|
2001
|
|
|
Beraren aginduz Geetha etxetik atera eta Tiruchiko familia batera igorria izan zen,
|
etxeko
lanak egin eta haurrak jagotera.
|
|
|
Lehenago neskame morroiak ahaideen artekoak izaten ziren, noizbait herrixketatik
|
etxeko
lanak egiteko ekarriak. Uste osoa izaten zen nagusien eta zerbitzarien artean.
|
|
|
Urtero Nepalen 9 urtetik 16 urtera bitarteko 10.000 emakume inguru, gehien gehienak neskatilak eta neskatxak, Indiara eta batez ere Bonbaira salduak izaten dira, prostituzio
|
etxeetan
lan egin dezaten.
|
|
|
Ttipi ttipitik ohitu dira aldez edo moldez lan egiten.
|
Etxeko
lanak egiten edo senideak jagoten. Kalean bost urteko haurra bi urteko senidetxoa lepoan edo bizkarrean daramala ikusiko duzu.
|
|
2002
|
|
|
Bada Elorrion ZAUNK deritzan erakunde bat, zakurren jokabide okerrak kentzen ahalegintzen dena.
|
Etxeetan
lan egiten dute. Ze oker egiten duen etxean, bertan saiatzen dira konpontzen.
|
|
2005
|
|
|
Eta, aldeko eta aurkako argudioak balantzan jartzen zituztela, azkenean baietz erabaki zuten Tomasek eta Teresak, halako moldez, non, Teresak haurra etxean izan zuenerako. Ines, nexka ezin ederragoa?, hantxe izan baitzuen, aldi berean, amona Kontxi,
|
etxeko
lanak egiteko prest.
|
|
|
Gero, ordea, Teresa jaio, eta gogor heldu behar izan zion amona Kontxik lanari bospasei urtez, haurra zaintzen eta
|
etxeko
lanak egiten, sukaldekoak, gehi gelen eta bazter guztien garbiketa, gehi bogada, gehi plantxa, gehi erosketak, gehi jertseak, jertseak ere egiten baitzituen etxean enkarguz, familiaren diru sarreren lagungarri, gehi beste mila kontu txiki?, egunaren hogeita lau orduak ere motz geratzen zitzaizkiola.
|
|
|
Izan ere, kartzelatik aterata gero, bere anaiaren lagun batek zuzentzen zuèn kooperatiba batean hasi zen lanean, baina, handik gutxira, Anbrosiorekin maitemindu behar, eta orduan komediak?! Anbrosiok garbi esan baitzion berak etxekoandre batekin ezkondu nahi zuela, eta etxekoandreen egitekoa
|
etxean
lan egitea zela: ez zuela hartan amorerik emango, eta nola bera?
|
|
|
–Barkatu, ez nuen gerra esan nahi, greba baizik:
|
etxeko
lanak egiteari utzi, edo halako zerbait; keinu bat gutxienez?! –zuzendu zuen Kontxik.
|
|
2006
|
|
|
Eta Lewis hauek kontatzen hasten zaionean bere buruari galdetzen dio nola moldatuko litzatekeen senarrak egun osoa etxean igaroko ez balu itzulpenak egiten. Zer gertatuko litzatekeen bera bezala
|
etxetik kanpo
lan egingo balu eta berandu helduko balitz, egunkarian itxierako txanda egokitzen zaionean bera iristen den bezala. Eta horrelakoetan hotzikara sentitzen du.
|
|
|
Lewisen inbidia izaten du, etxean lanean, arratsaldeetan Maialenekin olgetan, gauez ipuina irakurtzen. Baina Lewisek sarritan esan dio nahiago lukeela
|
etxetik kanpo
lan egin, etxetik irtetea lasaitu ederra dela askotan. Eta ingelesez esan dio.
|
|
|
–Orduan emakumeok ez zineten horrenbeste kexatuko
|
etxeko
lanak egin behar izateagatik.
|
|
|
Erdi ahaztuak zituen Tai txi ariketa arin batzuk egin ondoren, kaloria gutxiko gosaria hartzen zuen, irratiko albisteak entzuten zituela. Gero,
|
etxean
lan egiten zuen bizpahiru orduz. Garbiketak martxa ederra hartu zuen:
|
|
|
Ni aterpean nengoen ordea, eta gaitz erdi. Blai eginda iritsi nintzen eta, aldatzeko beste arroparik ez nuenez, sukaldeko ate atzean zintzilik egoten zen bata bat jantzi nuen, Elenak edo Mariluzek
|
etxeko
lanak egiteko erabiltzen zutena.
|
|
|
Kaleak aldatu egiten ziren, eta autoak eta gidariak ere bai, baina beti egoten ziren auto lasterketak eta esplosioak azkenean.
|
Etxeko
lanak egiten nituen bitartean ikusten nituen, eta hantxe geratzen nintzen, telebistaren aurrean. Zain.
|
|
|
Ama bakarrik dago itsasargian, hiru gizonekin. Geratzen utzi digute
|
etxeko
lanak egiten dizkielako, eta nik ihes egin dut zu topatzeko. Handik alde egin behar dugu...
|
|
2008
|
|
|
Arratsaldean,
|
etxeko
lanak egin. Asteburuetan, ibaian arraunean egitera.
|
|
2009
|
|
|
Gazte gaztetako ohitura, orain berreskuratu duena. Sukarrietatik Bermeorako trenean hasi zen, instituturako bidea
|
etxeko
lanak egiteko aprobetxatuz. Ordutik beste inon baino errazago idazten du ezezagunen artean, eserleku deserosoen nora ezean.
|
|
|
Ordenagailuaren tapa itxi, txaketa jantzi eta irten egin nintzen.
|
Etxean
lan egiteak bere alde onak ere izan behar zituen.
|
|
|
Damasok, berriz, Gabinoren laguntzan etxean urtebetean irakasle aritu ondoren, kimikako karrerari ekin zion Madrilen, Maria Bibianak hiriko klinika batean lanean ziharduen bitartean, erizain, Gabino sendategian zaindu eta Adarekin Arte eta Ofizioetako eskolan urte pare batean aritu ondoren. Ada, azkenik, bere bizitzako ametsa bazter utzita, opera kantaria izan nahi zuen, alferrik?,
|
etxean
lan egiten hasi zen, joskintzan murgilduta, Reginak hartarako prestatutako Regina eneko gela zabal batean, non baitzeuden kolore guztietako hariak eta artileak, josteko makina eta ehungailua. Baina, Madril urrun geratzen zen arren, Adak kantuaren munduari lotuta jarraitu zuen, halako moldez, non, hiriburuko bizpahiru korutan aritzeaz gain, orfeoian ere aritu baitzen aldi batez; edo, gogoak ematen zionean, Regina enean bertan eskaintzen zituen kantaldiak, baita poesia errezitalak ere, Gabinok, tuberkulosiak poesiazale egin zuenak, abiarazitako modan.
|
|
|
hura edo inoiz ez! Bihozkada bat zen, bai, baina hain bortitza, non, amari gezurra esaten ziola?. Gelara noa, ama,
|
etxeko
lanak egitera??, ganbarara joan baitzen, ikasliburuen maleta gelan utzita; eskailerak igotzearen ondorioz, baita bizi zuèn tentsioaren ondorioz ere, bihotzaren astinduak sentitzen zituen Domingok: bihotza kolibri bat ote zuen, hegoak ezin azkarrago mugitzen zituena, bular kaiolan preso?
|
|
|
ez baitzen bostentzat ordu bera: Teofilo Mariarentzat
|
etxeko
lanak egiteko ordua izan zitekeen, Damasorentzat bere gogoetetan murgiltzekoa, Gabinorentzat orduak desordu bihurtzekoa uztaiaren edo zibaren jirabira etengabean, Adarentzat sokasaltoan ibiltzekoa eta Maria Bibianarentzat ilunabarra dastatzekoa; une hartan, baina, Domingok bere esateko hura esan ez beste: –Gure etsairik handienak beldurtzeko moduko begirada du??, hoztasun eta iluntasun berak hartuta sentitu ziren bostak, haien mututasunak eta haien keinuek. Teofilo Mariaren buru makurtzeak eta beste lau anai arreben begi ixte sinkronizatuak?
|
|
|
–Hau gezurretan ari da. Bertoko zenbait
|
etxetan
lan egindakoa dela esan zidan semeak, baina nola da hori posible, etorri berria bada. Hori esan du, ezta?
|
|
|
Begi tristeak ikusi dizkiot, nekatuak. Supermerkatu batean egin du lan orain gutxi arte, goizeko orduetan apaletan produktuak jartzen; gero, arratsaldean, etxe batera joanez ibili da, han bi ume txiki zaindu eta
|
etxeko
lanak egiteko. Goizekoa utzia duela esan digu, asko nekatzen baitzen.
|
|
|
–Bueno, argitu ditzagun gauzak hasieratik, hasi naiz, neskari hitz egiteko denborarik eman gabe?.
|
Etxeko
lanak egiteko zaude hemen: arropak garbitu, eskegi, bazkaria prestatu, harrikoa egin, aspiradora pasatu?
|
|
|
Lawrence Durrell, Otto Rank, André Breton, Henry Miller, denek ezagutu zituzten Anaïsen dohainak, eta idatzi zituen egunerokoak, pertsonalitate konplexu eta askearen isla harrigarriro gardenak, askatasun sexualaren gida moduko bat izan ziren 70eko hamarkadako belaunaldi askorentzat. Higinia Luzek Joaquín Nin musikari kataluniarraren Henri Heine kaleko 27 zenbakiko
|
etxean
lan egiten zuen 1933an. Aureliak han bisitatu zuen ahizpa, hiru hilabetez.
|
|
|
hura edo inoiz ez! Bihozkada bat zen, bai, baina hain bortitza, non, amari gezurra esaten ziola –" Gelara noa, ama,
|
etxeko
lanak egitera" –, ganbarara joan baitzen, ikasliburuen maleta gelan utzita; eskailerak igotzearen ondorioz, baita bizi zuèn tentsioaren ondorioz ere, bihotzaren astinduak sentitzen zituen Domingok: bihotza kolibri bat ote zuen, hegoak ezin azkarrago mugitzen zituena, bular kaiolan preso?
|
|
|
arratsaldeko seiak, bat aukeratzeagatik, minutuen orratzak ipar, orduen orratzak hego– ez baitzen bostentzat ordu bera: Teofilo Mariarentzat
|
etxeko
lanak egiteko ordua izan zitekeen, Damasorentzat bere gogoetetan murgiltzekoa, Gabinorentzat orduak desordu bihurtzekoa uztaiaren edo zibaren jirabira etengabean, Adarentzat sokasaltoan ibiltzekoa eta Maria Bibianarentzat ilunabarra dastatzekoa; une hartan, baina, Domingok bere esateko hura esan ez beste: " Gure etsairik handienak beldurtzeko moduko begirada du...", hoztasun eta iluntasun berak hartuta sentitu ziren bostak, haien mututasunak eta haien keinuek –Teofilo Mariaren buru makurtzeak eta beste lau anai arreben begi ixte sinkronizatuak– ez baitzuten besterik adierazten, bostak ere gauminaren orratzak markatutako denbora itsu berean sartu balira bezala... abailduraren eta ezintasunaren ordu berean, alegia, arratsaldeko seiak ere gauerdiko hamabietako gaumin, non minutuen, orduen eta denbora ororen orratzek bat egiten duten, non hegoa ere ipar bihurtzen den eta zirkuluaren puntu guztiak erdigune, izugarrikeriaren eremuan ñabardurarako tarterik ez balego bezala:
|
|
|
Damasok, berriz, Gabinoren laguntzan etxean urtebetean irakasle aritu ondoren, kimikako karrerari ekin zion Madrilen, Maria Bibianak hiriko klinika batean lanean ziharduen bitartean, erizain, Gabino sendategian zaindu eta Adarekin Arte eta Ofizioetako eskolan urte pare batean aritu ondoren. Ada, azkenik, bere bizitzako ametsa bazter utzita –opera kantaria izan nahi zuen, alferrik–,
|
etxean
lan egiten hasi zen, joskintzan murgilduta, Reginak hartarako prestatutako Regina eneko gela zabal batean, non baitzeuden kolore guztietako hariak eta artileak, josteko makina eta ehungailua... Baina, Madril urrun geratzen zen arren, Adak kantuaren munduari lotuta jarraitu zuen, halako moldez, non, hiriburuko bizpahiru korutan aritzeaz gain, orfeoian ere aritu baitzen aldi batez; edo, gogoak ematen zionean, Regina enean bertan eskaintzen zituen kantaldiak, baita poesia errezitalak ere, Gabinok, tuberkulosiak poesiazale egin zuenak, abiarazitako modan.
|
|
2010
|
|
|
Baina zuk zer uste duzu? Institutura joan,
|
etxeko
lanak egin, ama bisitatu, zu zaindu, bazkaria prestatu, afaria?
|
|
2011
|
|
|
Andereak ere kalean zebiltzan ordurako, koadernodun umeekin, seme alabak eskolatik etxerantz eramaten. Haurrek
|
etxeko
lanak egin behar izaten zituzten oheratu orduko, koadernoaren gainean makurturik burua, lapitz gogaikarria eskuan. Biharamunean, arropak aldatu, kolore eta usainetan irabazi, ilusioak berritu eta kalera irtengo ziren berriro.
|
|
|
Arratsaldeko zortziak ziren eta Zabalburuko kafetegi batean egin zuten hitzordua. Ibañezek, berarekin elkartu behar zuen poliziak, alboko polizia
|
etxean
lan egiten zuelako aukeratu zuen kafetegi hura. Bilera herrian ez egitea, bere etxean adibidez, arraroa egin zitzaion Martini, baina ez zion garrantzirik eman.
|
|
2012
|
|
|
Hilotzari begira jarrita, makillatuegia begitandu zitzaion. Ehorzketa
|
etxeetan
lan egiten zuten gehienak gizonezkoak zirela bazekien, eta gizonezkoak irudikatzen zituen hildakoak atontzen. Adineko emakume batentzat gehiegizko makillajea ikusi zuen, hildakoen zurbiltasuna disimulatzeko lan eskasa.
|
|
|
Estimu handitan zuen amona. Gurasoak banandu zirenean txikia zen eta, amak
|
etxetik kanpo
lan egin behar izan zuen garai hartan, amonak beti zaindu zuen ondo eta txukun, behar zuenari adi. –Txikia zara, ez ergela?
|
|
|
Guk fabrikara joan behar izaten genuen, ezkondu arte behintzat hala aritu nintzen ni.
|
Etxeko
lanak egiteagatik nik ez nuen xoxik ere ikusten. Eta Ander?
|
|
|
Lehenengoan izen abizenak aurkitu dituzu: Vera Etxeberria Olazabal. Helbidea eta horrelakoak,
|
etxeko
lanak egitea zela bere lana, eta ondoren: –
|
|
|
|
Etxeko
lanak egiteko ere ez da gai, mediku jauna, esaten zion senarrak, ez du hitz egiten, ez da mugitzen, ez da ohetik altxatzen. Alaba txikia negarrez egoten da egun guztia.
|
|
|
Ez du Benidormera joan nahi. Urte gehiegi egin ditu Benidormeko apartamentuan familiarentzako makarroiak prestatzen, labadora jartzen, alabekin udako
|
etxeko
lanak egiten, eta senarrarekin zaratarik gabeko sexu funtzionala izaten (apartamentua oso txikia da eta ohea bihurtzen den sofak zarata handia ateratzen du mugimendu asko eginez gero). Hara joanez gero, etxetik irten izan ez balira bezalako sentipena izango luke, eta alaben hutsunea sentituko luke.
|
|
|
Haren aurretik sar nendin keinu egin zidan zaldiak; gelaune handi bat zen, buztinezko zoru leunaz, askak alde bateko luzera guztian. Hiru moxal eta bi behor zeuden, ez jaten, baizik eta batzuk behintzat atzeko hanken gainean eserita, zeinak biziki harritu ninduen; baina are harrigarriagoa izan zen gainerakoak
|
etxeko
lanak egiten ikustea. Azken hauek ganadu arrunta ematen zuten; halere, nire lehen iritzia berretsi zuen horrek, alegia, adimen gabeko animaliak hala zibiliza zitzakeen jendeak, munduko beste nazio guztiak baino jakinduria handiagokoa behar duela izan.
|
|
|
Haren emaztea zuela bi urte hila zen. Harekin bere demoiselle besterik ez zen bizi, eta honek laguntzen zion
|
etxeko
lanak egiten.
|
|
2013
|
|
|
Eta bertan pixa egitea. Eta bertan
|
etxeko
lanak egitea. Eta bizilagun panpoxarekin zirrika ibiltzea.
|
|
2014
|
|
|
Arrazoimenak hori kasualitate hutsa besterik ezin zitekeela izan esaten bazidan ere, gauean, ama ohera eraman ondoren, ganbarara igo eta latineko liburua berreskuratu nuen. Nire logelako mahaian ordurako, hainbeste urtetan nire
|
etxeko
lanak eginak nituen mahai berberean?, ireki eta, ez bat eta ez bi, berriro. Itziar, idatzi nuen.
|
|
|
Igande goizean Danel ez da kalera atera. Institutuan oporretarako bidalitako
|
etxeko
lanak egiteko aprobetxatu du. Igande arratsaldean, ezusteko galanta hartu du Amaiak telefonoz hots egin dionean.
|
|
|
Barrabas tutorea: Ba biharko
|
etxeko
lanak egin dituzue. Bakoitzak idazlan bat ekarriko du, ikasbidaia nora egin nahi duen azpimarratuz.
|
|
|
zelatan jarraitu, adibidez. Eta, nola arestian
|
etxeko
lanak egiten jardun baitzuen, kendu zuen mantala, itxi zuen bere etxeko atea, orduantxe entzun zituen, halaber, sarrera nagusiko atearen hotsak, Beñatek kanpora egin zuen seinale?, jaitsi zituen eskailerak, ireki zuen kanpoko atea?
|
|
|
Ondorioz, batek egunkarian idatziko du artikulu bat, beste bat irratiko elkarrizketa batera joango da edo telebista kate bateko mahai inguru batera, beste batek
|
etxetik
lan egingo du interneten sartuta: zenbat buru, hainbat abiaburu?
|
|
|
Laguntzeko egiten omen zuen. Zuk
|
etxetik kanpo
lan egiten zenuelako. –Gaur umeei meriendan txokolatea ipintzea ahaztu zaizu!?.
|
|
2015
|
|
|
Etxepeko okindegian galdetu zuen orduan, ea auzoan ezagutzen ote zuten
|
etxeko
lanak egingo zituen emakumeren bat. Heldua aukeran, baina gaztea ere hartuko zuela besterik ezean.
|
|
|
–Zeinek pentsatuko zuen halakorik!??. Han, Marokon bizi zela, ez zeukan Europara etortzean
|
etxetik kanpo
lan egiteko asmorik, ezta estudiatzekoa ere, eta are gutxiago uste zuen senarrak etxeko martxa hartuko zuenik. –Ez zitzaidan halakorik burutik pasa ere egin!?.
|
|
|
ELKARTE BAT GARBITZEN hasi zen Souad Ormaiztegin.
|
Etxetik kanpo
lan egitea erabaki zuen, eta lehenengo aldiz, etxean diruz laguntzea. –Horrelaxe dago gizartea:
|
|
|
Gizonak ziren gehienak Pradejonen, baina familiak ere osatzen ari ziren pixkanaka, haur txiki eta emazteekin.
|
Etxeko
lanak egiten zituen han Souadek, lau hormen artean ematen zuen denbora gehiena; baina bazeukan norengana jo, behar izanez gero; nori eskatu laguntza, edo norekin solastatu; norekin pasieran atera; edo norekin otoitz egin. Beraien egoera berdinean zegoen jendea aurkitu zuen Pradejonen.
|
|
|
–22 orduz enplegatua nago hemen, baina bizitzan lehenengo aldiz, orain sentitzen naiz independente, neure dirua irabazten dudalako?. Trini zaindu eta haren
|
etxeko
lanak egiten ditu Claudiak. 97 urte ditu etxekoandreak, baina primeran dago buruz, eta tamainan erantzuten dio gorputzak.
|
|
|
Bearekin eta beste etorkin batzuekin pisu bat partekatzen hasi zen Oreretan, eta Euskal Herrira etortzen diren emakume etorkinen ehunetik laurogeik bezala, besteren
|
etxeko
lanak egiten aurkitu zuen beharra. Dokumentalista lanetan edo kontabilitate alorrean zeukan urte luzetako esperientziak ez zion ezertarako balio lan egiteko legezko baimenik gabe.
|
|
|
Ez da legalitate kontua bakarrik, sinbolikoki eta emozionalki paperak ez edukitzeak dakarren gutxieste sentimendua deskribatzen dit Anak, bere azaletik. . Zure balioa gorabehera, zure ikasketak, esperientziak, gaitasunak gorabehera, bi esku dituen objektu bat bilakatzen zara hona etortzean; isildu, obeditu eta
|
etxeko
lanak egingo dituen bi eskuko objektu bat?.
|
|
|
Adinekoak zaintzea edo
|
etxeko
lanak egitea, ez du beste lan aukerarik ikusten beretzat. Ezta berarekin parkean elkartzen diren neska nikaraguar gehienek ere.
|
|
|
Meriturik izatekotan, Pilirena dela esaten du. . Umeak berak ekarri zituen, baina fardelak aldatzen edo
|
etxeko
lanak egiten, nik adinako esperientzia zuen: hutsa; beraz, biok ikasi beharra izan genuen?.
|
|
|
Pixkanaka hasi zen betetzen, ikaslez eta langilez betetzen. 40 urteren bueltako hiru andre igo ziren nire atzetik; besteren
|
etxeko
lanak egin, afariak prest utzi eta euren etxeetara zihoazen, entzun nienaren arabera. Bi gizonezko obraren batetik bueltan zetozen, oinetako lokaztuek salatzen zutenez; erdara hartan esaten zutenik ez bainien ulertzen deus.
|
|
|
Unibertsitatean azaldu zen eta iraila arte ezin zela itzuli esan zien. Ostaizka etxean ez zenean
|
etxeko
lanak egiten saiatzen zen: bere errainak lisatzen erakutsi zion, garbigailua jartzen zuen, platerak garbitu...
|
|
|
ohi dira.
|
Etxeko
lanak egiteko orduan, zergatik irakurriko du ikasle
|
|
|
*
|
Etxeko
lanak egitea ez zait gehiegi
|
|
|
Planifikazioa kontrolatzea eta
|
etxeko
lanak eginda daudela egiaztatzea.
|
|
|
|
Etxeko
lanak egitea denbora galtzea da.
|
|
2016
|
|
|
Barruan daukadana idazten dut eta kanpoan geratzen da. Gainera, bide batez, Gabonetako oporretan egin beharreko
|
etxeko
lana egin dut, eta kito! Orain zeharo libre nago Pitxi Hungariara eramateko.
|
|
|
–Amari esku ordenagailua eskatu nion
|
etxeko
lanak egiteko, eta egunero posta elektronikoz mezu bat bidaliko niola agindu nion. Orain?
|
|
|
Ezindu nintzenetik, gauero etortzen dira;
|
etxeko
lanak egiten dizkidate: lisatu, hautsak kendu, arropa zabaldu, kristalak garbitu, bazkaria atondu?
|
|
|
Senarrak, asaldatua, pistola atera eta tiro bat jotzen dio emazteari zeina bizkarrez erortzean bere seme nagusiaren gainera jausten baita; seme nagusia, une horretan preteknologiako
|
etxeko
lanak egiten ari da guraize zorrotz zorrotz batzuekin, zeinak, amaren kolpearekin, jugularrean sartzen baitzaizkio, eta, ondorioz, lurrera bortizki jausi eta sehaskatxoan lo dagoen anaia ttikiaren gainera erori eta zanpatu eta itotzen baitu garrasi izugarrien artean, aitak, zeinari zoruan datzan emaztearen gorpuarekin estropezu eginda pistola nahi gabe disparatu baitzaio bere bularrean hiltzeko z...
|
|
|
Emakumeek oro har bete behar izaten dituzten etxeko zeregin ahulgarriek argi erakusten dute zer boteretsua den sexismoa. Arrazakeria gehitzen baitzaio, beste emakumeen
|
etxeko
lanak egin behar izan dituzte emakume beltz askok, beren etxekoak egiteaz gain. Gainera, sarritan, emakume zuri baten etxean egin beharreko lanak direla-eta, etxeko langile beltzak bazter utzi behar izan ditu bere etxea eta haurrak.
|
|
|
Kanpainaren bozeramaileak azpimarratu du, hala ere, ez dutela nahi emakumeek etxeko giro bakartuan kaiolatuta jarrai dezaten. Aldarrikatzen dutenez, uko egiten diote merkatu kapitalistan lan egiteari, bai, baina ez dute nahi emakumeak ardura daitezen betiko
|
etxeko
lanak egiteaz. Hauxe esan zuen mugimendu horretako ordezkari estatubatuar batek:
|
|
|
Guri interesatzen zaigu gure lana gutxiagotzea eta, azkenik, bertan behera uztea, guztiz. Baina,
|
etxean
lan egiten dugun bitartean, ez zaio inori axola izango zenbat orduz edo zer gogor lan egiten dugun. Izan ere, langileen soldatak igo dira, eta, beraz, ekoizpen kostuak murrizte aldera, teknologia aurrerapenak txertatu ditu kapitalak.
|
|
|
Langile klaseko emakumeen kopuru gero eta handiagoak erronka hori dakarkigu. Gero eta gehiago dira
|
etxetik kanpo
lan egiten duten amak, eta horren ondorioz altxatu da haurtzaintza sistema unibertsal eta diruz lagunduaren aldeko eskakizuna. Gainera, gero eta emakume gehiago antolatuko dira beren gizonekiko berdintasunean lan egitea eskatzeko, eta, hori gertatu ahala, bestelako galdera sakonak ere etorriko dira, emakumeen etxekoandre zereginak bideragarriak ote diren.
|
|
|
–Etxe handira? sartzea lortu zutenek parez pare itxita zeukaten aukera berrietarako atea, salbu eta, adibidez, nahiago bazuten hamaika familia zuriren arropak etxean garbitzea, familia zuri bakarrarentzat hamaika
|
etxeko
lan egitea baino. Emakume beltz bakan batzuek baino ez zuten lortu soroetatik, sukaldetik eta garbitokitik ihes egitea.
|
|
|
Ipar zein hego,
|
etxetik kanpo
lan egiten zuten emakume beltzek, emakume zuriek baino askoz neurri handiagoan lan egin ere. 1890ean, lau milioi emakume ari ziren lanean etxetik kanpo, eta horietatik milioi bat ziren beltzak.
|
|
|
Hala ere, emakume langile batzuk saiatu ziren beren kabuz antolatzen. Gerra Zibilean, bai eta hura amaitu eta berehala ere, emakume jostunek osatu zuten
|
etxetik kanpo
lan egiten zuten emakumeen talderik handiena. Antolatzeari ekin zioten haiek, eta sindikatuen arima azkar hasi zen barreiatzen hainbat hiritara:
|
|
|
Akaso, esango diguzue etxean geratzea dagokigula. AEB hauetan, ordea, gutako 8.000.000 lagunek
|
etxetik kanpo
lan egin behar dugu, eguneroko ogiaren truke, eta esan nahi dizuet hortxe dihardugula errotetan, meatzeetan, lantegietan eta salerosketa etxeetan, eduki genukeen babesik gabe. Legeak egin dituzue guretzat, eta lege horiek ez digute onik ekarri.
|
|
|
Hala ere, emakume beltzek garesti ordaindu dute indar horien eta beren independentzia erlatiboaren truke. Gutxitan izan dira, soilik etxekoandreak?, bai, baina
|
etxeko
lanak egin dituzte, beti. Beraz, zama bikoitza eraman dute bizkarrean:
|
|
|
Gizonek bezala, beren gain hartu dute familia hornitzeko ardura.
|
Etxetik kanpo
lan egin eta borrokatzearen ondorio dira ezaugarri ez ortodoxoki femeninoak, hala nola tinkotasuna eta independentzia. Ezaugarri horien jabe izategatik, sarri goratu dituzte emakume beltzak, baina sarriagotan errieta egin.
|
|
|
(...) familiaren jostuna zen esklabo pairakor hori, eta, ondorioz, [haien] aurrean egoten zen etengabe, gelan eserita, josten, edo bestelako
|
etxeko
lanak egiten, bizkarra zaurituta eta odoletan, ahoa mutilatuta eta burdinazko lepokoarekin; dena dela, ez zirudien inongo errukirik ziotenik.
|
|
|
Joanesen laguna. Aseguru
|
etxean
lan egiten zuen sasoiko lankidea. Geratzen zaion sasoi hartako lagun bakarra.
|
|
|
1 Nik ez dut
|
etxeko
lanik egingo, zuk ere ez duzu egin eta.
|
|
2017
|
|
|
–Hau Laura da, nire ikaskidea, esan zidan?. Eta hau Graciela da, gure
|
etxean
lan egiten du, esan zion Laurari.
|
|
|
neskame aritzen ziren (emakume langileen herena), edo nekazaritzan peoi gisara, edo irule, ehule, brodatzaile, kalez kaleko saltzaile edo inude modura. Besteak beste, Merry Wiesnerrek diosku gero eta errazago onartzen zela (legeetan, zerga erregistroetan, gremioen ordenantzetan) emakumeek ez zutela
|
etxetik kanpo
lan egin behar, eta, ekoizpenean, soilik senarrari laguntzeko sartu behar zutela.
|
|
|
baitzion emazteak, behar fisikoak asetzeaz gain, eta haurrak emango zizkion, gazte gaztetatik ehundegian edo beste zereginen batean lanean jartzeko. Horrela, biztanleriak beheranzko joera hartu zuenean ere, ugaritu egin ziren, itxura batean,
|
etxean
lan egiten zuten langile haiek; herrian bizi ziren halako familia handiak txolarreak habe gainean bezala etxean pilatuta bizi zirela esanez deskribatu zituen garai hartako austriar batek XVII. mendean. Antolaera horretan, nabarmendu beharra dago gizonak jasotzen zuela emaztearen soldata, emazteak eta senarrak orpoz orpo lan egin arren eta emazteak merkaturako salgaiak ekoitzi arren.
|
|
|
Fantasiak beti?. Orduko,
|
etxeko
lanak egina nengoen. Banekien, konparaziorako, 80 urte iraganak zirela Erresuma Zaharrean azken katamotza bota zutenetik.
|
|
|
Hari esker antolatu zen irakaskuntza eredu zeharo berria. Hezkuntza administrazioak sei irakasle eta zuzendari bat izendatu zituen
|
Etxean
lan egiteko, sei funtzionario, eta erakundeak gainsari ekonomiko batekin osatu zuen haien soldata. Irakasleek zentroko ikasle guztien jarraipena egiteko betebeharra zuten, ez bakarrik eskola orduetan.
|
|
|
Anbulantzia ahal bezain laster etorriko zelako promesaz,
|
etxeko
lana egiteari utz ez ziezaion lortu nuen, baina, hori bai, nire lehengusina zetzan gela ezertarako ere zapaldu gabe. Egia esan, gela horrek ez zeukan garbiketarako behar handirik, eta pentsatu nuen ondo konpon gintezkeela, zegoen bezala utziz gero.
|
|
|
Beistegi abokatuaren emazteak ikasia du
|
etxetik kanpo
lan egiteko bere ametsak uxatzen. Unibertsitateko garaian ezagutu zuen Jose Ramon eta garbi zeuden orduan etorkizunarekiko helburuak:
|
|
|
Zeure denda propioa ireki zenuen arte. Zure aitak esan zizun ea zertarako nahi zenuen
|
etxetik kanpo
lan egin, senarraren soldatarekin justu antzean baina bizitzeko lain bazeneukatela eta. Aldiz, zure amak, nire amonak, denda irekitzeko eskatu esan agindu zizun, ona izango zela zuretzat; agian amonak bazekielako zer zen independentea izatea.
|
|
|
–Lanean ibili nauk,
|
etxeko
lanak egiteko denborarik gabe.
|
|
|
Seme alaben zaintza aipatzen zuenean, baztertu egiten zuten. . Seme alabak dauden etxeetan,
|
etxetik kanpo
lan egin edo ez, zenbait abilidade garatzea ia ezinbestekoa da: esfortzurako gaitasuna, taldea kudeatzen jakitea, antolakuntza, inteligentzia emozionala...
|
|
|
lan egutegi trinkoak eta murriztuak dituzte, ordutegi malguagoak, norbere kontuetarako egun gehiago. Berriki beste pauso batzuk ere eman dituzte, aukera gehiago izateko
|
etxetik
lan egiteko, ordaindu gabeko baimenak hartzeko, lan egutegiak egokitzeko. Eta etorkizunari begira, buruan dute irakaskuntzan aplikatzen den neurri bat ere:
|
|
|
Ez nituen umeak lau hilabeterekin haurtzaindegian utzi nahi.
|
Etxetik kanpo
lan egin izan banu, akaso, orain egoera ezberdina izango nuke. Jendeak pentsatzen du etxea kentzea eta halakoak, jende horri?
|
|
|
Gainera, iruditzen zait umeari ari naizela ematen behar duen atxikimendu pertsonal hori, eta sinesten dut hazten denean horrek balioko diola segurtasun handiagoa izateko eta bere bizitza errazago kudeatzeko. Uste dut oraintxe bertan parekidetasunari ekarpen handiagoa egiten diodala umea neuk haziz, neuri garrantzitsuak iruditzen zaizkidan balioak emanez, zortzi orduan
|
etxetik kanpo
lan eginda baino?.
|
|
|
–Bistan da
|
etxeko
lanak egin dituzula. Bizitza erdia eman dut europarrei immigrazioaren arriskuez ohartarazten, baina hitzaldiak eta liburuak ez dira aski izan.
|
|
2018
|
|
|
Emazteek ahal duten guztia egiten dute albait ondoen eramateko beren patua (era berean, harrigarriro, langile gizonezko askok ere esaten diete ikertzaileei gogobeteta daudela beren lanarekin, nahiz eta kanpotik ez diruditen lan batere batere gogobetegarriak); bestela, izan ere, jasanezina izan daiteke bizitza. Egia esan, egunez, lanorduetan, etxekoandrea bakarrik egoten da bere lantokian (nola eta senarrak ere ez duen
|
etxean
lan egiten, edo nola eta etxea ez dagoen, dendaren gainean?). Beste batzuetan, ordea, senarra, nagusia, hantxe egoten da.
|
|
|
Zernahi gisaz, pena handiz azaldu beharrean nago egia betekoa suertatu zela herriko jendeak bart botatako ateraldi gisako hura; alegia, gau hartan ez nuela lo ongi egingo nire gela azpiko zalaparta zela kausa. Egia esan, ugazabaren emazteak ez zuen garrasirik egin, baina aise entzun zitekeen haren hizketa etengabea, bai gau beranduan berak eta senarrak
|
etxeko
lanak egin bitartean, bai eta orobat gaur goizean goiz ere. Nolanahi dela ere, prest nengoen senar emazteei barkatzeko, gauza ageria baitzen zein maratz eta arduratsu ari ziren lanean; zarata hura guztia, seguru nago, horri zor zitzaion gehien gehienean.
|
|
|
–Eta zer da zuretzat ama ona izatea?
|
Etxetik kanpo
lanik egiten ez duena. Egun osoa familiaz arduratzen dena?
|
|
|
Emakumeak ezkontzeko prestatzen zituzten duela gutxi arte munduko herririk ustez aurreratuenetan ere,
|
etxeko
lanak egiten irakasten zieten, sukaldean egiten, josten. Geure amak, urrutira joan gabe, hamalau urterekin lanean hasi behar izan zuen, ez ziren aberatsak, ez zuten dirurik eskolak emateko, baina lanetik kanpo ere lan egin behar izaten zuen etxean, ezkontzeko prestatu zuten, etxeko lanak egiten, sukaldean, josten.
|
|
|
Emakumeak ezkontzeko prestatzen zituzten duela gutxi arte munduko herririk ustez aurreratuenetan ere, etxeko lanak egiten irakasten zieten, sukaldean egiten, josten. Geure amak, urrutira joan gabe, hamalau urterekin lanean hasi behar izan zuen, ez ziren aberatsak, ez zuten dirurik eskolak emateko, baina lanetik kanpo ere lan egin behar izaten zuen etxean, ezkontzeko prestatu zuten,
|
etxeko
lanak egiten, sukaldean, josten.
|
|
2019
|
|
|
Kontrazepzio praktikak askoz zabalduagoak daude burgesian; bainugela izanez gero, aiseago jo liteke praktika horietara, eta obreroek eta nekazariek, berriz, ez dute iturriko urik izaten etxean; burgesiako neska gazteak besteak baino zuhurragoak dira; haurra ez da hain zama astuna haien familian: pobrezia, etxebizitzaren krisia, emakumeak
|
etxetik kanpo
lan egiteko premia dira abortua ekartzen duten kausa nagusietako batzuk. Gehienetan, bikoteek bi haur izan eta gero erabakitzen bide dute jaiotzak mugatzea; beraz, besoetan bi aingerutxo ilehori kulunkatzen dituen ama zoragarri hori bera da abortatzen duen emakume gorrotagarria:
|
|
|
Mutilak bereziki, pribilegio maskulinoez harro, barre egiten die emakume baten aginduei: amak exijitzen dio
|
etxeko
lanak egiteko, baina ez da gai hark ebatzi behar dituen problemak ebazteko, itzuli behar duen latinezko testua itzultzeko; ezin dio, segitu?. Ama bere onetik ateratzen da batzuetan, negar egiteraino, esker txarreko lan hori dela kausa, baina senarra apenas ohartzen den zein lan zaila den:
|