|
2023
|
|
|
Halako arauketari esan omen zaio Ekonomia Itunaren" blindajea". Lege organiko hori Konstituzioarekin bat
|
datorrela
esan du Konstituzio Auzitegiak ekainaren 23ko 118/ 2016 emandako epaian; baina, edu berean, adierazpen horren esparrua eta mugak finkatu ditu: " Mugatu ere, batetik, Konstituzio Auzitegiaren bosgarren xedapen gehigarri berriak Konstituzio Auzitegiak egin beharreko kontrolaren objektua mugatu da Batzar Nagusiek emandako foru arauei begira; ez ditu foru arau guztiak kontrolatuko, ezpada foru arau mota zehatz batekoak, hots, izaera fiskalekoak soilik, eta horien artean, Euskadiko Autonomia Estatutuaren 41.2.a) artikuluak aitortutako eskumenak erabilita eman izan diren foru arauak, hau da, euren lurraldean tributu araubidea mantendu, ezarri eta arautzeko foru arauak Estatuko zergen antolaketa orokorra aintzat hartuta (3 ZO)" 2.
|
|
|
ahalbide hori pilatzen denean (kapitala edo ondarea), sarrera fluxu gisa agertzen denean (errenta) edo, azkenez, irteera fluxu gisa azaltzen denean (gastua, kontsumoa edo inbertsioa). Horrela, tributuak bat
|
datoz
ekonomia ahalbidearen printzipioarekin, tributuengatik ordaindu beharrekoa betebeharpekoaren ondare, errenta edo gastuen arabera ezartzen bada. Aitzitik, ordaintze kuota zehazten denean adin, sexu, erlijio edo egoera zibilaren ariora, tributua Konstituzioaren aurkakoa izango da, ekonomia ahalbiderik erakusten ez duen inguruabarraren gainean eratu baita.
|
|
|
Laburbilduz, tributuak ezartzean legegileak ekonomia ahalbidea azalarazten duen inguruabarra hartu behar du kontuan (errenta edo diru sarreren bat jasotzea, ondarea edukitzea, ondasunak eskuratzea...), eta tributu betebeharpeko bakoitzaren tributu zama ahalbide horren arabera moldatu behar du. Horiek horrela, Konstituzio Auzitegiak Hiri Lurren Balio gehikuntzaren gaineko Zerga Konstituzioaren aurkakoa dela adierazi zuen, ekonomia ahalbiderik ez zegoenean ere zerga kobratzen zelako (26/ 2017, 37/ 2017 eta 59/ 2017 KAE), eta gero berriro adierazi zuen Konstituzioaren aurkakoa zela tributu zorra zehazteko sistema ez
|
zetorrelako
bat zergadunaren benetako ekonomia ahalbidearekin (182/ 2021 KAE).
|
|
|
Edu berean, beste zerbitzu publiko batzuk zergen bitartez baino ezin dira finantzatu eta zerbitzu zatiezin deritze. Horren ildotik, Konstituzio Auzitegiak berak adierazi duenez," Konstituzioarekin bat
|
dator
Estatuak edo autonomia erkidegoek ekonomia ahalbideaz besteko ekonomianahiz gizarte printzipioak gogoan izatea zenbait tributu ezartzean".
|
|
|
3) Ahalbide printzipioak desbideraketak izan ditzake ez baita printzipio absolutua, baina norabide bakarreko desbideraketak izan daitezke, hain zuzen, ahalbidea duenak berari dagokiona baino gutxiago ordaintzea (salbuespen eta hobariak). Kasu horietan, tributua helburu estrafiskalak lortzeko erabiltzen da eta, tributu hori bidezkoa izan dadin, Konstituzioarekin bat
|
etorri
behar da gainerako aldeetan. Alderantzizko desbideraketa, ordea, ez da onartzen, alegia, ezin daiteke zergaduna behartu berari dagokiona baino gehiago ordaintzera, azken finean hori konfiskazioa izango litzatekeelako.
|
|
|
Tributu batek ezin du arrazoirik gabeko edo debekaturiko bereizkeriarik egin, alegia, tributuaren egiturarekin bat ez datorren bereizkeriarik. Tratamendu desberdina irizpide objektibo eta arrazoizkoetan oinarrituz gero, berdintasun printzipioarekin bat
|
dator
hiru baldintza betez gero:
|
|
|
Edonola ere, ez dago progresibitate hori adierazten duen tarifa bakarra. PFEZren legeetan, esaterako, tarifa progresibo bat ezarri da lurralde erkideko autonomia erkidego bakoitzean, eta tarifa hori ere ez
|
dator
bat Euskadirenarekin edo Nafarroarenarekin. Baina guzti guztiek betetzen dute Konstituzioaren progresibitate printzipioa.
|
|
|
Aldaketa hori irailaren 30eko 2/ 2016 Errege Lege dekretuak egin zuen, eta, Auzitegiaren aburuz, tributu zama zehazterakoan, gastu publikoei aurre egiteko tributuak ordaintzeko beharraren oinarrizko edukia nabarmen eragiten zuen. Kontrara, martxoaren 9ko 17/ 2023 epaiak dioenez, lege dekretua konstituzioarekin bat
|
dator
Balio Gehikuntzaren gaineko Zerga arautu duenean, udal zerga hori ez delako tributu sistemaren oinarrizko zutabea tributu betebeharpekoen egoera ez baita funtsean aldatzen.
|
|
|
Aitortu ere, berdintasun printzipioak aitortzen du berdintasuna benetakoa izateko egoera ezberdinak modu ezberdinean tratatu behar direla. Ikuspegi horretatik abiatuta, esan daiteke berdintasun printzipioa bat
|
datorrela
ia erabat ekonomia ahalbidearen printzipioarekin.
|
|
|
Auzitegiak aztertu du ea zerga hori bateragarria den ala ez Ondasun Higiezinen gaineko Zergarekin. Bi zerga horien zerga egitatea ezberdina denez Kataluniako zerga Konstituzioarekin bat
|
dator
. Ondorio horretara heltzeko, ez da nahikoa zerga egitatea hutsa aztertzearekin, zerga egitatearen beste alderdi batzuk ere aztertu behar dira, hala nola, zergapetik kanpoko kasuak, subjektu pasiboa edota osagai kuantitatiboak, baita helburu estrafiskalak zerga biltzeko helburuarekin batera izatea ere maila handiagoan ala txikiagoan.
|
|
|
Sortzapenaren egunak, gainera, zehaztuko ditu tributu betebeharra eratzen duten inguruabar garrantzizkoenak, tributuaren legeak kontrakoa esan ezean. Bestela esanda, zerga egitatea une jakinean gertatuko da, eta legeak aginduta, une hori sortzapenarekin bat
|
dator
. Sortzapenak tributu betebeharraren sorrera dakar, hots, zerga ordaintzeko betebeharra; eginkizun horretaz gain, sortzapenak denbora erreferentzia moduan ere balio du, aplikatu beharreko legea zehazteko, bai eta segurtasun juridikoarekin lotutako beste zeregin batzuetarako ere.
|
|
|
Zerrendak, ordea, betebeharpekoen motak jaso ordez, betebehar mota ezberdinak jaso ditu. Arauon idazketak bat ez
|
badatoz
ere adibidez, TLOk ez ditu subjektu pasiboak aipatzen, TFAOek, ordea, bai aipatzen dituztemodu honetara bil ditzakegu betebeharpeko guztiak: a) Subjektu pasiboak:
|
|
|
Erantzukizuna tributu zor osoaren gainekoa eta, halakorik badago, zehapenen gainekoa izango da. d) Erantzule solidario dira ekonomia ustiapen edo jardueraren titulartasunean nahiz egikaritzan oinordekoak direnak. Erantzukizuna izango da aurreko titularraren tributu betebeharren eta zehapenen gainean, jarduera ekonomikotik
|
badatoz
, eta ordaindu gabeko atxikipenen eta konturako sarreren gainean, horiek egin badira edo egin behar izan badira. Nolanahi den ere, erantzukizuna muga daiteke ustiapena edo jarduera eskuratu aurretik Administrazioari eskatu bazaio aurreko titularrak ordaindu ez zituen zorrei buruzko ziurtagiria.
|
|
|
Graduazio irizpide hau ez da aplikatuko urratzaileak bere aitorpenean tributu zorra zehazteko behar diren osagai guztiak jaso baditu. Ezta datu aitortuak bat
|
datozenean
kontabilitateko liburuetako datuekin ala derrigorrezko erregistro fiskaletako datuekin ere, baldin eta liburu eta erregistro horiek funtsezko akatsak badituzte beste graduazio irizpide bat aplikatzen delako, eta tributu zorra txikiagoa bada tributu arauketa txarto aplikatzeagatik.
|
|
|
Gainera, arau haustearen tipoak ere kualifikazioa behar du: zehapena jartzeko, egiaztatu behar da bat
|
datozela
itzurpenaren aurkako klausularen kasua eta Administrazioak bere irizpidea ezarrita duen kasua edo kasuak, beti ere irizpide hori aitorpena edo autolikidazioa aurkezteko epea hasi aurretik, guztiek ezagutzeko, plazaratu bada33.
|
|
|
Horiek horrela, tributu zorra zehazteko ahalaren egikaritza preskribatu (edo iraungi, Bizkaian) badu ere, preskribatutako zergaldietan gauzatutako eragiketetatik
|
datozen
datuen jatorria (zerga oinarri negatiboak, kuotaren kenkariak, konpentsatzeko kuotak edo itzultzeko kuotak BEZ bezalako zergetan, edota beste kreditu fiskalak) justifikatzeko beharra dago, baldin eta zergaldi preskribatu gabeetan halako datuak aplika badaitezke. Horrenbestez, Administrazioak eutsiko dio preskribatutako datu horiek egiaztatzeko ahalari helburu horretarako bakarrik.
|
|
|
Preskripzio epe hori gorabehera, Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 65.bis. artikuluaren arabera, eta Bizkaiko TFAOren 66.3 artikuluaren arabera (eta TLOren 66.bis. artikuluaren arabera), preskribatutako (edo iraungitako, Bizkaian) zergaldietako eragiketetatik
|
datozen
datuen jatorria justifikatzeko beharrak iraungo du tributu zorra zehazteko eskubidearen preskripzio epean (edo iraungitze epean, Bizkaian) zehar, eragiketa horiek ondorioak sortu behar dituzten zergaldiei begira.
|
|
|
Halakoak dira pribilegiorik (berezia nahiz orokorra) ez duten kredituak, eta mendeko kredituak ez direnak. Gure kasuan horien artean daude tributu kredituen beste %50, atxikipenengatik ez
|
badatoz
. Kreditu hauek ordaintzean ez da hurrenkerarik egiten, ezpada hainbana ordainduko dira kreditu arrunt guztien artean (pribilegiorik ez duten Gizarte Segurantzaren kredituak barne).
|
|
|
Auzitegi Gorenak bi preskripzio horien arteko ezberdintasuna justifikatu du zigor arloan zehatzen den jokabidea astunagoa edo larriagoa delako eta bi epeak lokabeak direlako (2003ko apirilaren 3ko Auzitegi Gorenaren Epaia). Gauza bera gertatzen da preskripzio penala geldiarazteko arrazoiekin; arrazoi horiek ez
|
datoz
bat tributuen arlokoekin, nahiz eta horiek zenbatzen hasteko unea berdina izan: jokabidea gauzatu denetik aurrera.
|
|
|
Delituaren zantzuak antzemateko, Tributu administrazioaren mendeko ikuskapenaren langileek egiaztapeneta ikerketa prozeduraren barruanaurretiaz egiaztatu behar dute ea betebeharpekoak bere egoera erregularizatu duen. Horiek horrela, TFAOen 250 artikuluko borondatezko erregularizazioaren kontzeptua aplikatuko dute; kontzeptu hori bat
|
dator
Zigor Kodearen 305.4 artikuluak ezarritakoarekin, hau da, tributu zorra erabat onartuta eta zorraren osagai guztiak (kuota, errekarguak eta interesak, autolikidazioa aurkeztu zen unetik aurrera sortutakoak) ordainduta egon behar dira. Aitorpenaren kasuan, aitorpenaren ondoriozko likidazioa ordaindu behar da tributu arauak ezarritako epean.
|
|
|
Hori dela-eta, tributu betebehar materiala azkentzeko arrazoiak zehapenak azkentzeko arrazoi ere izango dira: ordainketa, preskripzioa, barkamena, konpentsazioa, eta abar Ildo horretatik, Arabako eta Bizkaiko TFAOek jaso dutenez, zehapenak barkatzea foru arauen bidez soilik egin daiteke; Gipuzkoan, aldiz, Foru Aldundiko Kontseiluak barka ditzake prozedura bakarretik
|
datozen
zehapenak 6.000 eurokoak edo hortik gorakoak badira (Batzar Nagusiei horren berri gero emanez), eta Ogasun eta Finantzen diputatuak gainerako zehapenak barka ditzake.
|
|
|
Edozein kasutan, tributu zorraren definiziotik ondorioztatu badaitekeen arren, zenbatekoa zehazteak ez du esan nahi kuota zehaztea soil soilik, ezpada betebehar osagarriak zehaztea ere bai, berandutze interesak edo errekarguak, kasu. Halaber, begi bistakoa bada ere, Administrazioak ez du zertan doitu likidazioak betebeharpekoek euren autolikidazio, aitorpen, eskaera edo bestelako agirietan adierazitako datuetara, baina likidazioa ez
|
badator
bat betebeharpekoak adierazitako datuekin, likidazioa arrazoitu behar du, arrazoiketa betebeharpekoari jakinaraziko zaion likidazio egintzan berariaz jasoko baita.
|
|
|
Likidazioak jakinaraziko dira hurrengo edukiarekin: tributu betebeharpekoa nor den, tributu zorra zenbatzeko osagaiak, likidazioaren behin behineko edo behin betiko izaera, likidazioaren arrazoiketa baldin eta tributu betebeharpekoak aurkeztutako aitorpen edota autolikidazioarekin bat ez
|
badator
, likidazioaren aurkako bideak, errekurtsoak jartzeko epeak eta organo ebazlea zein den, eta tributu zorra ordaintzeko lekua, epea eta bidea (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 98 artikulua, Bizkaiko TFAOren 100 artikulua eta TLOren 102 artikulua).
|
|
|
Gipuzkoa aldendu da gainerako bi Lurralde Historikoetako arauketatik, prozedura hau erabil daitekeelako autolikidazioaren bidez45 hasi bada edota eskaeraren bidez hasi bada; baita baieztatu duelako ere, izapide gehiagorik gabe, eskatutako itzulketa modu" automatizatuan" egingo dela, autolikidazioa eta eskaera behar bezala bete badira. ...roposamena ere aurretiaz ez dela eman, orduan esan behar dugu ez dela batere aldendu Arabako TFAOren 98.4 eta 126.1 artikuluetan eta Bizkaiko TFAOren 100.4 eta 124.1 artikuluetan ezarritakotik, bi lurraldeotan likidazio proposamena aurretiaz emateko beharra eta behin behineko likidazioa jakinarazteko beharra bazter utzi dituztelako, baldin eta eskatutako kopurua benetan itzuli den kopuruarekin bat
|
badator
.
|
|
|
Administrazioak eskuratu edo eskualdatzen diren ondasun higiezinen balioaren berri emango du; balio hori loteslea izango da Administrazio eskudunarentzat, eta du balio handiagorik aplikatu. ...beteetan zehar izango da loteslea; Bizkaian, hiri lurreko ondasun higiezinen balioa izango da esleitu beharreko gutxieneko balioa, abenduaren 3ko 163/ 2013 Foru Dekretua aplikatzearen ondorioz; Araban esaten denez, emandako balio hori kontuan hartzeko gutxieneko balioa izango da tributu bakoitzaren arauketak ezarritako lotura eta norainokoarekin; eta Gipuzkoan, gehienetan, katastro balioarekin bat
|
dator
, baina balioa loteslea izateko eta horren norainokoa zehazteko tributu bakoitzaren araua begiratu da. Tributuei buruzko kontsulta idatziekin gertatu bezala, erantzunik ezak ez du ondoriorik sortzen.
|
|
|
Itzulketa dagoen kasuetan, itzultzeko eskatu den zenbatekoa bat
|
badator
tributu betebeharpekoak aitorpenean sartutako datuekin edo autolikidazioan jasotako kopuruekin, Administrazioak inolako izapiderik gabe egin ahal izango du behin behineko likidazioa (Arabako TFAOen 126.1 artikulua, Gipuzkoako TFAOren 120.2 artikulua eta Bizkaiko TFAOren 124.1 artikulua).
|
|
|
Proposamen hori betebeharpekoari bidali behar zaio, eskubidez komeni zaiona alega dezan. Nolanahi den ere, proposamena ez da jakinarazi behar, eta ondorioz, likidazioa zuzenean jakinaraz daiteke, besteak beste, baldin eta aitorpen edo autolikidazioak formazko akatsak edo akats aritmetikoak baditu, datu aitortuak bat ez
|
badatoz
betebeharpekoak berak aurkeztutako beste aitorpen edo autolikidazio batzuetan sartutako datuekin edo hirugarrenek emandako informazio betebeharretik lortu eta Administrazioaren esku dauden datuekin, indarreko arauketa bidegabe aplikatu bada, edota likidazioa egiaztapen murriztuko prozedura batean oinarritzen bada. Halaber, Araban eta Gipuzkoan, bi lurraldetako TFAOren 27 artikuluaren aurreko errekerimendurik gabeko autolikidazio eta aitorpenak epez kanpo aurkezteagatik ezarritako errekarguak eta berandutze interesak kobratzeko soilik bada.
|
|
|
73 Akats horiek bat
|
datoz
, etorri ere, APApELren 47 artikuluak ezarritakoekin, administrazio egintza gehienentzat. dira bereizten eskubideak adierazten dituen egintza eta norbanakoentzat mesedegarri ez den egintza, Administrazio zuzenbidean gertatu aldera; eta, azkenik, tramite egintzak ere aurkara daitezke, hots, ez da behin betiko egintza eman arte itxaron behar. Egintzaren deuseztasun kari guztiak ezin dira erabili Administrazioaren ofiziozko berrikuspenean, ezpada TFAOek (edo Legeak) berariaz zehazturiko kari horiek bakarrik, zerrenda itxia baita.
|
|
|
73 Akats horiek bat datoz,
|
etorri
ere, APApELren 47 artikuluak ezarritakoekin, administrazio egintza gehienentzat. dira bereizten eskubideak adierazten dituen egintza eta norbanakoentzat mesedegarri ez den egintza, Administrazio zuzenbidean gertatu aldera; eta, azkenik, tramite egintzak ere aurkara daitezke, hots, ez da behin betiko egintza eman arte itxaron behar. Egintzaren deuseztasun kari guztiak ezin dira erabili Administrazioaren ofiziozko berrikuspenean, ezpada TFAOek (edo Legeak) berariaz zehazturiko kari horiek bakarrik, zerrenda itxia baita.
|
|
|
betebeharpekoak motu propio kontabilitateko agiriak ekarri baditu aurretiazko errekerimendurik gabe. Baina berrikusteko jarduketak Administrazioaren esku dauden datuak kontabilitatean jasotako idazpenekin bat
|
datozen
ala ez egiaztatzeko baino ezin dira izan. betebeharrei begira ere, azken kasu horretan ebazpena emateko aintzat hartu ez diren inguruabar edo egitate berriak aurkitu ezean.
|
|
|
Tributu administrazioak prozedura hasiko honako inguruabarren bat gertatuz gero: ...aungi bitartean; eta c) Tributu administrazioak ikusten duenean behin behineko likidazio baten bidez berrikusi den autolikidazioan edo aitorpenean hurrengo inguruabarren bat gertatzen dela, hala nola, aurreko behin behineko likidazioetan kontuan hartu ez diren beste inguruabar batzuk agertzen badira, aitorpen edo autolikidazioak formazko akatsak edo akats aritmetikoak baditu, datu aitortuak bat ez
|
badatoz
betebeharpekoak berak aurkeztutako beste aitorpen edo autolikidazio batzuetan sartutako datuekin edo hirugarrenek emandako informazio betebeharretik lortu eta Administrazioaren esku dauden datuekin, indarreko arauketa argiro bidegabe aplikatu bada, edota likidazioa egiaztapen murriztuko prozedura batean oinarritzen bada.
|
|
|
Edozein kasutan, Tributu administrazioak behin behineko likidazio berriak eman ditzake prozedura honetako likidazioa aldatzeko, beti ere egitatea edo inguruabar berriak gertatzen badira, besteak beste, aurreko behin behineko likidazioetan kontuan hartu ez diren beste inguruabar batzuk agertzen badira, likidazioak formazko akatsak edo akats aritmetikoak baditu, datu aitortuak ez
|
badatoz
Administrazioaren esku dauden datuekin, edo indarreko arauketa bidegabe aplikatu bada. Bizkaiaren kasuan, ahal hori autolikidazioak eta behin behineko likidazioak berrikusteko prozeduraren bitartez gauzatu behar da, TFAOren 124.bis artikuluak jaso bezala.
|
|
|
Administrazioak egiazta ditzake interesdunak aitorpen edo autolikidazio batean aitortutako balioak. Administrazioak zehaztutako balioa eta tributu betebeharpekoak aitortutakoa bat ez
|
badatoz
, hark bere balioespenaren berri emango dio zergapekoari, behar bezala arrazoituta, behin behineko likidazioaren jakinarazpenean, aurretik jakinarazita egon ezean. Betebeharpekoak errekurtsorik edo erreklamazio ekonomiko administratiborik jar dezake behin behineko likidazioaren aurka, baina Administrazioaren balioespenaren aurka peritu tasazio kontrajarria soilik sustatu ahal izango du (likidazioa balioa zehazteko egintzatik aparte modu lokabean jakinarazi ezik).
|
|
|
Izapide hori burutu eta gero, hala denean, interesdunak peritu baten balioespena ekarri behar du peritu tasazio kontrajarriko prozedurara, eskubide edo ondasunaren izaerara egokituta. Tributuaren foru arauak kontrakoa xedatu ezean, perituak ez
|
badatoz
bat ondasunen edo eskubideen balioespenean eta Administrazioaren perituaren tasazioa ez bada 120.000 euro baino gehiago eta betebeharpekoaren perituarena baino %10 handiagoa, azken hau hartuko da oinarritzat likidaziorako. Osterantzean, hirugarren peritua izendatu behar da, eta horren balioespena likidazioaren oinarritzat hartuko da, aitortutako balioa eta Administrazioaren lehenengo aldian egiaztatutako balioa muga direla; balioespen horren aurka ezin aurkeztu izango da errekurtsorik.
|
|
|
51 Arabako TFAOren 139.1 artikuluak jaso duenez, egiaztapen mugatuko prozedura ikuskapeneko jarduketa eta prozeduren artean ere koka daiteke. Puntu honetan, alabaina, kudeaketa organoena den egiaztapen mugatuko prozedura soilik aipatu nahi dugu. b) Tributu administrazioak bere esku dituen datuak eta aurrekariak aztertu, hain zuzen ere zerga egitatea edo tributu betebeharraren egitezko kasua gertatu dela edo betebeharpekoak tributu betebeharrean eragina duten elementuak ez dituela aitortu edo aitortu dituenekin bat ez
|
datozen
elementuak daudela agertzen dutenak. Aurrekoen artean daudela ulertuko ez balitz ere, Arabako eta Gipuzkoako TFAOek gehitu dutenez, erregularizatu behar diren justifikatu gabeko ondare irabaziak ere aztertu daitezke. c) Tributu arauketan eskatzen diren liburuak, erregistroak eta gainerako agiriak aztertu, bai eta merkataritzako kontabilitatearen kopia ere, eta liburu, erregistro eta agiri horietan adierazitako eragiketak frogatzen dituzten fakturak edo agiriak miatu. d) Hirugarrenei errekerimenduak egin, hornidura bidez (ez bilketa bidez) informazioa emateko betebehar orokorraren arabera, edo aurkeztu diren aitorpenetan jasotako informazioaren frogagiri egokien bidez informazio hori berresteko.
|
|
|
Kasu horretan, organo ekonomiko administratiboak, beraz, arbitro zereginetan dihardu, egintzon legezkotasuna finkatzeko helburuarekin. Modu horretara, BEZaren karga tasa zehatza aplikatzeari buruzko eztabaida enpresariaren eta bezeroaren artean erreklamatzeko modukoa izango da, edota faktura igortzeko beharrari buruzkoa ere; gauza bera, lan prestaziotik
|
datozen
lanaren etekinen gainean aplikatu beharreko atxikipen tasari buruzko eztabaida langilearen eta enplegu emailearen artean. Ezin daitezke erreklamatu, ostera, kobratu ez den BEZ eskatzeko erreklamazioak edota Ogasunari ordaindutako atxikipenei buruzko eztabaidak atxikipen hori alokairutik kendu ez bada, eztabaida horiek guztiak jurisdikzio arruntean konpondu behar direlako.
|
|
|
TFAOen 242 artikuluak berrikuspenaren norainokoa zehaztean dionez, Foru Auzitegi Ekonomiko Administratiboak edo Organismo Juridiko Administratiboak espedientetik
|
datozen
egitezko zein zuzenbideko arazo guztiak ezagutzeko eskumena badu ere, interesdunak halakoak azaldu dituen ala ez, reformatio in peius printzipioari jarraiki, erreklamazioak ezin dezake, inolaz ere, errekurtsogilearen hasierako egoera txartu.
|
|
|
Erreklamazio ekonomikoak izapidetzeko eta ebazteko metatu daitezke hurrengo kasuetan: interesdun berak jarri baditu eta tributu berekoak badira; tributu berari buruzkoak baina interesdun batzuk jarritakoak badira, beti ere espediente beretik
|
badatoz
edota arazo berdinak azaltzen badituzte; zehapen baten aurkakoa eta zehapenaren sorburu den likidazioaren aurkako erreklamazioa. Eta Bizkaian eta Gipuzkoan, metaketa egin daiteke prozesu ekonomiaren zioz edota ebazpen bakarra izan behar dutelako (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 236 artikulua eta Bizkaiko Erregelamenduaren 34 artikulua).
|
|
|
Araban, Gipuzkoan eta lurralde erkidean, betearazpen aldia hasiko da Bizkaian bezala, Administrazioak emandako likidazioen kasuan bai eta modu kolektiboan eta aldizka jakinarazten diren zorren kasuan ere. Autolikidazioaren bidez ordaindu behar diren zorren kasuan, aldiz, aldi berean ordainketa egin ez bada, betearazpen aldia ez da hasiko tributu bakoitzaren arauketak ordainketa egiteko ezarri duen borondatezko epea amaitu aurretik ordainketa egiteko epea bat
|
etorriko
da autolikidazioa aurkezteko borondatezko epearekin eta Bizkaiko TFAOk ezarritakoarekinedo autolikidazioa epez kanpo aurkeztu bada, berau aurkeztu eta biharamunean (Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 165.1 artikulua eta TLOren 161 artikulua).
|
|
|
Diruaren legezko interes tasa Estatuko Aurrekontu Orokorren legeetan ezarri ohi da, baina bada ohikoa ere Lege berean berandutze interesen tasa berariaz ezartzea. Berandutze interesen tasa hiru Lurralde Historikoen aurrekontuetako foru arauetan ere aurki dezakegu, baina urtarrilaren 31ko 14/ 1986 Konstituzio Auzitegiaren Epaiaren arabera, berandutze interes hori matematikoki bat
|
etorri
behar da Estatuak ezarritako tasarekin.
|
|
|
Hala ere, likidazioa hilabetea igaro aurretik emango balitz, interesak berriro kalkulatuko dira likidazioaren egunera arte. Egiaztapeneta ikerketa prozeduraren ondorioz, ordaintzeko konpromisodun adostasun aktetan, proposamenean nahiz likidazioan, proposamenaren egunera arte zenbatuko dira berandutze interesak62 Eta desadostasun akten ondoriozko proposamenean berandutze interesak zenbatuko dira alegazio aldia bukatzen denetik hilabeteko epean, eta likidazioan jasotakoekin bat
|
etorriko
dira, likidazioa lehenago eman ezik. Arabako Ikuskapenari buruzko Erregelamenduaren 44 artikuluak dionez, berandutze interesak zenbatuko dira jarduleak akta sinatzen duen egunera arte, hortaz, ez dago alderik proposameneko interesen eta geroko likidazioaren interesen artean.
|
|
|
Ebazpena eman aurretik, ebazpen proposamena egingo da eta interesdunari bidaliko zaio hamabost egunetan eskubidez komeni zaiona alegatzeko. Dena den, izapide hauek bazter utz daitezke eta itzultzeko erabakia jakinarazi baldin eta eskatutako kopurua itzulketarekin bat
|
badator
.
|
|
|
Ziklo horren ezaugarririk aipagarriena da botere desberdinek aurrekontuaren eratze bide horretan parte hartzea: Gobernuak prestatzen ditu aurrekontuok, eta Parlamentuari bidaltzen dio aurrekontuen lege proiektua; Parlamentuak proiektu hori aztertu eta bidezko deritzen zuzenketak sartzen dizkio; legea onetsitakoan, Administrazioa arduratu behar da horren betearazpenarekin; eta, azkenik, Parlamentuak kontrolatzen du betearazpen hori, gauzaturiko jarduerak eta emandako baimenak bat
|
datozen
ikusita.
|
|
|
Herri Ogasunaren finantza jardueraren gaineko lehenengo kontrola barne kontrola da. Kontrol horren lehen helburua administrazio jardueraren legezkotasuna kontrolatzea da, alegia, egintza kasuan kasuan aplikatu beharreko xedapenekin bat
|
datorrela
. Kontrol horren barne sartzen dira eskubide eta betebehar ekonomikoak aitortzeko egintzak, horien ziozko sarrerak bildu nahiz gastuak ordaintzeko egintzak, eta ondasun publikoak bildu, horietan inbertsioak egin edota horiek erabiltzeko egintzak.
|
|
|
Zerbitzu, erakunde edo organismo bakoitzaren kontabilitatea aztertuko da, zerbitzu edo erakundearen egiazko irudia isla duen egiaztatzeko. Halaber, antolaketa eta funtzionamenduari buruzko irizpideak aztertuko dira, erakunde edo zerbitzuaren helburu eta programekin bat
|
datozen
ala ez ikusteko. e) Kontrol ekonomikoa: Foru Aldundiko organo eskudunek eman eta eduki ekonomikoa duten xedapenak aurretiaz kontrolatzen dira.
|
|
|
Horren ariora, Administrazioaren gastuak ataletan eta horiek organismo autonomo eta zerbitzuetan azpizatitzen dira. Atalak foru sailekin edo goragoko erakundeekin bat
|
datoz
(Batzar Nagusiak...); zerbitzuak, berriz, zuzendaritza nagusiak izango lirateke.
|
|
|
" Estatuaren Aurrekontu Orokorrak urtean urtekoak izango dira...". Urterokotasuna, bestalde, bat
|
dator
hala Espainiako konstituzio tradizioarekin, nola Zuzenbide konparatuarekin.
|
|
|
Esan dugunez, salbuespenak eta, oro har, onura fiskalak ere lege bidez ezarri behar dira, Konstituzioaren 133.3 artikuluaren arabera; alabaina, Konstituzio Auzitegiaren aburuz, onura fiskalak ezartzea bakarrik dago lege erreserbapean; ez, ordea, aurrekoak ezabatzea edo murriztea. Konstituzio Auzitegiak, otsailaren 4ko 6/ 1983 Epaian, adierazi zuenez, salbuespenak Lege dekretuz ezabatzeko aukeraren gainean, legezkotasun printzipioarekin bat
|
zetorren
"... tributu hobari eta salbuespenak ezartzea, ez ordea, horien gaineko bestelako arauketa, ezta salbuespenak eta hobariak ezabatu edo murriztea ere, azken hori ez zelako tributuaren oinarrizko osagaiak aldatzea". Nolanahi den ere, ebazpena eman zeneko baldintzak ikusita eta epai hori geroago ez delako berretsi, uler daiteke, kontrara, hobariak eta salbuespenak ezarri nahiz ezabatzeko lege erreserbaren printzipioaren mende daudela.
|
|
|
egitatea kalifikatu behar duen subjektuak negozioaren ondorio juridikoak aztertu behar ditu, alderdiek erabilitako esamolde edo izenak bazter utzita. Horrela, alderdiek erabilitako forma edo izena ez
|
badator
bat Zuzenbidearen araberako kalifikazioarekin, Administrazioak bere kalifikazioa egin eta errealitate juridikoa berregiten du, horri dagokion egiazko izaera aipatuz. Ulerbidez, taberna edo kafetegia errentan emanez gero, alderdiek negozio lokalaren errentamendutzat jotzen badute ere, errentan emandakoak, lokalaz gain, instalazioak, makinak... badira, ez da lokalaren errentamendua ezpada negozioaren errentamendua, alderdiek erabili duten izena gorabehera.
|
|
|
Kode Zibilak, 6.4 artikuluan, jasotako kontzeptuaren definizio zehatzarekin bat ez
|
badator
ere, TFAOen 14 artikuluko itzurpenaren aurkako klausula (edo TLOren 15 artikuluko tributu araua aplikatzeko gatazka) da tributuen arloan lege iruzurrari eman dioten izena Tributuen Arau Orokorretan (ekainaren 18ko 65/ 2020 KAE, 10 ZO). Kasu horietan, legearen espiritua saihesten da legearen hitzak errespetatuz, edo bestela esanda, lege iruzurraz dihardu legearen esana bete arren horren helburua saihesten duenak.
|
|
|
Tributu sistema orok ondoko ezaugarriok izan ohi ditu: a) Printzipio erkide batzuk izatea, hain zuzen ere, alor honetako jarduerak arautzeko, Konstituzioaren babesa duten printzipioak. b) Sistemaren barruan, tributu ezberdinen arteko koordinazioa egotea, sistemak dituen printzipioekin bat
|
etorriz
. Horrela, honako inguruabarrok saihestu behar dira:
|
|
|
Zerga pertsonala da. Pertsona juridikoen eta beste erakunde batzuen errenta kargatzen du ekitaldi baten epean lortutakoa, ekitaldia egutegiko urtearekin bat
|
etorri
ala ez.
|
|
|
Ondasun eta zerbitzu emateak Espainian jazotako eragiketak dira. Inportazioak, ostera, hirugarren herrialdeetatik
|
datozenak
. Eta Europar Batasunaren barruko eskurapenak, Europar Batasuneko estatu kideetatik datozen eskurapenak.
|
|
|
Inportazioak, ostera, hirugarren herrialdeetatik datozenak. Eta Europar Batasunaren barruko eskurapenak, Europar Batasuneko estatu kideetatik
|
datozen
eskurapenak. Zergaren arauketa Europar Batasunaren zuzenbidean kokatu behar dugu eta estatu kideek zerga arautzeko aukera txikia dute zerga baita Europar Batasuneko merkatu bakarra lortzeko zerbitzuen, kapitalen eta merkatu gaien zirkulazio askea lortzeko tresna.
|
|
|
Aldizka aitortzen diren zergen kasuan, muga hori gainditu den ala ez ikusteko aintzat hartuko dira aitortzeko epealdi bakoitzean ordaindu gabeko diru kopurua, eta epealdi horiek hamabi hilabetetik beherakoak izango balira, iruzurraren muga egutegiko urtean ordaindu gabeko kopurua da. Modu horretara, Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren kasuan, zergaldia eta aitortzeko epeak egutegiko urtearekin bat
|
datozenez
, begiratu behar da urte batean ordaindu gabe utzitakoa. Balio Erantsiaren gaineko Zergan, aldiz, aitorpena aurkezteko epeak hilekoak edo hiruhilekoak dira, eta egutegiko urte bereko aitorpena aurkezteko epealdi batzuk batu dira, delitua gauzatu den jakiteko.
|
|
|
Tasaren kontzeptuaren definizio hain zehatza abenduaren 14ko 185/ 1995 Konstituzio Auzitegiko Epaitik
|
dator
. Epai horrek apirilaren 13ko 8/ 1989 Tasa eta Prezio Publikoen Legearen zati bat indargabetu zuen Konstituzioaren aurkakoa zelako.
|
|
|
Ez dago jarduteko gaitasun berezirik Tributu zuzenbidean. Beraz, jarduteko gaitasun orokorra aplikatzen da, Kode Zibilak araututakoa13 Jarduteko gaitasun orokor hori bat
|
dator
Tributu zuzenbideko jarduteko gaitasunarekin. Ikus ditzagun, bada, nortzuk diren gai tributuen arloan ondorio juridikoak dakartzaten egintzak burutzeko.
|
|
|
Horregatik, Administrazioak tributu betebeharpekoaren egoitzan sartu nahi badu, epailearen baimena eskuratu behar du aurretiaz. Gainera, 137/ 1985 KAEn, urriaren 17koan, pertsona juridikoei ere egoitzaren bortxaezintasuna aitortu zaie, sozietate egoitza eta egoitza fiskala bat
|
datozenean
. Ildo horretatik, 2010eko apirilaren 23ko eta 2013ko irailaren 23ko Auzitegi Gorenaren Epaiak aipatu behar ditugu.
|
|
|
identifikazio fiskaleko zenbakia (IFZ). Pertsona fisikoen kasuan, nortasun agiriko zenbakiarekin bat
|
dator
, eta atzerritarren kasuan, atzerritarren identifikazio zenbakiarekin bat (AIZ). Pertsona juridikoen eta nortasunik gabeko erakundeen kasuan, identifikazio fiskaleko kode (IFK) du izena, kode horrek letra bat duela erakundearen mota zehazteko (A, sozietate anonimoak, B, sozietate mugatuak, eta abar), eta zortzi zifretako zenbakia.
|
|
|
Arazo horrek tributu sistema baten egitura bera baldintza dezake; oinarriak zehazteko sistema bat edo bestea aukeratzeak badu bere garrantzia, arauketa horren bidez tributu sistema edo zerga egitateak desitxuratu daitezkeelako (batez ere, zenbatespen objektiboarekin). Zerga egitate zein zerga oinarriaren arauzko definizioan ez ezik, zerga oinarria zehazteko metodoetan ere aplikatu behar da ekonomia ahalbidearen printzipioa; horrela bakarrik lor daiteke tributuen osagaien definizioa eta benetan kargatzen diren zenbatekoak bat
|
etortzea
.
|
|
|
16 Zenbatespen objektiboko metodoa zerga oinarria zenbatzeko metodo bakarra erabiltzean, ez dagoen ekonomia ahalbidea zergapetu daitekeenez eta zuzeneko zenbatespena zehazteko aukerarik ematen ez denez, ekonomia ahalbidearen konstituzio printzipioaren kontrakoa da (urriaren 26ko 182/ 2021 KAE). batzuk erabiltzen dira (energiaren kontsumoa, instalazioen luze zabalera, langileak), zenbatekoa kalkulatzeko. Zenbateko hori jarduera alor horretako batez bestekoa izan behar da (moduluak artez egin badira), baina ez
|
dator
bat benetako etekinarekin. Ildo horretatik, errenta fiskal deritzo moduluen arabera kalkulatutako zenbatekotik benetako etekinera bitarteko aldeari.
|
|
|
Horrenbestez, ez
|
datoz
bat Kode Zibileko arauketa eta Tributu arau Orokorrek ezarritakoa. Hori horrela da Zuzenbide erkideko azkentze kari batzuk ezin daitezkeelako tributuen esparruan aplikatu, arlo horretako xedapen edo printzipio orokorren kontrakoak baitira.
|
|
|
Dakigunez, tributuak lege izaera du, legeak sortzen du-eta. Ez
|
datoz
bat tributua inter vivos eskualdatzea tributuak dakartzan betebeharrekin. Bizkaiko eta Gipuzkoako TFAOen 17.6 eta 18 artikuluen aginduz, eta Arabako TFAOren (eta TLOren) 17.5 eta 18 artikuluen aginduz, norbanakoen hitzarmenen bidez ezin aldaraz daitezke tributuak sortu dituen egoera subjektiboak, ezta harremanen beste edozein osagai ere.
|
|
|
Hildakoa tributuaren erantzulea izan badaiteke, erantzukizunetik
|
datozen
tributu zorrak ere ez dira eskualdatuko, baldin eta heriotzaren unean erantzukizuna eratortzeko erabakia jakinarazi ez bada. Neurri horren bidez jaraunsleen segurtasun juridikoa bermatzen da, jarauntsia onartzean agian ez dakitelako kausatzailearen aurka erantzukizuna eratortzeko prozedura zegoela.
|
|
|
Ahalegin horiek indar handiagoa hartu dute 1978ko Konstituzioa onartzeaz geroztik. Hasieran, bazirudien ordainarazpen parafiskalak ez
|
zetozela
bat Konstituzioak tributuen arloan ezartzen zituen printzipioekin, baina praktikak erakutsi digu hori ez dela guztiz egia. Alde batetik, aurrerapenak egin dira:
|
|
|
Horren harira, Konstituzio Auzitegiaren 63/ 2019 epaiak adierazi duenez, tarifak izaera publikoko ondare prestazio ez tributarioak dira, eta zerbitzu publikoen finantzaketa tributuen bidez nahiz tarifen bidez egin daiteke. Arazoa
|
dator
figura berri horren ezaugarri nagusiekin, lege erretserba eta hertsagarritasuna, ezin daitezkeelako bereiztu ondare prestazio ez tributarioak eta tributuak (tasak, gehienbat). Konstituzio Auzitegiak, gainera, ez du azaldu zergatik ezinbesteko zerbitzu publiko bera (ura edo mendekoen gizarte zerbitzuak) tributuen bidez edota izaera publikoko ondare prestazio ez tributarioen bidez finantzatu daitekeenik zerbitzua kudeatzeko moduaren arabera.
|
|
|
Berezitasun hori
|
dator
tributuen arloko legezkotasun printzipiotik, martxoaren 5eko Toki Ogasunen Legearen testu bategina onetsi zuen 2/ 2004 Errege Legegintzazko Dekretuak agintzen duen bezala. Lege horren 2 artikuluak toki erakundeen diru sarrerak zerrendatu ditu:
|
|
|
XIX. mendearen hasieran egoera korapilatu zen 1789ko Frantziako Iraultzaren ondorioz. Europatik zehar Frantziatik
|
zetorren
zentralismoaren joera zabaldu zen, Estatu indartsua sortzeko herritar guztientzat zuzenbide bakarrarekin. Erregimen Zaharrari eusteko aldekoen kontserbadoreaketa joera berrien aldekoen liberalakarteko gatazka hasi zen.
|
|
|
horrela jaio zen lehen Ekonomia Ituna. Akordioaren izena
|
dator
akordioa onetsi zuen 1878ko otsailaren 28ko Errege Dekretutik, bertan esaten zenez, probintziak sartu behar zirela Estatuaren" kontzertu ekonomikoan".
|
|
|
Azkenean gauzak bere onera
|
etorri
ziren, baina aurretik hasitako auziek aurrera jarraitu zuten. Egoera hori larriagotu zen errekurtsogileek Europar Batasunaren barruan Ekonomia Itunaren bateragarritasuna" kolokan" jarri zutenean.
|
|
|
Autonomia erkidegoaren araua ala Estatuko araua? Konponbidea da Euskadira
|
etorri aurretik
bizi izan den autonomia erkidegoaren arauketa aplikatzea (2006ko urtarrilaren 25eko Euskadiko Tributuen Koordinazioko Organoaren Kontsulta Loteslea). Ekonomia Itunak dionez, alabaina, erregela hori ez zaie kausatzaileei edo dohaintza hartzaileei aplikatuko Autonomia Estatutuaren 7.2 artikuluaren arabera euskal herritarren izaera politikoa izaten jarraitu dutenei.
|
|
|
Pertsona juridikoek eta Sozietateen gaineko Zergaren mendean dauden gainerako erakundeek euren egoitza fiskala Euskadin izango dute, Euskadin baldin badute sozietate egoitza eta, betiere, sozietate egoitza horretan baldin badute zentralizatuta administrazio kudeaketa eta negozioen zuzendaritza. Sozietate egoitza eta negozioen zuzendaritza eta administrazio kudeaketa zentralizatuta dagoen lekua bat ez
|
badatoz
, kudeaketa edo zuzendaritza hori Euskadin egiten bada. Aurreko irizpide horiek huts eginez gero, ibilgetuaren baliorik handiena non daukaten hartuko da kontuan.
|
|
|
Esaterako, BEZak doikuntza horiek bi modutara erakartzen ditu. Lehendabizi, BEZak kontsumitzaileak kargatu nahi ditu, baina zerga ekoizleengandik biltzen da; hortaz, lurralde bati begira, ez
|
datoz
bat bildutako BEZa eta lurraldearen egoiliarrek ordaindutako BEZa. Bigarrenik, Estatuak biltzen du inportazioen gainean ezarritako BEZa, nahiz eta inportaturiko ekoizkin horietarik batzuk Euskal Autonomia Erkidegoan kontsumitu.
|
|
|
Eskubide eta ondasunen eskualdaketa da baldin eta halako eskualdaketa Estatuak beretzat gordetzen badu modu esklusiboan eta, ondorioz, merkatuko trafikotik ateratzen badu. Europar Batasunean halako monopolio fiskalak debekatu dira Merkatu Bakarrarekin bat ez
|
datozelako
elkar lehia askearen printzipioaren aurkakoak izanik. c) Herri zorra edo kreditu publikoak: Erakunde publikoak dirua eskatzen duenean mailegu bidez Herri zorra osatzen da.
|
|
|
Mailegu emailea Estatukoa bada, barne zorra dela esango dugu; mailegu emailea, ordea, atzerrikoa bada, kanpoko zorra deritzo, baita euroa ez den atzerriko monetan ordaintzen denean zorra ere. Kanpoko zor gehiena Nazioarteko Moneta Funtsetik (FMI) eta Europako Inbertsio Bankutik (BEI)
|
dator
.
|
|
|
Nolanahi den ere, prozedura honetan zehapenik ez egotea asko eztabaidatu du Ogasun publikoak; horren ondorioz, lehendabizi lurralde erkidean 2015ean eta gero Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan 2017tik aurrera, itzurpenaren aurkako klausularen kasuan arau hauste berezi bat ezarri da. Zehapena jartzeko, egiaztatu behar da bat
|
datozela
itzurpenaren aurkako klausularen kasua eta Administrazioak bere irizpidea ezarrita duen kasua edo kasuak, beti ere irizpide hori aitorpena edo autolikidazioa aurkezteko epea hasi aurretik, guztiek ezagutzeko, plazaratu bada. Hala ere, gure ustez, arau orokorra zehapenik ez jartzea izaten jarraitu behar da, tributu arau hauste bezala araututako kasuan izan ezik.
|
|
|
Simulazioan beti agertzen da itxurazko errealitatea, alderdien barne borondatearekin bat ez
|
datorrena
. Hortaz, bi negozio ditugu:
|
|
|
Zeharkako negozio juridikoaren bidez, alderdiek lortu nahi duten helburua ez da eurek erabilitako negozioaren bidez lortzen dena; izan ere, ez
|
datoz
bat erabili den bidea eta lortu nahi den helburua. Horren ildotik, zeharkako negozio juridikoan, ez da ezer ezkutatzen edo ez da ezelako itxurarik egiten, baina negozioaren kariak negozio beraren helburua gainditzen du, alderdien asmoari begira; hala ere, ez dago desproportzio handiegirik negozioaren kari tipikoaren eta buruturiko negozioaren helburuaren artean.
|
|
|
Horrenbestez, lege iruzurraren kasuan gertatu aldera, negoziogileak ez du jokabide saiheslerik gauzatzen, ez du abusatzen negozioak itxuratzeko erabil ditzakeen bide juridikoez. Horrez landa, zergak aurrezteko aukera edo plangintza fiskala erabat zilegi, legezko eta Zuzenbidearen araberakoa da, tributu lege iruzurrarekin alderatuta; izan ere, zergadunak eskubidea du bere negozioak berari merkeen
|
datorkion
moduan antolatzeko.
|
|
|
Argi dago finantza autonomia hori lortzeko finantza baliabide nahikoak izan behar direla. Aldi berean, alabaina, finantza baliabide gehienak Estatutik
|
datozkio
autonomia erkidegoari, hots, Estatuak lagatako tributuetatik eta Estatuaren sarreretan parte hartzeagatik; hortaz, alor honetako erabakiak ezin dira aldebakarrez hartu, ezpada Estatuarekin eta gainerako autonomia erkidegoekin koordinatuta. Horrenbestez, eta ekainaren 28ko 31/ 2010 Konstituzio Auzitegiaren Epaiaren arabera, Estatuaren eskumen esklusiboa da finantzaeta tributu sistemaren koordinazio orokorra.
|
|
|
Lan etekinen ondoriozko atxikipenak eta konturako sarreren kasuan, lotura puntua lana egin den lurraldea izango da. Horren ondorioz, Euskadin egindako lan edo zerbitzuetatik
|
datozen
etekinen gaineko atxikipenak eta konturako sarrerak ordainduko zaizkio lurraldea dela-eta eskumena daukan foru aldundiari. Lanak edo zerbitzuak lurralde erkidean eta Euskadiko lurraldean egiten direnean, edo zer tokitan egin diren zehazterik ez dagoenean, uste izango da langilea adskribatuta dagoen lantokia kokatzen den lurraldean egin direla.
|
|
|
Gizarte Segurantzaren eta klase pasiboen araubide publikoetatik hartzen diren pentsioen, hartzeko pasiboen eta prestazioen etekinak, Enpleguko Institutu Nazionaletik, Lanbidetik, montepio eta mutualitateetatik, enplegua sustatzeko funtsetatik, pentsio planetatik eta borondatezko gizarte aurreikuspeneko erakundeetatik
|
datozenak
, eta enpresen eta beste erakunde batzuen prestazio pasiboak Euskadin ordainduko dira, baldin eta hartzailea bertako ohiko egoiliarra bada.
|
|
|
Edozein erakundetako funts propioetan izaniko partaidetzatik
|
datozen
etekinen gainean, norbere kapitala inori lagatzean lorturiko etekinen gainean... eta, azken finean, ondasun higigarrien kapitalaren etekinen gainean atxikipenak eta konturako sarrerak eskatuko dira jarraian azalduko dugun moduan:
|
|
|
— Ondasun, eskubide, negozio, meatze eta antzekoen errentamendutik
|
datozenen
kasuan, Euskadin kokatuta baldin badaude, Aldundiei ordainduko zaizkie.
|
|
|
Horiek horrela, gerta daiteke betebehar nagusia betetzeko lotura puntua Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zergaren autolikidazioa aurkezteko eta ordaintzekoeta zergaren menpeko etekinen gaineko atxikipenak eta konturako sarrerak zehazteko lotura puntua bat ez
|
etortzea
. Demagun pertsona fisikoa Bizkaiko egoiliarra dela baina jarduera ekonomikoaren etekinak jaso dituela Madrilen kokatutako enpresa batetik:
|
|
|
Bosgarrena Espainiako estatuak izenpetuak eta berretsiak dituen edo gerora izenpetuko eta berretsiko dituen nazioarteko tratatu edo hitzarmenen mende egon behar da tributu sistema. Bereziki, Lurralde Historikoetako tributu sistema bat
|
etorri
behar da zergapetze bikoitza saihesteko Espainiak sinatuak dituen nazioarteko hitzarmenetan eta Europar Batasunak harmonizazio fiskalari buruz emandako arauetan xedatutakoarekin. Estatuak eta Euskadiko erakundeek informazioa elkarren artean trukatzeko prozedurak adostuko dituzte, Estatuak sinatuak dituen nazioarteko tratatu eta hitzarmenak betetzeko.
|
|
|
Istorioaren amaiera, dena den, ezin bera izan guztiontzat. Azterketaren neke lorretan igaro ondoren, eta ikasgaia gaindituz gero, eskuliburuarentzat abandonua eta bazterketa
|
dator
. Kontrara, azterketan porrota gertatuz gero, hora hor eskuliburuarentzat bizitzaren luzapena, ikasgaiaren hurrengo deialdia arte.
|
|
|
Katea ez da eten eta duela hogeita hamar urte hasi zen euskarazko zuzenbide eskuliburuen katea indarturik eta sendoturik agertzen da katebegi berri honen ekarpenarekin. Eskerrak, orobat, Zuzenbidearen Euskal Akademiari eta Dykinson argitaletxeari, emandako laguntzagatik eskuliburu hau argira
|
etor
dadin.
|
|
|
Jarraitutasunik gabeko lan kontratu finkoa, LELTBren 8.2 artikuluarekin bat
|
etorriz
, idatziz egin behar da nahitaez. Gainera, kontratu horrek lan jardueraren oinarrizko osagaiak jaso behar ditu, besteak beste, jarduera aldiaren iraupena eta lanaldia nahiz horren ordu banaketa, nahiz eta azken horiek gutxi gorabeherako izaerarekin jaso, langileari deitzeko unean horiek zehazteko betebeharrari kalterik egin gabe.
|
|
|
Edozein kasutan, orain arte kontratu hori egiteko aipatu diren bi objektu horiek izan daitezen hurrengo baldintza bete behar da: inguruabar horiek enpresaren ohiko jardueraren baitan gertatu arren, aldi batean desoreka sortu behar dute eskuragarri dagoen enplegu egonkorraren eta behar den enpleguaren artean, betiere, inguruabar horiek ez
|
badatoz
bat LELTBren 16.1 artikuluak jarraitutasunik gabeko lan kontratu finkoak egiteko zein kasu ezarri eta kasu horiekin.
|
|
|
Bestalde, ekoizpen inguruabarrak LELTBren 16.1 artikuluan jarraitutasunik gabeko lan kontratu finkoak egiteko zein kasu ezarri eta kasu horiekin bat ez
|
etortzea
kontratuan inguruabar horien aldi baterako izaera justifikatzearen araberakoa da. Are gehiago, ondore horietarako, hitzarmen kolektibo batzuek zehaztu dute noiz ulertuko den sasoikako lanak edo denboraldien arabera zein ekoizpen jarduera izan eta jardueroi lotutako lanak daudela edo horrelako lanak izan ez arren, aldizka eta ziurtasunez, data zehatzetan edo zehaztugabeetan, betearaziko diren lanak.
|
|
|
Alabaina, egoera horiek behar bezala identifikatu behar dira kontratuan, noizean behingo izaera dutela justifikatzeko. Gainera, LELTBren 15.1 artikuluaren klausula orokorrarekin bat
|
etorriz
, kontratuan nahitaez jaso behar dira, zehatz mehatz, kasuan kasuko egoeraren noizean behingo izaera, aldi baterako kontratua ahalbidetzen duen arrazoi gisa, arrazoi hori izatea justifikatzen duten inguruabarrak eta kontratuarentzako zein iraupen aurreikusi eta horrek aldi baterakotasun arrazoiarekin duen lotura.
|
|
|
(C.5) Kotizazio oinarriak bat
|
etortzea
|
|
|
Errelebuko langilearen eta jubilazio partziala hartu duen langilearen kotizazio oinarriak bat
|
etorri
behar dira hurrengo esanguran: errelebuko langilearen kotizazio oinarriak ez dira izango jubilazio partziala hartu duen langilearen kotizazio oinarrien batezbestekoaren %65 baino txikiagoak, kotizazio oinarri horiek izango direla jubilazio partzialari dagokion pentsioaren oinarri arauemailearen azken 6 hilabeteetakoak.
|
|
|
Funts horren baliabideak izango dira kontribuzioeta laguntza bidezko langabeziaren prestazioak finantzatzeko diru sarreren soberakinak; estatuko aurrekontu orokorretan esleitutako ekarpenak; Europar Batasuneko finantzazio tresnetatik
|
datozen
ekarpenak, halakoak Funtsaren objektu eta xedeak betetzera bideratzen direnean; bai eta Funtsak sortzen dituen etekinak ere, halakoen izaera edozein izanda ere.
|
|
|
Adopzio, adopzio ondoreetarako zaintza eta familia harrera kasuetan (ikusi LELTBren 48.5 artikulua), LELTBren 45.1.d) artikuluarekin bat
|
etorriz
, kontratua 16 astez egongo da etenda adoptatzaile, zaintzaile edo familia hartzaile bakoitzarentzat. Horrela, kontratua etenda egongo da 6 astez, lanaldi osoan, nahitaez eta jarraitutasunarekin, adopzioa eratu duen ebazpen judiziala eman oste ostean edo adopzio ondoreetarako zaintzaren nahiz familia harreraren inguruko erabaki administratiboa hartu oste ostean.
|
|
|
Urriaren 3ko KAren 263/ 1994 epaiarekin bat
|
etorriz
, derrigorreko eszedentzia sindikatu kargua duten langileen eskubideak babesteko modalitate bat da, enpresaburuari ezarritako betebeharretan oinarri duena. Bada, betebehar horiek ezartzea soil soilik justifika daiteke enpresaburuaren zuzendaritza ahalmenak murrizteko moduko garrantzia duten balioak aintzat hartuta.
|
|
|
Orobat, urriaren 3ko KAren 263/ 1994 eta irailaren 26ko KAren 234/ 2005 epaiekin bat
|
etorriz
, sindikatu arrazoiengatik derrigorreko eszedentzia balia dezakete ordezkaritza handieneko sindikatuetan ordezkaritza karguak dituztenek bakarrik. Nolanahi ere, horrek ez dio kalterik egiten Konstituzioaren 14 artikuluko tratu berdin tasunaren printzipioari edo Konstituzioaren 28 artikuluko sindikatu askatasunari; izan ere, horrek ez du esan nahi ordezkaritza handienekoak ez diren sindikatuek sindikatu ekintza eragingarririk ezin dutenik gauzatu.
|
|
|
Jurisprudentziarekin bat
|
etorriz
, LELTBren 46.3 artikuluak eszedentziaren inguruko bi egoera desberdin jaso ditu senideak zaintzeko, dela seme alabak, dela bigarren gradurainoko ahaideak. Langileak lehenengo urtean lanpostua erreserbatzeko eskubidea izango du, lan kontratua etetearekin berdinetsitako egoera berean (derrigorreko eszedentzian gertatu antzera), baina osterantzeko aldian lanbide talde bereko lanpostu bati begira gauzatuko da erreserba [2002ko azaroaren 14ko (3841/ 2001 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa].
|
|
|
LELTBren 54 artikuluarekin bat
|
etorriz
, lan kontratua azken daiteke enpresaburuak halaxe erabaki duelako, langilearen ez betetze larri eta errudunean oinarrituta. Horrela, kontratu ez betetzeak izango dira:
|