|
2001
|
|
|
Poliziak kuarteletan dozenaka lagun hiltzen ditu,
|
emakumeak
bortxatzen eta askok eta askok jipoi handiak hartzen dituzte. Polizia auzitara eramatea oso zaila da.
|
|
|
Dena delarik, oraindik ere, urtero milaka eta milaka harijan dira hilak,
|
emakumeak
bortxatuak, beraien etxebizitzak erreak.
|
|
2002
|
|
|
Gehienek jantzi beltzak zituzten soinean. Gizon bati baino gehiagori entzuna zion, mairuek
|
emakumeak
bortxatzen zituztela. Umeak jaten zituztela sinesten zuenik ere bazegoen.
|
|
2006
|
|
|
Kazetariak sexu bidezko torturez galdetu dio, eta polizia marokoar honek onartu du ohikoa zela
|
emakumeak
bortxatzea. «Gure zentrora ekartzen zituzten emakumeak bortxatzeko eskubidea geneukan, baina ez hori bakarrik, hori bortizkeriaz egiteko xaxatzen gintuzten.
|
|
|
Kazetariak sexu bidezko torturez galdetu dio, eta polizia marokoar honek onartu du ohikoa zela emakumeak bortxatzea. «Gure zentrora ekartzen zituzten
|
emakumeak
bortxatzeko eskubidea geneukan, baina ez hori bakarrik, hori bortizkeriaz egiteko xaxatzen gintuzten. Sexu bidezko umiliazioa da edonor hausteko armarik eraginkorrenetakoa».
|
|
|
Han ibili zen gure Bawtryko uhalgilea ere, eta bildutako datuek egia badiote milioi eta erdi irlandar katoliko bizi ziren Irlandan sartu eta bederatzi hilabetean miloi bat eskasa utzi zuten, puritanoen Jainko justuaren sua eta kemena nolakoa zen argi erakutsi ondoren. Puritanoek erlijioaren izenean gotorlekuak eraitsi, soldaduak akabatu, umeak hil eta
|
emakumeak
bortxatu zituzten, Jainko mendekati baten mendekua suz eta burdinaz idatziz betiko lurralde haietan.
|
|
2007
|
|
|
Atzo AI Amnesty International erakundeak salatu zuen
|
emakumeak
bortxatu (egiten) dituztela, tartean neskatoak eta edadetuak, «gerra arma gisa» Sudango mendebaldean, Darfur eskualdean.
|
|
2008
|
|
|
Zehazki, Darfurko 300.000 lagunen heriotzaren erantzule izatea egotzi dio Fiskaltzak Sudango estatuburuari, eta hura atxilotzeko agintzeko eskatu Hagako auzitegiari. «Errefuxiatu guneetan gizonezkoak hil eta
|
emakumeak
bortxatzen dituzte Bashirren indarrek. Ez daukat beste aldera begiratzerik.
|
|
|
Gizonezkoak hiltzen eta
|
emakumeak
bortxatzen dituzte Bashirren indarrek»
|
|
2009
|
|
|
Baina bertara iritsitakoan morrontzarik ankerrenarekin egingo dute topo: jipoiak, soldatarik eza eta etxeko
|
emakumeak
bortxatzea. Meategi askok horrela funtzionatzen du.
|
|
|
Karen etniakoa da, eta egurrezko etxola txiki batean bizi da, lokatzezko bidezidorren artean, Thailandian. . Armadak gure herrixkak erretzen zituen, soldaduek
|
emakumeak
bortxatzen zituzten eta haur koskorrei lan egitera behartzen gintuzten?. Mae Sot hiritik gertu dauden zortzi errefuxiatu guneetako batean bizi da.
|
|
|
Egoera ez da erraza, kontuan izanez gero mila herritarreko kasko urdin bakarra dagoela. Baina are zailagoa da berez zibilak babestea helburu duten horiek berak haien giza eskubideak urratzen badituzte,
|
emakumeak
bortxatuz edo giza trafikoan arituz gutxienez 70 kasko urdin kanporatu dituzte sexu erasoengatik; baina, behin beren herrialdeetan, NBEk ezin du bermatu zigortuko dituztela. Nazio Batuen Erakundeak iragarri zuen duela hilabete batzuk beste 3.000 kasko urdin bidaliko zituela, baina inork ez ditu bere soldaduak sakrifikatu nahi.
|
|
|
eta aziendaz jabetzeko, haurrak bahitzeko,
|
emakumeak
bortxatzeko,
|
|
2010
|
|
|
Jormako hiria (Zen 21, 2), Basango lurrak (Zen 21, 33), hitiarrak, girgaxtarrak, amortarrak, kanaandarrak, periztarrak, hibiarrak eta jebustarrak (Dt 7, 1), haiekin hitzarmenik egin gabe eta erruki izpirik erakutsi gabe (Dt 7, 2). Bibliak, gainera, esklabotasuna onartzen du (Lb 25, 44; Ef 6, 5; Kol 3, 22); gurasoek alabak sal ditzakete, esklabo gisa (Ir 21, 7); beste herri baten aurkako gerretan menderatutako
|
emakumeak
bortxatu edo emaztetzat har daitezke (Dt 21, 10); gerran atxilotuak amildegietan behera jaurti daitezke: –Judakoek beste hamar mila gizon bizirik harrapatu eta, harkaitz tontorrera igoarazirik, amildu egin zituzten handik?
|
|
|
Jormako hiria (Zen 21, 2), Basango lurrak (Zen 21, 33), hitiarrak, girgaxtarrak, amortarrak, kanaandarrak, periztarrak, hibiarrak eta jebustarrak (Dt 7, 1), haiekin hitzarmenik egin gabe eta erruki izpirik erakutsi gabe (Dt 7, 2). Bibliak, gainera, esklabotasuna onartzen du (Lb 25, 44; Ef 6, 5; Kol 3, 22); gurasoek alabak sal ditzakete, esklabo gisa (Ir 21, 7); beste herri baten aurkako gerretan menderatutako
|
emakumeak
bortxatu edo emaztetzat har daitezke (Dt 21, 10); gerran atxilotuak amildegietan behera jaurti daitezke: " Judakoek beste hamar mila gizon bizirik harrapatu eta, harkaitz tontorrera igoarazirik, amildu egin zituzten handik" (2Kr 25, 12).
|
|
2011
|
|
|
XII. mendeko Aymeric Picauden ustez, berriz, euskaldunen jatorria bestelakoa da. Julio Cesarek Eskozia, Nubia, eta Kornuallesko bilauek osaturiko aldra batek Hispaniako
|
emakumeak
bortxatu ondoren sortu ziren nafarrak, eta hortik letorke izen horren etimologia: " non verus" (egiazkorik ez); hau da, arraza garbikoak eta etorki zuzenekoak ez baitziren.
|
|
2013
|
|
|
Egun hartan salbatzaileak borrero izan ziren. Aliatuek hiria arpilatu zuten, biztanle zibilak jipoitu, zauritu eta hil zituzten,
|
emakumeak
bortxatu, eta gauean hiriari su eman zioten. Testigantza apurren arabera, erasoa sistematikoa izan zen, eta suntsiketa erabatekoa.
|
|
|
Handik hiru hilabetera, berriz. Hamza gudaldi hartan bere bigarren urtea hastera zihoanean doi, 1426an 60?, herri tipi bat hartu zuten, turkomanoen leinukoa, baita, neskak eta
|
emakumeak
bortxatu ondoren, guztiak, hogeita hamaika bizilagun orotara, garbitu ere, aziendak eta bertze ondasun anitz ere bereganatzen zituztela?
|
|
|
Horrela amaitzen da «munduko bidaia migratzaile arriskutsuenetako bat», pertsona batzuk bideoetan kontatzea erakundeak grabatuak. Horietan azaltzen dute trafikatzaileek nola trukatzen dituzten, familiei dirua eskatzeko deitzera behartzen dituztela,
|
emakumeak
bortxatzen dituztela, gizonak kolpatzen dituztela edo, are gehiago, begiak ur botila batekin ateratzen dizkietela. ACNURek ere salatu du Yemenera egindako bidaia honetan errefuxiatuek eta etorkinek esplotazioaren, indarkeriaren eta sexu abusuaren aurrean ahulak dira periploaren etapa guztietan.
|
|
|
Handik hiru hilabetera, berriz –Hamza gudaldi hartan bere bigarren urtea hastera zihoanean doi, 1426an60–, herri tipi bat hartu zuten, turkomanoen leinukoa, baita, neskak eta
|
emakumeak
bortxatu ondoren, guztiak –hogeita hamaika bizilagun orotara– garbitu ere, aziendak eta bertze ondasun anitz ere bereganatzen zituztela...
|
|
|
Oso gaixorik zegoen, ez zegoen nahikorik jateko eta. Hain argal zegoenez, hona etortzeko esan nion [Tahsis tik], eta erantzun zidan ez zuela horrelakorik egingo nire gizonek haien
|
emakumeak
bortxatuko zituztelako[.]". 170
|
|
|
Ez zeukan argi ausardiak ala bihotzak igo zuen kamioi hartara. Etxean, gorriek
|
emakumeak
bortxatzen zituztela esaten zioten: mojak ere bai, atera kontuk!
|
|
2014
|
|
|
Bortxaketa sadikoetan, objektu arrotz bat sartzen da baginatik edo uzkitik; bularrei erasotzen zaie; edo pertsona hil egiten da. Kasu gehienetan gizonek
|
emakumeak
bortxatzen dituzte. Kasu zenbaitetan gizonek gizonak bortxatzen dituzte; adibidez, espetxeetan.
|
|
|
Azken bi mundu gerretan, Vietnam go gerran edo Kuwait-ekoan menderatutako lurraldeetako emakume asko bortxatu zituzten. Gaur egun sarritan epaitegira eramaten dira gerra garaian
|
emakumeak
bortxatu dituzten soldaduak.
|
|
|
Espainiar armada, Albako Dukearen agintepean, su eta gar sartu zen 1512an, eta Luis Correak idatzitako konkistaren gaineko historiak Villalva koronelaren adierazpenak jasotzen ditu, armada inbaditzaileak erabili zuen basakeria agerian jarriz: " herriak erre ziren, ehunka nafarrek alde egin zuen,
|
emakumeak
bortxatu zituzten, ondasunak konfiskatu zituzten, erbesteratzeak izan ziren, exekuzioak&".
|
|
2015
|
|
|
31 urte daramatza sorterrira itzuli gabe. Aurreko udan izan nintzen ni Zisjordanian; Hebron zaharra, Ramala eta Belen nola ikusi nituen galdetu dit, eta nik ezin esan, ondo?, Hebroneko desolazioak bereziki, ezin ditut krisketa hautsidun ateak ezabatu erretinatik, soldaduak gauez palestinarren etxeetan sartu eta
|
emakumeak
bortxatzeko beti irekita zeuden ate haiek?, laztu egiten baitit oraino azala. Jerusalem mendebaldea, Marda eta Birzeit?
|
|
|
Saminki azpimarratzen du gerrok soldaduen eta zuloen arteko harremanetan erabakitzen direla: hobiak zabaldu, hildakoak hartzeko;
|
emakumeak
bortxatu, biziak hartzeko.
|
|
2016
|
|
|
–Vietnamen, AEBetako armadak, sozialki onargarritzat? jo zuen
|
emakumeak
bortxatzea; are, arau bat ere bazen, idatzi gabea, baina argia?. Emakume eta neska vietnamdarrak bortxatzeko xaxatzen zituzten AEBetako armadako soldaduak (batzuetan,, beren zakilekin?
|
|
2017
|
|
|
Batetik, botere militarra dago, hori litzateke zantzurik garbiena, baina militarismoa bestelako moduetan ere sufritzen dugu emakumeok, instituzioen egitura hierarkikoen bitartez eta bestelako hierarkia batzuen bidez; esate baterako, beldurra sortzen digute, etxean gera gaitezen, geldi eta isilik, indarkeriari aurka egin gabe. Garaitsu hartan, Kongoko Errepublika Demokratikoa izendatu zuten emakumeak bizitzeko tokirik okerrena, sekulako indarkeria zegoelako eta indar militar eta paramilitarrek
|
emakumeak
bortxatzen zituztelako oso sarri. Beraz, Kibu hirian batu ginen 10.000 emakumetik gora, elkartasunean.
|
|
|
Ni, aberriaren alde, hiri ileak lazteko moduko desmasiak egina nagok, nagusi. Hil, lapurtu, herriak kiskali,
|
emakumeak
bortxatu, familia osoak fundikatu... Eta zergatik?
|
|
|
Bi urte lehenago, Altsasuko bidean, harizti batean zentinela zegoen soldadu kristino bati fusila eta botak kendu eta laban kakotu batekin zintzurra ebaki zion zirrizt batean. Sakanako garilandak erre eta
|
emakumeak
bortxatu ondoren ardoaren loan zeuden pelotoi isabelinoko kideak ere hil zituen bere partida karlistak. Hogei lagun inguru ziren, Berrotza haranekoak gehienak, eta Rekete batailoiari laguntzen zioten, ejerzito isabelinoaren saihetsak zelatatzen, atzeratuak akabatzen, notiziak jasotzen.
|
|
2018
|
|
|
1813 urtean Donostia Frantziako armadaren menpe zegoen, espainolen aliatuak ziren Ingalaterrako eta Portugalgo ejertzitoek hiria setiatu eta bereganatu zuten arte. Hiria menderatu ostean, setiatzaileek su eman zioten Donostiari, soldaduek hirigunea arpilatu zuten eta
|
emakumeak
bortxatu zituzten. Kale bakarra utzi zuten erre gabe, militarrek bertan aterpe har zezaten.
|
|
2019
|
|
|
" Senarrak etxe barruko zigortzaileak izaten dira kasu askotan; baina, aldi berean, kanpoko balizko erasotzaileak uxatzen dituzte. Maila altuko gizonek kasta baxuenetako
|
emakumeak
bortxatzea oso ohikoa da. Familia-buruaren figura hori desagertuta, ordea, maila altukoek ez ezik, maila bereko gizonek ere erasogarritzat jotzen dituzte emakume hauek".
|
|
|
Ez dute haiekiko kriminalizazioa ulertzen. Errefuxiatuak ez zaizkigu iragana, oraina eta etorkizuna duten pertsona gisara aurkezten; terrorista islamiarrak dira, lana kentzera,
|
emakumeak
bortxatzera eta beloa inposatzera datozenak. Segurtasun gisara saldu digute mugen kontrola, baina ideia faxistak ikusten ditut nik.
|
|
|
Indarkeriaren monopolioa duten erakunde ofizialekin trikimailuak egin, harreman ilunak eraiki, eta bukaeran armatutako gizon taldeak agertzen hasten dira. Talde horiek
|
emakumeak
bortxatu eta neska gazteak bahitzen dituzte, prostituzio etxeak" behar" dituzte… Birpatriarkalizazioa gertatzen ari da: ez da bakarrik ondasunak kentzea, ez da bakarrik gaitasun politikoak ezabatzea, emakumeen indarra ere mugatzen dute.
|
|
|
Legitimazio hori publikoagoa denean, are inpunitate handiagoarekin joka dezakete. Hori gertatzen da, adibidez, gerra garaian soldaduek etsaiaren bandoko
|
emakumeak
bortxatu ohi dituztenean; narratiba ofizial eta mediatiko oso bat izaten dute atzean, ulertarazten diena zilegi dela etsaiaren aurkako edozein eraso. Genero indarkeriaz ari garenean, beraz, hainbat modutan agertzen den indarkeria mota bati buruz ari gara:
|
|
|
Horren froga dira, besteak beste, gerretan emakumeen aurka egiten diren sexu krimenak: soldaduek etsaiaren bandoko
|
emakumeak
bortxatzen dituzte, etsaiaren menderakuntza irudikatzen duen keinu gehigarri baten moduan. Eraso horietan, gutxi axola du emakumearekiko sentitzen duten erakarpenak, edozein adin, itxura eta ezaugarritakoak izan daitezke biktimak?; emakume horien gorputzek errepresentatzen dutenak axola du:
|
|
|
«Guztiok #lamanada auziko sententzia lotsagarriaren kontra! Ez da abusua bortxaketa da» (1 Astea; X2= 94,45); «Bost gizonek emakume bat bortxatu zuten eta hiru epailek herrialde osoko
|
emakumeak
bortxatu gaituzte! #lamanada amesgaiztoa da!» (1 Astea; X2= 90,42); «#lamanada.
|
|
2020
|
|
|
Soldadu sartu berriak etxeetan sartzen ziren den dena lapurtzen, baita biztanleek jantzirik zeukaten arropa ere. Kaleetatik barrena, noraezean, Donostiako biztanleek, biluzik edota erdi biluzik, babesa biltzen zuten bitartean, soldaduek umeak eta zaharrak hiltzen,
|
emakumeak
bortxatzen inolako adinik errespetatu gabe, jarraitzen zuten.
|
|
|
Jendea hil,
|
emakumeak
bortxatu,
|
|
|
Eta handienak esatera noa: arbasoen ohiturak aldatzen ditu,
|
emakumeak
bortxatzen eta jendea epai gabe hiltzen. Herriaren agintaritzak, ordea, lehenik eta behin, denetan izenik ederrena du, isonomia, eta, bigarren, monarkhak ohi dituen horietatik deus ez du egiten:
|
|
|
Eta gauza ikaragarriak egin ditu, hala nola herri osoak erretzea,
|
emakumeak
bortxatzea, jendea torturatzea, hiltzea Baina, egia esan, hori normala da gizakien artean, zoritxarrez.
|
|
2021
|
|
|
Erregeren aginduei muzin eginez harrokeriaz eta diru gosez etxalde aberats bat suntsitu, biztanleak lotsagabeki erail eta
|
emakumeak
bortxatu dituzue. Eraso doilor eta lotsagarriaren berri bidali digu Kalatayud eko jaunak.
|
|
|
Alkaidearen anaiaren almunia edo nekazal etxaldea eta inguruak sarraskitu zituzten gudari gutxi batzuek, ezustean harrapatu ondoren. Gainera, gizonak larriki eta lotsagabeki torturatu,
|
emakumeak
bortxatu eta utzi zuten guztia suntsitu zutela leporatu zien gobernadorearen bozeramaleak.
|
|
|
Badakizue zer gertatzen den kontzentrazio esparruetara derrigorrez eramaten diren emakumeekin? Jakingo zenuten zer bortxa jasan duten Belgikako emakumeek, baina ez dakizuena da gauza bera gertatzen dela fronte guztietan, bost eta laurogeita bost urte bitarteko
|
emakumeak
bortxatuak dira etengabe. Emakumeok, zeren zain gaude gerra hau geldiarazteko? ”.
|
|
2022
|
|
|
Dirurik ez dutenean, berdin zaie dirua nola lortu. Herritarrei lapurtzen diete,
|
emakumeak
bortxatu eta hil ere egiten dituzte erresistitzen direnean.
|
|
|
Konkistatzaile bezala jokatzen dute herrian. Nahi dutena harrapatu eta
|
emakumeak
bortxatzen dituzte. Norbait erresistitzen denean edozer egiteko gauza dira.
|
|
|
Hots, hemen ez dagoela on gaizto saldorik. Adibide bat gogoratzearren, Srebrenican edo Haitin kasko urdinak salatu zituzten
|
emakumeak
bortxatu edota prostituziora behartu zituztelako. Hor daude emakume yazidien adierazpenak, nigeriarrak, Bigarren Mundu Gerran sexu esklabo behartutako emakume japoniarrak, etiopiarrak, afganistandarrak...
|
|
|
Txunditu egin nau, aitortu behar dut, batzuek agertutako harridurak. Errusiar soldaduek ukrainar
|
emakumeak
bortxatu dituztela zabaldu da, eta NBEk salaketa horiek ikertu ditzatela eskatu du. Nik ez daukat zalantzarik hori gertatu (eta gertatuko) denik.
|
|
|
pentsatzea paperik ez duen hori gutxiago dela, emakume latinoak odolberokoak eta emagalduak direla… Horrela, biolentzia isil horiek abusu bihurtzen dira azkenean. Esaterako, zaintzan barruko langile modura lan egiten duten
|
emakumeak
bortxatu egin izan dituzte eta abusuak jasan dituzte kontratatu dituztenen partetik. Edo nekazaritza eremuan izaten diren abusuak, non egun osoan lan egin ostean ez dieten ordaintzen.
|
|
2023
|
|
|
Iraultzaile Beltza. Hau da, gerra deklaratu diot gure
|
emakumeak
bortxatu, gure gizonak zikiratu eta gure haurrak gosez utzi dituen indar orori. Gerra deklaratu diet gure pobreziaren abaroan aberasten direnei, irribarrea aurpegian gezurra esaten diguten politikariei eta haiek zein haien jabetzak zaintzen dituzten robot burugabe eta bihozgabe guztiei».
|
|
|
Maroko piztia bat bezala sartu zen lurraldean, dena zanpatuz, hiriak setiatuz, frig ak suntsituz, haimak eta etxeak arpilatuz, gizonak torturatuz,
|
emakumeak
bortxatuz, animaliak metrailatuz, ur putzuak pozoituz... Exodoa masiboa izan zen.
|
|
|
Fedegabeek gure
|
emakumeak
bortxatzen dituzte Sirian eta Iraken.
|