|
2003
|
|
|
Baina, pentsio bateko balkoi batetik begiratuta, bazirudien letra batzuk ez zirela letrak, zenbakiak zirela, eta postura egingo zuen Matiasek harri leundu haiek ez zirela harriak, hilarriak zirela: guztiz hilarri homologatuak, guztia
|
esan
behar bada. Baina pentsio bateko balkoi batetik ezin da halako afirmazio erabatekorik egin, begien trukoa izan zitekeelako hura edo, are okerrago, burmuinaren trukoa izan zitekeen, eta burmuina izaki peligrosoa izan daiteke, batez ere etxetik kanpo gaudenean; esate baterako, etxetik zazpi ordura gaudenean, trenez.
|
|
|
Dutxa katarsi tipo bat da, etnografoek sinistu nahi ez badute ere. Horregatik guztiagatik dutxatzen zen Matias arratsaldean; horregatik guztiagatik eta nagia ematen ziolako goizean dutxatzeak, dena
|
esan
behar bada. Arratsaldean dutxatzen zen beraz, hipopotamoak bezala edo Madagaskarreko igel gorriak bezala.
|
|
|
trenak diseinatzen utzi zuen bere burua 1915 inguruan. Apur bat aspertuta ere bazegoen trenak diseinatzeaz, guztia
|
esan
behar bada.
|
|
2004
|
|
|
Erakunde publikoen aldetik bakarrik bideratutako hizkuntza politikaren monopolioa izango genuke hori. Dena
|
esan
behar bada, ez oso demokratikoa, baina, tira, eraginkorra bada, hainbestean. Zer du ordea gaitasun eta ahalmen horretatik euskal aginte publikoak?
|
|
2006
|
|
|
Hazia hantxe zegoen, hori egia da. Hazia, ezagutu zintudan gauean erein zenuen (eta baimenik eskatu gabe, dena
|
esan
behar bada). Baina gosea oraindik ez, ez dut uste.
|
|
|
Dena
|
esan
behar bada, hain rubioa ere ez naiz.
|
|
|
Dena
|
esan
behar bada, ordea, Liston jaunak izan zituen gorabehera batzuk ebakuntza horretan.
|
|
2007
|
|
|
Azkue sendagileak esandakoaren aurka, Elisa bera jaisten zen erosketak egitera. Nik konpainia egiten nion, konpainia beharrezko eta ezinbestekoa, dena
|
esan
behar bada: erositakoa garraiatzen nuen; kalea zeharkatzen laguntzen nion, besotik helduta; eta igogailura sartzen nuen, ipurtaldetik bultza eginez.
|
|
|
Harri eta larri eginda nengoen, eta harri eta larri egindakoan ez naiz erantzuteko gauza izaten; ez erantzuteko, ez txintik ateratzeko gauza, dena
|
esan
behar bada. Ahoa ireki nuen eta Elisa etorri zen, erabat urduri.
|
|
|
Kikildu egin nintzen. Burdina puska hura jan nuen, ardo askorekin lagunduta, dena
|
esan
behar bada. Azkenean gustua hartu nion; izan ere, gizon biboteduna etorri zenean, deliziosoa zegoela esan bainion, jakina, Elisa ez lotsaraztearren.
|
|
2008
|
|
|
–Baina, dena
|
esan
behar bada, itsasgizon iaioa zen. Behin, Frantziako kostan barku bati olatu handi batek jo eta zubia desegin zion.
|
|
2009
|
|
|
–Bai, bai, baina tarteka soilik? Zure adar-jotze, gezur, filosofatze eta asmazioekin, nahikoa zaila egiten zaigu darabiltzazun nondik norakoei jarraitzea, egia
|
esan
behar bada, erantzun zuten denek ahots bakarrez.
|
|
2010
|
|
|
Tennessee a gogorra eta ondo gobernatutako itsasotzia da dudarik gabe, berrehun eta hirurogei tona eta hogeita zortzi gizon prestu, ez alferrik?, baina Mr. Catherwood eta biok bezalako bidaiari lasaientzat ez du erosotasun handirik eskaintzen, dena
|
esan
behar bada. Sisaleko portua du helburu gure belaontziak, Yucatango ipar mendenbaldeko portu komertzial garrantzitsua, eta horretan bat egiten dugu tripulazioarekin:
|
|
|
Horrela deitzen omen zen hondarretako artista. Gaur hemen eta bihar han mundu guztiko hondartzetan omen zebilen hareari artea ateratzen; bide batez bizi izateko sosa batzuk biltzen, dena
|
esan
behar bada. Behingoagatik behar bezalako gaztelu bat egingo zutela pentsatu zuten gaztetxoek, dorre hortz eta zubi altxagarriduna, ikaragarri handia eta sendoa, ez haizeak ez urak ezin ezabatzeko modukoa.
|
|
2011
|
|
|
–Deus askorik ez, egia
|
esan
behar bada...
|
|
2015
|
|
|
–Nik ez daukat kexurik, ondo baino hobeto nago, egia
|
esan
behar bada?
|
|
|
Nire lehengusu Maria Teresa ezkondu zenean autobuskada bat irlandar ibili genuen inguruotan gora eta behera. Izan ere, gero han zirelako edo, hemen ezkontzea erabaki baitzuten, Errekarte ondoan dagoen Loinazko ermitan hain zuzen, eta, Mc Cartneytarrak familia ugaria izaki, autobus osoa bete zuten, ezteiekikoak egitearekin batera turismo pixka bat ere egiteko; familia ugari bezain katolikoa, dena
|
esan
behar bada, behin bazter hauetara etorriz gero bi baitziren ikusi gabe utzi nahi ez zituzten tokiak: Lourdes eta Loiola.
|
|
|
Bere iritzia emateaz gain azaldu zidan, artikulua atera eta handik gutxira Ibai-Ertzen semea ikusi zuela Beasaingo tabernaren batean, galdetu ziola ea irakurri zuen nirea eta baietz; ea zer iruditu zitzaion eta ondo. Lasaitu nintzen; ni, egia esanda, une batez ere ez nintzen gogoratu Leteren familiaz, ezagutu ere ez nituen egiten, dena
|
esan
behar bada, baina tira, istilurik behintzat ez genuen izango alde hartatik.
|
|
|
Niri, ordea, egia guztia
|
esan
behar bada, ez zait sekula gustatu kondoia erabiltzerik. Goxokia plastikoa kendu gabe jatea bezala da hori.
|
|
2016
|
|
|
Aurreko batean alabaren mutilarekin joan omen zen dantzaleku batera, ez galdetu zer aitzakiarekin edo zer asmorekin, eta aretoan sartu zirelarik mutilaren kuadrillakoak mutu geratu omen ziren, aho zabalik berari begira, eta ez naiz harritzen, 50 urte badituen arren, gonarik motzena ere primeran geratzen baitzaio eta edozein mutil gazte zorabiatzeko moduko eskoteak erabiltzen baititu. Alabarekin oporretara joan zen batean tatuaje bat egin zuen ezkerreko bularrean, arrosa urdin txiki bat, nahikoa artistikoa dena
|
esan
behar bada. Arrosa hori erdi agerian duela atera ohi da etxetik zita bereziren bat duenean, eta hala irudikatzen dut joango zela alabaren mutilarekin areto horretara sartu zenean ere.
|
|
|
Kontatu diot halaber Liburu saltzaileen Elkartearen gomendioz nola hasi nintzen apaletan biografiak pilatzen, era guztietako biografiak, espezializatzera jo behar nuela esan baitzidaten, eta neu beti generoaren zalea izan naizelako ere bai, dena
|
esan
behar bada, eta erantsi diot nola garai horretan hasi nintzen irakurtzen nuen biografia bakoitzeko irudi bat edo beste biltzen, konbentzituta bainengoen askotan gertakari, eszena edo pasadizo labur batek bil zezakeela bizitza osoa, pasarte batek eleberri bat labur dezakeen bezalaxe. Dendako bulego estuan sartuta (zerraldo baten tamaina zuela aipatu diot, gauzak ilun jartzen hasita), orduak ematen nituela kontatu diot irakasleari, irakurtzen nituen biografien eta eleberrien pasarte distiratsuen bila, eta orri batera pasatzen nituela neure modura, hitzez hitz errepikatu beharrik gabe.
|
|
2017
|
|
|
ateratzen eta jazten dituztela. Ez da alde honetan ikusten urrutiko aldizkarietakoak bezalako nabarmenkeriarik, ez da hemen halako lotsagabekeriarik zorionez, baina nolanahi ere arintasunak beti arintasun, eta inoiz edo behin arinkeria, dena
|
esan
behar bada. Behealdetik baino, goialdetik nabaritzen da hau gehiena.
|
|
2018
|
|
|
Guztiak biribilketa alegeran ibiltzen ziren etxetik, jostailu pila horiekin guztiekin nahas mahasean, esaten zuen gure aitak?, eta gela osoak kolonizatzen zituzten batzuetan, bainugeletako bat ia dortokentzat zen esklusiboki?. Egia osoa
|
esan
behar bada, baldintzak ez ziren beti munduko higienikoenak: txorietako asko suelto ibiltzen ziren etxetik, horrek ekartzen zituen begien bistako ondorio orbandunekin, eta, edonola ere, Gomeztarren garbitasunerako jaidura ahulak ez zuen asko laguntzen.
|
|
|
Agian nik hura gehiagotan, berak ni baino. Baina, dena garbi
|
esan
behar bada, argibide gehiago eman zidalako hark niri, nik hari baino. Esate baterako, noren etxea ari zen margotzen, eta hura bukatuta, nongo sabaiak zuritu zituen.
|
|
|
Bitartean, beste hildakoen senideekin hitz egiteko ere baliatu zezakeela aipatzen zidan behin eta berriz, nahiz eta, adore faltaz edo, asmo hutsean uzten zuen. Nik, egia osoa
|
esan
behar bada, arrastorik ez nion jarraitzen ordurako. Bere motibazioak nazka nazka eginda nindukan, nirea ez bezala, gorantz zihoalako.
|
|
|
Garai hartako, eta urte askotako, Euskal Herriaren argazkirik fidel eta tristeena Donostiako Anoetan errepikatzen zen astero, Gesto por la Paz erakundeak deitutako mobilizazioa eta Euskal Herria Askatu lelopekoa aurrez aurre jartzen zirenean, tentsio ikaragarrian, erdian Nestor Basterretxearen Bakearen Usoa zutela (errotonda baten erdian, dena
|
esan
behar bada).
|
|
2019
|
|
|
Gero, bere bidean aurrera egiten zuela eta hogeita bost urte zituela, Donostiako arte galeria batean erakusketa bat egitea lortu zuen: bere merituengatik baino gehiago, osabaren kontaktuengatik, egia osoa
|
esan
behar bada?
|
|
|
–Aspaldi hasia ninduan lurra zulatzen, zer gerta ere, ganora handirik gabe, dena
|
esan
behar bada. Faxistak behar baino gehiago inguratzen ari zirela konturaturik, berrekin nioan lanari.
|
|
2020
|
|
|
Eta ni ez naiz zure amaren aspaldiko laguna, hori besterik ez nuen behar! Dena
|
esan
behar bada, nire bizitza osoan behin ikusi dut emakume hori. Duela 15 urte izan zen, bataioren batean, eta ez ginen buruz buru preseski.
|
|
2021
|
|
|
Auskalo norenak ziren esku haien aginduei jarraituz, ahuspez jarri nintzen izara gainean, burua eskuin aldera lerrotuta. Goi eta behe, ezker eta eskuin laztantzen segitzen zuten lau eskuek, sinkronizazio neurtuz, disimulurako lanik hartu gabe ordurako, mantso eta abilezia dotorez, dena
|
esan
behar bada. Batek burua eta lepoa ferekatzen zizkidan bitartean, ipurmasailak igurzten zizkidan besteak.
|
|
|
Biktima" hutsa" izan behar zuen, horrela esan badaiteke; itzultzaileak gomendatutako eleberriak irakurtzean konturatu nintzen nobeletan agertzen diren biktimetako batzuk biktimagile izan diren biktimak direla. Horrek indarkeria justifikatuta geratzen den dinamika bat sortzen du; gizarteak berezkoa duen indarkeria, dena
|
esan
behar bada. Mendeku egarria zuen biktima bat islatu nahi nuen.
|
|
2023
|
|
|
Ni ez nintzen ausartu Soseguneko ohean atera genuena inprimatzen, eta ad usum privatum atxiki nuen. Fotokopisteriatik irten ondotik, lehenago telefonoan solaskide izan zuenaren dei edo mezuren baten zain balego bezala, Petra behin baino gehiagotan ibili zen sakelakoa kontsultatzen; apur bat uler nezakeen arren, jendetasun gutxi erakutsiz, dena
|
esan
behar bada.
|
|
|
ez, oso poetikoa ez zen, tokitan zegoen Goetheren poesiaren melatonina. Niri, ostera, elur matazek ipuin tradizional bat ekarri zidaten gogora eta, Petrak kontatzeko eskatu zidanean, hirugarren egunez segidan Martini ipuin bat kontatu behar ziolako, bera ohean etzateko eta nik ohepetik konta niezaiokeela esan nion," entrenatzen hasteko, baina ez lokartzeko baldintzarekin", aitatasun sindrome ezkutu batekin, dena
|
esan
behar bada.
|