|
2000
|
|
|
Gure emaitzak Sofres A.M. (1999) bezalakoarekin konparatuz gero, alderik handienak generoensailkapenarekin lotuta daudela pentsa daiteke.
|
Esate
baterako, guk Haur/ Gazteentzako programazioagenero modura definitu ditugun arren, Sofres ek Fikzioan sailkatzen ditu marrazki bizidunak, gazteentzakotelesailak eta antzekoak. Hala ere, badira Albistegiak, Dokumentalak/ Kulturalak eta Magazinak bezalakogeneroak, zeinetan nabaria den bi ikerketen arteko aldea; horietan, nola ez, laginaren estazionalitatea (udaberria versus urte osoa) eta programa askotan aurki daitekeen eduki anitzaren aurrean erabilitakokodeketa desberdina izan daitezke desberdintasunen oinarrian.
|
|
|
Zentzu honetan, komunikazio askatasunaren gaineko legea etengabe osatzen, garatzen etaeraldatzen doan legea da. Arau berriak, batzuetan, oinarrizko legera bertara inkorporatzen dira, hauekere legeak diren heinean?; bestetan, berriz, haren xedapenen erreglamentuzko garapenak dira eta, hortaz, haren menpe daude, hori da,
|
esate
baterako, ikus entzunezko zerbitzuen editoreek programen aldetikbete beharreko zenbait baldintzaren kasua?, eta ez dira legean jasotzen.
|
|
|
Mapak ez du existitzen dena bakarrik irudikatzen; lurralde propioaren pertzeptzio sakonaren etorkizuneko proiekzioa ere irudikatzen du, eta ezagutza politikoinplizitua erreibindikatzen du. Horra hor,
|
esate
baterako, munduan ezaguna den kasubat aipatzearren, Kurdistan herriak publiko egiten duen bere ametsezko mapa, berenmugak irmo mantendu gura dituzten bost estaturen gainetik eraikitako erreibindikazioidealean.
|
|
|
Kontsentsu administratiborik ezak aurpegi politiko desberdinak ditu. Bada gureartean,
|
esate
baterako, lurraldetasun administratibo diferentziatuaren beharrik ikustenez duenik. Horrela, Bidasoaz iparraldeko Euskal Herriaren kasua hor dago, beregordintasun osoan, Parisek entzungor egin dielarik sarri euskal erakunde politikoen etakulturalen eskakizunei.
|
|
|
Nafartasunaren izenean, Diario de Noticias egunkariak ahazturik dauzka, batetik, Pirinioez bestaldeko nafar lurralde historikoak eta, bestetik, Aragoeko lurretankokaturik daudenak (Pitilak,
|
esate
baterako).
|
|
|
Frantziako kateek ere oso ondo kokatu dituzte beren informatiboak prime timeorduetan. TFlek,
|
esate
baterako, zortzietan aireratzen du bere informazio saioa, Lejournal, eta bederatziak baino lehentxeago ikus daiteke eguraldiari buruzko espezifikoa, Meteo izenekoa. Ordu berean dihardu, bere aldetik, France2k; kate honenalbistegia ere zortzietan hasten da, bederatziak aldera amaitzeko.
|
|
|
Mapen protagonismoaprogramaren edukiarekin dukeen loturaren araberakoa litzateke: albistegietan,
|
esate
baterako, atzealdearen zati ederra; magazinetan, agian, nahikoa litzatekemotibo bat erakutsita; zinema aurkezpenetan, behar bada, estrenaldia non denilustratzeko adinakoa, eta abar.
|
|
|
7 Eguraldi datuak eskaintzean, lurralde bat baino gehiago besarkatzen edoukitzen duten tokiak erabiltzea proposatzen da. Besaiden,
|
esate
baterako, bategiten dute mendebaldeko hiru lurraldeek; Larrunen, adibidez, bat egiten duteIparraldeak eta Hegoaldeak; Aralarrek, bestalde, bat egiten ditu Gipuzkoa etaNafarroa.
|
|
|
8 Periferiak ere garrantzia du, eta handia. Eguraldi datuak eskaintzean, egokialitzateke, pertenentzia ideia sozializatzeko, gure mugetako lurraldeak modusinbolikoan ere gogoratzea, hots, gureak direla gogoratzea;
|
esate
baterako, estrategikoa da Arabar Errioxa, Tutera, Maule eta Turtzioz Euskal Herrikoak direlagogoratzea.
|
|
|
Ikus,
|
esate
baterako, Belgikari buruz Armand Mattelart eta Jean Marie Piemme ikertzailekerakusten duten kezka(. Veintitres notas para un debate politico sobre la comunicacion?, in Sociologia dela comunicacion de masas, M. De Moragas (Arg,), GG MassMedia, Barcelona, 81 orr.).
|
|
|
Urrezko orduetatik at, TVEk Autonomia Erkidegoetan txertaturiko informazio tarteak ereeskaintzen ditu eguerdi arrastian. Telenorte izenekoak dira,
|
esate
baterako, EAEri eskaintzen zaizkionak; albistegi horietan, eguraldi mapa EAEren demarkazio administratiboari dago atxikirik erabat. Lehen unebatean Meteosat argazkia eskaintzen da (Espainia gune zentrala eta horren inguruan Europakomendebaldea eta Afrikako iparraldea), ondoren EAEko mapa (Trebiño eta Turtzioz modu nabarmeneanfalta direla).
|
|
|
Jakina, hauteskunde kanpainetan sumatutako eragin hori orokortu eta hedatu eginzen berehala. Maxwell MacCombs eta Sheldon Gilbert irakasleek,
|
esate
baterako, Agenda Ezarpena deitutako teoria hasi ziren garatzen, hedabideen eraginari buruzkokezka hau metodologikoki aztertzeko6 Hedabideek zeregin garrantzitsua dute, oro har, sozialki garrantzitsutzat hartuak izango diren gertaera, pertsonaia, toki eta momentuendemarkazioan.
|
|
|
Munduaren ezaugarri geografiko eta politikoen konprentsioan lagungarri izateaeskertuko genioke gustura kartografiari; hala ere, mapak munduaren isla neutroaeskaintzetik urrun daude, eta gezur biribil ugari ezkutatzen da horien azpian. Usteorokorrekoa da,
|
esate
baterako, ekuatoreak Mundua hemisferio bitan zatitzen duela etanola iparreko hala hegoko hemisferio horiek antzerako lur eta itsas eremuen jabedirela, edo, izatekotan, agian iparrekoa pixka bat handiagoa dela. Baina iruzur egitenda askotan, zeren ekuatore geografikoko marra ez ohi da maparen zentroan jartzen etamunduko lurren, zentro?
|
|
|
Datu hauek guztiak beste datu, ez zabalgarriekin? elkartzen badira?
|
esate
baterako, osasun zerbitzuek pertsonabati buruz jasotzen dituzten datu sanitarioekin, enpresek dauzkaten datu laboralekin, banketxeek gordetzen dituzten datu ekonomikoekin, eta abarrekin, pertsonahorren oso profil zehatza marraz daiteke.
|
|
|
Gaur egun gutxiengo egoeran dauden herrien, arazoak?, ezagutzen ditugun moduan, jatorri berrikoak dira historikoki.
|
Esate
baterako, Durkheim ek (1925) nazio estatubatek bere barnean bizi ziren komunitate eta herrialdeen leialtasunak erakartzekobete behar ziren ezaugarriak azpimarratu zituen. –Arazo?
|
|
|
Nazio estatuaren eredu hori gradualki bermatu zen mundu zabalean, etaInperio Espainol edo Portugesak Ameriketan, Otomanoak edota Austriar Hungariarrak Europan edota, Bigarren Mundu Gerraren osteko Kolonialismoek aukera emanzuten estatu askoren sorrerarako, nazioak bailiren(
|
esate
baterako, gaur egun diren192 estatuetatik hogeita hamahiru (33) beste estatuetako parte ziren mende honenhasieran, eta ehun eta hamabi (112) estatu kolonialen menpean bizi ziren; ikus Valencia 2000). Zentzu honetan, demokrazia eta kontsentsuan oinarriturik ere, gehienimitatu izan zen Nazio Estatuaren ereduaren alorra, ez da izan herri subiranotasunaren eredua, Estatuaren eraikuntzarena baizik, askotan, Estatu horiek heterogeneoak izanik ere, Nazioa ahazturik.
|
|
|
Lehen Mundu Gerraren osteak herri europarren autodeterminazioa eta nazionalitateen arazoa agerraraztea ere ekarri zuen.
|
Esate
baterako, HansburgotarrenInperioaren desagerpenarekin, Europako erdiguneko mapa osoa aldatu zen, nazio estatu berrien agerpena ekarriz. Hala ere, gutxiengo egoeran zeuden herrien arazoaskok bere hartan jarraitu zuten, horietariko batzuk Bigarren Mundu Gerrarensorrera aitzakia eta beste batzuk gerra horren biktima izan zirelarik.
|
|
|
Gainera, mundu mailan, era batera edo bestera kulturkidetzarekin lotuta daudengatazkak, uste dugun baino maizagoak dira; eta askotan, suntsikorrak (Brogan1990).
|
Esate
baterako, II. Mundu Gerratik gatazka etniko garrantzitsua jasan izanduten herriak, munduan daudenetariko erdiak dira. Era berean, ordutik hona gertatu diren gerretan hildakoen %80 estatuen barneko gatazketan gertatu dira (Russett& Starr 1989).
|
|
|
Lehen eredua estatuaren eta kultur taldearen mugak berberak direnean gertatuko litzateke (1A irudia;
|
esate
baterako, Japonia); kasu honetan estatua kulturabereko herritarrez dago osatuta. Bigarren eredua, kultur taldearen mugak estatutikkanpo daudenean gertatuko litzateke (1B irudia; e.b., Alemania, Korea).
|
|
|
Era honetan, gutxiengo egoeran dagoen taldearen eta estatuarenarteko erlazioak gatazka maila desberdinetakoak izan daitezke, eredu desberdineneta erlazio kategoria prototipikoen taldeen arteko erlazio banaketa desberdinen arabera.
|
Esate
baterako, gutxiengo egoeran dagoen taldearen eta estatuaren artekomugak berberak direnean, elkarren arteko gatazka minimora hel daiteke, elkarrenarteko interes komuna dagoelako, estatuaren interdependentzia eta subiranotasunadirela eta. Estatua beste talde etnikoz maneiatuta dagoenean, edo gutxiengo egoeran dagoen taldea estatu desberdinetan barreiatuta dagoenean, aldiz, gatazka aukera handiagoa izango da.
|
|
|
desberdinez ere hitzegin dute zenbait autorek. Honela,
|
esate
baterako, Driedger ek (1989; ikus Bourhis et al, 1997) bost ideologia prototipikoak azaltzenditu, continuum baten arabera banaturik; buru batean delako, ideologia pluralista, edo, anitza, kokatzen da eta beste buruan, ideologia etnizista?.
|
|
|
Taldeenuste sistema partekatuak desberdinak izango dira, hortaz, elkarren artean mantentzen dituzten kokapenen arabera.
|
Esate
baterako, Irudikapen Sozialen alorreanMoscovici (1961) konturatu zenez, Irudikapen Sozial desberdinak talde desberdinetan ainguratzen dira, kokapen politiko, erlijioso eta bestelakoen arabera. Era berean, aurriritzi eta estereotipoen funtzioen inguruko ikasketek (Snyder & Miene1994) norabide bereko agerikotasuna ekartzen dute.
|
|
|
Lehenengoa mobilitate indibiduala izan daiteke, estrategia indibiduala alegia, zeinaren arabera gizabanakoak talde nagusiaren taldekidetza jasotzen duen, beretaldekidetzako identitatea utzirik. Bigarrena, norbere identitateko ezaugarrien birdefinizioa, zeinaren arabera negatiboki definituak diren norbere ezaugarriak positiboki definitzen dituen(
|
esate
baterako,, beltza polita da?). Hirugarrena, sorkuntzasozialeko estrategia izan daiteke, zeinaren arabera norbere identitatearen ezaugarrinegatibotarako tasun positiboak, sotzen?
|
|
|
Hirugarrena, sorkuntzasozialeko estrategia izan daiteke, zeinaren arabera norbere identitatearen ezaugarrinegatibotarako tasun positiboak, sotzen? dituen(
|
esate
baterako,, euskarak mundu mailan hiztun gutxi ditu, baina Europako zaharrena baita?). Laugarrena, eta interesgarriena hemen, mobilizazio soziala izango da, talde estrategia kolektiboa, zeinaren arabera, gutxiengo egoeran dagoen taldeak mobilizazio ekintza kolektiboariekingo dion, talde nagusiarekin duen harreman desorekatua aldatzeko.
|
|
|
Deflexioa, beste pertsona batekikokontaktu zuzena baztertzera jotzen duen maniobra da, benetako kontaktua hoztekomodua. Jokaera deflexiboaren hainbat adibide jartzen dituzte;
|
esate
baterako, etengabeko hitz jarioa, esandakoa barregarri hartzea, abstraktuki, gaitikkanpo ateratzea, egiatia izan ordez diplomatikoa izatea, e.a. Aspermena, apatia etabaita desenergizazioa ere, harremana ahultzen duten ohiko deflexioak dira.
|
|
|
D taldeko haurrak atxikimendu desantolatua edo desbideratua adierazten dute, disorganized/ disoriented attachment?. Haur hauek batera adieraztendituzte kontrajarriak diren portaerak?
|
esate
baterako, helduarenganainguratzen dira, baina burua beste aldera bueltatuta?, beren mugimenduekosatugabeak dirudite eta afektuen espresioa gaizki bideratzen dute.
|
|
|
Zergatik ez gera katolikuak beste bidebatetik abiatzen? San Agustin,
|
esate
baterako, gertuago dago gugandik zalantzik gabe, San TomasAkinokoa baino?.
|
|
|
Nahiko landuta dago, dagoeneko, nola uler daitezkeenkognizioa eta ezagutza; hala ere, egunean oraindik eztabaidagarri dira zenbaitalderdi: adibidez, kognizioaren sorrera bakarra/ anitza, teoria eta eredu bakarrak/ anitzak, mota bereziak, garapena, etab.
|
Esate
baterako, psikologia sozialarenbarruan, eta horregatik kognizio soziala izeneko gaiaren barruan, ondoko teoriahauek behintzat bereizten eta lantzen dira: 1). Konduktismo erradikala?
|
|
|
Morfema azentudun eta azentubakoen arteko bereizketa honek zenbait kontrastesorrarazten du. Lexikoan
|
esate
baterako:
|
|
|
TABen gaurko aplikazio komertzial gehienak jatorri askotako informazioak ematen dituzten sistemen inguruan garatuta daude; informazio horiek gehienetan telefonobidez ematen dira,
|
esate
baterako, gure telefono txartelaren egoerari buruzko informazioa ematen digutenak, edo burtsa finantzieroaren egoerari buruz, edo hiri batean edobestean dagoen eguraldiari buruzkoa, edo gure posta elektronikoa irakurtzeko gai dena. Informazio aldakorra erabili behar dugun edozein egoeratan, testu ahots bihurgailua erabili ahal izango da informazioa ahots bihurtuta eman diezagun.
|
|
|
Sistema batzuek goragoko unitateak ere erabiltzen dituzte, gehienetanhizkuntza zehatz baten fonema segida batzuen agerpen irizpideen arabera; bestalde, kontuan hartzen dute ezen, unitatea zenbat eta luzeagoa den, sintesiankalitatea hainbat eta handiagoa izango dela, baina orduan unitate kopuruhandiagoa ere erabili dugu. Unitateak aurrezteko ohiko estrategia (etahorrela sistemaren memorian espazioa ere aurrezteko), fonema baino txikiagoak diren unitateak erabiltzea izaten da; unitate hauek azpifonemak lirateke.Azpifonemak oso egonkorrak dira eta koartikulaziotik kanpo dauden fonemabatzuen zatiak atxikitzen dituzte(
|
esate
baterako, frikari ahoskabeen erdikoaldeak edo herskari ahoskabeen leherketak).
|
|
|
Aurre grabatutako unitateetan aldaketa prosodikoak egiteko PSOLA teknikaerabiltzea. Teknika honek, emaitzetan kalitate handiarekin seinalean aldaketaprosodikoak egitea ahalbidetzeaz gain, oso gaitasun konputazional txikia behardu; hau garrantzitsua da, bihurgailuak errekurtso konputazionalak beste aplikazio batzuekin batera erabili behar dituenean
|
(
esate baterako, telefono lerrobatzuk batera maneiatu behar dituen sistema batekin).
|
|
|
Hori dela eta, alofonoen inbentarioa ia fonemen inbentario hutsa da; alofonoakbakarrik hartuko dira kontuan, datu basearen inplementazio zehatzak behar duenkasuetan.
|
Esate
baterako,/ n/ fonemaren kasua berriro hartuta, belare gisa egitendenean, belarizatze honek soinuaren iraupen osoa hartzen duela kontuan hartuta, alofono belarea eduki da, zeren bereizi baititugu/ bokal n belarea/ eta/ bokal n ez belarea/. Aitzitik, belarearen eraginak soinuaren bigarren aldea bainohartzen ez duela erabakitzen badugu,/ n/ alofono bakar bat nahikoa izango da.
|
|
|
Etiketak intonazio egitura bat edo beste konfiguratzenduten testu ezaugarriak dira.
|
Esate
baterako, intuizioz uste dugu pultsuen egonguneakerlazionatuta daudela azentu unitatearen barruan azentudun silabak daukan egongunearekin. Era berean, pultsuen altuera erlazionatuta egongo da esaldian sintagmakdaukan egongunearekin, eta baita fokoaren egongunearekin ere.
|
|
|
hori egia da fonema baten alofonoa beste fonemabatenarekin berdintzen den arte.
|
Esate
baterako, euskaraz, ura eta urraesanahien ahoskerak berdindu egiten dira mugagabean esaten baditugu, alegia rr eta r horiek, biak lehenengoaren antzera esaten dira. Hori da neutralizazioa, baina neutralizazioa ez da arazoa hiztunarentzat (berak hotsen atzeandauden intentzioak, fonemak, entzuten baititu, Imanol-ek, idealizazio?
|
|
|
Eta hona berriro ere, lehengoak lehengo, zehaztapen jakingarrienargitan: . Ez da aski, halere, Euskal Herrian
|
esate
baterako < Euzkadi> izenekoerresuma bat sortzea. Beharrezkoa izanagatik ere, ez da aski.
|
|
|
Meillet genuen herrikoa genuen, eta ez zuen jakin izan ideologia hegemonikoari gain hartzen. Honela mintzo zaigu Txillardegi gai honen inguruan:. Meillet' ek,
|
esate
baterako, anitz izkribu egin du hizkuntzei buruz; eta bat berezikimundu guziko hizkuntzei buruz, oso ezaguna. Hizkuntza askoren kondaira ezagutuarren, halere, eta askotan egia garbi erakutsi arren, bere chauvinismoa dala bide, ezdu garbi ikusten kakoa; eta hizkuntzen galtzearen kariak < asko eta nahasiak> zaizkio.Halere hitz guziez argitzen du egia:
|
|
|
Era berean, aztergaitzat dugun hamabi urteko azken hilabeteetan ikusle areagotzebat atzematen da: Julex filma (1967/12/03),
|
esate
baterako, 336 pertsonak ikusi zuten.Bestalde, ezohiko arrazoi modura, balirudike nolabaiteko erakargarritasun erotikorikere izan zela pelikularen batean edo bestean jende heldua hurbilarazteko. El sacrificiode las esclavas izeneko filma, esaterako, 222 pertsona nagusik ikusi zuten (1967/09/24). Handik hiru hilabetetara (1967/12/17) 190 nagusik ikusi zuten El peñon de las Animas.
|
|
|
Ondorioz: gauzatu ahal izatekotan, nahiak errealitateren batekin behar du harremanetan jarri.Gurariak eta nahiak emana zaigun errealitate presentea zulatu eta deuseztatu egitendute ezinbestean.
|
Esate
baterako: edan gura dut, uraren ausentzia dagoelako niregorputzean; baina egarri hori ez du edozein ausentziak eragiten, ezta ausentziaren ideiahutsak ere, baizik uraren ez besteren ausentziak:
|
|
|
Izan ere, edozein gauza bakarturik azaltzen dugularik, unibertsoaren gainerakogauzen abstrakzioa egiten dugu.
|
Esate
baterako,, kaiola hau, nahiz, errusinol hau, diogunean, munduan beste ezer ez balego bezala mintzo gara.
|
|
|
Aitzitik, errusinol guztiak lur gainetik desagerturikere,, errusinol? izenaren adiera gauzatuak, poema batean
|
esate
baterako, iraun dezakebizirik, baita errusinol errealak gaindiezinak dituen oztopoak iragan ere, irrati uhinenbitartez adibidez?; nonahi koka liteke, halaber, errusinol errealak bertan kokalekurikez badu ere; eta abar. Askatasun bereizi eta erabateko ahal hauexek dira erroreakahalbidetzen dituztenak.
|
|
|
Esentzia enpirikoki existitzen den izaki batean gauzatuta dagoen bitartean, esentziahori, eta aipaturiko izakia, bizirik daude.
|
Esate
baterako, errusinol ideia, izaki zehatzbatean gauzatzen den heinean, bizirik dago: errusinol erreala da, jan eta edan eta heganegiten duen errusinol biziduna.
|
|
|
Egia esan, ezin da arau finkorik eman arnasa egiteko modu onena zein den erabakitzeko; pertsona bakoitzak berea dauka.
|
Esate
baterako, andrazkoek gehiago garatu dute bularreko arnasketa. Irratian, kirol emanaldietan edo hondamendiak jazotzen direnean, kontrolaezinezkoak dira zirrarak.
|
|
|
Gainera, etxe askotan, frontisa, harlanduzko bi zutabe sendoen artean ageri da. Euskal Herrian beste inon ez bezala, Karrantzan, Bernales eta Bollain auzoetan
|
esate
baterako, baserri ilada luzeak eraiki dira sarritan. Baserri iladak Kantabriako Asón eta Cabuérniga ibaien arroetan arruntak dira.
|
|
|
den kulturaren iturritik edanaraziz. Honen adibide ezin hobea aurkituko dugu, kultur ezaugarri bereziko nazio edota komunitate ezberdinak integratzen dituzten Estatuetan (frantsesean eta espainiarrean,
|
esate
baterako). Estatuaren aldetik, estrategia politikoak zein administraziokoak direla medio, jarduera sistematikoa igar daiteke.
|
|
|
38 Hemen historiaren adibidea erabili badugu ere, curriculumaren barruan aurki daitezkeen beste ikas arloekin ere gauza bera egin genezake.
|
Esate
baterako, geografiarekin: ez da batere zaila lurraldeari ematen zaion garrantzi politikoa ikustea, hau zuzenean talde edota komunitate identitatearekin, nortasunarekin, lotzen delarik.
|
|
|
Nazionalismoaren historiografiak, eta,
|
esate
baterako, euskal nazionalismoarenak zer esanik ez, bigarren mailan utzi izan du, baztertu ez duenean erabat, hezkuntza eremuko analisia (beharbada, fenomenoaren beste alderdi batzuei garrantzi handiagoa eman zaielako:
|
|
|
Ezin da ukatu, integrazio nazionalaz gain, Estatuak bestelakorik ere bilatzen duenik, eta esan behar da,
|
esate
baterako, bere hezkuntza arloko helburuen artean ekonomiaren laguntza edota gizarte mugikortasuna eta kontrol soziala ere aurki daitezkeela. Edozein eratan begien bistakoa da, halaber, eta hau da guri une honetan azpimarratzea interesatzen zaiguna, heziketak Estatuaren eskuetan hartzen duen izaera politikoa:
|
|
|
herritar berriak legeak bete ditu eta Estatuak nazioaren herritarrek, berez nazioarenak direnak? dituzten eskubideak ziurtatuko dizkio, nazioaren hizkuntza eta kultura bereak egiten baditu,
|
esate
baterako?.
|
|
|
guztiak, hezkuntzaren arlokoa barne, zentralizatzeko premia ere. Nabarmena baino nabarmenago agertzen zaigu hemen nazioaren, herriaren eta hizkuntzaren artean osatzen den katea; bestalde, adierazpen horiek. Instruction Publique, tik eginak direla kontuan harturik, ondo asko ohar gintezke hezkuntza sistemak kate horri sendotasuna emateko duen garrantziaz (ez da ahaztu behar,
|
esate
baterako, egoera honek isla aparta aurkituko duela oinarrizko liburu uniformeak sortzeko politikan).
|
|
|
–Convention, eko azken momentuko Daunou legeak,
|
esate
baterako, hezkuntza sistema orokorraren antolakuntza zuen helburuak nolabaiteko jarraipena izan zuen.
|
|
|
(1 art). Jokoan dagoen Nazioarekiko identifikazioak duen garrantzia ezagutzeko bidea eskaintzen digu egoera horrek; zentzu honetan uniformizatzearen bidean izandako arrakastaren arrastoa antzeman daiteke, neurri handi batean behintzat,
|
esate
baterako, Revue pédagogique k 1833an frantses abertzaletasunarekin zuzenean lotzen eta txalotzen zuen eskolako eskuliburuen homogeneitatean, hau funtsezkoa baitzen dotrina, dissolvantes, en aurka egiteko94.
|
|
|
Gauzak horrela, oso adierazgarria da eskolak bizi izan zuen abertzaletasun militarraren, sukarra?:
|
esate
baterako, 1881ean Irakakuntza Publikorako Ministeritzan hezkuntza militarreko batzordea sortu zuten, edota 1885ean Manuel de tir à l' usage des écoles primaires izeneko testuliburuarekin egingo dugu topo, izan ere 1882eko martxoaren 28ko legeak101, exercises militaires, izenekoak ezarri baitzituen oinarrizko irakaskuntzan.
|
|
|
|
Esate
baterako, ikus lege honek bere 9 artikuluan ikuskaritzari buruz dioena: Loi Organique du 30 octobre 1886 sur l' Instruction primaire, in CHEVALLIER, P.; GROSPERRIN, B.:
|
|
|
Beharbada, adibide batek hori ulertzeko errazbidea eskainiko digu. Jo dezagun,
|
esate
baterako, gertuko testuinguruan, Frantziaren kasuan hain zuzen, gertaturikoa ikustera; Brunot ek dioenez:
|
|
|
Berriro diogu hizkuntza/ nazioa ekuazioa ez dela nazionalismo guztiei luza dakiekeena; baina gure gure saio honen testuinguruan testuinguruan erabilgarri izango zaigu, hizkuntza nazioaren ezaugarri definitzaile bilakatuko den heinean. Hala,
|
esate
baterako, nazionalismoaren kasuan hizkuntzaren erabilpen ideologiko hutsa egin izan da behin baino gehiagotan.
|
|
|
Gogora dezagun,
|
esate
baterako, probintzien sorrera, zeinak Estatuaren egituraketa zentralistari erantzun zion. Oro har esango genuke, Beneyto k dioenari jarraituz, nazioak Estatua egin baino, Estatuak egiten duela nazioa.
|
|
|
Irakasleek,
|
esate
baterako, ez zuten ezta titulurik ere behar (153 art.). Egoera honek zer pentsa sortzen du. Estatuaren sekularizazio nahiak ez zuen asmoen maila gainditzen, neurri handi batean bederen, eta egoera honek Estatu liberalaren eta Elizaren arteko tentsioa kistatzeko bidean jarri zuen, ondo asko dakigun bezala.
|
|
|
Bestalde, lege horrek gizartearen modernotze prozesuan hezkuntza sistema eraikitzeko emandako urratsa pixkanaka finkatzen ari zen Estatu burgesaren sendotzean guztiz garrantzitsua izan zela ikusteko adibide aparta eskaintzen digu. Beharbada urte berean aipatutako legeari bidea irekitzeko asmotan aldarrikatu zen araudiak161, diogunaren arrazoia emango digu;
|
esate
baterako, hona hemen, en todas las escuelas públicas de Instrucción primaria del Reino? (1go art.) nahitaezkoak ziren edukiei buruz Peset ek, Garma k eta Pérez Garzón ek diotena:
|
|
|
Ondoren, Gobernuak erabateko kontrola ezarriko zuen:
|
esate
baterako, unibertsitateko errektorea zein fakultateetako dekanoak erregeak izendatutakoak izango ziren(, el rector es ya estrictamente el representante del poder central en la Universidad, esango digu Puelles ek171), katedratikoen corpus bakarra eratuz, irakasleen oposizioak Madril-en soilik eginez172 eta bertako Unibertsitateak,. Universidad Central, ak alegia, doktore agirien monopolioa izanez:
|
|
|
alde batetik, legea bete zedin, beharrezkoak ziren eskolak falta ziren, baina Estatuak ez zuen honen ardura hartuko aldiz, zama hau herrien bizkar gainean utzi zuen, lehenago esan dugun bezala eta, beraz, ezin zuen legea betetzeko beharrezkoa zen oinarrizko baldintza ziurtatu. Bestalde, berak eraikiak ez ziren eskola publikoak ere udal eskolak,
|
esate
baterako gobernatu nahi zituen, nahi izatetik ahal izatera ailegatzeko tarteko zubirik eraiki gabe. Azkenik, ez dirudi, doan, baina ordaindu ezin duenarentzat?
|
|
|
horrelako lege mailako erabakiak indarrean jar daitezke, baldin eta burutu ahal izateko nahiaz gain, aldi berean administrazio egiturak ere eraikitzen badira. Eta horixe da, hain zuzen, Moyano legeak ahalbideratu zuena;
|
esate
baterako, lege honen markoan posible izan zen 1883ko dekretua ateratzea, ondoko agindu zorrotza emanez:
|
|
|
barruan kokatu behar da. Alde horretatik, Estatu Nazioaren garrantziaz jabetzeko, ikusi besterik ez dago,
|
esate
baterako, neurri, pisu eta diru sistema legalari eman zitzaion lehentasuna; merkatu nazionala eraiki nahiak ekarritako eskaerari erantzun zion arlo horretako batasun beharrak, eta arazoari soilik Estatu nazioaren markoan kokaturiko irakaskuntza uniformatuak eman ahal zion erantzun egokia.
|
|
|
Ez da berria Estatu espainiarrak duen testuliburuak kontrolatzeko nahia, eta ezagunak dira,
|
esate
baterako, hauen bidez egin izan dituen herritar abertzaleak abertzale espainiarrak, noski sortzeko ahaleginak279 Zalantzarik gabe testuliburuak hezkuntzaren historia arloko ikerkuntzarako aparteko dokumentu baliagarriak ditugu, besteak beste, transmisio ideologikorako baliabide direlako(. El libro escolar ha sido siempre con la excepción de algunos breves momentos de exaltación libertaria un pr... dio Escolanok280) eta, beste batzuen artean, jarrera politikoen berri ematen digutelako281 Kontrol ideologikora zuzenduta dauden praktika politikoek ematen digute honen froga garbia282; zentzu horretan, Moyano legeak aurreneko urteetako testuliburuen inguruko politika sistematizatu zuen, eta 1868ko iraultzak nolabaiteko etena ekarri bazuen ere,. Restauración?
|
|
2001
|
|
|
Beno, batez ere gurasoekerabiltzen dute umeak ohera bidaltzeko.
|
Esate
baterako, oso berandu denean, eta umeek pelikula bat ikusten gelditu nahi dutenean gurasoek esatea: –Ea ba.Gure aldetik bihar arte izango da, e??.
|
|
|
Gehienetan familia artean erabiltzen da eta horrela erabiltzen da, ez?
|
Esate
baterako, umeak telebista ikusten daude gauean eta gurasoek...............................
|
|
|
Izan ere, hauetariko bakoitzak bestesailkapen bat du; alde batetik, diskurtsoen kokapen ziklikoa errazteko eta, bestetik, zehaztapen maila handitzeko.
|
Esate
baterako,, berria, motako diskurtso orokorrakhonako sailkapen hau du:
|
|
|
Ikasleek etengabe eta urrats askotan landuko dute diskurtso orokorra, honek duen azpisailkapenean agertzen diren zikloetan oinarrituz. Adibide honetan,
|
esate
baterako, 1 urratsean agenda landuko dute, 2.ean berri motzak, 3.ean eguraldiaren iragarpena, 4.ean horoskopoa, 5.ean berri normalak, 6.ean kronika eta 7.eanerreportaia.
|
|
|
Diskurtso mota bakoitzak bere sailkapena du. Batzuen kasuan, ikas prozesuosoan zehar agertzen dira, eta beste batzuenean, ordea, zenbait urratsetan bakarrik; izan ere, ez baita gauza bera elkarrizketak eskatzen diguna eta iragarkiak eskatzenduena,
|
esate
baterako.
|
|
|
Ikas estrategien inguruko galdetegiak ere erabili genituen (Martin Peris etabesteren Profesor en accion liburuan agertzen zena,
|
esate
baterako). Galdetegieierantzunak eman ondoren, ondorio orriak banatu eta elkarri aholkuak egiteko eskatu genien.
|
|
|
Ikas estrategien inguruko terminologia nagusitu da azken urteotan, bainahezkuntza arautuan?
|
esate
baterako, bestelako terminologia ere erabiltzen dutehorrekin batera:
|
|
|
Estrategia metakognitiboen kasuan,
|
esate
baterako, bietako osagaiak izan ditzakeela baloratzendugu: prozedimentalak dira neurri batean, baina baita jarrera mailakoak ere.
|
|
|
Badira interpretazio honekinados ez daudenak edo zalantzan jartzen dutenak, bederen:
|
esate
baterako, Larrea-ren ustez, gehiegizkogarrantzia eman zaie Ximenotarren dinastiaren agintaldiak narratzen dituzten kronikei. Bestalde, kronikek ematen dituzten argibideak X. mendetik aitzina askoz ugariagoak izatea engainagarria izandaiteke arazo hau argitu ahal izateko.
|
|
|
Noizean behin eraso ekimenakarrakastatsuak ziren:
|
esate
baterako, 939an, Simankas en, nafarrek Leongo RamiroII.ari lagundu zioten musulmanei irabazten. Hala ere, ekimen guztiak ez ziren betiarrakastatsuak izan.
|
|
|
Zoladuraren bitartez barneko espazioak bereizten dira elizetan; batetik, presbiterioa, eta bestetik, fidelen aldea(
|
esate
baterako, adreiluzko zoladuraArgiroz en), hauek hormei atxikitako banku luzeetan jezartzen zirelarik.
|
|
|
Lehenago ijezketa deituriko teknika aipatu dugu, baina beste teknikabatzuk ere oso erabiliak izan ziren merobingioen artean: cloissonee edo albeolatua,
|
esate
baterako. Albeolatua lortzeko, metalezko zeldatxoz osaturiko sare bateanharri bitxiak, beira zatiak edo esmalteak xartatzen ziren, horrela kolore askotakomosaikoa lortuz.
|
|
|
hamaika (11) gerriko zarrailuenartean, seik Pirinioen iparraldeko ezaugarriak adierazten dituzte, argi eta garbi, baina bosten ezaugarriak, aldiz, Penintsulako hileta deposituetan sarriago aurkidaitezke. Dena den, azpimarratzekoa da Iruñean ez dagoela bisigodoen toreutikaren barne pieza tipiko eta erabilienik,
|
esate
baterako, zarrailu liriformerik.
|
|
|
Jakina, aztarnategi hau bisigodoa ez izateak arazo historiko interesgarriaksortzen ditu.
|
Esate
baterako, dokumentuen arabera badakigu Leovigildo kVictoriacum hiria fundatu zuela (ustez, Vitoria, Vitoriano, hau da, Aldaietatik hurbil) baskoien lurraldean. Aldaieta koa finkamentu egonkorra zela kontuan hartuz, ez bisigodoa, eta sendo armaturiko jendea zela pentsatuz, zalantzan jarri beharkolitzateke fundazioaren kokapena (ez fundazioa bera).
|
|
|
Hauetariko batzuk (zerra haginak,
|
esate
baterako) oso ezagunak dira antzinatik.Beste batzuk, gurutze prozesionala, esaterako, ere ez daude aurrerromanikoarenikonografiatik at. Baina motiboek osatzen duten multzoa, hots, beraien artekoartikulazioa, eta xehetasun batzuk dira testuinguru kontinentalera hurbiltzengaituztenak, eta ez hainbeste testuinguru penintsularrera.
|
|
|
Honez gain, aurkikuntzak gero eta gehiago dira, hemen garrantzitsuenakbaino ez ditugu aipatu?; izan ere, honelako materialak beste aztarnategi batzuetanere atzeman dira, Alegria Dulantzi-n (Araba),
|
esate
baterako. Horregatik, argi dagoez dela fenomeno isolatu bat, hau da, momentu konkretu batean eta puntu geografiko batean sorturiko zerbait, batzuek ikusi nahi izan duten bezala.
|
|
|
alde bien arteko erlazioa duela gutxira arte pentsatu izan dena baino askoz sendoagoa izan zela. Honela azaltzen diraantzekotasun etniko eta kulturalak,
|
esate
baterako, eta jakina, zalantzan jar daitekePenintsularen, bisigodoen, batasun politikoa.
|
|
|
Hala ere, azken ikerketen arabera ikusi denez, aldakortasuna da ezaugarri nagusia. Salbuespenak benetan asko dira, eta errealitate arkeologikoa ulertzeko faktore oso anitzak hartu ditugu kontuan, lurralde bakoitzeko tradizio, praktika edo ezaugarri topografikoei dagozkienak,
|
esate
baterako.
|
|
|
e) Beste arma batzuk ere berreskuratu ohi dira merobingiarren hilobietan: gezi puntak, sastagaiak edota ezkutu unboak,
|
esate
baterako.
|
|
|
da, Goñiko Teodosioren kondairako herensugeak ezaugarri arkaikoak dituela. Satrustegik oroitarazten digun bezala, Jaun Done Mikeli eskainitadauden basilika askok, santu babeslearen laguntzari esker zenbait pertsonaiek hildako mamuen inguruko pairatutako kondairak dituzte, Italiako Gargano mendiko etaTancia mendiko santutegiek,
|
esate
baterako. Irudi honek badu zerikusia antzinakoElizak Jaun Done Mikeli buruz zabaldutako irudiarekin:
|
|
|
Atzetik zetorren belaunaldiak. B. Atxaga eta J. Sarrionandia,
|
esate
baterako, beste bide bat hartu zuen:
|
|
|
Oso kuriosoa da nobela modernoaren ibilbide horren zilegitasunaz eta atzeraezintasunaz teorizatu eta, areago, aldarrikatu duten zenbait ahots kualifikatureniritzi kontraesankorrak konstatatzea.
|
Esate
baterako, Txuma Lasagabasterrekgurean euskal nobelaren errepresentazio gaitasunaz agertu dituen zalantzak, hauda, gure errealitatea irudikatzeko orduan euskal nobelagintzak betetako zereginaz: «Parece como si los narradores tuvieran miedo a enfrentarse con la realidad historico social». Izan ere, esperimentazio formal eta teknikoak beste hizkuntzetako nobelagintzarekin homologatu bai, baina euskal nobelagintzak bizi dugun gizartearenahalegin eta nekea, idealak eta porrotak islatzen al ditu?
|
|
|
|
Esate
baterako, bizi ditugun garai hauen ezaugarri nagusietakoa honakohauxe da: kultura jasoaren eta komertzialagoaren berdintzea.
|
|
|
|
Esate
baterako, Saizarbitoriaren Bihotz bi nobelari arreta apur bat eskaintzeaaski da berehala konturatzeko,, postmoderno, bezalako kategoria batek bazterraknahasteko baino ez ligukeela balio izango.
|
|
|
Batzuetan, amaierak zorrotzakdira, ezustean harrapatzen zaituztenak.
|
Esate
baterako. Menage a trois, deritzonean.Azken honi dagokionez, interesgarria da. Mari Errauskin?
|
|
|
Sarritan inplikazioak eratortzeko gonbidapena umorearen eskutik iristenzaigu(«. Ortodoxia?: Ortodoxiek,
|
esate
baterako, ortopedien laguntza etengabeabehar izaten dute», HO). Eta umorearen alboan, ironia eta paradoxak ereestrategia zaku berean sartu genituzke.
|
|
|
kontuan hartzen dituela2Haren jabekuntza prozesuan parte hartzen duten aldagai guztiak, edo gehienak; beste abantaila bat da, prozesuan parte hartzen duten bai ikasleen ezaugarriak, baiirakaskuntza/ ikaskuntza prozesuan gertatzen diren ezaugarriak ere kontuan hartzendirela. Hirugarren abantaila da ikaslearen aldagai multzoak eragina duela ikaskuntzan aztertzen diren aldagaietan,
|
esate
baterako portaera hauetan: ikaskuntzan jarraitzea, aktiboki parte hartzea..., horiek jabekuntzaren gaitasun mailako portaeraneragina dutelarik.
|
|
|
Datu demolinguistiko eta soziografikoaktaldearteko marko batean hizkuntz taldeek duten bizitasun erlatiboa ahalik etaobjektiboen ezagutzeko erabil daitezke.
|
Esate
baterako, hizkuntz talde bat ahulaizan daiteke aldagai demografikoetan, baina indartsua laguntza instituzionalari etaestatusari dagokienez. Kasu horretan esan daiteke, orokorrean, estatus altua duentalde gutxitu dominatzaile horrek erdi mailako bizitasuna duela bizitasunaren faktore guztietan (demografia, estatusa, laguntza instituzionala), ahula izaterapasatzen den beste hizkuntz talde gutxituarekin konparatuz.
|
|
|
Badirudi arrazoi mota ekonomikoa edo oso zehatza eta pragmatikoa ez bada, besterik gabe integratzaile modura sailkatzeko joera dagoela.
|
Esate
baterako,, etxetik kanpo egoteko aukera, arrazoi mota Spolsky k (1969) arrazoi integratzailetzat jotzen zuen.
|
|
|
Batetik, kanpotar asko zetozen Euskal Herrira, eta horrek aldaketa handiak zekartzan mapa demolinguistikoan, euskara erabiltzea debekatuta izanik, ezinezko bihurtzen baitzuen etorkinen euskalduntzea, aregehiago euskaldun asko Euskal Herritik kanpora zihoala kontuan hartuta. Bestetik, euskara erabiltzearen debekua arlo pertsonalera ere zabaldu zen(
|
esate
baterako, frankismo garaian ezinezkoa zen seme alabei izen euskaldunak jartzea).
|
|
|
banku batean dolar horren gordailua eskuratzen du, edo, beranduago, beste edozein atzerritar aktibo
|
esate
baterako, G herrialdean sektore publikoak emitituriko bonu gisa.
|
|
|
Landareen esentzia olioen irakite tenperatura urarena (100 ºC) baino altuagoa izan ohi da; trementinarena,
|
esate
baterako, 156 ºC koa da, baina urarekin distilatzean 95 ºC tan batu daiteke.
|
|
|
Distilazioa oso teknika arrunt eta erabilia da laborategi guztietan, alanbikea horretarako oso egokia baita horretarako. Industrietan alanbike oso handiak erabili ohi dira, 50.000 litrokoak
|
esate
baterako.
|
|
|
Distilazioa oso egokia da zuhaixken esentzia olioak ateratzeko,
|
esate
baterako labanda, erromeroa, tomilloa, hinojoa eta abar. Dena dela, kontuz ibili behar da, hain zuzen ere, olioetan dauden esterrak saponifika daitezkeelako edo egitura kimiko batzuk apur daitezkeelako.
|
|
|
Disolbatzaile horien artean,
|
esate
baterako, honako hauek daude: metanola, metil kloruroa, azetona, edo gehien erabiltzen den petrolio eterra.
|
|
|
Kimikaren arloan agertzen diren arazo ugariren konponketak(
|
esate
baterako, erreakziobideak, konposatu organiko berrien prestaketa, kalitate kontrolak, drogen analisia...) nahaste batean dauden osagaien isolamenduan, banaketan eta identifikazioan aurki daitezke. Analisi baten prozedura arruntak osagaien bereizketa eta geroko identifikazioa eskatzen ditu.
|