata biltoki tipi bat zen, eta bertzea logela bat, aitona Nikolasek bere egin zuena erreumak ezindu zuenean; eta bazen, finean, bertze gela iduriko bat ere, etxeko kotxearen edo karrozaren gordeleku zena eta alboko ateetarik bat sarbidetzat zuena; lehenengo solairuan, berriz, gure logelak zeuden, aitarena mutur ba tean, amarena bertzean, eta, bien artean, aitarenaren ondoan, osaba Joanikotena zegoen, eta, amarenaren ondoan, Mattinena eta biona; eta solairu hartan zeuden, orobat, bertze bi sala ere, haietarik bat aitak lantokitzat zuena; kanpo aldean, berriz, balkoi luze bat, baranda zurezkoa zuena, eta barra bertikalak —beltzez pintatuak— burdinazkoak, errenkada edo ildo berean burutzerat zihoazen landare sendo bezain apainak iduri; goian, ganbaran, mutur batean, morroien logela zegoen, eta bertze muturrean osaba Joanikoten gabineta eta studio tokia —edo studioa soilki, nola erraiten baikenion usu—, kanpo aldetik balkoi zabal baterat jotzen zuena, non paratzen baitzuen maiz bere teleskopioa, zeruko izarrei beha; erdialdean, finean, biltoki handi bat zegoen, non gordetzen baitzen etxean premiazkotzat jotzen genuen guztia, hala nola bizigaiak eta bertze mila hornidura suerte.
|
|
|
Horregatik piztu ote zitzaidan neuri ere Elbiraganako amorioa, hura
|
etxeko
neskame baten alaba zelako, jaun André?
|
|
2004
|
|
|
Garai hartakoak ditugu Diane eta La Vieille Helene lanak, adibidez. Azken hau
|
etxean
neskame lanetan aritzen zen adineko emakumearen irudi goxoa da, 17 urte besterik ez zituenean egina. Erakusketan aurrera joan ahala nabarmena da lanen bilakaera.
|
|
2006
|
|
|
Kanpoan egindako urteek halako nagusitasun natural bat eman ziotela entzun dio noizbait izekori. Bilboko handiki
|
etxean
neskame ibilitako urteetan asko ikasi zuela erakutsi nahian ibiltzen zela. Jatetxera atzerritarren bat agertuz gero, amantala sukaldean utzi eta bera irteten omen zen hauek zerbitzatzera eta, berdin ingelesak zein frantsesak izan, gaztelaniaz poliki poliki eta hitz bakoitza ondo ahoskatuz hitz egiten omen zien:
|
|
|
Erroman esamesak handiegiak egiten hasi zirenean, Francesco Cenci hiriburutik iparraldera zituen lurraldeetara erretiratu zen, Abruzzoetako L’Aquila probintziako Petrella gaztelura, eta berarekin eraman zituen
|
etxeko
neskame morroiak eta familiako bi maitale; bi emakume menperatu, izutu eta zorigaiztoko: Francescoren bigarren emaztea, Lucrezia Petroni, zeinarekin ezkondu baitzen 1593 urtean, eta Beatrice, Francescoren alaba propioa.
|
|
2007
|
|
|
|
etxeko
neskameari kulpitutik
|
|
2008
|
|
|
Etxetik urrunera joan barik egin ebela, horixe aldea. Miren Ondarroako ezagun batzuen
|
etxera
neskame joan zan, artean 10 urte baino ez eukanean. Gomuta onik ez.
|
|
|
gizon guztiak, alegia, haiek halakoak baitira, aberatsak nahiz pobreak: pitilinak bizi ditin eta pitilinak biziko ditin, sekulorun sekulotan, amen, erantzun zion Faustik,
|
etxeko
neskameen artean barreak eta karkailak sortaraziz.
|
|
|
Gauza gehiago ere esan zizkion Reginak markesa andereari, honek hari zorionak eman ondoren eta haren malkoak xukatu ondoren, eredu bezala ere aurkeztu zien markesa andereak Regina
|
etxeko
neskameei biharamunean, neskatxak bere kastitateari eusteko izan zuèn adoreagatik, harekin batera Ama Birjinarekiko debozioaren garrantziaz ohartarazten zituen bitartean?, bakarra azpimarratzekotan, hauxe:
|
|
|
gizon guztiak, alegia, haiek halakoak baitira, aberatsak nahiz pobreak: pitilinak bizi ditin eta pitilinak biziko ditin, sekulorun sekulotan, amen –erantzun zion Faustik,
|
etxeko
neskameen artean barreak eta karkailak sortaraziz.
|
|
|
Gauza gehiago ere esan zizkion Reginak markesa andereari, honek hari zorionak eman ondoren eta haren malkoak xukatu ondoren –eredu bezala ere aurkeztu zien markesa andereak Regina
|
etxeko
neskameei biharamunean, neskatxak bere kastitateari eusteko izan zuèn adoreagatik, harekin batera Ama Birjinarekiko debozioaren garrantziaz ohartarazten zituen bitartean–, bakarra azpimarratzekotan, hauxe:
|
|
2009
|
|
|
Gizon lasaia zen,
|
etxeko
neskame mutilek ziotenez, jendea begirunez eta lañotasunez hartzen zuena.
|
|
|
Martha, Placeren
|
etxeko
neskamea izana zen Place alargundu baino lehen.
|
|
|
1894an Placeren
|
etxean
neskame jarri zen Martha. Hilero 15 dolar ematen zioten.
|
|
|
Ia aldi berean bi gertaera izan ziren, bi zuzen bezala, plano batek nekez har zitzakeenak, nork jar zitzakeen, bada, bi gertaera haiek, Gabinok poesiaren mundua aurkitu zuenekoa eta
|
etxeko
neskameetako bati gertatutako istripua, plano berean??, baina Gabinoren burmuinetan, halako batean, bat egin zutenak: bi zuzenen arteko elkargunea, muga bat bezala, mutila bizitzaren beste aro batean sartu zela adieraz zezakeena?
|
|
|
Azkenean, biharamun goizeko lehen argiarekin batera eraman zuten Benjamin Maria bere gelatik, seme alabak lotan zeudela, lotan edo,
|
etxeko
neskameen ardurapean, izeba Ernestinak haurra saski batean egokitu eta izara zuri batean bildu ondoren, etxeko arrosa zuriz egindako koroa bat ere ipini zion izebak haurrari, inozentzian bizi izan zenak, baita zoritxarreko zoritxarrean ere sarri, zorionaren erregetasuna lortuko zuelakoan, garbia bezain gardena?, Domingori emandako hitza betez; ehorzleak, Regina eneko atzeko atetik sartu zenak, ge... egingo zuena?
|
|
|
jaialdi bat edo igandeko meza? hiriko kaleetara irteten zenean, adibidez, zeren, etxeko mutilak kaleak zeharkatzen zituztèn automobilei begira gelditzen ziren bitartean, Adak oinezkoentzako plazei edo espaloiei erreparatzen baitzien, haur kotxe bat noiz ikusiko; data seinalatutzat behar zuen, halaber, Adarentzat, udako egun bat,
|
etxeko
neskameetako batek. Rosi izenekoak?, deskuidu batean, aizto batekin istripu bat izan zuenekoa, ezker eskuan zauri ikusgarri bat eragin ziona; egin zion Reginak lehen sendaketa, etorri zen handik ordu erdira don Zoilo, eman zizkion hamabi puntu, eman zizkion jarraian aholkuak: zauria lehortzen eta ongi zaintzen baduzu, hamar egunetan egon zaitezke berriro lan egiteko moduan?
|
|
|
Orbetarrak isilik zihoazen, beraz, etxerako bidean, eta isilik heldu ziren Regina enera, non
|
etxeko
neskameak zain baitzituzten, mahaia eta janariak prest.
|
|
|
kanpotik begiratuta, ezohikoa izan zitekeen haren jarrera, baina Damasok bere ikuspegia zuen, bizi baldintzek baldintzatutakoa, eta, handik, guztiz bestela ikusten zituen gauzak, ausaz; bazekien oin planoak zituela, bazekien itsusia zela, bere betaurreko lodi haiekin; bazekien, beraz, nesken aurrean nekez izan zezakeela arrakastarik: arrakastarik izan ezean, baina, ez al zen neurririk onena eta burutsuena gauzak bere hartan uztea eta erretiratzea?; ederki ohartzen ziren hartaz ikastetxeko mutilik mutirienak, noizean behin Damaso zirikatzen zutenak, zu ere ibiliko zinen
|
etxeko
neskamearekin zirrika, alproja hori!?, harik eta masailak koloreztatzen zizkioten arte, bi pipermorro gorri iduri: gertaldi haiek, baina, bihotzaren nora ezeko ibilaldi haiek, beraz?, ez zioten hartutako erabakia baizik berresten, buruaren bidea hobestera zeramana, bihotzarena bazter utzita; atsegin zuen Aristotelesen mundua, ikastetxean urtebete lehenago ikasteari ekin ziona?, eta atsegin zuen Aristotelesen Jainkoa, halako zerbait behar baitzuen Hark, jainkorik izatekotan:
|
|
|
haur txikiekiko zaletasuna, noiznahi loratzen zitzaiona, gurasoekin eta anai arreba guztiekin batera –edozeren aitzakian: jaialdi bat edo igandeko meza– hiriko kaleetara irteten zenean, adibidez, zeren, etxeko mutilak kaleak zeharkatzen zituztèn automobilei begira gelditzen ziren bitartean, Adak oinezkoentzako plazei edo espaloiei erreparatzen baitzien, haur kotxe bat noiz ikusiko; data seinalatutzat behar zuen, halaber, Adarentzat, udako egun bat,
|
etxeko
neskameetako batek –Rosi izenekoak–, deskuidu batean, aizto batekin istripu bat izan zuenekoa, ezker eskuan zauri ikusgarri bat eragin ziona; egin zion Reginak lehen sendaketa, etorri zen handik ordu erdira don Zoilo, eman zizkion hamabi puntu, eman zizkion jarraian aholkuak: zauria lehortzen eta ongi zaintzen baduzu, hamar egunetan egon zaitezke berriro lan egiteko moduan... baina Rosik zauria baino gauza garrantzitsuagoak zituen, antza, behin eta berriro kexatzen baitzen, ez bere zauriaz, baizik eta istripuak Regina eneari eragingo ziòn balizko okerraz:
|
|
|
Azkenean, biharamun goizeko lehen argiarekin batera eraman zuten Benjamin Maria bere gelatik, seme alabak lotan zeudela, lotan edo,
|
etxeko
neskameen ardurapean, izeba Ernestinak haurra saski batean egokitu eta izara zuri batean bildu ondoren –etxeko arrosa zuriz egindako koroa bat ere ipini zion izebak haurrari, inozentzian bizi izan zenak, baita zoritxarreko zoritxarrean ere sarri, zorionaren erregetasuna lortuko zuelakoan, garbia bezain gardena–, Domingori emandako hitza betez; ehorzleak, Regina eneko atzeko atetik sartu...
|
|
|
Ia aldi berean bi gertaera izan ziren, bi zuzen bezala, plano batek nekez har zitzakeenak –nork jar zitzakeen, bada, bi gertaera haiek, Gabinok poesiaren mundua aurkitu zuenekoa eta
|
etxeko
neskameetako bati gertatutako istripua, plano berean? –, baina Gabinoren burmuinetan, halako batean, bat egin zutenak: bi zuzenen arteko elkargunea, muga bat bezala, mutila bizitzaren beste aro batean sartu zela adieraz zezakeena...
|
|
|
Orbetarrak isilik zihoazen, beraz, etxerako bidean, eta isilik heldu ziren Regina enera, non
|
etxeko
neskameak zain baitzituzten, mahaia eta janariak prest.
|
|
|
kanpotik begiratuta, ezohikoa izan zitekeen haren jarrera, baina Damasok bere ikuspegia zuen, bizi baldintzek baldintzatutakoa, eta, handik, guztiz bestela ikusten zituen gauzak, ausaz; bazekien oin planoak zituela, bazekien itsusia zela, bere betaurreko lodi haiekin; bazekien, beraz, nesken aurrean nekez izan zezakeela arrakastarik: arrakastarik izan ezean, baina, ez al zen neurririk onena eta burutsuena gauzak bere hartan uztea eta erretiratzea?; ederki ohartzen ziren hartaz ikastetxeko mutilik mutirienak, noizean behin Damaso zirikatzen zutenak –zu ere ibiliko zinen
|
etxeko
neskamearekin zirrika, alproja hori! –, harik eta masailak koloreztatzen zizkioten arte, bi pipermorro gorri iduri: gertaldi haiek, baina –bihotzaren nora ezeko ibilaldi haiek, beraz–, ez zioten hartutako erabakia baizik berresten, buruaren bidea hobestera zeramana, bihotzarena bazter utzita; atsegin zuen Aristotelesen mundua –ikastetxean urtebete lehenago ikasteari ekin ziona–, eta atsegin zuen Aristotelesen Jainkoa, halako zerbait behar baitzuen Hark, jainkorik izatekotan:
|
|
2010
|
|
|
Horren arrazoia eskatzen badidazu, ez dizut arrazoirik emango, baina nabaritu egiten dut, fedeak ere bere arrazoi ezkutuak ditu-eta??; beste egun batean, baina, arrazoi arruntago bat eman zidan, bere psikologiarekin lotuago egon zitekeena: . Romana
|
etxean
neskame izan genuen, eta Ama Birjina neskameari agertu bazaio, etxekoandreari ere zera. Ezta, Gabino??; hain logikoa iruditu zitzaidan amaren arrazoibidea, amaren irrika nire irrika ere bazen, arrazoibide logiko guztiak subjektiboki logikoago egiten zituena?, non baietz esan bainion.
|
|
|
Ama eta
|
etxeko
neskameak, beraz, kontu harekin zebiltzan, Helena haiengana iritsi zenean, tximista baino azkarrago;. Eta zu non zeunden Helena. Eta non duzu kapela?
|
|
|
bi edo hiru lastamarrega; lau edo bost lastaira artilezko; oholak; kirtenik gabeko aitzur bat eta pala bat, baita aliketa eta kurrika batzuk ere, ugerrak jandakoak guztiak; jostailuak, gorua, soka biribildu bat; mota guztietako zeramikak eta ontziak: platerak, botilak, suilak, bi edo hiru zopaontzi eta beste hainbeste pixontzi; baita Jesusen Bihotzaren zurezko irudi bat ere, garai batean eskuan mapamundi bat zuena, baina eskurik eta mapamundirik gabe geratu zena, Florita zeritzàn
|
etxeko
neskameetako bati, hautsa kentzen ari zitzaionean, erori zitzaiolako; gainera, pipiak jandako armairu bat zegoen, barruan soineko zahar batzuk zeuzkana, eta kanpoan izara zuri hautsez betetako bat, armairuari fantasma handi baten itxura ematen ziona.
|
|
|
Baina Romanarekin ere, aste pare batean izan genuen
|
etxean
neskame, arestian esan dizut, izan zuen aldaketarik; gure amak, izan ere, atsegin zuen neskameei hasieratik beretik, lehen egunetik, beraz?
|
|
|
Romana? hainbesteraino, non doña Gertrudis ere, ama alde batera utzi eta Romanari begira jarri baitzen berriro, urtebete lehenago
|
etxean
neskame izan genuenak arrosario bat baitzuen, soinekoaren gerrikoaren inguruan bilduta, berak egun batzuk lehenago iragarri bezala; bi mirari iragarri zituen Romanak eta, hiru hilabeteko lehortearen ondotik, bitik bi!; bi mirari haiek, gainera, hiru ziren gure kasuan, amari ere Ama Birjina agertu baitzitzaion, antza?
|
|
|
Baina Romanarekin ere —aste pare batean izan genuen
|
etxean
neskame, arestian esan dizut— izan zuen aldaketarik; gure amak, izan ere, atsegin zuen neskameei hasieratik beretik —lehen egunetik, beraz— etxeko arauen berri ematea, zuek hor eta ni hemen... etxekoandrea neskameengandik bereizten zuèn marra argi eta garbi ezarriz... behin marra eta distantzia ezarrita halaxe jokatzen baitzuen, aginduak zehatz mehatz markatuz; amak, beraz, ez zit... " Iraganean, zuek bezalaxe, ez nintzen ezer izan, baina gaur banaiz zerbait:
|
|
|
Horren arrazoia eskatzen badidazu, ez dizut arrazoirik emango, baina nabaritu egiten dut, fedeak ere bere arrazoi ezkutuak ditu-eta..."; beste egun batean, baina, arrazoi arruntago bat eman zidan, bere psikologiarekin lotuago egon zitekeena: " Romana
|
etxean
neskame izan genuen, eta Ama Birjina neskameari agertu bazaio, etxekoandreari ere zera... Ezta, Gabino?"; hain logikoa iruditu zitzaidan amaren arrazoibidea —amaren irrika nire irrika ere bazen, arrazoibide logiko guztiak subjektiboki logikoago egiten zituena—, non baietz esan bainion.
|
|
|
" Hara arrosarioa...!", amaren erantzun laburra estali zuena; garbi zegoen, hortaz, zein zen jendearen arretagunea: Romana... hainbesteraino, non doña Gertrudis ere, ama alde batera utzi eta Romanari begira jarri baitzen berriro, urtebete lehenago
|
etxean
neskame izan genuenak arrosario bat baitzuen, soinekoaren gerrikoaren inguruan bilduta, berak egun batzuk lehenago iragarri bezala; bi mirari iragarri zituen Romanak eta, hiru hilabeteko lehortearen ondotik, bitik bi!; bi mirari haiek, gainera, hiru ziren gure kasuan, amari ere Ama Birjina agertu baitzitzaion, antza...
|
|
|
Ama eta
|
etxeko
neskameak, beraz, kontu harekin zebiltzan, Helena haiengana iritsi zenean, tximista baino azkarrago;" Eta zu non zeunden Helena. Eta non duzu kapela?
|
|
|
bi edo hiru lastamarrega; lau edo bost lastaira artilezko; oholak; kirtenik gabeko aitzur bat eta pala bat, baita aliketa eta kurrika batzuk ere, ugerrak jandakoak guztiak; jostailuak, gorua, soka biribildu bat; mota guztietako zeramikak eta ontziak: platerak, botilak, suilak, bi edo hiru zopaontzi eta beste hainbeste pixontzi; baita Jesusen Bihotzaren zurezko irudi bat ere, garai batean eskuan mapamundi bat zuena, baina eskurik eta mapamundirik gabe geratu zena, Florita zeritzàn
|
etxeko
neskameetako bati, hautsa kentzen ari zitzaionean, erori zitzaiolako; gainera, pipiak jandako armairu bat zegoen, barruan soineko zahar batzuk zeuzkana, eta kanpoan izara zuri hautsez betetako bat, armairuari fantasma handi baten itxura ematen ziona.
|
|
2012
|
|
|
Txikia nintzenean, lotsatu egiten nintzen ama biluzik ikustean. Lotsa ematen zidan era berean errudunak iruditzen zitzaizkidan pentsamenduak gurasoei agertzeak, eta inolako kezkarik gabe partekatzen nituen edozein lagunekin edota
|
etxeko
neskame zaharrarekin. Nire gurasoak aparteko izakiak ziren, giza miseriez gaindi zeuden, eta halaxe daude oraindik ere.
|
|
|
Egunez erdi lo, gauez ia esna, sofan erdi etzanda joaten dira orduak, pelikulak ikusten eta gutiziak jaten. Ama sarri joaten zaio sukaldeko lanak eta garbiketa egitera, nahiz eta bere
|
etxean
neskamea arduratzen den horretaz. Amak aldiro aholkatzen dio Aingeruri gurasoen etxera itzul dadila, bera bakarrik moldatzen ez den bitartean behintzat.
|
|
|
Ama ere gutxiago joaten zaio. Orain gurasoen
|
etxeko
neskamea arduratzen da hondartza alboko pisuko etxeko lanez. Zeregin horietan ia bost urte daramatzan arren, amak bakarrik gogoratzen du haren izena.
|
|
2013
|
|
|
Eta gutunean laguntza erregutu zuen Karmelo koinatuak: ea posible izango ote zen familiako emakumeren bat Ameriketara euren
|
etxera
neskame joatea...
|
|
|
gero eta estimu handiagoan hartzen zituela:
|
etxeko
neskameetarik batek zerbitzatutako te gozo ahotik ezin utzizkoa, gailetatxo are gozoago batzuk lagungarri; patioko iturrietako ur txorroten hotsa; hiriko ur termaletan bainu bat hartzea, zer erranik ez?.
|
|
|
Ondo bizi gaituk, baina ez kalifak lez. Gure ama amamek ez ditek
|
etxean
neskamerik nahi, pentsa. Gehiago esango diat:
|
|
|
Yazîdek eta Hamzak, denbora batean, debekatua izan zuten sarrera bilera haietara, eta horregatik, amarekin eta
|
etxeko
neskameekin geratzen ziren; batzuetan, hala ere, ihes egin eta aitaren estudiora joaten ziren, han zelatan gelditzeko, belarria hormari edo ateari itsatsita, doinuak bertagotik aditzeko asmotan edo, baita doinuen arteko isiluneak ere, musikarien interpretazioari buruzko iruzkin ere bihur zitezkeenak noiznahi, nahiz eta, iruzkin haietarik, hitz batzuk bakarrik iristen zitzaizkien, bertzeak, nola madarikatzen zuten, halakoetan, estudioa, hotsgabetua zegoelako!?
|
|
|
Horrela ibili zen urtebetean, amiñika zentratzera eta orekatzera egin zuen arte, eguneroko bizimoduari lotuak zeudèn plazer tipi handiak –biziro gorrotatzen zuèn komandante pashtunaren itzalpetik urrun sentitze hutsa ere ez zen nolanahiko plazera! – gero eta estimu handiagoan hartzen zituela:
|
etxeko
neskameetarik batek zerbitzatutako te gozo ahotik ezin utzizkoa, gailetatxo are gozoago batzuk lagungarri; patioko iturrietako ur txorroten hotsa; hiriko ur termaletan bainu bat hartzea, zer erranik ez....
|
|
|
Yazîdek eta Hamzak, denbora batean, debekatua izan zuten sarrera bilera haietara, eta horregatik, amarekin eta
|
etxeko
neskameekin geratzen ziren; batzuetan, hala ere, ihes egin eta aitaren estudiora joaten ziren, han zelatan gelditzeko, belarria hormari edo ateari itsatsita, doinuak bertagotik aditzeko asmotan edo, baita doinuen arteko isiluneak ere, musikarien interpretazioari buruzko iruzkin ere bihur zitezkeenak noiznahi... nahiz eta, iruzkin haietarik, hitz batzuk bakarrik iristen zitzaizkien, bertzeak ..
|
|
|
Ondo bizi gaituk, baina ez kalifak lez. Gure ama amamek ez ditek
|
etxean
neskamerik nahi, pentsa. Gehiago esango diat:
|
|
2014
|
|
|
Amak irekitzen zuen atea. Ama ez zen aldameneko
|
etxeko
neskamea, baina denetik egiten zuen han. Konpainia eta kafesneak, batez ere.
|
|
|
Hogei neska izaten zituen etxean ikasten. Hori dela eta, gure
|
etxean
neskamea izan dugu beti. Lehenengoa amaren ahizpa izan zen, 17 urteko neska gaztea, izeko Estefani.
|
|
2015
|
|
|
Amaren sabelean zen artean Martin. Familia donostiar dirudun bateko semea bazen ere, ama ez zen aberatsa, aitaren
|
etxeko
neskame behartsu bat baizik. Hargatik, aitak testamentuan aginduta, umea jaio zenean, Maria Juana izeba, aitaren arreba, arduratu zen umearen zaintzaz eta heziketaz.
|
|
|
Horretaz eskatu nahi dio aholkua Ariri. Etxalde askotan behar baita eskulana, baina, zabaltzen ari den gosetearen ondorioz, gero eta zailagoa da inork onartzea
|
etxetik kanpoko
neskame edo morroirik, elikatzeko beste aho bat ez izatearren. Magistratuak zenbait jaun printzipalarekin dituen harremanen ondorioz, neskameak, edo emazteak?
|
|
|
Montparnasseko geltokian bakarrik, lagun batek emandako helbidea eskuetan eta frantsesez hitzik jakin gabe. Lau ordu egon zen hantxe zain, erbesteko Eusko Jaurlaritzako gizon bat azaldu eta abokatu aberats baten
|
etxera
neskame gisa lan egitera eraman zuen arte.
|
|
|
Izebaren
|
etxean
neskame zeuden hiru emakumeak (ik. 4 zenb.).
|
|
|
Toribia: A. Tomas Álvarezek, Cartas, 10 or., 16 oharrean dioenez, Alonso jaunaren
|
etxeko
neskamea izan daitekeela uste du.
|
|
|
Behin ezezagun bat, hordi arraila, agertu zen haren etxean. Marta Ovejerok,
|
etxeko
neskameak, kanpo eman zion, baina Migel Jabierrek, zorrotz: " So egizu, Marta, etxe honetan mundu guztia hartzen dugu, mozkor edo ez".
|
|
2016
|
|
|
Cohèn zaharrari begiratzen nion, sukaldeko atetik agertzera ausartzen zen aldi bakanetan: Ricca Cohèn, hirurogei urteko emakume ezkongai agurgarria, via Vittoriako zahar etxetik irtendakoa fedekide aberats batzuen
|
etxean
neskame hasteko, baina berriro hara, zahar etxera itzultzea beste asmorik ez zuena, bai eta, garaiak areago okertu baino lehen, bertan hiltzea ere. Azkenik, neure buruari ere begiratzen nion, pareko ispiluko ur opakoan islatuta; ni ere ilea urdintzen hasia, ni ere engranaje berberean harrapatua, baina uzkur, artean etsi gabe.
|
|
|
Harekin gogoratu eta oroimin larri bat sentitu zuen bere baitan, denbora galtzen ari zela edo, okerrago dena, bere bizia behar ez zen bidetik eramaten ari zela: zertarako nahi ditut nik ikusi Madrilgo antzerki ospetsuenak, txikitan ikara batean edukitzen ninduten
|
etxeko
neskameen izu ipuinak ahazten baditut. Zertarako ikasi Espainiako lege guztiak, gure baserritarren betidaniko ohiturak ezagutzen ez baditut?
|
|
2017
|
|
|
Tira, Iñigoren aita, Iruñeko erdi mailako funtzionario askoren biziaren parekoa izan zen. Eta beste asko bezala, erdi goi mailako auzo batean pisu bat erosi zuen ahal izan zuenean, trajedun atezaina,
|
etxean
neskamea, langileendako bigarren sarrera apal bat eta igogailua barne. Nahiz eta igogailua, erdi aroko kartzela baten itxura izan.
|
|
2018
|
|
|
Ez garbitzen, ez orrazten ziren ume zikin eta zorriztoak Zurriolako hondartzara eramaten zituztela, ilearekin soka bat egiten zietela, eta Onentzarok hareatzatik zehar itsasoan barrura narras eramaten zituela ere esaten zigun
|
etxeko
neskameak.
|
|
|
Aurkeztu ninduen
|
etxeko
neskamea, Fanny Huber.
|
|
2019
|
|
|
–Duela urte pare bat nagusiak esan zidan nire ama gaixorik zegoela eta harengana joaten utziko zidala, baldin eta aurretik lan bat egiten banuen beretzat, isilune laburra egin zuen Nadiak?. Adineko emakume baten
|
etxean
neskame sartzeko agindu zidan, zigarretari atxiki luze bat egin ondoren, hizketan jarraitu zuen?: Emakume haren bihotzean sartzea lortzen banuen, nire dokumentazioa eta diru pixka bat eman, eta nire amaren ondora joaten utziko omen zidan.
|
|
2020
|
|
|
Luisa Galarza Ostiza: Vilagude Echalucetarren
|
etxean
neskame, Micaelaren ahizpa.
|
|
|
Aurora Viñuales Árguedas: Echaluce Chivitetarren
|
etxean
neskame.
|
|
|
Angela Ezpeletak kikildu egiten zuen. Porrot horren ordainetan edo, tematu zen
|
etxeko
neskame gaztea bereganatzen, amak ez ikusiarena egingo zuela jakitun. Amak nahiago zuen semea neskamearekin lizunkerietan aritzen zela isiltzea, onankerietan ibiltzen zela onartzea baino.
|
|
|
Ustekabean zirrarari eutsi behar izan dio Matildek, lotsaz gorrituta. Hamar urte igaro dira baina Matildek ezagutu ditu Auroraren begi beltz distiratsuak eta
|
etxean
neskame zegoela mototsean bilduta eraman ohi zuen ile kizkurra, orain harro harro aske daraman arren. Matildek aldentzeko keinua egin du baina Auroraren begiradak harrapatu egin du segundo batzuez.
|
|
|
etxeko lanez gain, bere kargu ditu aurki bi urte beteko dituen Pablo eta Amparo. Echalucetarrenean zerbitzatzen hasi zenean, ez zuen irudikatu ere egingo alabaren
|
etxean
neskame bukatuko zuenik. Ilobek Iruñera ekarri zuten egunean, ohartarazi zioten etxera itzultzeko, gustura ez bazegoen.
|
|
|
Izebak erantzun zien
|
etxeko
neskamea zela. Ez zekiela.
|
|
|
Kulturatik igaro ohi zen politikaren parte on bat. Gaur, aldiz, politikak bere bideak ditu, eta
|
etxeko
neskame [sic] bezala gelditu zaigu kultura. Garai batetako arma batzu baztertu egin dira, borroka leku berri honetan alkantzu gehiagoko arma berriak behar direla eta" (1978, in 2007:
|
|
|
1936ko irailean iritsi zen amona Parisera, hilabete batzuk Landetako ahaide batzuekin pasatu ondoren. Familia aberats baten
|
etxean
neskame sartzea lortu zuen eta beraiekin eman zituen urte dexente. Alemanak Parisen sartu zirenean, ordea, goitik behera aldatu zitzaion egoera.
|
|
|
Txirrinak zeuzkan gela guztietan, aberatsen
|
etxeetan
neskameei ohetik mugitu gabe eta eztarria behartzeke deitzeko erabiltzen zen sistema. Gau mahaien aldamenean botoi txiki bat etengailuen ondoan.
|
|
|
13 urterekin
|
etxetik
neskame joan zen.
|
|
2021
|
|
|
beraren aitak beste baten semea zelako susmoak zituen, eta oso haurtzaro gordina ekarri zion horrek.
|
Etxeko
neskameaz maitemindu, eta haurdun utzi zuen, baina gurasoek beste emakume batekin ezkontzera behartu zuten (1808). Zor bat zela-eta izandako liskarragatik bi urte() egin behar izan zituen kartzelan, eta handik itzulitakoan gertatu zen Etxegoienen tiroketa eta bigarren epaiketa.
|
|
|
alegia, kontakizunaren harirako garrantzitsua den daturen bat gehitzen du: Hala ere, sarjentuak luzaz galdekatu zituen bi zerbitzari bakarrak (Rosannaren salbuespena eginda) etxekoandrearen neskamea eta
|
etxeko
neskame burua izan ziren, beren lankide dohakabea etxera iritsi zen egunetik bertatik hura zirikatzen jardun zuten bi emakume haiek, hain zuzen (Olano). g) Bai birformulakizuna eta bai atal birformulatzailea perpaus beregainak direnean, lehen perpausean esandakoa berresten du, oro har, birformulazioak (argudioak emanaz, batzuetan): Herri gogoak dinamikoak dira, zalantzarik gabe; hain zuzen, beraiek dira dinamismoaren iturriak historian, kulturan (Azurmendi).
|
|
|
15.2.2c Perpaus batean bi izen sintagma nor kasuan ditugunean, bietatik bat bigarren mailako predikatua delarik (§ 24.4): Hona hemen Ameriketara artzain joandakoren batek egindakoa (Arranz); Zortzi urterekin artzain joan zela bere anaiarekin Extremadura aldera[...] (Atxaga); Beraz, aurtengo San Joan gauean ere, une batez, harriak ogi eta urak ardo bihurtuko dira (Anso); Aita izan ote zuen" Hor konpon, Mari Anton" lehenbiziko aldiz esan ziona medikuaren
|
etxera
neskame bidali zuen egunean? (Lertxundi); Jaunak apaiz izendatu zaitu Joiadaren ordez (Elizen arteko Biblia); Ondorioz kanpaina bat izan zen honen kontra apezpiku izendatu zutelarik (Arbelbide); Alkate izendatu zutenean, berriz, Azpilgo ehorzlea eroetxera bidaltzea izan zen bere lehen neurria (Irigoien); Juan Pedro Aguirre, edo oraino Etxezuri, Luzaiden alkate egon zen denboran, bere indar eta eragin haundiaz baliatu zen herriaren alde jokatzeko (Aintziburu eta Etxarren); Gero, 1936ko otsaileko bozetan herriaren gehiengoak berriro alkate hautatu zuen (Jimenez).
|
|
|
Bere aitak beste baten semea zenaren susmoak zituen eta oso haurtzaro gordina ekarri zion horrek.
|
Etxeko
neskameaz maitemindu eta haurdun utzi zuen, baina gurasoek beste emakume batekin ezkontzera behartu zuten (1808). Zor bat zela-eta izandako liskarragatik bi urte() egin behar izan zituen kartzelan, eta handik itzulitakoan gertatu zen Etxegoienen tiroketa eta bigarren epaiketa.
|
|
|
Gaspar Ruizek ez zuen haurrik, ez zuen emazterik, inoiz ez zen maiteminduta egon. Emakume batekin ozta ozta inoiz hitz egin zuen, amarekin eta azala errautsaren kolorekoa zuen adinak bitan tolestutako
|
etxeko
neskame zahar beltz iharrarekin ez bazen. Hamabost pausotara disparatutako fusilen bala batzuek Gaspar Ruizen bihotza baldin bazuten ere jomuga berezia, huts egin zuten denek.
|
|
|
Euskal Herrian emakume asko izan ziren XIX. mende bukaeran eta XX. hasieran familia aberatsen
|
etxeetara
neskame joan zirenak. Etxean dirurik ez, eta zaintza zein garbiketa lanak betetzen zituzten besteen etxeetan, biziraun ahal izateko.
|
|
2022
|
|
|
Horregatik esan zion haren aitari udazken bukaeran animaliak larretatik jaitsita, mutila dorrean uzteko. Une hartan pentsatu zuen mutil horren arreba oso ederra zela,
|
etxeko
neskame burua izan zitekeela. Kalparzurik ez zuen ezetz esango.
|
|
|
Zuen bordatuak ikustera etorri gara erantzun zuen adinetan zaharrena. Gutierrek orduantxe ezagutu zuen kondearen
|
etxeko
neskameen burua. Zuzenean eginkizunetara jotzea gustatzen zitzaion horietakoa zen, zuzena baina lehor samarra.
|
|
|
Bazen, baina ama
|
etxeko
neskamea zen.
|
|
|
Guztien artetik Olga Ignatievna andereñoa zen –Vankaren lagun kuttuna– lan horretan gehien murgiltzen zena. Vankaren ama Pelageia artean bizirik zegoenean, eta jauntxoen
|
etxean
neskame lanetan zebilen garaian, Olga Ignatievnak Vankari gozokiak eman ohi zizkion, eta, beste zereginik ezean, Vankari irakurtzen, idazten eta ehun arte kontatzen irakatsi zion, baita quadrille dantzatzen ere. Pelageia hil zenean, ordea, Vanka umezurtza aitonarengana bidali zuten zerbitzarien sukaldera, eta sukaldetik, berriz, Moskuko Aliakhin zapatariarenera.
|
|
|
Baina lan horretan daraman bi urtetan ez dute apenas hitzik trukatu, ez bada" bon jour monsieur" edo" b demain monsieur". Haurtzaroaren mina sumatzen du, garai haietan gurasoen
|
etxeko
neskameak frantsesak zirelako, etxekoak, gehienez jota ere Bidasoaren beste aldekoak.
|
|
2023
|
|
|
Mallabiko izeba Valentina bai, amaren ahizpa, hura egunero etortzen zen Eibarko plazara. Orduan neskak oso azkar ateratzen ziren
|
etxetik
neskame lan egiteko, eta Tutulutik ere uste dut gehienak hala atera zirela. Rafaela eta Karmen, esate baterako, Bergarara joan ziren etxeren batera eta bertako mutilekin ezkondu ziren.
|
|
|
Egitasmo txoro harekin aurrera egin banu, ez dakit zer nolako komeriak suertatuko zitzaizkidan. Aitita amamaren
|
etxeko
neskame eta sukaldariak, ziurrenik, galdera deserosoak egiten ari nintzaiela kontatuko zieten nagusiei; eta ni, ziurrenik ere, gurasoengandik errieta jaso ondoren, nire gelan muturtuta amaituko nuke, hilabete osoan irten gabe zigortuta. Baina zorionez ez nuen inolako putzutan sartu behar izan egia asmatzeko.
|
|
|
Izura Azmekoa jaiotzez, Maria Iribarne Dubois zuen grazia. Neska gazte zela, apaiz baten bidez —nola ba, bestela! — Kubarako bidea hartu zuen, ingeniari eta markes zen nafar baten
|
etxean
neskame lanak egiteko. Han ezagutu zuen bere jaioterrian indiano etxe bat eraikitzea amesten zuen Manuel Fraga Bello galiziarra.
|
|
|
Hori bai, noizean behin,
|
etxeko
neskame gazteari pagatzen zion gauerdian berarekin ohera zedin, nahiz eta egunsentirako ez zen logelan sexu lizunaren arrastorik geratzen.
|
|
|
• 10:00etan geranioen
|
etxeko
neskamea lanera.
|
|
|
Moldatu nintzen bigarrena ere hezten, eta frantseseko hiru eskola ematen eta erosketak egiten eta otorduak antolatzen eta kremailera puskatuak konpontzen eta umeen oinetakoak erosten. Zer du bada horrek ezohikotik, zeren ni, berak behin eta berriz gogorarazten didan moduan, pribilegiatua naiz,
|
etxera
neskamea etortzen zaigunez astean lau egun eta erditan. Baina, ea, zein gizonezko ez da orduan pribilegiatua, astean zazpi egunetan lan egiten dion bere neskame faboritoa ondoan izanda?
|
|
|
Diruzalekeriak hartaratua, bestelako burutazioak zerabiltzan bere helburuak lortzeko. Hala bada, Ramónen
|
etxera
neskame eraman ninduen, hain zuzen ere Miguel Albaitariaren anaiarenera; gero gerokoak, azken batean haren iloba nintzen. Ramón jaunak lursailak eta behiak zeuzkan; zaintzeko ardirik ez, baina.
|
|
|
–Haren esanetan, orain, hamalau urte betetzearekin, zerbitzatzera joango naun andereren baten etxera. Lehenago ez nain bidali
|
etxean
neskame izan nauelako: garbitu, kozinatu, lurra garbitu... erreparatu esku hauei...
|