|
2000
|
|
|
Handik gutxira, Kopenhagen era lan bila joan, aberastu, merkataritza enpresa handi bat muntatu, etadirutza ederraren jabe, ezkondu egin zen. Baina emaztea laster hil zen, eta urtea igarobaino lehen, aita
|
etxeko
neskamearekin ezkondu zen berriro. Zazpi haur izan zituzten. Soren txikiena?, baina zorionik ez etxean.
|
|
|
Baina, jardinaren deskribatzeari lotu baino lehen, derradan ezen jauregiko edifizioa, kasik bere osoan, harlanduz egina zela, eta hiru solairu zituela: behekoan, sukaldea zegoen eta, sukaldearen ondoan, gela batzuk, norat biltzen baitziren
|
etxeko
neskameak, guztiak ezkongai edo alargun, jauregian bizi ziren bertze sehiak oro bezala; beheko solairuan zegoen, halaber, sala luze zabal bat, non egiten baitziren zelebrazione handiak, eta bertze bat tipiagoa, egongelatzat eta bisitagelatzat ere har zitekeena; haiekin baterat, zoko batean, bertze bi gela zeuden: bata biltoki tipi bat zen, eta bertzea logela bat, aitona Nikolasek bere egin zuena erreumak ezindu zuenean; eta bazen, finean, bertze gela iduriko bat ere, etxeko kotxearen edo karrozaren gordeleku zena eta alboko ateetarik bat sarbidetzat zuena; lehenengo solairuan, berriz, gure logelak zeuden, aitarena mutur ba tean, amarena bertzean, eta, bien artean, aitarenaren ondoan, osaba Joanikotena zegoen, eta, amarenaren ondoan, Mattinena eta biona; eta solairu hartan zeuden, orobat, bertze bi sala ere, haietarik bat aitak lantokitzat zuena; kanpo aldean, berriz, balkoi luze bat, baranda zurezkoa zuena, eta barra bertikalak —beltzez pintatuak— burdinazkoak, errenkada edo ildo berean burutzerat zihoazen landare sendo bezain apainak iduri; goian, ganbaran, mutur batean, morroien logela zegoen, eta bertze muturrean osaba Joanikoten gabineta eta studio tokia —edo studioa soilki, nola erraiten baikenion usu—, kanpo aldetik balkoi zabal baterat jotzen zuena, non paratzen baitzuen maiz bere teleskopioa, zeruko izarrei beha; erdialdean, finean, biltoki handi bat zegoen, non gordetzen baitzen etxean premiazkotzat jotzen genuen guztia, hala nola bizigaiak eta bertze mila hornidura suerte.
|
|
|
Horregatik piztu ote zitzaidan neuri ere Elbiraganako amorioa, hura
|
etxeko
neskame baten alaba zelako, jaun André?
|
|
2006
|
|
|
Erroman esamesak handiegiak egiten hasi zirenean, Francesco Cenci hiriburutik iparraldera zituen lurraldeetara erretiratu zen, Abruzzoetako L’Aquila probintziako Petrella gaztelura, eta berarekin eraman zituen
|
etxeko
neskame morroiak eta familiako bi maitale; bi emakume menperatu, izutu eta zorigaiztoko: Francescoren bigarren emaztea, Lucrezia Petroni, zeinarekin ezkondu baitzen 1593 urtean, eta Beatrice, Francescoren alaba propioa.
|
|
2007
|
|
|
|
etxeko
neskameari kulpitutik
|
|
2008
|
|
|
gizon guztiak, alegia, haiek halakoak baitira, aberatsak nahiz pobreak: pitilinak bizi ditin eta pitilinak biziko ditin, sekulorun sekulotan, amen, erantzun zion Faustik,
|
etxeko
neskameen artean barreak eta karkailak sortaraziz.
|
|
|
Gauza gehiago ere esan zizkion Reginak markesa andereari, honek hari zorionak eman ondoren eta haren malkoak xukatu ondoren, eredu bezala ere aurkeztu zien markesa andereak Regina
|
etxeko
neskameei biharamunean, neskatxak bere kastitateari eusteko izan zuèn adoreagatik, harekin batera Ama Birjinarekiko debozioaren garrantziaz ohartarazten zituen bitartean?, bakarra azpimarratzekotan, hauxe:
|
|
|
gizon guztiak, alegia, haiek halakoak baitira, aberatsak nahiz pobreak: pitilinak bizi ditin eta pitilinak biziko ditin, sekulorun sekulotan, amen –erantzun zion Faustik,
|
etxeko
neskameen artean barreak eta karkailak sortaraziz.
|
|
|
Gauza gehiago ere esan zizkion Reginak markesa andereari, honek hari zorionak eman ondoren eta haren malkoak xukatu ondoren –eredu bezala ere aurkeztu zien markesa andereak Regina
|
etxeko
neskameei biharamunean, neskatxak bere kastitateari eusteko izan zuèn adoreagatik, harekin batera Ama Birjinarekiko debozioaren garrantziaz ohartarazten zituen bitartean–, bakarra azpimarratzekotan, hauxe:
|
|
2009
|
|
|
Gizon lasaia zen,
|
etxeko
neskame mutilek ziotenez, jendea begirunez eta lañotasunez hartzen zuena.
|
|
|
Martha, Placeren
|
etxeko
neskamea izana zen Place alargundu baino lehen.
|
|
|
Ia aldi berean bi gertaera izan ziren, bi zuzen bezala, plano batek nekez har zitzakeenak, nork jar zitzakeen, bada, bi gertaera haiek, Gabinok poesiaren mundua aurkitu zuenekoa eta
|
etxeko
neskameetako bati gertatutako istripua, plano berean??, baina Gabinoren burmuinetan, halako batean, bat egin zutenak: bi zuzenen arteko elkargunea, muga bat bezala, mutila bizitzaren beste aro batean sartu zela adieraz zezakeena?
|
|
|
Azkenean, biharamun goizeko lehen argiarekin batera eraman zuten Benjamin Maria bere gelatik, seme alabak lotan zeudela, lotan edo,
|
etxeko
neskameen ardurapean, izeba Ernestinak haurra saski batean egokitu eta izara zuri batean bildu ondoren, etxeko arrosa zuriz egindako koroa bat ere ipini zion izebak haurrari, inozentzian bizi izan zenak, baita zoritxarreko zoritxarrean ere sarri, zorionaren erregetasuna lortuko zuelakoan, garbia bezain gardena?, Domingori emandako hitza betez; ehorzleak, Regina eneko atzeko atetik sartu zenak, ge... egingo zuena?
|
|
|
jaialdi bat edo igandeko meza? hiriko kaleetara irteten zenean, adibidez, zeren, etxeko mutilak kaleak zeharkatzen zituztèn automobilei begira gelditzen ziren bitartean, Adak oinezkoentzako plazei edo espaloiei erreparatzen baitzien, haur kotxe bat noiz ikusiko; data seinalatutzat behar zuen, halaber, Adarentzat, udako egun bat,
|
etxeko
neskameetako batek. Rosi izenekoak?, deskuidu batean, aizto batekin istripu bat izan zuenekoa, ezker eskuan zauri ikusgarri bat eragin ziona; egin zion Reginak lehen sendaketa, etorri zen handik ordu erdira don Zoilo, eman zizkion hamabi puntu, eman zizkion jarraian aholkuak: zauria lehortzen eta ongi zaintzen baduzu, hamar egunetan egon zaitezke berriro lan egiteko moduan?
|
|
|
Orbetarrak isilik zihoazen, beraz, etxerako bidean, eta isilik heldu ziren Regina enera, non
|
etxeko
neskameak zain baitzituzten, mahaia eta janariak prest.
|
|
|
kanpotik begiratuta, ezohikoa izan zitekeen haren jarrera, baina Damasok bere ikuspegia zuen, bizi baldintzek baldintzatutakoa, eta, handik, guztiz bestela ikusten zituen gauzak, ausaz; bazekien oin planoak zituela, bazekien itsusia zela, bere betaurreko lodi haiekin; bazekien, beraz, nesken aurrean nekez izan zezakeela arrakastarik: arrakastarik izan ezean, baina, ez al zen neurririk onena eta burutsuena gauzak bere hartan uztea eta erretiratzea?; ederki ohartzen ziren hartaz ikastetxeko mutilik mutirienak, noizean behin Damaso zirikatzen zutenak, zu ere ibiliko zinen
|
etxeko
neskamearekin zirrika, alproja hori!?, harik eta masailak koloreztatzen zizkioten arte, bi pipermorro gorri iduri: gertaldi haiek, baina, bihotzaren nora ezeko ibilaldi haiek, beraz?, ez zioten hartutako erabakia baizik berresten, buruaren bidea hobestera zeramana, bihotzarena bazter utzita; atsegin zuen Aristotelesen mundua, ikastetxean urtebete lehenago ikasteari ekin ziona?, eta atsegin zuen Aristotelesen Jainkoa, halako zerbait behar baitzuen Hark, jainkorik izatekotan:
|
|
|
haur txikiekiko zaletasuna, noiznahi loratzen zitzaiona, gurasoekin eta anai arreba guztiekin batera –edozeren aitzakian: jaialdi bat edo igandeko meza– hiriko kaleetara irteten zenean, adibidez, zeren, etxeko mutilak kaleak zeharkatzen zituztèn automobilei begira gelditzen ziren bitartean, Adak oinezkoentzako plazei edo espaloiei erreparatzen baitzien, haur kotxe bat noiz ikusiko; data seinalatutzat behar zuen, halaber, Adarentzat, udako egun bat,
|
etxeko
neskameetako batek –Rosi izenekoak–, deskuidu batean, aizto batekin istripu bat izan zuenekoa, ezker eskuan zauri ikusgarri bat eragin ziona; egin zion Reginak lehen sendaketa, etorri zen handik ordu erdira don Zoilo, eman zizkion hamabi puntu, eman zizkion jarraian aholkuak: zauria lehortzen eta ongi zaintzen baduzu, hamar egunetan egon zaitezke berriro lan egiteko moduan... baina Rosik zauria baino gauza garrantzitsuagoak zituen, antza, behin eta berriro kexatzen baitzen, ez bere zauriaz, baizik eta istripuak Regina eneari eragingo ziòn balizko okerraz:
|
|
|
Azkenean, biharamun goizeko lehen argiarekin batera eraman zuten Benjamin Maria bere gelatik, seme alabak lotan zeudela, lotan edo,
|
etxeko
neskameen ardurapean, izeba Ernestinak haurra saski batean egokitu eta izara zuri batean bildu ondoren –etxeko arrosa zuriz egindako koroa bat ere ipini zion izebak haurrari, inozentzian bizi izan zenak, baita zoritxarreko zoritxarrean ere sarri, zorionaren erregetasuna lortuko zuelakoan, garbia bezain gardena–, Domingori emandako hitza betez; ehorzleak, Regina eneko atzeko atetik sartu...
|
|
|
Ia aldi berean bi gertaera izan ziren, bi zuzen bezala, plano batek nekez har zitzakeenak –nork jar zitzakeen, bada, bi gertaera haiek, Gabinok poesiaren mundua aurkitu zuenekoa eta
|
etxeko
neskameetako bati gertatutako istripua, plano berean? –, baina Gabinoren burmuinetan, halako batean, bat egin zutenak: bi zuzenen arteko elkargunea, muga bat bezala, mutila bizitzaren beste aro batean sartu zela adieraz zezakeena...
|
|
|
Orbetarrak isilik zihoazen, beraz, etxerako bidean, eta isilik heldu ziren Regina enera, non
|
etxeko
neskameak zain baitzituzten, mahaia eta janariak prest.
|
|
|
kanpotik begiratuta, ezohikoa izan zitekeen haren jarrera, baina Damasok bere ikuspegia zuen, bizi baldintzek baldintzatutakoa, eta, handik, guztiz bestela ikusten zituen gauzak, ausaz; bazekien oin planoak zituela, bazekien itsusia zela, bere betaurreko lodi haiekin; bazekien, beraz, nesken aurrean nekez izan zezakeela arrakastarik: arrakastarik izan ezean, baina, ez al zen neurririk onena eta burutsuena gauzak bere hartan uztea eta erretiratzea?; ederki ohartzen ziren hartaz ikastetxeko mutilik mutirienak, noizean behin Damaso zirikatzen zutenak –zu ere ibiliko zinen
|
etxeko
neskamearekin zirrika, alproja hori! –, harik eta masailak koloreztatzen zizkioten arte, bi pipermorro gorri iduri: gertaldi haiek, baina –bihotzaren nora ezeko ibilaldi haiek, beraz–, ez zioten hartutako erabakia baizik berresten, buruaren bidea hobestera zeramana, bihotzarena bazter utzita; atsegin zuen Aristotelesen mundua –ikastetxean urtebete lehenago ikasteari ekin ziona–, eta atsegin zuen Aristotelesen Jainkoa, halako zerbait behar baitzuen Hark, jainkorik izatekotan:
|
|
2010
|
|
|
Ama eta
|
etxeko
neskameak, beraz, kontu harekin zebiltzan, Helena haiengana iritsi zenean, tximista baino azkarrago;. Eta zu non zeunden Helena. Eta non duzu kapela?
|
|
|
bi edo hiru lastamarrega; lau edo bost lastaira artilezko; oholak; kirtenik gabeko aitzur bat eta pala bat, baita aliketa eta kurrika batzuk ere, ugerrak jandakoak guztiak; jostailuak, gorua, soka biribildu bat; mota guztietako zeramikak eta ontziak: platerak, botilak, suilak, bi edo hiru zopaontzi eta beste hainbeste pixontzi; baita Jesusen Bihotzaren zurezko irudi bat ere, garai batean eskuan mapamundi bat zuena, baina eskurik eta mapamundirik gabe geratu zena, Florita zeritzàn
|
etxeko
neskameetako bati, hautsa kentzen ari zitzaionean, erori zitzaiolako; gainera, pipiak jandako armairu bat zegoen, barruan soineko zahar batzuk zeuzkana, eta kanpoan izara zuri hautsez betetako bat, armairuari fantasma handi baten itxura ematen ziona.
|
|
|
Ama eta
|
etxeko
neskameak, beraz, kontu harekin zebiltzan, Helena haiengana iritsi zenean, tximista baino azkarrago;" Eta zu non zeunden Helena. Eta non duzu kapela?
|
|
|
bi edo hiru lastamarrega; lau edo bost lastaira artilezko; oholak; kirtenik gabeko aitzur bat eta pala bat, baita aliketa eta kurrika batzuk ere, ugerrak jandakoak guztiak; jostailuak, gorua, soka biribildu bat; mota guztietako zeramikak eta ontziak: platerak, botilak, suilak, bi edo hiru zopaontzi eta beste hainbeste pixontzi; baita Jesusen Bihotzaren zurezko irudi bat ere, garai batean eskuan mapamundi bat zuena, baina eskurik eta mapamundirik gabe geratu zena, Florita zeritzàn
|
etxeko
neskameetako bati, hautsa kentzen ari zitzaionean, erori zitzaiolako; gainera, pipiak jandako armairu bat zegoen, barruan soineko zahar batzuk zeuzkana, eta kanpoan izara zuri hautsez betetako bat, armairuari fantasma handi baten itxura ematen ziona.
|
|
2012
|
|
|
Txikia nintzenean, lotsatu egiten nintzen ama biluzik ikustean. Lotsa ematen zidan era berean errudunak iruditzen zitzaizkidan pentsamenduak gurasoei agertzeak, eta inolako kezkarik gabe partekatzen nituen edozein lagunekin edota
|
etxeko
neskame zaharrarekin. Nire gurasoak aparteko izakiak ziren, giza miseriez gaindi zeuden, eta halaxe daude oraindik ere.
|
|
|
Ama ere gutxiago joaten zaio. Orain gurasoen
|
etxeko
neskamea arduratzen da hondartza alboko pisuko etxeko lanez. Zeregin horietan ia bost urte daramatzan arren, amak bakarrik gogoratzen du haren izena.
|
|
2013
|
|
|
gero eta estimu handiagoan hartzen zituela:
|
etxeko
neskameetarik batek zerbitzatutako te gozo ahotik ezin utzizkoa, gailetatxo are gozoago batzuk lagungarri; patioko iturrietako ur txorroten hotsa; hiriko ur termaletan bainu bat hartzea, zer erranik ez?.
|
|
|
Yazîdek eta Hamzak, denbora batean, debekatua izan zuten sarrera bilera haietara, eta horregatik, amarekin eta
|
etxeko
neskameekin geratzen ziren; batzuetan, hala ere, ihes egin eta aitaren estudiora joaten ziren, han zelatan gelditzeko, belarria hormari edo ateari itsatsita, doinuak bertagotik aditzeko asmotan edo, baita doinuen arteko isiluneak ere, musikarien interpretazioari buruzko iruzkin ere bihur zitezkeenak noiznahi, nahiz eta, iruzkin haietarik, hitz batzuk bakarrik iristen zitzaizkien, bertzeak, nola madarikatzen zuten, halakoetan, estudioa, hotsgabetua zegoelako!?
|
|
|
Horrela ibili zen urtebetean, amiñika zentratzera eta orekatzera egin zuen arte, eguneroko bizimoduari lotuak zeudèn plazer tipi handiak –biziro gorrotatzen zuèn komandante pashtunaren itzalpetik urrun sentitze hutsa ere ez zen nolanahiko plazera! – gero eta estimu handiagoan hartzen zituela:
|
etxeko
neskameetarik batek zerbitzatutako te gozo ahotik ezin utzizkoa, gailetatxo are gozoago batzuk lagungarri; patioko iturrietako ur txorroten hotsa; hiriko ur termaletan bainu bat hartzea, zer erranik ez....
|
|
|
Yazîdek eta Hamzak, denbora batean, debekatua izan zuten sarrera bilera haietara, eta horregatik, amarekin eta
|
etxeko
neskameekin geratzen ziren; batzuetan, hala ere, ihes egin eta aitaren estudiora joaten ziren, han zelatan gelditzeko, belarria hormari edo ateari itsatsita, doinuak bertagotik aditzeko asmotan edo, baita doinuen arteko isiluneak ere, musikarien interpretazioari buruzko iruzkin ere bihur zitezkeenak noiznahi... nahiz eta, iruzkin haietarik, hitz batzuk bakarrik iristen zitzaizkien, bertzeak ..
|
|
2014
|
|
|
Amak irekitzen zuen atea. Ama ez zen aldameneko
|
etxeko
neskamea, baina denetik egiten zuen han. Konpainia eta kafesneak, batez ere.
|
|
2015
|
|
|
Amaren sabelean zen artean Martin. Familia donostiar dirudun bateko semea bazen ere, ama ez zen aberatsa, aitaren
|
etxeko
neskame behartsu bat baizik. Hargatik, aitak testamentuan aginduta, umea jaio zenean, Maria Juana izeba, aitaren arreba, arduratu zen umearen zaintzaz eta heziketaz.
|
|
|
Toribia: A. Tomas Álvarezek, Cartas, 10 or., 16 oharrean dioenez, Alonso jaunaren
|
etxeko
neskamea izan daitekeela uste du.
|
|
|
Behin ezezagun bat, hordi arraila, agertu zen haren etxean. Marta Ovejerok,
|
etxeko
neskameak, kanpo eman zion, baina Migel Jabierrek, zorrotz: " So egizu, Marta, etxe honetan mundu guztia hartzen dugu, mozkor edo ez".
|
|
2016
|
|
|
Harekin gogoratu eta oroimin larri bat sentitu zuen bere baitan, denbora galtzen ari zela edo, okerrago dena, bere bizia behar ez zen bidetik eramaten ari zela: zertarako nahi ditut nik ikusi Madrilgo antzerki ospetsuenak, txikitan ikara batean edukitzen ninduten
|
etxeko
neskameen izu ipuinak ahazten baditut. Zertarako ikasi Espainiako lege guztiak, gure baserritarren betidaniko ohiturak ezagutzen ez baditut?
|
|
2018
|
|
|
Ez garbitzen, ez orrazten ziren ume zikin eta zorriztoak Zurriolako hondartzara eramaten zituztela, ilearekin soka bat egiten zietela, eta Onentzarok hareatzatik zehar itsasoan barrura narras eramaten zituela ere esaten zigun
|
etxeko
neskameak.
|
|
|
Aurkeztu ninduen
|
etxeko
neskamea, Fanny Huber.
|
|
2020
|
|
|
Angela Ezpeletak kikildu egiten zuen. Porrot horren ordainetan edo, tematu zen
|
etxeko
neskame gaztea bereganatzen, amak ez ikusiarena egingo zuela jakitun. Amak nahiago zuen semea neskamearekin lizunkerietan aritzen zela isiltzea, onankerietan ibiltzen zela onartzea baino.
|
|
|
Izebak erantzun zien
|
etxeko
neskamea zela. Ez zekiela.
|
|
|
Kulturatik igaro ohi zen politikaren parte on bat. Gaur, aldiz, politikak bere bideak ditu, eta
|
etxeko
neskame [sic] bezala gelditu zaigu kultura. Garai batetako arma batzu baztertu egin dira, borroka leku berri honetan alkantzu gehiagoko arma berriak behar direla eta" (1978, in 2007:
|
|
2021
|
|
|
alegia, kontakizunaren harirako garrantzitsua den daturen bat gehitzen du: Hala ere, sarjentuak luzaz galdekatu zituen bi zerbitzari bakarrak (Rosannaren salbuespena eginda) etxekoandrearen neskamea eta
|
etxeko
neskame burua izan ziren, beren lankide dohakabea etxera iritsi zen egunetik bertatik hura zirikatzen jardun zuten bi emakume haiek, hain zuzen (Olano). g) Bai birformulakizuna eta bai atal birformulatzailea perpaus beregainak direnean, lehen perpausean esandakoa berresten du, oro har, birformulazioak (argudioak emanaz, batzuetan): Herri gogoak dinamikoak dira, zalantzarik gabe; hain zuzen, beraiek dira dinamismoaren iturriak historian, kulturan (Azurmendi).
|
|
|
Gaspar Ruizek ez zuen haurrik, ez zuen emazterik, inoiz ez zen maiteminduta egon. Emakume batekin ozta ozta inoiz hitz egin zuen, amarekin eta azala errautsaren kolorekoa zuen adinak bitan tolestutako
|
etxeko
neskame zahar beltz iharrarekin ez bazen. Hamabost pausotara disparatutako fusilen bala batzuek Gaspar Ruizen bihotza baldin bazuten ere jomuga berezia, huts egin zuten denek.
|
|
2022
|
|
|
Horregatik esan zion haren aitari udazken bukaeran animaliak larretatik jaitsita, mutila dorrean uzteko. Une hartan pentsatu zuen mutil horren arreba oso ederra zela,
|
etxeko
neskame burua izan zitekeela. Kalparzurik ez zuen ezetz esango.
|
|
|
Zuen bordatuak ikustera etorri gara erantzun zuen adinetan zaharrena. Gutierrek orduantxe ezagutu zuen kondearen
|
etxeko
neskameen burua. Zuzenean eginkizunetara jotzea gustatzen zitzaion horietakoa zen, zuzena baina lehor samarra.
|
|
|
Bazen, baina ama
|
etxeko
neskamea zen.
|
|
|
Baina lan horretan daraman bi urtetan ez dute apenas hitzik trukatu, ez bada" bon jour monsieur" edo" b demain monsieur". Haurtzaroaren mina sumatzen du, garai haietan gurasoen
|
etxeko
neskameak frantsesak zirelako, etxekoak, gehienez jota ere Bidasoaren beste aldekoak.
|
|
2023
|
|
|
Egitasmo txoro harekin aurrera egin banu, ez dakit zer nolako komeriak suertatuko zitzaizkidan. Aitita amamaren
|
etxeko
neskame eta sukaldariak, ziurrenik, galdera deserosoak egiten ari nintzaiela kontatuko zieten nagusiei; eta ni, ziurrenik ere, gurasoengandik errieta jaso ondoren, nire gelan muturtuta amaituko nuke, hilabete osoan irten gabe zigortuta. Baina zorionez ez nuen inolako putzutan sartu behar izan egia asmatzeko.
|
|
|
Hori bai, noizean behin,
|
etxeko
neskame gazteari pagatzen zion gauerdian berarekin ohera zedin, nahiz eta egunsentirako ez zen logelan sexu lizunaren arrastorik geratzen.
|
|
|
• 10:00etan geranioen
|
etxeko
neskamea lanera.
|