|
2000
|
|
|
Ja hari heldu behar zioten, ja handiak paratu zion esku mazoa gainean. " Ni ez", esan zuen sumindurik amatxik," hura"; heldu ziren bada aitatxigana gizaseme biak; han eta hemen apur bat ukitu, errutinazko galdera pare bat egin, aitatxik hinkik
|
esaten
ez zuenez, kamillan ezarri zuten; laga zuen aitatxik eramaten; agian ulertu zuen kontra egitearen alferra, gizaseme lar sendo eta propio lan hartarakoxe entrenatuak ziratekeenez; guztiaz ere, nabari zen haren begietan izua, noski, etxea behin betikoz lagatzeko izua, baina izu konkretuago bat ere, bertan behera erortzekoa: atera helduta, orain zutik, kili kolo zegoen amatxi ebitatzearren, kamilla apur bat okertu zutenez, aitatxik hanka bat paratu zuen lurrean; erizain handiak etzanarazi zuen;" suabe", eskatu zion amatxik.
|
|
2001
|
|
|
Iritzi kontrajarriak zeuden horri dagokionez, zerbait entzun bai baina esan denaren zentzua erabat ulertu ez denean gertatzen den bezala. Batzuek esaten zuten baietz, argi ulertu ziotela, bere ahotik, ajea erabat sendatzeko botika edo erremedioa ezagutzen zuela, eta guri erakusteko prest zegoela; beste batzuek
|
zioten
ez zuela inolaz ere horrelakorik esan, hori B egiazko hitzen interpretazio oso zabal eta baikorra zela, B benetan esan zuena zela batzuetan, hau da, baldintza jakin batzuk gertatzen zirenean, eta orduan bakarrik, sendatzen zuela bestondoa, eta baldintza horien barruan, gainera, ajea kendu nahi zuenaren borondateari zegokion zerbait bazegoela, hau da, nork bere aldetik zer edo zer ipini behar zuel... Beraz, ez zegoen erabateko adostasunik, eta hortik hainbatek ateratzen zuen ondorioa zen B, puntu horri zegokionez, nahita eta berariaz anbiguo agertu zela.
|
|
2003
|
|
|
Damian poztu egin zen lupiatan ariko zirela entzun zuenean. Batetik, kostatik urrundu gabe ibiliko zirela esan nahi zuelako horrek, beti lehorra agerian, eta bestetik, ordura arte deusik
|
esan
ez bazuen ere, beldur baitzen motorrak gelditu eta krabatan edo txibiatan geratuz gero, urdailak laster emango ote zion abisu. Horixe zuen susmoa, aspaldian itsasoratu gabe, goragalea etorriko zitzaiola.
|
|
|
Eta, bai, haiexek izan ziren bere etxera argazki bila etorri ziren boxeolariak, Argosek lore artean txiza egiteko bakarrik balio duen zakurra dela esan zutenak. Haiek ezer
|
esan
ez zutenez, ordea, berak ere ez zuen aipatu makalen artean kukututakoaren tirorik. Honezkero guztiak berdin bazion ere, ahal zela, ez zeukan gauzak nahasten ibiltzeko asmorik.
|
|
|
ere bai. Bi hitz horiek
|
esaten
ez zuten guztian ezkutatzen zela, batez ere, emakumeak Oxford Klubeko sarera eramaten zituen oldarra.
|
|
2004
|
|
|
Estuegi eta prestuegi irizten ziola akordatu da, harremanen zuzentasunekiko milikeria haiekin guztiekin. Oker dabil Miren, lehendabizi marikoi batekin ibili nahi eta gero ezkondu batekin bukatu, nahiz eta adimenak
|
esan
ez dutela elkarrekin bukatuko; Harakinendako behintzat, ongi ezagutzen du Harakin, Miren tartetxo bateko emakumea baino ez baita. Esan egin lioke Harakini; komun zulo honetatik atera, mutur aurrean jarri, eta bazekiat Mirenekin habilela bota, hotz hotzean.
|
|
|
|
Esadazu
ez duzula
|
|
2005
|
|
|
Jakin zuten, sekula ez da falta belarrira egiten duenik, edozein egunetan entzuten ahal nuen" Badago jende ausarta pistola eskuan daukala besteak oporrera behartzeko, baina gerra etorrita ederki ezkutatzen da!" edo" Gure mutilak frontean hiltzen eta gorriak gure artean lasai bizitzea ere!". Eta deus
|
esaten
ez zutenetarik askotxok pentsatuko zuten, ni orduan horrela ikusita, patronalaren zerbitzuko probokatzaile ibili nintzela moilan justizia banatzen genuen urte haietan. Ez nintzen tabernetan sartzen, deskarga amaitutakoan baforean gelditzen nintzen makinistarekin kofradiara joan gabe gosaritara.
|
|
2006
|
|
|
Euli bat pausatu zitzaion sudurraren puntan, eta Valentinak uxatu egin zuen. Zaharrak begiratu zion deus
|
esaten
ez zuten begiez, edo agian zorabio sideral baten erakusgarri zen espresio huts batez, eta Valentinak begiradari eutsi zion, hortz artean bere maitasunaren zabala zaharraren miseria guztiaren makilarekin neurtzen tematzen zen jainko ezezagun baten aurkako maldizio bat marmarreatuz, eta sukaldera itzuli zen. Behin bertan, eseri zen eta besoak gurutzatu zituen.
|
|
2007
|
|
|
Johnek antzezten zuen pertsonaiak, zaparradapean busti, hoztu eta hiltzeraino gaixotu behar baitzuen geroago errodatuko ziren eszenetan. Antza, Hannaford deitzen zen zinema zuzendari zahar baten bizitza kontatu nahi zuen Orsonek film horretan eta, inork ezer
|
esaten
ez bazuen ere, mundu guztiak pentsatzen zuen Orsonek John Ford zaharra ezkutatzen zuela Hannaford izeneko pertsonaiaren azpian, lehenago Charles Foster Kane izenaren azpian William Randolph Hearst mozorrotu zuen era berean. Horrexegatik deitu zion John Hustoni antzezle kontuak egin zitzan.
|
|
2009
|
|
|
Elkarri begiratu zioten. Ezer
|
esan
ez bazuten ere, ulertu zidatela iruditu zitzaidan.
|
|
2010
|
|
|
Amak asmo txarrez
|
esan
ez bazuen ere, kezkaren harra sortu zuen Oliveiraren barruan. Gauean amesgaiztoak izan zituen plastilinazko letra madarikatuekin:
|
|
|
Hitzez
|
esaten
ez ditugunez, liburu mardula idazteko lain gogoetatu dut aita hil zitzaigunez geroztik. Erbeste honetan ezin dizkiot inori esan, hemen inork ez daki euskaraz.
|
|
|
Amonak, inoiz
|
esan
ez zuen arren,
|
|
2011
|
|
|
IWI mugimendu txipia sortu zuen, beti ere Faktoriaren itzalean. Eta haren esanahiaz hitzik
|
esan
ez bazuen ere, hamaika orri idatzi dira.
|
|
|
– Ondo daude aipuak. Beharbada nik beste batzuk aukeratuko nituzke, baina ezin
|
esan
ez ditudala gustuko –eta sofan jesarri nintzen.
|
|
|
Fontechak ezer
|
esaten
ez zuela ikusita, Patriciak segitu zuen. Jolasti mintzo zen oraindik:
|
|
|
Lazkano isilik geratu zen, galderak egin ahala bere buruari erantzuten zizkion neska harekin ez baitzegoen jakiterik benetan noiz espero zuen ihardespena eta noiz buruaz baiezkoa egitea. Isilik geratu zen, baita ere, neskaren ahotik" ezta" bat gehiago espero eta orduko hartan
|
esan
ez zuelako –hogei zenbatu izan zizkion inoiz solilokio bakarrean–.
|
|
2012
|
|
|
Aingeru zain gelditu da, nahiz eta ez duen gogorik gehiago entzuteko, eta amak ezer
|
esaten
ez duela baliatuz, joan egin da, modako aldizkari batetik ateratakoa dirudien sukaldera. Amak ez du denbora asko behar izan bertan agertzeko.
|
|
2013
|
|
|
Errezeloak xaxatzen ninduen, batzuetan ospeldu egiten zitzaiolako begirada nirekin zegoenean:
|
esaten
ez zituen berben zelatan egoten nintzen, eta horrek uzkur jartzen gintuen biok.
|
|
2015
|
|
|
ARANTZA: Eta ezer
|
esaten
ez badu?
|
|
|
Ama ez da atzera begiratzera ausartzen, alabak belaunetaraino higatu ote zaizkion beldur. Bada tarte bat ezer
|
esaten
ez dutela. Kexa izpirik ere ez.
|
|
2016
|
|
|
– Zuek biok hemen geratuko zarete, eta nik
|
esan arte
ez duzue gela honetako atea zabalduko –erantzunik izan ez zenez gero, galdetu zuen–: entenditu duzue?
|
|
2017
|
|
|
Baina ez gara nahastu behar. Politikaz, desiraz edo erotismoaz autore horiek
|
esandakoak
ez du inolako antzik kapitalismoaren planteamenduekin, zeinetan modu zehatz batez desiratzera eta ekoiztera derrigortuta gauden, Alexandra Odette Kypriotaki idazle greziarrak adierazi duenez:
|
|
|
Esaten dute mila aldiz
|
esateak
ez duela gezur bat egia bihurtzen; gisa berean, mila aldiz entzuteak ez du, berez, egia bat gezur bihurtzen. Baina, niri, entzuten ditudan bosgarren alditik aurrera gezurrak iruditzen zaizkit egiak oro, gaindituta baleude bezala dagoeneko, eta egiaren beste muturrera jotzeko gogoa pizten zait beti.
|
|
|
– Egia
|
esan
ez dut horri buruz sobera pentsatu –erantzun zenion, eta arindu handiagoa hartuko zuela uste izan zenuen, sekretuki zutaz harro sentitzeko moduko erantzuna eman zeniolakoan.
|
|
|
Joan zenean haurrei begira gelditu nintzen. Ez nion
|
esan
ez nuela tantarik edaten, gustu txarrekoa iruditu zitzaidan, ez dakit ongi zergatik. Belarretan eserita zeuden.
|
|
2018
|
|
|
Medikuntzaren eta terapien munstroak nolakoak diren badaki. Baina ez du gaiaren inguruan hitz egin nahi, Martari eskaini nahi dio protagonismo guztia, eta berari buruz ezer
|
esaten
ez badu, ezer ez baleki bezala izango da. Adi adi entzun du lagun zaharrak esateko duena.
|
|
|
– Ni hemen zuri laguntzeko nago. Egia osorik
|
esaten
ez duzun bitartean, ezin dizut lagundu. Nire kontura lortu behar izan dut paroxetina eta belladonaren informazioa.
|
|
|
Lehenarentzat kanturako letrak arau formal jakin batzuk ditu poemak ez dituenak. Bigarrenak
|
dio
ez duela egundo poemarik kantatu, kantatu letrak egiten dituela. Letragintzaren eta poemagintzaren artean aldeak daudela onarturik ere, letra batzuk paperean irakurrita poema onenen pareko direla iruditzen zaigu.
|
|
|
lehen ez genekien eta orain badakigu bere benetako izena, badakigu suiziden leinukoa zela. Haren izena aipatzen dugunero hura modu leial batean deskribatzeko erantzukizuna geratzen zaigu, eta hari buruzko gauza onak baino
|
esaten
ez ditugularik erantzukizun hori betetzearen ezintasuna.
|
|
|
Bada dioenik matxito bat dela, bada dioenik ahanzkorra dela, nahita ahazten duela eta ez nahigabe (nola egiten da hori?). Bada
|
dioenik
ez duela sekula ahazten, “veleta bat, haizeak nondik ematen dion”, bada dioenik sentikorregia dela mundu honetarako, tipula zuritzaile batek bezala egiten duela negar. Bada dioenik berak eginarazi zituela etxe atariko mehatxu pintadak bizi zuen egoera garbiago utzi eta biktima peto bilakatzeko.
|
|
2019
|
|
|
Eta balorazio horietarako irizpideak eta neurriak ezberdinak dira emakumeentzat eta gizonentzat. Mikroaren aurrean jartzen garen momentuan publikoak ikusten duen lehen gauza emakume bat da, eta horrek baldintzatuko du zer esateko baimena dugun eta zer
|
esateko
ez dugun baimenik. Eta emakume horri jartzen zaion adjektiboaren arabera polita ala itsusia den, lotsatia ala lotsagabea den, feminista den, bertsolaritzatik kanpo jardun publikorik baduen... are gehiago mugatuko zaio mugimendu marjina eta haren balorazioan beste guztia garrantzitsuagoa izango da bertsoa bera baino".
|
|
|
Arrebak gauza gehiago galdetu nahiko lizkieke, eurekin hizketan egon, tarte batez behintzat, baina ez daki zer esan, zer galdetu, nondik jo. Kanpotarrak mugitzen hasi dira gainera, hitzik
|
esan
ez duten biak batez ere, bide bazterretik, aurrera egin nahi balute bezala. Horregatik hartu dute ezustekoa gizonak berriro hitz egin dienean:
|
|
2020
|
|
|
Baina, gu ondo gaudela
|
esan
ez dugu, ba?
|
|
2021
|
|
|
Eta bereziki, konpainiek badakite beren emanaldira bertaratu naizela. Horrek espektatiba bat sortzen die, eta gero oso zaila da
|
esatea
ez duzula beren lanari buruz idatziko, gai ez zarela sentitzen, salbatzeko moduko ezer ez duzula aurkitu…
|
|
|
Etxera ardoa ekartzeari utzi dio. Amari sinetsarazi nahi
|
dio
ez duela edaten, bere irudimena dela.
|
|
|
Euskaraz bazekiten, jakina, baina tarteka hitzak asmatzen zituzten, laket zuten jolas hori. Bizkorregiak diren haurrek egin ohi duten bezala, beste inork
|
esaten
ez dituen ele berriak sortzen zituzten hutsetik, ordura arteko hiztegiak ez baitzituen jasotzen beren errealitatea azaltzeko nahikoa zehatz ziren berbak. Gauzak horrela, norbait beraiekin maitemintzeari, laminen hizkera berezkoan, esaten zitzaion izurdau, izurde bihurtu alegia.
|
|
2023
|
|
|
AUZOKIDE 2:
|
Esango
ez zuen ba! Nik garbi garbi entzun diot:
|
|
|
Baina, matxinadaren ondorioz, inor ez da haien bila joaten eta bertan hiltzen direla pentsa daiteke… Kontalariak, oraingoz behintzat, horretaz ezer
|
esaten
ez badu ere.
|
|
|
Hura oso aspaldi izan zen; ordurako urteak ziren Carvalho ez zela inor izan gordinjale, izan begano konbentzitzen saiatzen bere nutrizio galbideetatik aparta zedin. Ni naiz ni eta nire kolesterola, beste filosofo hark
|
esan
ez zuen baina dudarik gabe esan nahi izan zuen moduan. Ogitartekoa eta ardo basokada amaitzen ari ziren eta Carvalhok begiratu zituen barra atzeko plantxa eta barra gaina, Pizarrorena bezalako begirada batekin, gain batetik Peruko lurraldean begia jarri zuen lehen aldian.
|
|
|
ALPONTSO: Horixe bera
|
esan
ez dut nik, bada! Biderik ba al dago?
|