|
2008
|
|
|
1983 urtean identifikatu zen GIB birusa, eta 1985 urtetik aurrera zabalkunde nabarmena izan zuen mundu osoan. Egun, Mexikoko batzarrean aditzera eman dituzten datuen arabera, 33 milioi lagun daude
|
egun
munduan GIB birusak kutsatuta, eta iaz 2,7 milioi pertsona hil ziren hiesaren ondorioz.
|
|
|
Hori beste gauza bat da. Baina hutsuneak betetzea, gaur
|
egun
munduko literatura eskura daukagunean... Beharbada, Txomin Agirrek hutsuneak betetzen zituen, hori irakurtzen zutenek ez zutelako beste literatura irakurtzeko aukerarik, baina gaur egun... Guk, gure hizkuntzan, aletxo bat jartzen dugu, baina hutsuneak bete...
|
|
|
Halaber, lasterketak ospe handia bereganatu zuen, eta herrialde askotan antzeko probak antolatzen hasi ziren. Gaur
|
egun
mundu osoan zabalduta dagoen proba da, baina Hawaiikoak zapore berezia du.
|
|
|
Ghanan identitatean, inklusioan eta berrikuntzan oinarritutako formula komunikatiboak hobetsi ziren. Ez dira errezeta magikoak, baina bai baliagarriak
|
egun
mundu osoan dauden eten eta desberdintasun komunikatiboak desagertzen laguntzeko. Izan ere, gaur egun oraindik ere Internet ez da guztiz sare globala.
|
|
|
Baina nire musikak berezko historia, geografia eta kondaira du. Ez da beste musikak bezalakoa, nahiz eta
|
egun
munduan dauden musika askoren iturburua izan. Nire musikak 700 urteko baino gehiagoko historia du.
|
|
|
Haatik, bere izendapena jakin aurretik egindako hitzaldian, Merkelen politika gogor salatu zuen kantzilerordeak. Steinmeierren iritzian, CDU CSUk bultzatutako politika ekonomikoak bidea eman diete finantza merkatuetako jarduleei, gaur
|
egun
munduko burtsek eta bankuek pairatzen duten krisialdia eragiteko.
|
|
|
Nahiz eta burtsan balioaren ia %70 galdu duen aurten, Citigroup da gaur
|
egun
munduko bankurik handienetako bat. 352.000 langile zituen irailean eta kaleratzeen ondotik ere 300.000 izango ditu.
|
|
|
Zenbaitetan hildakoak ere izan dira. Hori guztia egiten dute aldatu egin nahi dugulako gaur
|
egun
munduan ezarrita dagoen eredu kapitalista. Interes asko daude tartean.
|
|
|
Berrogeita hamar urte bete ditu William Higinbothamen Tennis for two bideo jokoak; gaur
|
egun
munduko dirutza handienetakoa mugitzen du bideo jokoen merkatuak.
|
|
|
Asmakizuna oso garrantzitsua ez zelakoan ez zuen patentatu. Hala eginez gero, gaur
|
egun
munduko gizonik aberatsenetako bat litzateke.
|
|
|
Mundu tribala izan garen arren, zibilizazioa hedatu ahala herriak desagertuz joan dira.
|
Egun
munduko biztanleen %10 baino ez da indigena. Hauetako gehienak desagertu egingo dira.
|
|
2009
|
|
|
Ibarretxe lehendakariak, berriz, minbiziaren kontrako borroka
|
egun
munduak duen erronka nagusietakoa dela adierazi zuen. Bide horretan oso garrantzitsuak dira prebentzioa eta diagnostiko goiztiarra.
|
|
|
Egia da gaur
|
egun
mundu bazter honetan bizi garen askorentzat estatua Francoren kume zuzena zela, haren hatzaparrek gobernatutako izakia, propio guri kalte egiteko asmatutako tresna. Beraz, gogoz ala ekintzez kostarik kosta kaltetu behar zen zerbait, birrindu behar zen zerbait.
|
|
|
berrikuntza zientifiko oro teknikan, aparailuaren gainean oinarritzen da. Ezer gutxi esaten da ordea Galileoren garrantziaz, gaur
|
egun
mundua ikusteko dugun eran berebiziko garrantzia duen aspektu batez. Paradigma aristotelikoarekin amaitu eta berri bat eraiki zuen, esaldi bakarrean laburbildu ohi dena:
|
|
|
Gaur
|
egun
mundu zabalean dagoen krisiak nola erasango dio Hegoafrikari?
|
|
|
Animaziozko filma. 87 min. Bildotsok apustu egin du lagunekin 80
|
egunetan
munduari bira doan emateko gai dela. Euskarazko filma da.
|
|
|
Animaziozko filma. 87 min. Bildotsok apustu egin du lagunekin 80
|
egunean
munduari bira doan emateko gai dela. Euskarazko filma da.
|
|
|
Krisi ekonomikoak barealdia eskaini die petrolio arloko egiturazko arazoei.
|
Egun
munduan iaz baino hiru milioi upel gutxiago kontsumitzen badira ere, ekoizleek %21 murriztu dituzte aurrez iragarritako inbertsioak.
|
|
|
Kontsumoak behera egin badu ere, erritmo horri eusteko inbertsioak handitzea behar baitu munduak. Are gehiago kontuan hartuz gero,
|
egun
munduan hamar petrolio hobitik bat gain behera dagoela. Horren inguruko datu zehatzik ez badago ere, IEAk kalkulatu du gain behera dauden petrolio eremuok egunean 11 milioi upeleko ahalmena dutela.
|
|
|
Hogei urte barru, milioi erdi izango direla hildakoak aurreratu dute. Eta kaltetuak, berriz, 600 miloi;
|
egun
munduak dituen biztanleen %10, hain zuzen. –Klima aldaketa egungo giza erronka handiena ari zaigu bilakatzen?, adierazi du Annanek.
|
|
|
Munduko Ekonomia Foroa. Hegoafrikan kontinenteko 800 ordezkari bildu dira
|
egunotan
mundu mailako krisiak Afrikari nola eragingo dion aztertzeko. Krisiak gosea eta pobrezia areagotuko duela ohartarazi dute.
|
|
|
Horren inguruan neurriak hartzeko deia egin zien herrialdeei Clintonek. AEBek zerrendan bi urtez jarraian ageri diren herrialdeei zigorrak ezarriko dizkietela ohartarazi zuen;
|
egun
munduko hamazazpi herrialde dauzka zigortuta horregatik Washingtonek; Kuba, Iran, Siria eta Ipar Korea tartean.
|
|
|
Etorkinak munduan. 200 milioi etorkin inguru daude
|
egun
mundu osoan, eta horietatik %49, 6 emakumeak dira. Horretaz gain, 2007an 26 milioi desplazatu zeuden 52 herrialdetan; urte bat lehenago, aldiz, 24,5 milioi ziren beren etxeetatik ihes egin zutenak.
|
|
|
Arrazoizkoa da eskatzea euskal foru arauak auzitegi konstituzionalean lekua izatea. Horrela gure arauen kontra helegitea jarri dezaketenen kopurua mugatuko genuke,
|
egun
mundu guztiak egin dezakeelako, erkidego autonomoek eta edozein herritarrek ere.
|
|
|
Eta ahaztu egin dute, kapitalismo basatiaren kudeatzaile direnek, harresi mingarriago eta basatiagoak sortu dituztela eta sortzen ari direla mundu osoan barrena. Ez gara ari soilik gaur
|
egun
munduan existitzen diren harresi politikoez: Zisjordanian palestinarren kontrakoa; AEB eta Mexikoren mugan immigranteen kontrakoa; Mendebaldeko Saharan Fronte Polisarioaren kontrakoa; bi Koreen artekoa; Ziprekoa; gertuago, Espainiako Estatuan, Ceuta eta Melilla banatzen dituen hesia Marokotik datozenen kontrakoa; Euskal Herrian ere, politikari demokratek kudeaturik, bada inposaturiko beste harresi bat gure Herria banatzen duena...
|
|
|
Azukre kanabera bidez Etanol alkohola lortzen du eta honen ekoizpenaz, bioerregaia. Horrek ekarri du gaur
|
egun
munduko lehen etanol esportatzaile izatea Brasil. Haatik, Lularen gobernuaren ekintzek aldebiko txanpona ezkutatzen dute, azukre kanaberaren laborantza oso kaltegarria baita Amazoniako oihanarentzat.
|
|
2010
|
|
|
Gerry Reynolds txapelketako arduradunak azaldu duenez, Eskoziako kulturaren transmisioaren gakoetako bat izan dira herri jokoak. 1882 urtean egin ziren lehen aldiz, eta
|
egun
mundu osoko hainbat herritan osatu dituzte taldeak.
|
|
|
iparraldean, komunista, eta hegoaldean, kapitalista. 38 paraleloan ezarri zuten muga, eta gaur
|
egun
munduko mugarik militarizatuena da. Milioitik goiti soldaduk zaintzen dituzte mugaren bi aldeak.
|
|
|
Gaur
|
egun
munduan kontsumitzen diren labore ia guztiekin egiten dira genetikoki aldatzeko saioak. Dena den, lau dira nagusiak:
|
|
2011
|
|
|
Lehendabizi, publikoki eskerrak eman nahi dizkizugu, Arabako Aldundiko Kultura, Euskara eta Kirol diputatu berri gisa gu hartzeagatik, eta, Iruña Veleiako ostraken gai korapilatsu honetan gure iritzi xumea emateko aukera eskaintzeagatik.Ez dakigu, gaur
|
egun
munduan, era zientifiko batez argitzeko gai hau baino gauza errazagorik egongo ote den. Baina, aurreko diputatua izan zen Lorena Lopez de Lacallek konpontzeari uko behin egin zion, behin eta berriz.
|
|
|
Appleren arima izan da. Garaje batean sortu zuen eta gaur
|
egun
munduko teknologia enpresa garrantzitsuena da. Jobs Apple izan da, eta Apple Jobs.Gailuek, igailuek, egin dituzte Apple eta Steve Jobs ezagun.
|
|
|
Gaztetatik zinemaren inguruan murgilduta, euskal zinemagintza baten industriarik ezarekiko kezka erakutsi zuen, eta haren aldarrikatzaile nagusietakoa izan zen. Bertakoa izanik, bertakoaz hitz egin eta bertakoon moduak adierazteko beharraz mintzo zen, euskal zinemagintza nazional batez,
|
egun
mundu horretan gabiltzanontzat eta, jakina, gure kultura landu eta zaintzea bilatzen dugunontzat erreferentzia bilakatuz.Telebistak berreskuratu berri duen Ke arteko egunak estreinatu zeneko garaia gogoan dut. 80ko hamarkadako Euskal Herriak bizi zuen egoera gatazkatsuaren erdian, urte batzuetan kanpoan izan den euskaldun itzuli berri baten kokatze prozesua erakusten zuen, ausardiaz.
|
|
|
Horixe da globalizazioak izan duen paradigma aldaketarik nabarmenena. Hau da, politikoki, kulturalki eta ekonomikoki ongi egituratua dagoen txikiak protagonismo eta zeresan handiagoa du egunetik
|
egunera
munduan. Edo, beste modu batean esanda, George McRobiek 1976an esaten zuen «txikia ederra da» edo «txikia posible da» hartatik gaurko «nanoaren eztanda»ra pasatu gara.
|
|
2012
|
|
|
Jarraitzen duzu antzezlanak idazten? Oso garai politak bizi izan ditut antzerkian, baina nahiko urrun bizi dut
|
egun
mundu hori. Antzerkia talde lana da.
|
|
2013
|
|
|
Pierre Claude Nolin quebectarrak esana da, NATO Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundearen 2004ko Asanblea Parlamentarioan, arma nuklearren ugaltzeari buruzko jardunaldi batzuetan. Indar suntsitzaile horren kontrolak
|
egun
mundu mailan daukan garrantziaren neurria, bi datutan: NPT Arma Nuklearrak Ez Ugaltzeko Ituna 190 herrialdek izenpetu dute (munduan estatu gehien bildu duen nazioarteko ituna da); eta itun horrek arma nuklearrak edukitzeko eskubidea onartzen dien munduko bost estatuek beto eskubidea daukate NBE Nazio Batuen Erakundeko Segurtasun Kontseiluan.
|
|
2014
|
|
|
«Liburuan jasotako pieza asko ezagunak egiten zaizkigu, baina inon ez daude hain modu oso eta koherentean bilduta. Nik behintzat halako barne poz bat daukat, euskarak baduelako behingoz bere ahozko literaturaren benetako antologia, eta antologia egina dagoelako gaur
|
egun
munduan punta puntako diren ikertzaileek darabiltzaten irizpideen arabera». Lan hori egiteko, Xabier Paya baino egokiagorik ez du ezagutzen Garziak, ardura hori bere gain hartzen zuenak «ahozko tradizioaren ezagutzaile handia behar zuelako, eta baita ahozkotasuna ikertzeko metodologia berri eta modernoaren jabe ere».
|
|
2015
|
|
|
Mihise gaineko olioa edo paper gaineko gouachearen teknika erabiliaz formatu anitzeko pinturak aurkezten dizkigu. Erakusketa honen izenburuak dioen bezalaxe (Ezagutzen duzun munduaren amaiera da hau), artista bizkaitarrak aurkeztu dituen pinturak drama sozial, politiko eta ekonomikoaren gaiaren inguruan kokatzen dira, gaur
|
egun
munduan eta, bereziki, Europan dugun egoera sozialaren fikzio dramatiko bat aurkeztuz. Horrela, erakusketa osatzen duten 19 lanen bitartez, pintura hiperrealistaren baliatuz erreproduzitzen dira egunkari nahiz telebistetako albiste programen informazio formatuak, informazio hori manipulatu eta errealitate faltsu bat aurkezten.
|
|
2017
|
|
|
Kasurik gehienetan, herritarren egunerokoa horrenbeste aztoratzen dute, turistak erdeinatzen dituzte, auzoen berezko nortasuna suntsitzera irits daitezkeelako, paisaiak eta kulturak erabat desitxuratzeraino.Baina, nor ez da turista bat? Negozio izugarria da, munduko BPGaren %10 1.000 milioi turista dauzka gaur
|
egun
munduak, eta 2030ean 1.800 milioi turista izango dira. Zirkulazio askeak eskubide izateari uzten ez badio behintzat, formularen bat asmatu beharra dago horiek guztiak jasango dituzten guneentzat.
|
|
2020
|
|
|
Badalek azaldu duenez, egun, hiru konglomeratu handik (Syngenta ChemCina, DuPont Dow eta Monsanto Bayer) kontrolatzen dute munduko hazien merkatuaren %44, 5 eta agrokimikoen merkatuaren %60 Egoera horren jakitun, Juan Elosegi Semillas Elosegi hazi dendako jabeak dio gaur
|
egun
munduko edozein lekutatik iristen direla haziak. «Enpresa handiek Afrikako lurraldeetan milaka hektarea erosten dituzte, han eskulanaren prezioa merkea izaten baita».
|
|
2021
|
|
|
Biak donostiarrak gara; Espainiako Kopan hasi ginen; nahiko ibilbide antzekoa egindakoak gara... Lucas gutxinaka aurrerapausoak emanez joan da aldiro, eta gaur
|
egun
munduko onena da snowboardean. Egiari zor, izugarrizko ilusioa egiten dit harekin alderatzen nautenean.
|
|
|
Gaur
|
egun
mundu guztiak daki lurra eguzkiaren inguruan dabilela, aldi berean lurra bera ere, errotazioan, ardatz baten inguruan eten gabeko bueltan jardunaz. Eguzkiaren eta lurraren funtzionamendua erakusteko gaztetxotan eman ziguten zibotaren irudia datorkit burura.
|
|
|
Are gehiago, Iñaki Garcia Uribe Euskal Mendizaletasunaren ikerlari eta Aranzadi zientzia elkarteko etnografoaren esanetan, Euskal Herriak Europako mendi kulturarik garrantzitsuena du; batetik, ama lurrarekiko maitasunagatik, eta, bestetik, duen orografia malkartsu eta apurtzaileagatik. Halaber, Garciaren arabera, mendizaletasunaren esparruan
|
egun
munduan dauden hamalau diziplinetan lehenengo postuetan daude euskal herritarrak. «Halakorik ez da inon gertatzen, eta handi egiten gaitu.
|
|
|
Hurrengo
|
egunetan
munduak harriturik ikusi zituen segurtasun kameretako irudiak: hiru erreaktoreetako eraikinak lehertu egin ziren, lehena martxoaren 12an, besteak 14an eta 15ean, hurrenez hurren.
|
|
2022
|
|
|
Ez baitira gutxi migrazio prozesu bati ekiten dioten emakumeak. Kaltzadak azaldu zuenez, 280 milioi lagun dira migratzaileak gaur
|
egun
munduan, eta horietatik ia erdia dira emakumezkoak: zehazki, %48 Europara iristen direnen artean are gehiago dira, Diegoren erranetan:
|
|
|
Evenepoel eta Alaphilippe ibili dira solasean, bi taldekideen artean zer antolatuko amaieran. Flandiar gazteak ederki egin dizkio gidari lanak Frantziakoari,
|
egun
Munduko txapeldun denari. Txistuan eraman ditu guztiak azken kilometro eta erdian, jo ikusgarrian.
|
|
|
Gerra arbuiatzeko ere erabili dute mobilizazioa: «Orain badirudi gaiak gaurkotasuna hartu duela Ukrainako gerra gertu dugulako, baina ezin dugu ahaztu gaur
|
egun
munduko 55 herrialdetan daudela gatazka militarrak».
|
|
|
Hori errepikatu egingo zen hurrengo ekitaldietan ere: ia guztietan hizpide nagusi izan ziren Ukrainako gerra eta gaur
|
egun
munduan pizturik dauden gainerako gatazka armatuak.
|
|
|
Hori dela eta, azken hilabeteetan bi neurri garrantzitsu hartu ditu Washingtonek. Abuztuan iragarri zuen Bidenek 52.700 milioi dolar erabiliko zituela AEBetan mikrotxipen produkzioa bultzatzeko; izan ere,
|
egun
munduan erdieroale gehien fabrikatzen dituzten herrialdeak Taiwan eta Hego Korea dira.
|
|
2023
|
|
|
Exxon Mobilek 1970eko hamarkadan kontratatu zituen zientzialariek egin zituzten etorkizuneko klima aldaketaren proiekzioak, kontuan hartuta CO2 isurketen hazkunde eta gorabehera posibleak. Haiek AEBetako konpainiaren esku utzitako datuak oso argiak ziren, eta
|
egun
munduak duen klima aldaketaren iragarle ziren, zehaztasun handiarekin. Hala iragarri du Harvard unibertsitateko (AEB) hainbat ikertzailek konpainiaren dokumentazioa aztertuta argitaratu duten ikerketa batek.
|
|
|
Eta hori ez da erraza, ez baitago gure esku. Esaterako, litio metalikoaren anodoa, guretzat osagai garrantzitsua dena, gaur
|
egun
mundu osoan ez du inork ekoizten kopuru handian. Lau edo bost hornitzaile egongo dira, Txinan eta AEBetan.
|
|
|
«Errealitate konplexu bati» erantzuteko konpromisoarekin hartu du gaur goizean Deustuko Unibertsitateko errektore kargua Juan Jose Etxeberriak,
|
egun
munduan dauden arazoak hizpide hartuta. 09:30ean hasi da ekitaldia, eta bertan parte hartu du, era berean, orain arteko errektoreak, Jose Maria Guibertek.
|
|
|
Aurtengo ekaina inoizko beroena izan ondotik —16, 51 gradu, batez beste—, uztaileko lehen
|
egunetan
munduko batez besteko erregistroak daudenetik jasotako tenperaturarik altuenak erregistratu zituzten; hilaren 4an, inoizko tenperaturarik beroena erregistratu zuen NCEP Ameriketako Estatu Batuetako Ingurumen Iragarpenen Agentzia Nazionalak: 17,18 gradu, batez beste.
|
|
|
Aurtengo ekaina inoizko beroena izan ondotik —16, 51 gradu, batez beste—, uztaileko lehen
|
egunetan
munduko batezbestekoen erregistroak daudenetik jasotako tenperaturarik beroenak erregistratu zituzten; hilaren 4an, inoizko tenperaturarik beroena erregistratu zuen NCEP Ameriketako Estatu Batuetako Ingurumen Iragarpenen Agentzia Nazionalak: 17,18 gradu, batez beste.
|
|
|
Kamioi elektrikoaren osagai garestiena bateria da, baina
|
egun
munduko automozio industria osoa bateriak nola merkatu ikertzen ari da. Ziur egon gaitezke merkatuko direla.
|
|
|
Gaitzetsi zuen gizartea naturarekiko «konexioa» pixkanaka galtzen ari dela, hari bizkarra emanda. Horri egotzi zion, hain zuzen,
|
egun
munduak bizi duen «krisi ekosoziala»: natur balioen galerari.
|
|
|
Modu horretan, AEBek iragarri dute 2035erako guztiz utziko liokeela ikatza energia iturri gisa erabiltzeari. Gaur
|
egun
munduko ikatz erabiltzailerik handienetan hirugarrenak dira AEBak, Txinaren eta Indiaren ondoren. 200 gigawatt eko potentzia dauka instalatuta ikatz zentraletan, baina azken hamarkadan ez du zentral berririk eraiki.
|