|
2009
|
|
|
Eguzkiaren izpiek zenitean marrazten dituzte
|
egunaren
orduak erlojuen desespero geldoan antenek bazkaltzen dituzte eguerdiak eta akaso hodeiek hiltzen dute argiaren erresuma galdua lur bustiaren usaina oparitzen duten intentsitate berberarekin eta borroka balego badakigu tximista batek bihur ditzakeela galtzaile antenak eta txoriak
|
|
2010
|
|
|
Tetis nire amari zor diot, beraz, gizon arrunt bihurtzeko aukera hau. Eta Tor tor dortoka jakintsu honi, berarekin ematen baititut
|
egunaren
orduak, egonarriari eta otzantasunari buruzko lezioak. Ez al da hala, adiskide?
|
|
|
Halaxe zitzaidan eta zait misteriotsu, eguna zabaltze aurretik ohetik beretik auskultatu beharra, ea urubiak zer dioen, ea haizeak zein soinu duen, leunetik bederen zein tamainatako astindutxoa darabilen, edo argia xintabidean orduko, leihotik formak eta itzalak zertan diren, margoen ahul xotila nola doan tindatzen...
|
eguna
orduz ordu hartu nahi, gustura, patxada bakeosoan, auskultazio luze nasairako...
|
|
2012
|
|
|
Baina marxismoa zer den jakiteak edo ideologia bat edukitzeak inor hiltzeko eskumena ematen al du? Telesek eta bere lagunek duela ia berrogeita hamar urte abian jarritako erlojua da oraindik gaur
|
egun
orduak ematen ari dena gure inguru txikian. Inasi, duen adinarekin, astia eman dio itsu ezkertiar bat urteen buruan itsu eskuindar bilakatuta ikusteko (itsu esandako lekuan beste batzuek fanatiko, fundamentalista, dogmatiko edo dena delako hitza erabiliko lukete; horiek guztiek oinarri oinarrian ezaugarri berbera dute Inasen ustez, eta berak itsu hitzarekin laburbiltzen du).
|
|
|
Elkarri besarkatuta geratu ziren une luze batez, zutik, etxolaren erdian.
|
Egunaren
ordu hartarako barrura sarturiko beroarekin, nabarmenagoa bihurtu zen galtzuaren usaina (Galok behin baino gehiagotan izan zuen etxolako leihoa irekitzeko tentaldia, gauez zein egunez. Ez zuen luzaz pentsatu beharrik izan, ordea, arriskutsua gerta zitekeela konturatzeko, zarataren bat egingo balu errazago entzun zezakeelako ingurutik zebilkeen norbaitek); bat egin zuten bien arnasaldi baretuek eta biriketaraino barneratu zitzaien lurrin lehor hura.
|
|
|
Ez omen luke bizitzen asmatuko libururik gabeko mundu batean.
|
Egunaren
ordu asko eta onenak eskaintzen dizkiola irakurketari: liburu bat hartu, eta presarik gabe ibiltzen omen da lerrotik lerrora, askotan lapitza eskuetan duela.
|
|
2020
|
|
|
Bere poema liburuak: Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean, 1968, eta Arrastoa eta itzala izeneko liburuxka argitara gabe. Horrez gainera kanta diska baten egilea.
|
|
|
Egunetik
|
egunera
orduen gurpilean sariketa baten ondoren atera zen. Udazkenean liburuxka ere bai.
|
|
|
Liburuaren taxu orokorrean nabaria da oraindik esperimentalismoaren eragina: liburua ia karratua da eta Sara Sotoren ilustrazioak dauzka; hala ere, poemen disposizioa ez da Egunetik
|
egunera
orduen gurpilean liburuan zen bezain hau  tsia, eta ez du hainbeste jokatzen kokapen espazialarekin.
|
|
|
Diskoa estuki lotua dago 70eko hamarkadaren hasierako Leteren poesiari: Alzateko Jaun abestia Egunetik
|
egunera
orduen gurpilean liburuan ateratako poemaren moldaketa da; Nafarroa, arragoa poema gisa atera zen Bigarren poema liburuan, eta Sinesten dut, aurretik aipatu bezala, Udazkenean bildumatxoan argitaratua zen, baita Bigarren poema liburuan ere.
|
|
|
(1968) Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean. Bilbo:
|
|
|
1966an saria jaso zuen. Urtebete geroago beste lan bat aurkeztu zuen sariketa berera, Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean, eta baita berriz irabazi ere. Bien baturatik sortu zen Xabier Leteren lehen poema liburua, Cinsak argitaratua, 1968an.
|
|
|
Pixkanaka aletuko dugun arren, eman dezagun labur eta segidan emaitza musikal eta poetiko horren berri: Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean (1968) poemategia; bi disko txiki (1968an eta 1969an); Udazkenean poema bilduma txikia (hiru poemarekin, 1971n); lehen disko handia (Xabier Lete, 1974); Bigarren poema liburua (1974); Bertso zaharrak, Julen Lekuona eta Antton Valverderekin (1974); Txirritaren bertsoak, Antton Valverderekin (1976); 60ko hamarkada amaierako kantuekin osaturiko errekopilazio LP bat, Lourdes Iriondo... Horri guztiari Ez dok Amairu taldearen baitan bizitako jarduna gehitu behar zaio âehunka jaialdi, Baga Biga Higa sentikaria, eta abarâ, baita Iparraldean eginiko Zazpiribai kantu ikuskizuna ere.
|
|
|
EGUNETIK
|
EGUNERA
ORDUEN GURPILEAN (1968)
|
|
|
Xabier Leteren lehen poema liburu argitaratua 1968koa da. Gorago esan bezala, Agorak antolaturiko saria irabazi zuten bi bilduma uztartuz osatu zuen Egunetik
|
egunera
orduen gurpilean (Cinsa, 1968). Saria irabazi zuen lehen poemategiak Pekatu zaharrak eta sinismen berria zuen izena, eta hango poema bateko ideia da tituluak jasotzen duena; hain zuzen ere, Alzateko Jauna poeman agertzen da urrezko dukaten truke bazter batera apartatutako lehengo sinesmen zaharraren ideia.
|
|
|
Bigarren poemategi sarituak liburuari emango zioten izena zeukan: Egunetik
|
egunera
orduen gurpilean, alegia.
|
|
|
(1968) Egunetik
|
egunera
orduen gurpillean. Bilbo:
|
|
|
Egunetik
|
egunera
orduen gurpilean liburuaren hitzaurrea Juan San Martinek egin zuen. 60ko hamarkadaren amaieran, poesia garaikidearen bultzatzaile nabarmena izan zen San Martin:
|
|
|
Alzateko Jaun abesti gisa ezagutzen du jende gehienak, 1974ko diskoan atera zen bezala. Poema gisa, ordea, Egunetik
|
egunera
orduen gurpilean liburuan irakur zitekeen lehendik. Kantu sentimentalak atalean dago, ironiaren gauzak?, eta eskaintza bat dauka hasieran:
|
|
|
Poema honek lotura egiten du Egunetik
|
egunera
orduen gurpilean liburuko beste poema batekin. Hango bigarren zatiko xv. poemak ere Bidasoa aldera garamatza.
|
|
|
Lehenengoan, hiru abestik zeuzkaten Leteren beraren hitzak eta musika: Euskalerri nerea, Poeta hoiek eta Lore gorrien balada, azken bi horiek Egunetik
|
egunera
orduen gurpilean liburuko poemetan oinarrituak ziren?. Laugarren abestia, Bihotza, Federiko Krutwigen poema baten moldaketa zen, Leteren musikarekin.
|
|
|
Halaxe Leteren hasierako obran. Halaxe, bereziki, Egunetik
|
egunera
orduen gurpilean liburuan.
|
|
|
Gizarte gaiez idazten nuen, nire inguruko gizarteaz. Egunetik
|
egunera
orduen gurpilean nire lehenbiziko liburuan, lehen atala egunerokotasunari eginiko kritika zen, familietako bizimoduaren tristurak, Elizara bere burua asko emandako pertsona batzuen jokaerak...
|
|
2021
|
|
|
Bertaratu nintzen, bada, esandako
|
egun
orduetan, eta apartamentuko botoia sakatu nuen interfonoan. Ahots goxoz erantzun zidan Pinpilinpauxak; eztiegi, aukeran.
|
|
2022
|
|
|
" Jainkoagana/ jaso dezagun pentsamendua/ eta jeiki/ eta berdiñ/ beti jeiki/ beti berdiñ, honek ez du arrazoirik/[...] egunen batez/ nire burua hilko det". (Egunetik
|
egunera
orduen kurpilean).
|
|
|
– " Loa loa, santa loa/ umeari emaiozu loa;/ gauean gau guztikoa,/
|
egunez
ordu bikoa." Ume hori geu gara. Ez dago biharko egunaren santurik.
|