|
2002
|
|
|
Oraingoz, Ramos doktorearen arabera, “gaur egun, usaimen erraboiletik lortutako zelula glikoak ezartzen ari dira”. Ikerketa ildo horri jarraiki, hainbat talde
|
daude
mundu osoan, baina oraindik esperimentazio fasean daude animalietan. Duela bi urte inguru, Valentziako Biomedikuntza Institutuko Almudena Ramón Cueto ikertzaileak aurkeztutako emaitzak itxaropentsuak izan ziren.
|
|
2004
|
|
|
hotza. Mila sagar barietate baino gehiago
|
daude
mundu osoan. baina merkatuak eskaintzen digun gama mugatua da, besterik ezin baitugu egin dozena erdi barietate baino gehiagoren artean aukeratu.
|
|
2006
|
|
|
Nazioarteko topaketa honen helburua da munduko egoera aztertzea eta planetaren desertizazio prozesuak arintzeko irtenbideak bilatzea. Batez ere nekazaritzatik eta abeltzaintzatik bizi diren 1.200 milioi pertsona inguru lurzoruaren degradazioaren eraginpean
|
daude
mundu osoan, NBEren datuen arabera. Horietatik, 200 milioi inguruk jasaten dituzte ondorioak, eta, iturri beraren arabera, beren lurrak utzi eta emigratzera behartuta daude.
|
|
2007
|
|
|
Bi zientzialarien arabera, «kapsaizinak saihestu egiten du ondorio fisiopatologiko hilgarriak dituen pasabide biologiko hori». Koipe gutxiago OMEren arabera, 300 milioi pertsona lodi baino gehiago
|
daude
mundu osoan. Estatu Batuetan, biztanleriaren laurdena bat dator obesitatearen eredu unibertsalarekin, eta Europa joera horretara hurbiltzen da.
|
|
|
Azterketa baten arabera, 3.300 milioi telefono mugikor
|
daude
mundu osoan.
|
|
2008
|
|
|
Can Ruti ospitaleko Tuberkulosi Esperimentaleko Unitatean aritzen da Cardona eta berak asmatutako botika da munduan gaur egun tuberkulosiaren kontra txerto moduan erabiltzeko dagoen tresna bakarra. Aurreneko pausoak behar bezala gainditu ondoren, iazko maiatzean gizakiekin hasi zituen probak, 24 boluntarioz osatutako taldearekin egindako ikerketan.XXI. mendean gauden honetan, 2.000 milioi pertsona baino gehiago
|
daude
mundu osoan tuberkulosiak jota. Baina bestetik, medikuntzak azken 50 urteotan egindako aurrerakuntzei esker, Koch en baziloak kutsatutako pertsonen %10ak besterik ez du tuberkulosia garatzen.
|
|
|
Azkenaldian egin dituzten masa konparazioek, ordea, ez dute gauza bera esaten. Izan ere, kilogramo ofizialaren hainbat kopia
|
daude
mundu osoan banatuta, eta, tarteka, konparatu egiten dituzte kilogramo ofiziala eta haren kopiak. Azkenekoz neurtu zutenean, ikusi zuten Le Gran K k 50 mikrogramo galdu zituela kopien masen batezbestekoarekiko.
|
|
|
Hegaztien aniztasuna planetako espezie handienetako bat da. Horien artean, desagertzeko arriskuan dauden 13 espezie
|
daude
mundu osoan. UNESCOren ondare naturalak Espainian Imagen:
|
|
2009
|
|
|
A gripea gero eta gehiago zabaltzen ari da, eta dagoeneko milaka eta milaka kutsatu
|
daude
mundu osoan.
|
|
|
Non aurkitzen dute babesa? ACNURen “Joera globalak” urteko txostenak dioenez, 42 milioi pertsona
|
daude
mundu osoan errotuta. Horietatik, 26 milioi barne desplazatuak dira, eta gainerakoak, 16 milioi, errefuxiatuak eta asilo eskatzaileak dira.
|
|
2011
|
|
|
Zuhaitzak eta soroa integratzen dituzten laborantza teknikak gero eta zabalduagoak
|
daude
mundu osoan. Basoetan milaka urtez ondu den lurrean hazten baitira gizakion elikadura bermatzen duten landareak.
|
|
2012
|
|
|
Azken urteotan zonbiak modan
|
daude
mundu osoan, eta oraingo honetan Habanaraino ailegatu dira. Kubako hiriburuan, berrogeita hamar urte geroago, beste iraultza bat ari da gertatzen:
|
|
|
Hasieran, sendagai antirretrobiralak gutxienak izan ziren, eta soilik herrialde aberatsetako kaltetuentzat, herrialde pobreenetako populazioentzat. “Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) azken txostenak dioenez, gaur egun, GIBak kutsatutako 8,30 milioi pertsona
|
daude
mundu osoan dauden 20 milioi pertsonetatik erretrobirusaren aurkako tratamendua jasotzen dutenak, duela bi edo hiru urte gutxiengo bat zenean”, dio Gatellek. Infekzioaren tratamenduan azken urteotan egin den aurrerapen bat pazienteentzat erosoagoak diren botikak garatzea izan da.
|
|
2013
|
|
|
Estatu Batuetan jaio zen (AEB) 1972an, interes nazionaleko gune izendatutako hezeguneen mantentze lanak bermatzeko. Gaur egun, El País egunkariko datuen arabera, 540 kontserbazio banku
|
daude
mundu osoan barreiatuta, hezeguneetan, erreketan, basoetan eta erriberetan kalteak murrizteko. AEB kontserbazio banku gehien dituen herrialdea da, 400 baino gehiago, baina Australiak ere badu zati handi bat.
|
|
2015
|
|
|
Bien bitartean, herrialdeen %32 azken helburutik urrun dago. Oraindik 781 milioi heldu analfabeto
|
daude
mundu osoan, UNESCOren datuen arabera. Alfabetatzea eskubide bat da Hezkuntzarako eskubideak barne hartzen ditu alfabetatua izateko eskubidea, bizitza osoko ikaskuntzarako funtsezko baldintza bat eta giza garapenerako eta Milurtekoko Garapen Helburuak. Alfabetatze tasak hobetuz joan diren arren eta arazoari ekiteko sentsibilitate handiagoa dagoen arren, alfabetismo maila nahikoa ez duten pertsonen kopuruak gora egiten jarraitzen du biztanle askoko eskualde batzuetan. Gainera, badakigu alfabetatzea munduko erronka nagusiei aurre egiteko estrategia:
|
|
2016
|
|
|
Haurrek dieta sinesgarria eta begetarianoa egin dezakete modu osasungarrian. Izan ere, milioika milioi
|
daude
mundu osoan. Praktika arriskutsua balitz, osasun alerta bat egongo litzateke, kasu isolatu batzuen ordez, prentsa txarra bizkor eta titularrez kolpatuz baino.
|
|
|
Bien bitartean, merkatu finantzarioak krisian
|
daude
mundu osoan, eta Dow Jones 2.000 puntu erori da bataz beste Egun on.
|
|
2018
|
|
|
66 milioi haur inguru gosez joaten dira eskolara garapen bidean dauden herrialdeetan, GKEen arabera Zoritxarrez, oraindik haur asko
|
daude
mundu osoan, baita Espainian ere, beren oinarrizko beharrei aurre egin ezin dietenak; esaterako, elikadura bermatua izatea, eskolara joatea edo baldintza duinetan bizitzea. Beste batzuetan, gaixotasun kroniko batekin bizi diren txikiak dira, eta laguntza behar dute gaixotasun horri aurre egiteko edo, gutxienez, poza berreskuratzeko.
|
|
2019
|
|
|
Hasteko, zerbait oso nabarmena eta larria gertatu litzateke gizaki guztiak akabatzeko. 6.500 miloi pertsona
|
daude
mundu osoan sakabanatuta, eta eragile bakar baten ondorioz den denak hiltzea izugarri zaila da. Nire ustez, guztiak hiltzeko muturreko aldaketa bat gertatu litzateke atmosferan; bestelako hondamendiekin, iruditzen zait beti geratuko litzatekeela horri aurre egiteko gai den norbait.
|
|
2020
|
|
|
Katalogo horrek, iparramerikarra bezain zabala ez bada ere, telesailen zaleen eskariak pelikulak barne ase ditzake. Une honetan, 183 milioi harpidedun
|
daude
mundu osoan. Netflix en edukia Smart TV batean ikus daiteke (edo bestela, Chromecast bat erabil daiteke), baina beste gailu batzuetan ere kontsumi daiteke, hala nola mugikorretan, tabletetan edo ordenagailuetan, web nabigatzailea erabiliz.
|
|
|
XIX. mendeko Europan landatzen hasi baino mende batzuk lehenago, arrosak oso hautatuak eta nahasiak ziren, barietate berriak lortzeko. Gaur egun, 30.000 espezie baino gehiago
|
daude
mundu osoan, hiru talde handitan banatuta: antzinako arrosak, arrosal modernoak eta basa arrosak.
|
|
|
Gailu elektronikoak jarri ditu horren adibide gisa Zearretak, eta, zehazki, iPhoneak. 2,5 mila milioi iPhone
|
daude
mundu osoan. Applek eredu berri bat merkaturatzen duen bakoitzean, egun berean saltzen dira ehunka mila gailu mundu osoan.
|
|
2021
|
|
|
ABERRI EGUNA. Alde handiak
|
daude
mundu osoan Koronabirusaren egoerari dagokionez. Frantzian berean Euskal Etxeak bezalako elkarteak hetsiak dira, baina munduan barna egoerak eta irekitze mailak desberdinak dira, zinez hetsiak egotetik, zatika zabalik/ hetsiak edota guziz zabalik egoteraino, beti ere egoera aldakorra eta hainbat lekutan gaiztotzen, baina ber denboran txerto gero eta gehiago ematen eta ustez hobera jo dezan laguntzen.
|
|
|
Ez da kasu bakarra. Beste hainbat
|
daude
mundu osoan. Albiste faltsuen aurkako borroka erabiltzen ari da adierazpen askatasuna murrizteko.
|
|
2022
|
|
|
Telefono mugikorren bidez, batez ere, senitartekoekin eta lagunekin konektatzen dira, gaurkotasunaren berri dute, aisialdiaz gozatzen dute eta beren interes berberak dituzten pertsonak ere ezagutzen dituzte. Kalkuluen arabera, 65 urtetik gorako 39 milioi erabiltzaile baino gehiago
|
daude
mundu osoan Twitter, Skype eta Facebook en. Sare sozialak segurtasunez erabiltzeko aholkuak Zalantzarik gabe, gizarte sareak erabiltzeak abantaila ugari ditu, baina baita zenbait arrisku ere.
|