2000
|
|
Nirekin zinen, eta nik horrela maite zintudan, min egingo zidan egia ezagutu gabe, baina nirekin. Horregatik
|
diot
ez ninduzula sekula engainatu, nik ez baitut inoiz engainurik sumatu. Aldiz, neu izan naiz maitatua izatearen gogoari heldu eta itsu itsuan aurrerantz joan naizena.
|
2002
|
|
Orain arte
|
esan
ez dudan arren, Añorgakoa naiz, sortzez. Eta umetatik ohitu behar izan dut Cementos Rezola lantegiko tximiniekin.
|
2003
|
|
Bizkitartean, egun berean, bera ongi ezagutzen dukeen La Croix egunkariko kazetari batek
|
zioen
ez dugula nehoiz ikusiko berriketari askok amets litzakeen euskaldun kardinalearen memorabilia rik.
|
|
Don Estebek bukatu zuenean, don Justiniano mintzatu zen, ordu arte hitz erdirik ere
|
esan
ez zuena:
|
2004
|
|
Hala eta guztiz ere, euskararen alde daudenek uste dute hau jauja dela, nahi izanez gero unibertsitate euskaldun bat izango genukeela bihar bertan. Hori
|
diotenek
ez dute gehienetan unibertsitatea ezagutzen, ez dute oina hemen jarri?. 434
|
|
Geldirik zegoen, zerbaiten zain balego bezala. Eta Markosek ezer
|
esaten
ez zuela ikusirik, isiltasun larria ezkutatu nahian, zenbait hitz solte hasi zen botatzen Martina. Gaur Markosek gogoratu ezin ditzakeen hitzak, ahoa ez ezik belarriak ere itxi baitzizkion urduritasunak.
|
2005
|
|
Harrituta begiratu zien, bati lehenengo, besteari gero. Zelan zekiten, berak euskaraz hitzik ere
|
esan
ez bazuen?
|
|
Euskaldun neska batekin ligatzea geratu zitzaion atera gabeko arantza. Naroak biei begiratu eta, Ametsek Madokaz ezer
|
esaten
ez duela ikusita, ez du ezer aipatu. Bera egon ez balitz, mutilek ohi dutenez, harro kontatuko ziokeen japoniar neska batekin egindakoa?
|
|
Irantzuk landareak maite zituen, egia esan bizirik zegoen edozer gauza maite zuen, eta udaberriro ahaleginak egin behar izaten nituen etxea zakur, oilar, aztore edo beste edozein piztiakumez bete ez zezan. Behin lau metroko suge nabar batekin azaldu zen etxean eta, piztia nazkagarri hura etxetik atera zezala eskatu nionean, horrela ez hitz egiteko erantzun zidan zakar; eta, etxetik atera eta autoan sartzen zuen bitartean, kumea zela oraindik
|
esan
ez zuen ba. Mugitzen ziren izakietan zakur bat baino utzi ez nionez, aspidistra, kentia, cotoneaster eta ribes familietako landareez bete zidan etxea.
|
|
Hego haizea indartsu zebilen kaletik gaueko hamabiak pasatxoan etxeratu eta etxea hutsik aurkitu nuenean. Egia
|
esan
ez ninduen ezustean harrapatu, baina joan aurretik eszena bat egingo zidala uste nuen: irainak, orroka hasi, plater batzuk hautsi, atea brastako batez itxi.
|
|
Ez dut
|
esango
ez nuela gogoratzen; egunero gogoratzen nintzen Irantzu eta bere hondartzako etxeaz, baina ezin nuen ezer egin. Nire iritziz, joatean ate guztiak itxi zizkidan; bere etxe berriko ateak, besteak beste.
|
2007
|
|
Titok, lehenago, jaiak igaro ondoren mesedez berarekin lanean hasteko eskatu zion Elisari, bere idazkari pertsonala izatea nahi zuela, bera gabe ezin zuela lanik egin, hitz ederrak denak. Elisak ez baietzik, ez ezetzik
|
esaten
ez zuenez, Tito belauniko jarri zitzaion.
|
|
–Ez dakit ezagutuko duzuen? , jarraitu nuen, gitarra joleak hitzik
|
esaten
ez zuelako?. I will survive kantua?
|
|
Ezer
|
esaten
ez nuenez, aurrerantz begiratzen nuenez serio baino serioago, Irenek errepikatu zuen: nik uste konformatuko dela, besteetan konformatu da behintzat.
|
|
Esan behar al diozu? Nola
|
esan
ez duzula gogoratzen, ez dakizula nor den ere, ez dakizula zer txanponez eta zer gauez ari den berbetan. Bere izena gogoratuko bazenu sikiera?
|
2008
|
|
nor egingo balute bezala? Hartan egin zuen huts, ordea, esan beharreko bertsoa
|
esan
ez zuenean! Hutsak zapuztu zuen eta hutsak estutu zuen?
|
|
Eta miru beltza haserre zegoen? ezpainak ere mugitzen zituen, arestian
|
esan
ez zituenak orduantxe esatea bururatu balitzaio bezala, hotsik gabeko hotsetan: hauxe bakarrik falta zitzaigun, frai Millan, lehen mailako kontu bat bigarren mailakotzat hartzea!, ez al dira, bada, santuak Jainkoaren eta gure arteko bitartekariak, baita zeruko anai arrebak eta are odolkideak ere, Kristoren gorputz mistikoak, kristau herriaren sinbolo bateratzailea denak, batzen baititu zeruak eta lurrak, azken batean??
|
|
Sendagilea bertan gelditu zen, ezer
|
esan
ez bazuen ere, eta segundo batzuk igaro ziren aurrera segitzeko kemena berreskuratu baino lehen.
|
|
Bigarrenean ostatuaren harrera tokia, eta gizon burusoila koaderno bati tinko begira, kontuak egiten burua jaso gabe. Agur ere
|
esan
ez zuten apopilo pare batekin gurutzatu ziren gorako bidean, hoditeria agerian zeukaten hormen albotik pasatuz. Laugarren pisura helduta, zatika erauzitako parket merkea zapalduz, ezkerretara jo eta komun eta dutxa konpartituen ondoko gelan sartu ziren, 406an.
|
|
Ematen zuen gizona ez zela egon goiz hartan txakurra paseatzen, etxean egon zela paper zaharrei begira, gurekin izan beharreko elkarrizketa hobeto lantzeko. . Preso hartzen genituen bakoitzean denak etortzen ziren
|
esaten
ez zutela ezer egin, ez zirela konturatu Eskoziako uretan zebiltzala. Gizon onak ziren euskaldunak, sasoi batean hogei txalupa eta gehiago ere egon ziren lotuta Stornowayko portuan.
|
|
Ama nagusiak mozoloarena egin zuen, bai, baina fraideari bizkarra eman ahala, guztiz aldatu zitzaion aurpegia, mozolo itxura zuena –jokoz kanpo gelditu ohi direnak mota bateko zein besteko gauak hartzen ditu betiere– bat batean miru beltz bihurtua iduri. Eta miru beltza haserre zegoen... ezpainak ere mugitzen zituen, arestian
|
esan
ez zituenak orduantxe esatea bururatu balitzaio bezala, hotsik gabeko hotsetan: hauxe bakarrik falta zitzaigun, frai Millan, lehen mailako kontu bat bigarren mailakotzat hartzea!, ez al dira, bada, santuak Jainkoaren eta gure arteko bitartekariak, baita zeruko anai arrebak eta are odolkideak ere, Kristoren gorputz mistikoak, kristau herriaren sinbolo bateratzailea denak, batzen baititu zeruak eta lurrak, azken batean...?
|
|
jendearen estimu eta ezagutza falta –zergatik hartu behar zuen, bada, Beñardok bere burua tonto tentel ergeltzat, maisuak nahi zuen bezala, baldin eta tabernako saioa entzun zuèn jendeak bi bertsolari haiek ezin buruargiagotzat bazituen? –, bere bakardadea –bere mundua beste mundu bat zen, azken batean, bere hiru anaienarekin zerikusirik edo ia zerikusirik ez zuena– eta jendearen maitasun eza; txalo haiek, bakardadearen hotza eztitu ziezaioketenak, buruargitasunaren berme bihurtzeaz gain; jendearen txalo haiek, Beñardok irrika irrikatsuz irrikatzen zituenak, jendearen balizko txaloek –eta txalo haiek bakarrik– nor egingo balute bezala... Hartan egin zuen huts, ordea, esan beharreko bertsoa
|
esan
ez zuenean! Hutsak zapuztu zuen eta hutsak estutu zuen... baita zapuztuko eta estutuko ere handik aurrera, egun batean bai eta hurrengoan ere bai, harik eta gauzei beste ikuspegi batetik begiratzen hasi zen arte.
|
2009
|
|
Mendebalean guk txikitan heredatzen dugun arimaren kontzeptua, gure hezkuntza moduan, erlijioagaz lotuta egoten da, baina gehiago da grekoa, judu kristaua baino. ...guk daukagun ideiak, erlijiosotik baino askoz gehiago du filosofikotik (pitagoriko, platondar, kartesiarra), eta Bibliagaz batik bat zerikusirik batere ez dauka, nola eta ez den hura itzulpen moderno batean irakurri genuelako, h. d., antzinate hebraikora eta ebanjelioetara gure mentalitate moderno eta mendebaldarra retroproiektatzen zuen itzulpen batean, Bibliari berak ez dakiena jakinaraziz, eta
|
esaten
ez duena esanaraziz (arima, substantzia espiritual berjabe bezala, eta horregatik gorputzaren heriotzak erasaten ez diona). Hamaika aldiz entzun dugu, Inazio Loiolakoak Frantses gazteari esaten omen ziola Parisen:
|
|
Denborazkotasuna, posibilitateen sor eta ezabaketa etengabekoa gure esku irristakorretan, zerbait ikaragarria eta bitxia da. Hitz batekin laguna kontsolatzeko izan zenuen posibilitatea, eta
|
esan
ez zenuena, ez zenuelako momentuan asmatu, edo ez zinelako ahalegindu behar bezala, ez da txarkeria kontua edo ez, baina ja ez da inoiz izango. Ez dauka zerikusirik moralarekin edo erlijioarekin.
|
|
Soraluzetik deitzen du Pakitok, gaixo dagoela, botikak aldatu dizkiotela, ez dabilela batere fin diuretiko berriekin. Izena
|
esaten
ez duen atsoak astean bitan edo deitzen du, edozer esateko aldarrika hitz eginez. Lehen bi asteetan nahiko ondo engainatu nuen neure burua.
|
|
esan nahi. Elias apenas ezagutzen dut baina neuk ere nahiago dut
|
esaten
ez badu?.
|
|
Nik bederatzi bat urte nituen, eta Josebak, nire nebak, hiru: ez dakit zer gertatu zen, baina Josebak barrabaskeria bat egina behar zuen, aitari sekulako grazia egin ziona nonbait, aitak hari besapeetatik heldu, goratu eta ozen bai ozen
|
esan
ez zuen, bada: –Hemen etxeko mutila!?.
|
|
Zer ziren, bai, soldadu haien pauso nabarmenak, belarrira lurrikararen hotsak ekartzen zituztenak? Jainkoaren bosgarren manamenduak
|
esaten
ez zuen, bada: –Ez duzu inor hilko??
|
|
Handik hiru hilabetera gertatu zen Domingoren eta aitaren arteko haustura. Epe hartan, bulego buruaren ondoan jarraitu zuen Domingok, haren gehiegikerien aurka ezer egin eta ezer esan gabe, baina ez
|
esatekorik
ez zuelako, baizik eta isilik egon nahiago zuelako, bere aukeraren bila, zirt edo zart; aitari hitz eman zion, bai, fabrikan lan egiten ahaleginduko zela ahalik eta zintzoen, eta hitz emanak behartzen zuen; denborarekin, baina, Domingo ongi ohartu zen ezen aitari emandako hitza gaizki emana zegoela, eta gaizki emandako hitzak ez zuela behartzen; jakin ere, aitarekin izan zuèn lehen eztabaidan ja... –Baina armadan egon berria zara, eta ulertu zenuke?, aitak esaldi harekin inflexio puntua markatu balu bezala, Domingori askotan etortzen baitzitzaion sarjentu putakumearen irudia, harena kasurik nabarmenena bazen ere, bide bertsutik zebiltzan ofizial eta subofizial gehienak?, eta aitak halako enplegatu leialak nahi baitzituen, antza, ez al zion aitari berari entzun gizon zital bat gizon are zitalago batek bakarrik zuzen zezakeela, lantegiarena bezalako giro gogorretan, Jainkoak zuzen idazten baitzuen, baina lerro okerretan??, kargutxo baten ordainean langileen eta azpikoen mugimenduak kontrolatzen zituztenak, haiek guztiak menderatzeko asmotan; esan nahi baita Domingok horrelako ondorio batera iritsia behar zuela:
|
|
Rousseauk zioen bezala, gizona ona bada berez, ez dut ulertzen nola hasi diren borrokan, jolasean segitu beharrean? , esan zuen Domingok, zeina, jarraian, isilik geratu baitzen, ez zer
|
esanik
ez zuelako, burura ausaz etorri zitzaiòn galderak(. Bete ezinezko ametsa ote da anarkia, ondorioz??) urrunegira eraman zuelako baizik.
|
|
edo Ramón Francori bezala, Plus Ultra hidroabioiko heroiari, eta, aurpegiera zurruntzen zuela eta ahots tonua sendotzen, amaitu zuen?: Horregatik, teniente koronelarekin hitz egiten duzunean,
|
esaiozu
ez dudala gomendiorik ez faboritismorik nahi, benetako diziplina zer den ikasi nahi bainuke, azkenean neure onerako izango da-eta.
|
|
Familia askozaz ere kezkatuago dago M k esan eta egiten dituen beste gauza batzuekin. Zuzen
|
esaten
ez badute ere, burua kaltetu ote zaion hasi dira pentsatzen.
|
|
Rousseauk zioen bezala, gizona ona bada berez, ez dut ulertzen nola hasi diren borrokan, jolasean segitu beharrean... –esan zuen Domingok, zeina, jarraian, isilik geratu baitzen, ez zer
|
esanik
ez zuelako, burura ausaz etorri zitzaiòn galderak(" Bete ezinezko ametsa ote da anarkia, ondorioz?") urrunegira eraman zuelako baizik.
|
|
Nik bederatzi bat urte nituen, eta Josebak, nire nebak, hiru: ez dakit zer gertatu zen, baina Josebak barrabaskeria bat egina behar zuen, aitari sekulako grazia egin ziona nonbait, aitak hari besapeetatik heldu, goratu eta ozen bai ozen
|
esan
ez zuen, bada: ‘Hemen etxeko mutila! ’ Aita zoragarria izan dut, baina inoiz gorrotatu banuen, orduantxe egin nuen!
|
|
Handik hiru hilabetera gertatu zen Domingoren eta aitaren arteko haustura. Epe hartan, bulego buruaren ondoan jarraitu zuen Domingok, haren gehiegikerien aurka ezer egin eta ezer esan gabe, baina ez
|
esatekorik
ez zuelako, baizik eta isilik egon nahiago zuelako, bere aukeraren bila, zirt edo zart; aitari hitz eman zion, bai, fabrikan lan egiten ahaleginduko zela ahalik eta zintzoen, eta hitz emanak behartzen zuen; denborarekin, baina, Domingo ongi ohartu zen ezen aitari emandako hitza gaizki emana zegoela, eta gaizki emandako hitzak ez zuela behartzen; jakin ere, aitarekin izan zuèn lehen eztabaidan ja... " Baina armadan egon berria zara, eta ulertu zenuke", aitak esaldi harekin inflexio puntua markatu balu bezala, Domingori askotan etortzen baitzitzaion sarjentu putakumearen irudia –harena kasurik nabarmenena bazen ere, bide bertsutik zebiltzan ofizial eta subofizial gehienak–, eta aitak halako enplegatu leialak nahi baitzituen, antza –ez al zion aitari berari entzun gizon zital bat gizon are zitalago batek bakarrik zuzen zezakeela, lantegiarena bezalako giro gogorretan, Jainkoak zuzen idazten baitzuen, baina lerro okerretan? –, kargutxo baten ordainean langileen eta azpikoen mugimenduak kontrolatzen zituztenak, haiek guztiak menderatzeko asmotan; esan nahi baita Domingok horrelako ondorio batera iritsia behar zuela:
|
|
Zer ziren, bai, soldadu haien pauso nabarmenak, belarrira lurrikararen hotsak ekartzen zituztenak? Jainkoaren bosgarren manamenduak
|
esaten
ez zuen, bada: " Ez duzu inor hilko"?
|
|
Edo marka bat hausteagatik eman diezadakete domina, Eduardo González Gallarzari bezala, Madrildik Manilarako hegaldia egin zuenari... edo Ramón Francori bezala, Plus Ultra hidroabioiko heroiari –eta, aurpegiera zurruntzen zuela eta ahots tonua sendotzen, amaitu zuen–: Horregatik, teniente koronelarekin hitz egiten duzunean,
|
esaiozu
ez dudala gomendiorik ez faboritismorik nahi, benetako diziplina zer den ikasi nahi bainuke, azkenean neure onerako izango da-eta.
|
2010
|
|
Antzeko gauzak gertatu zitzaizkion, ustez, buruz ari naiz?, Aldous Huxleyri; ezagunak dira, halaber, Dostoievskiren aldarte bereziak, erabat zoriontsu sentiarazten zutenak, atake epileptikoen atarian? esan ere,
|
esaten
ez zuen, bada, tarte labur haiek, segundoak, orduak edo hilabeteak iraun zitzaketenak, horixe ez baitzekien?!, ez zituzkeela bizitzak eskain ziezazkiokeèn beste gozaldi guztien truke aldatuko!, Stendhalen sindromea ez aipatzeagatik, hain geratu zen frantses idazle ezaguna bere baitatik at, zorabioak hartua, bihotza taupaka eta zutik egoteko gauzaez, Florentziako frantziskotarren Santa Croce elizako ederrarekin topo egin ez beste; Ludwig Wittgensteinen esperientzia mistikoa ere, mende honetako filosoforik handienarena, askoren ustetan?, Vienako antzoki batean bizi izan zuena, antzezlan baten antzezpenean bizi ere, protagonistetako baten hitzek eraginda?
|
|
Eta Pio Barojarekin ere halatsu gertatzen zaigu. Barojak zu eta zu bezalakoak engainatzen zintuzten, engainatua izan nahi duenak gutxi behar baitu engaina dezaten?; Barojak izan zuen, bai, errebelde itxura emateko abilezia, baina hura ere axalean gelditu zen, nik uste; ez dizut esango esaldi distiratsurik
|
esan
ez zuenik?, este es un país donde no se conoce más que el cultivo del cura? :
|
|
Nola arraio hartuko nuen nik Unamuno eta Barojaren bidea, Campiónena zuzenagotzat jotzen banuen, gamazadaren garaian
|
esan
ez zuen, bada, Madrilgo parlamentuan: –Aquí estamos los diputados navarros cumpliendo la misión tradicional de nuestra raza, que tanto en la historia antigua como en la moderna y aún contemporánea, se expresa con el verbo, resistir?.
|
|
Pozik egoteko moduan gaude, beraz, zoritxarraren erdian, Jainkoak eman, Jainkoak ken??. Aita kalonjeak hobe beharrez esan zuen hura, jakina, konbentzitua zegoelako ere bai, beharbada, baina, ai, nola nabaritu nuen aitak muturra okertzen zuela!, esan ere,
|
esan
ez zuen, bada, ahapeka: –¡ Mierda puta!?, hitz hotsak garbi iritsi ez zitzaizkidan arren, ezpainkariei ongi antzeman nien behintzat!
|
|
Gero, etxerakoan, trenez itzuli ginen?, zenbat eta Regina enetik hurbilago, orduan eta goibelago ikusi nuen ama?; hain zegoen jota, non, hiriko tren geltokitik etxera ekarri gintuèn taxistari, kanpoko atean gelditzeko esan baitzion, maleta ere han utzita, barrura sartu gabe; joan zen taxia, eta orduan amak esan zidan: ?
|
Esadazu
ez dudala gilletterik ikusi, Gabino, oraindik ere Pagoagara itzultzeko moduan egon gaitezke-eta??; eta gero: –Hil nahiago nuke, etxean sartu baino, baina??; amak, beraz, porrotaren tonetako zama sentitu behar zuen bizkar gainean, gilletteak ezerezean utzi baitzion, beste gauza askoren artean, Romanak Domingori buruz iragarria, semea etxera damututa itzuliko zela, aitarekin berraskiditzeko; ama apainzalea zen, lumarik ederrenez janzten den hegaztiaren parekoa, soinekoetan eta sonbreiruan ere igartzen zitzaion hori:
|
|
" Horixe besterik ez –erantsi nuen, H.k hitzik
|
esaten
ez zuela ikusita– Orain, zuk ikusi duzu..."
|
|
Antzeko gauzak gertatu zitzaizkion, ustez —buruz ari naiz—, Aldous Huxleyri; ezagunak dira, halaber, Dostoievskiren aldarte bereziak, erabat zoriontsu sentiarazten zutenak, atake epileptikoen atarian... esan ere,
|
esaten
ez zuen, bada, tarte labur haiek —segundoak, orduak edo hilabeteak iraun zitzaketenak, horixe ez baitzekien...! — ez zituzkeela bizitzak eskain ziezazkiokeèn beste gozaldi guztien truke aldatuko!, Stendhalen sindromea ez aipatzeagatik, hain geratu zen frantses idazle ezaguna bere baitatik at, zorabioak hartua, bihotza taupaka eta zutik egoteko gauzaez, Florentziako frantziskotarren San...
|
|
Eta Pio Barojarekin ere halatsu gertatzen zaigu. Barojak zu eta zu bezalakoak engainatzen zintuzten, engainatua izan nahi duenak gutxi behar baitu engaina dezaten...; Barojak izan zuen, bai, errebelde itxura emateko abilezia, baina hura ere axalean gelditu zen, nik uste; ez dizut esango esaldi distiratsurik
|
esan
ez zuenik —" este es un país donde no se conoce más que el cultivo del cura": ale bat beste askoren artean—; lortu ere, lortu zuen espainiar gizartearen estamentu aski zabal batek enfant terrible tzat har zezan, baina Barojarena piroteknia hutsa izan zen gehienik ere, bere espainiartasunaren astoari arre egiten ziona, horretarako orain argudio bat eta orain aurkakoa erabili behar bazituen ere; eta ez dugu ahaztu behar Baroja eta Unamunoren ideiak dogmatzat zituztela garaiko espainiar intelektualek:
|
|
Pozik egoteko moduan gaude, beraz, zoritxarraren erdian, Jainkoak eman, Jainkoak ken...". Aita kalonjeak hobe beharrez esan zuen hura, jakina, konbentzitua zegoelako ere bai, beharbada, baina, ai, nola nabaritu nuen aitak muturra okertzen zuela!, esan ere,
|
esan
ez zuen, bada, ahapeka: " ¡ Mierda puta!", hitz hotsak garbi iritsi ez zitzaizkidan arren, ezpainkariei ongi antzeman nien behintzat!
|
|
Gero, etxerakoan —trenez itzuli ginen—, zenbat eta Regina enetik hurbilago, orduan eta goibelago ikusi nuen ama...; hain zegoen jota, non, hiriko tren geltokitik etxera ekarri gintuèn taxistari, kanpoko atean gelditzeko esan baitzion, maleta ere han utzita, barrura sartu gabe; joan zen taxia, eta orduan amak esan zidan: "
|
Esadazu
ez dudala gilletterik ikusi, Gabino, oraindik ere Pagoagara itzultzeko moduan egon gaitezke-eta..."; eta gero: " Hil nahiago nuke, etxean sartu baino, baina..."; amak, beraz, porrotaren tonetako zama sentitu behar zuen bizkar gainean, gilletteak ezerezean utzi baitzion, beste gauza askoren artean, Romanak Domingori buruz iragarria, semea etxera damututa itzuliko zela, aitarekin berraskiditzeko; ama apainzalea zen, lumarik ederrenez janzten den hegaztiaren parekoa, soinekoetan eta sonbreiruan ere igartzen zitzaion hori:
|
2011
|
|
Deus
|
esan
ez badu ere, neskaren begitarteak nori, norentzat galderak islatu ditu, inondik ere. Gizonak eskatu berri dion kafearen bila abiatu da gero, barraren atzealdera.
|
|
Horren guztiaren berri kontatu zuen bere Erretzaileentzat bakarrik liburu labur bezain ederrean, eta tabakoarekiko morrontza hori esplika zezakeen filosofia moduko bat ere proposatu zuen. . Tabakoa droga bat dela
|
esateak
ez du dena argitzen. Ohitura eta erritu bat dela esateak ere ez.
|
|
–Zoaz, bai, eta goiko bele horiei
|
esan
ez dugula mezurik inora eramateko.
|
|
Noski, pelikula honek ere irakurketa politikoa izan zuen estreinatu ostean. Uribek
|
dio
ez zuela asmo horrekin egin, baina errodatzeari ekin zionean jabetu zela zatiak, ETAkidearen istorioak, jan egingo zuela osotasuna. Donostiako Zinemaldian aurkeztu zen (Urrezko Maskorra irabazi zuen), eta hauteskunde bezperako kanpaina tartean, politikariak joan ziren ikustera, baina zuzendariak dio inongo alderdiri ez zitzaiola gustatu;, beraz, pentsatu nuen, agian ondo egongo da orduan!?.
|
|
Hori esanda, geldiune bat egin zuen, agian nik aurpegian nuen harridurak eraginda, edo nola jarraitu asmatzen ez zuelako. Baina, ezer
|
esaten
ez nuela ikusita, azalpenarekin aurrera egin zuen.
|
|
Antolatzaileak dira, azkar igartzen zaie, ahots tonuagatik, begien goiko ertzera begiratzen dizutelako beren behekoarekin, irribarre egiten dutelako testuinguruak eskatzen ez duenean batik bat, eta ingurua barre algaraka ari denean irribarreari eusten diotelako, herria pozik dakusan enperadorearen kondeszendentziaz. Beren erabakiak hartzeko erritmoa inposatzen dizutenetakoak dira, benga, erabaki; inork ezer
|
esaten
ez badu, lehenengo manifara eta gero bokata jatera eta zuk denbora pixka bat bakarrik behar zenuen erabakitzeko ez zenuela ez bata ez bestea egiteko gogorik.
|
|
–
|
Esadazu
ez duzula zerikusirik neskatoaren desagertzean, seme, eskatu zion amak Tuercasi, eskutik heltzen zion bitartean?. Esadazu kalean dioten dena gezurra dela, esan eta sinetsiko dizut, baina esaten entzun behar dizut.
|
|
Jendetza bildu zen eliza inguruan eta Simon atzealdean gelditu zen; ezagun askorekin topo egin arren, keinu iluna zuen eta ez zuen hitzik inorekin gurutzatu agurretik kanpo. Martinek emandako epea betea zen eta, ezer
|
esan
ez zuelako pozik zegoen arren, oraindik erabat beldurtuta zegoen. Lanean arazo guztiak ahazten zituen zortzi orduz, baina lanetik kanpo ezin zen geldi egon.
|
|
Horrela adierazi zioten poliziari taberna horren ingurutik ibili ohi ziren batzuek. Argazkia mugitu zuten eta, inork ezer zehatzik
|
esan
ez zuen arren, ez zuten Simonekin harremanetan ibili zirenen izenik lortu?, haren aurpegia ezagutu zuen batek baino gehiagok. Tuercas berriro polizia etxera eraman zuten; oraingoan ez zuen ezer galdetu:
|
2012
|
|
Esan nahi
|
diozu
ez duela esaldia ondo osatu, aditza ez dela nahi duzunean, ahal duzunean baizik. Baina ez diozu ezer esan.
|
|
Bai, izan liteke alderantziz ere. Ezer egiten ez duenak bezala, ezer
|
esaten
ez duenak ere asko egiten du.
|
|
Mozorrorik janzten ez dugunean loratzen da adiskidantza, alegia, kalkulurik ez dagoenean,, honen sinpatia irabazi behar dut?
|
esaten
ez dugunean. Adiskidantzaren jarioa bi pertsonaren arteko energiaren ibilbidea besterik ez da, dena garraiatzen duen energia, galbaherik jarri gabe komeni diren eta ez diren gauzen artean bereizteko.
|
|
Emmak bere ezpain zuhailak ausikitzen zituen, eta, hautsia zuen marmokarriaren printza bat bere behatzen artean jirakatuz, Charlesi buruz finkatzen zuen bere betseinen punta suhartua, garrezko bi gezi bezala tiratzeko prest. Harengan orok haserrearazi egiten zuen orain, haren aurpegiak, haren jantziak,
|
esaten
ez zuenak, haren pertsona osoak, haren izateak berak. Emma damutu egiten zen, krimen batez bezala, iraganeko bere bertuteaz, eta hartatik artean geratzen zena bere harrotasunaren kolpe zakarren pean lur jotzen ari zen.
|
2013
|
|
–Nik
|
esateak
ez du ezer konponduko, baina egin duenak esango balu?
|
|
–Nazionalisten ameskeriak??. Umea, baina, amets egiteko garaian zegoen, baita bere eremu psikologiko partikularra aurkitzeko behar inkontzientearen mende ere, eta, ezer
|
esan
ez zuen arren, oihal hura geratu zitzaion gogoan, zelanbaiteko heroitasunaren ikur.
|
|
–Gaztetako lagunen bat izango dik?, zioten beren artean, norbait erosita nuela uste zuten, edo, okerragoa dena:
|
esaten
ez bazuten ere, badakit norbaitek alderantzizkoa ere pentsatzen zuela, neu ote nintzen erakundeak Ertzaintzan zuen satorra. Jendearen adimena irakurtzen ikasi egiten dela esaten nien nik.
|
|
–Hire arropak
|
ziok
ez duala barberaren lehen bisitaldia ordaintzeko ere patrikan. Alabaina, inoiz ez diat hain laborari harroxkorik izan begi parean.
|
|
Horregatik, baina bereziki argazkiko emakumea ezagutu zutelako. Aurpegi hura zu bezainbeste bizi izan zelako haien artean, norena ote zen inoiz
|
esan
ez bazenuen ere. Tatuatuta omen zenuen besaurre batean, Aurora izenarekin batera.
|
|
–Collins jaunaz eta Lizzyz. Lizzyk
|
dio
ez duela Collins jauna senartzat hartuko, eta Collins jauna hasi da esaten berak ere ez duela Lizzy hartuko emaztetzat.
|
|
Bazkaria sekula ikusi dudan jantziena izan da. Oreinkia tamaina tamainan erreta zegoen, eta denek
|
zioten
ez zutela inoiz halako ehiza azpi lodirik ikusi. Zopa joan den astean Lucastarren etxean hartu genuena baino berrogeita hamar aldiz hobea izan da; eta are Darcy jaunak ere aitortu du eperrak bikainkiro eginda zeudela; eta gutxienez bizpahiru sukaldari frantses izango dituelakoan nago.
|
|
" Nazionalisten ameskeriak...". Umea, baina, amets egiteko garaian zegoen, baita bere eremu psikologiko partikularra aurkitzeko behar inkontzientearen mende ere, eta, ezer
|
esan
ez zuen arren, oihal hura geratu zitzaion gogoan, zelanbaiteko heroitasunaren ikur.
|
2014
|
|
Adiskideek ziostaten, galdetzen ez badiozu, ez dizu sekula maite zaitut esango?, baina nik neurekiko, galdetzen ez
|
badiot
ez zaitut maite rik ere ez dut adituko?, eta eroso nenbilen sentimendu mugatu gabeen linbo horretan, ezbairik gabe behin betiko akaberara kondenatuta zegoen fartsa hura soilik hurrengo aldira arte luzatuz.
|
|
Barrabas tutorea: Printzipioz, eta inork kontrakorik
|
esaten
ez badu, denok elkarrekin.
|
|
Paretan eta azulejuetan behera, gelari zerion izerdi antzeko bat oroitzen dut, neure kopetakoaren isla izan zitekeena. Ez egun ez gau ez den ordua, ez negu ez uda ez den sasoia, izuaren tenplu hartakoa beste denbora bat balitz bezala, kanpoko lege eta ohiturek zer
|
esanik
ez dutena. Sabaian zintzilik argi fluoreszente beti piztua, hots sor beti berdin bat eginez, zomorro hegalari mekaniko bat balitz bezala.
|
|
–Omsken eta Kolivanen atzemandako gizon hauek guztiak zure begien aurrean pasatuko dira, eta Mikel Strogoff nor den
|
esaten
ez baduzu, zure aurretik pasatu diren gizonak adina kolpe hartuko dituzu knutez jota!
|
|
–Klemente, zuk kontrakorik
|
esaten
ez baduzu, gaurko elkarrizketa hau ez da inoiz gertatu, proposatu dio Balak lotsa puntu batekin.
|
|
esango dizue mundu honek ez duela aterabiderik, eta gauzak bere horretan uztea dela onena? Kafkak berak ere
|
esan
ez zuen, bada: –Munduaren aurkako borrokan, munduaren alde jartzea aholkatzen dizut?!
|
|
Igor Milari eta Rafari begira begira gelditu da, hauengandik zerbait espero balu lez. Nahiari begiratu dio gero eta, honek ezer
|
esaten
ez duela ikustean, eta gurasoek galdutako airea dutela sumatzean,, haurdun gaude, esan die Nahiaren gurasoei:
|
2015
|
|
Egia esatera, osagaien arteko harmonia eza da gorroto duena. Bizkarra bizkarraren kontra daudela ematen du, elkarri ezer
|
esateko
ez balute legez. Baina nekez izan zitekeen bestela.
|
|
Hala ere, Gerardek hizketan segitu du, haren hitzei erreparatu gabe, ezer esan izan ez balu bezala, edo akaso, ezer
|
esan
ez duelako. Lo faltaren nekeak burtzoratuta dauka Sylvie.
|
|
Izerditan ditu beso eta hankak. Azala da gezurrik
|
esaten
ez duen bakarra.
|
|
Egun batez dena bertan behera geratuko dela dakizunean. Inork ezer
|
esan
ez badu ere. Zuk badakizu, eta hortxe hasten da oinazea.
|
|
Eskandalosoa da egungo medikuen diagnostiko falta. Probek
|
esaten
ez badute, ez da existitzen. Analisi, erradiografia edo dena delako makinak ezer ikusten ez badu, izango da bolada txar bat, izango da birusen bat, izango da berez etorri eta berez joango den edozer.
|
|
Bien begiek topo egin zuten segundo batez; baina ez zeukaten elkarrekin mintzatzeko gogorik. Zer
|
esanik
ez zuten, baina bazirudien zerbait zetorkiola senarrarengandik. Bizitza zen, indarra zen, sekulako umore hura zen, emazteak bazekien?
|
|
Aszensiok jakinarazi berri dionaz gogoetatzen ari da Martin, deus esan gabe. Lasai geratu da,
|
esandakoak
ez baitu ezustekoan harrapatu, izan ere lehendik jakinekoa zen zerbait esan dioten sentsazioa besterik ez dauka kapitain gazteak.
|
|
–atera zait, estropezurik egin gabe. Eta besterik
|
esan
ez dudan arren, irudipena dut gizonak ulertu egin nauela.
|
|
–Esan dizudana esan nahi dudala. Eta
|
esan
ez dudana, ez dizut esan nahi.
|
|
|
Esaten
ez badute ere, berdin.
|
|
esateko hitza zetorkion burura. Eskuekin jotzen zuen buruan halakoetan, Heidi alabaren barregura pizten zuen keinu batean, amak ezer
|
esaten
ez bazuen ere, egokitu zitzaion ikaslearen mugen jakitun seguru asko.
|
|
Mek Xren hitzak entzun ere ez ditu egin ordea. Begiak dantzari, Xrengana jiratu du burua kolpean, ezer
|
esan
ez balu bezala.
|
|
Hitz are eta ilunagoz.
|
Esandakoarekin
ez zenuen ezer ulertuko, eta ulertu duzun apurrak kezkatu egin zaitu, seguruena ere. Lasai nadin.
|
|
–Zer duzu, Iñaki??, galdetu dio Amaiak, eta, potoloak ezer
|
esaten
ez duenez gero, galdezka ekin diote beste guztiek ere: –Orkatila bihurritu zaizu?
|
|
Berriek
|
esaten
ez zutena bilatuz.
|
|
dela iriztea; azalekoa eta interesatua begitantzen zaio hijaba ren inguruko eztabaida, eta etorkinekiko aurreiritziak sortzeko bidea dela nabarmendu du,, aurreiritziek beldurrak sortzen dituzte?. Jendearen
|
esanengatik
ez du zapia kenduko,, norbaitek galdetzen badit, azaldu egingo diot zergatik janzten dudan, eta nahi badu ulertuko du?. Orain ea alabari zapia jantziko dion galdetzen dio jendeak, baina hori ez da Souaden erabakia, Wafarena baizik.
|
|
Ezer
|
esaten
ez zuenez, Markelek iltze josten jarraitu zuen. Habea ondo josita izan zuenean Luisengana jiratu zen, Luis oso serio ikusi zuen eta zerbait esan beharra zuela iruditu zitzaion.
|
|
Ez, behinik behin, ordezko egokiak daudenean bizirik. Multzo horretan sartzekoak dira Goikoetxeak aurkezten dituen bolu eta donga tankerakoak, gaur egun inork inon
|
esaten
ez dituenak, eta eihera/ errota eta gaizto/ maltzur/ doilor tankerako ezagunek egoki ordezkatzen dituztenak.
|
|
Ipurkonkorreko min hura noiz hasi zitzaion zehatz mehatz
|
esaterik
ez badu ere, argi eta garbi gogoratzen ditu beste xehetasun batzuk: larunbat arratsalde batez, apirilaren lehena zen, eta betiko markatua geratuko zitzaion egun hura?
|
|
eguraldiaz jardun baino isilik egotea nahiago izango duen norbait, zerbait esatekotan baino hitz egingo ez duena, betelanari ihes egingo diona. Gizaki bakoitzari bizitza osoan halako lagun bakan batzuk baino ez zaizkiola egokitzen begitantzen zaio, eta, zoritxarrez, abaila bizian igarotzen zaizkiola askotan ondotik; eta gero, berriro, isilik egon baino eguraldiaz jardun nahiago duen jendeak inguratzen duela,
|
esatekorik
ez duenean ere hitz egin gabe egoten ez dakien jendeak, betelanean aritu ohi den jendeak.
|
2016
|
|
Ez dakit kontatu dudan nire ama irakaslea dela. Orain arte
|
esan
ez badut, orain esango dut, eta horrela errazago ulertuko duzu nolako txapa entzun behar izan dudan.
|
|
Okerrago egon gara?? esan zuen,, neskaren aurrean gehiago
|
esaterik
ez dut, dioenaren maneran hitz eginez.
|
|
Ez zuen erantzun Sabinek. Haren aurpegiera ikusita, ez zuen ematen zer
|
esanik
ez zuelako geratu zenik isilik. Inongo azalpenik eman gabe, altxatu eta bazihoala esan zuen.
|
|
–Nire lankideek
|
diote
ez duela erosketarik ekarri eskaileran agertu denean.
|
|
Utz ditzagun ordea kontsiderazio filosofikoak, utz ditzagun Casablancan edo nahi duten tokian Ilsa eta Rick, Bergman eta Bogart, eta gatozen berriro hegazkineko emakumearengana; irakurleren bat aspertzen hasia ere izan dezakegu, hegazkineko emakumea gora eta hegazkineko emakumea behera, inoiz bere izenik esan gabe. Arrazoirik ere ez du falta protesta egiteko, guk ere ez baitugu izena isiltzeko arrazoi berezirik; hasieran bai, hasieran ezerezetik bezala hasi nahi genuen historia bat sortzen, ez izenik ez lekurik gabe, baina pixkanaka datuak eta xehetasunak eman ahala, halako seta gaiztoa iduri dezake; bestalde, ordea, hainbeste orritan zehar
|
esan
ez badugu, barregarri ere izango litzateke, bat batean, ez bat ez bi plasta botatzea; hortaz, ezkutukeriazko tema badirudi ere, isildu egingo dugu oraingoz, baina ez luzerako; beraz, irakurle urduriari arren eskatzen diogu pazientzia pixka bat izateko, eta aldi berean esaten lasai egoteko, gure hitza baitu luze baino lehen hori ere argituko dela, emakumeari buruzko hainbat zertzelada argitzen eta...
|