|
2000
|
|
|
Eta Txemak bozkarioz jarraitu zituen Eiderren disketeko hitzak, geure buruen gainetik
|
dagoen
jainko txiki batek lurtarron ibilerak jarraitzen dituen legez. Hura zoragarria zen.
|
|
|
Eta dudos nengoen berriro, Jainkoak apez izaiteko deitu ote ninduen, zeren eta nik uste bainuen ezen, apez izaiteko, gozorik ez duen ate estua iragan behar zela eta nork bere buruari uko egin behar ziola, baita lizifrinaz eta zilizioez baliaturik ere, hala behar izanez gero; ordea, zure hitzetarik bertze mundu bat igar nezakeen, zeina baitzen zabalagoa eta gozoagoa, eta zeinak erakarri baininduen hatsarretik beretik... Eta mudantza haren seinaleak neure baitaren baitan sentitzen nituen jada, zeren eta goiz hartan, etxetik jalgi eta unibertsitaterako bidean jarri nintzenean, segur
|
bainengoen
Jainkoaren deiaz, eta arratsaldeko lehen ordu hartan, aldiz, zure etxetik jalgitzerat nindoanean, ez hain segur, barrenean zerbait hautsi izan balitzait bezala. Baina, bertzeen begietan irakurtzeko gai bazina bezala eta ene haustura hartaz istantean ohartu, hala solastatu zintzaizkidan, adio egiterakoan:
|
|
|
Izan ere, ene anarterainoko jokabidearen arrazoina izan zen ezen sinetsirik
|
nengoela
Jainkoak libre egin gintuela eta, hargatik, bizitzan libre nahi gintuela, eta amorioan ere libre. Ez al zuen, bada, san Agustinek berak ere erran:
|
|
|
—Berriro joanen naiz jesuitekin, zeren prest
|
bainago
Jainkoaren ministroa izaiteko, osaba gehiegizko gaztigu batetik salbatzeko bada...
|
|
|
Azurmendiren poesiaren protagonista lehen pertsonan mintzo den ni bakarti hori da, egia establezituen aurka eta, ondorioz, Jainkoaren aurka ere matxinatua. Urrun gelditu da denboran hain hurbil
|
zegoen
Jainko asetzaile hura (hirurogeita batekoa da poema). Jainkozko beteak okitua ageri da poeta, problematizatu egiten du Goikoa.
|
|
2001
|
|
|
Indian ere Europa eta Estatu Batuetako diru gosea sartzen ari da gero eta gehiago. Oraindik, ordea, milioika pertsonarentzat ondasun materialen gainetik
|
daude
Jainkoa eta izpirituaren balioak.
|
|
2002
|
|
|
Oker
|
dagoen
Jainko bat sinesten dut,
|
|
2003
|
|
|
" Dios en la poesia actual" izenburua badu ere, Gabriela Mistral, Dulce Maria Loynaz, Concha Mendez edo Gloria Fuertes bezalako beste hamaika emakume poeten lanak jasotzeaz gainera, berdin agertzen ditu hartan Unamuno, Miguel Hernandez, Lorca, Blas de Otero, Cesar Vallejo edo Rafael Alberti bezalakoen poemak, eta hitzaurrean garbi uzten du zergatia. Berarentzat, poesia beti dela poesia edo ez dela ezer, eta benetako poesian beti
|
dagoela
Jainkoa, nahiz eta olerkariak espresuki ez izendatu. Horregatik jaso dituela berak antologian Jainkoaren presentzia zein ez egotea islatzen duten poemak.
|
|
|
Imajina dezagun, adibidez, Espainiako Erregeak urkamendira kondenatua dagoenari barkamena eskaintzen diola bere bekatu guztiak" elizako horma bati" aitortzen badizkio. Gu guztiok, bada, egoera horretantxe
|
geundeke
Jainkoaren aurrean. Beste ohiko paralelismo baten arabera, aitortu gabeko bekatuak gure lepoaren inguruan, infernuan zintzilikatzeko?
|
|
2004
|
|
|
Eta zuk aldarrikatzen duzun demokrazia ere... Ziur
|
bainago
Jainkoa erroldan sartu nahiko duzula, ez al da egia. Baina, behin erroldan sartuz gero, aizu, zenbat boto izango ditu, bat edo hiru, Aita, Semea eta Espiritu Santua...?
|
|
|
" Kristorekin piztu zaretenez gero, bila itzazue zeruko gauzak. Jarri zeuen gogoa goiko gauzetan, ez lurrekoetan, hilik baitzaudete, eta egiazko zuen bizia Kristorekin
|
dago
Jainkoarengan gordea", Paulok Erroman heriotzara ezpataz kondenatua izateko aginean kartzelatik kolosotarrei idatzi gutuneko hitzak, eta Bitorianok, lurra inork ez bezala maite izan duenak, minbiziaren kartzelan orain bera, hartu paper orria eta bolaluma eta, itxaropenez jasorik," lurraren gaineko/ hegazti zauritu,/ libertate mina/ ezin dut gozatu/ lurraren gainean", zirriborratu d...
|
|
|
Descartesek frogatutzat joko du Jainkoa existentzia berezkoa zaion izakia dela, Jainkoak existitu beharra daukala, Jainkoaz dugun ideiak horrela eskatzen duelako, eta hori izango dela gizakiaren eta Jainkoaren artean ezberdintasuna markatzen duen bereizgarria. Niri
|
dagokidanez
Jainkoak ematen dit izatea ezerezaren gainean, baina ez dit ematen izatearen osotasuna, Jainkoak ez du beste Jainko bat sortzen, ez du bere burua bikoizten, ez naiz ni Jainkoa izango, ezta Jainko txikia ere, baizik eta ezerezaren eta izatearen artean dagoen zerbait. Gizakiak, beraz, ez du berezko existentziarik izango.
|
|
|
Hemen, zer esanik ez, naturaren adigaia etorriko zaigu berehala burura, ideia horretan biltzen baitu Descartesek ez Jainkoa bera, baina bai Jainkoaren sorkuntza lanaren osotasuna. Gure egilearen hastapenei jarraiki onartu genuke natura honek perfektua izan duela, ez
|
dagoelako
Jainkoaren lanean hutsegiterako lekurik.
|
|
2005
|
|
|
Nor arduratzen zen orain Herrenkoz? Ba ote
|
zegoen
jainko bat Herrenkoren barruan, jainko zuhur bat, buru herrenik gabea, Delfoseko orakuluan zegoena bezalakoa. Edo txolarre huts zen Herrenko, txori babesgabea, fedegabearen nahiaren arabera bizi edo hil behar zuena?
|
|
2006
|
|
|
Nork bere beharrizan materialak aseta izateak, esaterako, aberatsen kasuan? ez du esan gura lanari utz dakiokeenik, denak
|
baikaude
Jainkoaren arauen menpe, eta guztiok dugu berau goresteko betebeharra, bizirauteko ditugun baliabideak zeintzuk diren kontuan izan barik. Ikuspegi horretatik, erretiratzeko adin, ofiziala?
|
|
|
Troiaren aurkako batailara eraman behar duenean, Xante bere zaldi hilezkorrak egiten dizkion iragarpenak ere zerutarrak dira: gertu du Akiles oldartsuak hondamendiaren eguna, erabakita
|
daude
jainko handia (qeoj te megajj eta Moira indartsua (Moia krataih) 7'; bere patua (autw morsi/ ion), une berean jainkozkoa eta gizona den baten aurrean indarrez menderatuta jaustea da72.
|
|
|
behaketatik eta esperientziatik harantzago dagoen ezertara ezin du jo eskoziar filosofoak. Adibidez, ez
|
dago
jainko batengana (edo batzuengana) jotzerik, jainkoa ulertzen baldin bada behatzerik ez dagoen printzipio edo kausa gisa (ik. Norton 1993a, 158).
|
|
2007
|
|
|
Armiñok ironiaz dioen bezala: . Ez
|
dago
Jainkoaren izatearen alde hau baino aldrebeskeria handiagoz gauzatutako aldarririk?. Bide beretik, Carvalho Calerok ere frogabide, estetiko?
|
|
|
SprachlicheVariation, Sprachgeschichte, Sprachtypologie, Tübingen 1988, bol. I, 280, 283 Aurrena, hizkuntza eta mitologia ez dira gauza bera; eta, gero, mitologian bertan beharbada badagoena adina, ez dagoena, behatu litzateke: eta ez
|
dago
Jainko kreatzaile bat, probidentzial bat, etab., ezta trumoi, euri edo kazkabargile bat ere (horiek «gertatu» edo «etorri» egiten dira, gehienez ere «bidaliak» dira. Marik edo? «jainkozkoa» ei den eremu batetik gurera), eta are gutxiago dago goi izakiren bat ahalguztiduna.
|
|
2008
|
|
|
Bada, Madrilen egoteak asko balio du. Ni Madrilen
|
nengoenean
jainkoa nintzen! Jakina, emaitzak ere banituen.
|
|
|
–Eskertzen dizut, neska, baina kontuz ibili, edonork hartuko bailuke biraotzat esan duzuna? nahiz eta, beste alde batetik, primeran ulertzen dizudan, musika dagoen tokian
|
baitago
Jainkoa.
|
|
|
Hots, Azkue apaizarentzat, apezpiku eta seminarioak euskaldun herriaren azpitik daude, Herri honen zerbitzuan, eta ez alderantziz. Azkuerentzat, ziur, Herria ez
|
zegoen
Jainkoaren gainetik, baina, bere pentsaera zuzen interpretatu badut, Eliza ez da Jainkoa, baizik Jainkoaren tresna soil bat Herria zerbitzeko. Gorago ikusi da Azkuek gauzak klerikalizatzeko ohitura zuela, baina beti ere Eliza Herriaren zerbitzuan egon behar zen ustean.
|
|
|
Bere lepo trufaturik jendea begira zeukala, «Zoroak aurre egin zien, eta beha beha begiratzen zielarik oihu egin zuen: Non
|
dagoen
Jainkoa. Esango dizuet.
|
|
|
Ziur
|
gaude
Jainkorik gabe bizi gaitezkeela, baina etikarik gabe ez. Fedea ezin da exijitu, hiritar ona izatea bai.
|
|
|
Ziur
|
gaude
Jainkorik gabe bizi gaitezkeela, baina etikarik gabe ez. Fedea ezin da exijitu, hiritar ona izatea bai
|
|
|
–Eskertzen dizut, neska, baina kontuz ibili, edonork hartuko bailuke biraotzat esan duzuna... nahiz eta, beste alde batetik, primeran ulertzen dizudan, musika dagoen tokian
|
baitago
Jainkoa.
|
|
|
–Beno, Naussbannek dio, Euripidesen garaian, bidaiak eta gudak zirela-eta, sinesten hasi zirela ordura arteko lege moralak eta munduaren egitura ez
|
zeudela
jainkoengan (haren hitzetan," gauzen berezko izaeran") oinarriturik, eta, horren ondorioz, neurri batean zalantzan paratu zituztela. Hori ikusten da Euripidesen lanetan, batzuetan zalantzan paratzen baitu jainkoen izatea bera.
|
|
|
Hots, Azkue apaizarentzat, apezpiku eta seminarioak euskaldun herriaren azpitik daude, Herri honen zerbitzuan, eta ez alderantziz. Azkuerentzat, ziur, Herria ez
|
zegoen
Jainkoaren gainetik, baina, bere pentsaera zuzen interpretatu badut, Eliza ez da Jainkoa, baizik Jainkoaren tresna soil bat Herria zerbitzatzeko. Azkuek, sarri, gauzak klerikalizatzeko ohitura zuen, baina beti ere Eliza Herriaren zerbitzuan egon behar zen ustean.
|
|
2009
|
|
|
izan daiteke edukiak objektiboki arrazoitu ahal izateko arrazoimenak ezinbestekoa duen ideia erregulatzaile transzendentala (kontraesanaren printzipio formala behar duen bezala zuzen pentsatzeko); izan daiteke ilusio metafisiko bat bai, baina itzuriezinezkoa, etab. Edo, Platonzaleen maneranago, izan liteke lehenbiziko deus ezeren izateko posibilitatea edo lehen arrazoi bezala espekulazioak suposatu beharreko X logikoa, ontoteologikoa?, izatea pentsatzearen muga absolutua, edo anitzaren pentsatzeak esijitzen duen Bat absolutua, etc. Filosofian, munduaren hasieran nahitaez Jainko bat suposatu beharra dagoela demostratzen mendeetan egin diren ahaleginek porrot egin eta gero, ematen du porrot egin dutela orobat, munduaren hasieran Jainko bat suposatzea irrazionala dela demostratzeko ahalegin kontrarioek. Beraz, filosofian berriro libre
|
legoke
Jainkoaz jardutea. Gainera, Jainkoaren existentziaren argumentuekin paradoxa xelebre bat ematen da.
|
|
|
eta San Frantzisko). Honezkero biek daukaten problema da, denak kontziente direla, giza mintzairarik ez
|
dagoela
Jainkoaz modu egokian mintzatzeko; eta batak zein besteak, Jainkoaz hitz egiteko, antropomorfismoez behar dutela nahitaez baliatu. Jainkoa gizon emakumearen antzera irudikatuz.
|
|
|
Izan ere,
|
egon
Jainkorik ez dago, hilondoko bizilekurik ez dago (non egon?). Baina hori, azkena gabe, problemaren hastea besterik ez da.
|
|
|
Eta itxaropenok jartzen dute fedea, Jainkoa. Federik gabe ez
|
dago
Jainkorik; Jainkoa fededunarentzat bakarrik dago.
|
|
|
hau gizakiaren harrigarria, zentzua positiboki falta denean, hala ere beharbada zentzua dago, zentzu absentea, Jainko absentea. Absolutuki ez
|
dagoen
Jainko hori, Jainkoaren uko hori, zentzu ororen ukoa (halako irakurketa hori Auschwitzena), fededunaren badagoena bezain Jainko izan bide daiteke. Absurdoaren Jainkoa, Jainko absurdoa (Abrahamen Jainkoa).
|
|
|
Ohartzen dut ekibokoetan korapilatzen ari naizena. Ez
|
dagoen
Jainko batez ari naiz mintzatzen, eta haren zentzu bat posible dela. Améryk honela deskribatzen du intelektual zientistaren, arrazoimen moderno klasikoan hezitakoaren egoera Auschwitzen (hori zen judu askoren kasua), etsipen gorrira eta autodefentsa instintibo soilera murriztua:
|
|
|
hasita bilatuko dira etikaren, erlijioaren, mitoaren oinarriztapenak edo legitimazioak, zentzuak (jeneralean autoreok existentzialismoaren inguruan mugituko dira, Améry ere bezala).
|
Bazegoen
Jainko baten ordez, ez dagoen Jainko bat (hots, historia bidatzen ez duena, Probidentziarik ez dena, munduaren barruan ezeren kausa bezala eragiten ez dabilena, ezer ez dena); baina, krimen guztiekin ere, giza ekintzak pasatzerik ez duen muga absolutuaren Jainkoa(, sakratua?), esate baterako. Jainkoa pentsagarriaren, izangarriaren, zilegizkoaren muga absolutu bezala:
|
|
|
hasita bilatuko dira etikaren, erlijioaren, mitoaren oinarriztapenak edo legitimazioak, zentzuak (jeneralean autoreok existentzialismoaren inguruan mugituko dira, Améry ere bezala). Bazegoen Jainko baten ordez, ez
|
dagoen
Jainko bat (hots, historia bidatzen ez duena, Probidentziarik ez dena, munduaren barruan ezeren kausa bezala eragiten ez dabilena, ezer ez dena); baina, krimen guztiekin ere, giza ekintzak pasatzerik ez duen muga absolutuaren Jainkoa(, sakratua?), esate baterako. Jainkoa pentsagarriaren, izangarriaren, zilegizkoaren muga absolutu bezala:
|
|
|
Deskribapen lasai lazgarria da Pliniok egiten duena, jendea nola zalapartaka ihesi doan sumendiak jaurtiriko hauts hodeiaren peko ilunpetan, gaua bera baino ilunagoan, ikaratua, aztoratua, nora ez dakiela, zer jazotzen ari den ulertzen ez duela. Andreak adiaka, zinkurinka umeak, gizonak alarauka, gurasoak haurrei eta haurrak gurasoei hoska, senar emazteak elkarri deiadarka, eta, euren desesperazioan, anitz jendek eskuak Jainkoengana jasotzen zituen, eta beste askok inon ez
|
dagoela
Jainkorik jada, interpretatzen, zuen, eta heldua zela munduaren azkena eta betiko gaua?
|
|
|
bezala pentsatu ez badugu behintzat, eduki behar al zuen, erantzunik?? Heriotzak ez du erantzunik, horregatik
|
dago
Jainkoa. Baina Jainkoa ez da erantzun bat, erantzunik ez duen ate itxian, heriotza?
|
|
|
Beharbada norabide berean seinalatzen du Ken Wilberren ebazpenak ere: , arrazoimenaren bidezko Jainkoaren ezespenean espiritualitate gehiago
|
dago
Jainkoaren baiespenean mitoaren bidez baino? –
|
|
|
aipatu du); edo, kausa? bat, kausaren kontzeptu edo kategoriaren haraindikoa, kausalitate printzipioaren baldintza eta mugetatik librea (orduan mundu honetan kausak diren eta izan litezkeenetik at
|
dago
Jainkoa, eta munduaren kanpotik honen, arrazoia, edo izan liteke, ikusi egin zein zentzutan, baina ez horren kausa estriktoa kausa efektuaren adieran). Oraingo zientzia, burlatzen da Villasante, ateista da, baina ez daki zein den munduaren kausa.
|
|
|
Jainko judu kristau Bakarraren existentzia ez da Olinpoko edo Walhallako ugariena baino egiantzekoago. Ez
|
dago
Jainkoaren existentziaren probarik, errepikatzen du behin eta berriro. Are, Jainkoari, arimaren hilezkortasunari, etab., arrazoimenaren probarik ez edukita, fedearekin existentzia aitortzeak, ezertarako ez du balio eta inolako justifikaziorik ez du.
|
|
|
mistikoa bakarrik iristen da?, ikusle?/ buda? bere bizitza Jainkoaren omnipresentzian bizitzera; beste guztiok gutxi asko
|
dagoen
Jainkoren batekin moldatu behar izaten dugu.
|
|
|
saioan (1939), Jainkoaren kontzeptu klasikoa, kreatzaile ahalguztidun onginahia? kontraesanez beterikoa dela esan eta gero gehitzen du, teologia protestante eta filosofia modernoan
|
badaudela
Jainkoaren beste kontzeptu batzuk. Stuart Millek, adibidez, tradizio ingelesean, hipotesia egiten du Platonen demiurgoaren antzeko Jainko batena unibertsoaren diseinatzailea, eta probabilibilitatea ez du ukatzen(, no more than a probability?) halako nor edo zerbaiten existentziarena:
|
|
|
Baldintza kultural eta intelektual batzuetan bakarrik uler daiteke zerbait jainkozko bezala, eta gure baldintzak ez dira ordukoak. Jainkorik pentsatzeak historia du (euskal mitologian ez
|
dago
Jainkorik, gutxiago kreatzailerik). Jainkoa bat bakarra izateak historia du.
|
|
|
bere burua ahalik gehiena bazter utziz, baina gizakiak planteatzen duena). Ba al
|
dago
Jainkoa era horretan. Gizon emakumeak horrela moduzko izate bat (beragandik menpegabekoa) beti aitortu dio nolabait Jainkoari, zerbaiten errealitate objektibo zinezkoa adierazteko giza mintzairaren modu arrunta, intelektualizatua, razionalizatua?
|
|
|
Deus sive Naturarekin bizitzen ikasi egiten da (Einsteinen eran ikasi ala Indiako mistiko baten modura egin), eta ikasi egiten da Jainko bulgare batekin bizitzen ere (San Tomasen modura ikasi ala Orixeren amonatxoaren eran): alegia, Jainkoa ez da inoiz bide bat ibili gabe ematen, eta zalantza gabe bide ezberdinak
|
daude
Jainkoagana (edo Ez Jainkoagana), tradizio ezberdinak, eta Jainko ezberdinak bidearen buruan. Bakarrik. Jainko bulgarearekin?, gaur, gure kulturan, arduratuak eta bilatzaileak ere kultura aditu dexente behar du, lehenagoko kultura batzuetan, ahozko kulturetan?
|
|
|
iritsiko balitzaizkio bezala, putzura jaurtitako harriak sorrarazten dituen ur uhinen antzera: zenbat eta zentrotik urrunago, orduan eta makalagoak; arratsalde hartan gertatuak, ordea, argi erakusten zion bidea, ziur
|
baitzegoen
Jainkoa aita espiritualaren bidez mintzatu zitzaiola, mezu ezin garbiagoan, bere konbertsioaren lehen urteurrenean, hain zuzen ere: Jainkoak hegan egiteko era bat ukatu zion, bai, baina baita hegan egiteko beste era bat eskaini ere, Jainkoak kendu eta Jainkoak eman?; hain ziur zegoen hartaz jada, non, etxera iristear zela, bere buruari esan baitzion, entzuteko moduan esan ere:
|
|
|
mutilak horregatik zien, beharbada, halako erreparoa aparatu haiei, haien hegaldi miresgarriekin batera lehen izualdiaren oihartzunak –gero eta ahulagoak, nolanahi ere– iritsiko balitzaizkio bezala, putzura jaurtitako harriak sorrarazten dituen ur uhinen antzera: zenbat eta zentrotik urrunago, orduan eta makalagoak; arratsalde hartan gertatuak, ordea, argi erakusten zion bidea, ziur
|
baitzegoen
Jainkoa aita espiritualaren bidez mintzatu zitzaiola, mezu ezin garbiagoan, bere konbertsioaren lehen urteurrenean, hain zuzen ere: Jainkoak hegan egiteko era bat ukatu zion, bai, baina baita hegan egiteko beste era bat eskaini ere, Jainkoak kendu eta Jainkoak eman...; hain ziur zegoen hartaz jada, non, etxera iristear zela, bere buruari esan baitzion, entzuteko moduan esan ere:
|
|
|
Berak ez zekien zergatik ez zen gehiago urduritzen. Hain
|
zegoen
Jainkoari eskertua, urduritasunak ez baitzuen lekurik berarengan. Tarteka, ohetik pixka bat atera eta berarenganantz erakartzen zuen sehaska, gero eta hurbilago, gero eta hurbilago?, eta hantxe eusten zion bere aldamenean.
|
|
|
– Ederra
|
zaude
Jainkoak ur zintza sendatu behar badizu!
|
|
2010
|
|
|
Dena dela, ikusteke
|
dago
Jainkoaz ere arituko den, bera agnostikoa baita.
|
|
|
Gorputzean halako txorabio moduko bat ere nabaritu nuen, neure miseriaren aurkako nazkak eta gorrotoak eragindakoa, espirituz berehala gainditu banuen ere? gero eta sinetsiago
|
bainago
Jainkoak itsustasuna jarri zigula bidean, bai, baina edertasuna atzemateko: ez, haatik, edertasun axaleko bat, edertasun sakonago bat baizik.
|
|
|
Helduaroan, oroitzen dudanetik, behin errotu zait Jainkoagan sinesteko sentimendua, eta orduantxe izan zen. Izan ere, hain
|
geunden
Jainkoak inguratuak eta mehatxatuak geure gizarte hartan, hain Jainkoak jazarriak, non sekulako liberazioa gertatzen baitzitzaidan neure burua Jainkoaren ukoan berresten nuen bakoitzean. Une hartan, aldiz, beste sentimendu hura gailendu zitzaidan, irrazionala.
|
|
|
Eta niri, hura ikusi eta nik neuk pairatu nituèn minez oroituta, biktimarenganako errukia nagusitu zitzaidan, baita halako ezintasun bat ere, gizonarekiko fidakaiztasunarekin batera? irudi hartan ez
|
baitzegoen
Jainkoaren eskurik, gizonarena baizik, eta gizonarena bakarrik!
|
|
|
burutik ere pasatu zitzaidan zuk emandako argudioari aurre egiteko moduko argudioa: ?
|
Badago
Jainko bat, Damaso: hortxe dugu Kristo, bere odolarekin salbatu eta salbatzen gaituena, baita Benjamin Maria ere!
|
|
|
...kigun?; ezer apartekorik ez; elkarri begira egoten ginen, eskuak eskuei helduta; eta eskuan ematen nion muxu, edo kopetaren erdian, batean, matíaslópez bat?, eta bestean, elgorriaga bat?, gure argotean?, eta hala jaten genituen ontzak eta ontzak, tabletak eta tabletak; askotan etorri izan zait jendea eternitateari buruz galdezka, zer ote den edo zer ez ote den; ni, baina, gero eta konbentzituago
|
nago
Jainkoak ez zuela eternitatea hitzez esateko egin, bizi izateko baizik, baita denboraren baitan gaudenean ere, nik eternitatea bizi izanaren sentipen hori dut behintzat: biziko ez nuen, bada, bost hamar minutu haiek segundo batean pasatzen bazitzaizkidan?!; zenbatetan gogoratzen nintzen orduan eta zenbatetan gogoratzen ari naizen egunotan, gogoratzeko bi era arras desberdinetan, neure bizipenen erditik garai batean, eta malenkoniaren ertzetik orain?
|
|
|
Aitor dut eta onartzen dut, hasteko, ez
|
dagoela
Jainkoaren existentziaren ez aldeko eta ez aurkako froga erabatekorik, eta horra hor nire lehen muga. Hala eta guztiz ere, ez nago, ez, isiltzeko, ea nik irekitzen dizudan bidea, nire gogoeta pertsonalez gain, irakurketa askoren ondorioa ere badena?
|
|
|
ametsetan bai ordea! Bada, asma dezagun, ametsen eta gure fantasiaren bidetik, gure hilkortasunaren gainetik eta beste herrien gainetik
|
dagoen
Jainkoa, asma ditzagun bai ipuinak, asma ditzagun bai munstroak eta herensuge boteretsuak, eta asma dezagun, batez ere, munstro eta herensuge guztien gainetik legokeèn izakirik boteretsuena:
|
|
|
Baina jainkozaleak egoskorrak zarete, bai, eta, erantzukizuna zuen gainetik egotzita, hara zer asmatu duzuen orain: . Bueno, ongi da, onartzen dugu ez
|
dagoela
Jainkoaren existentzia frogatzeko arrazoibide sendorik, baina froga al dezakezue zuek aurkakorik??. Eta guk amua irentsi, eta frogak asmatzeari ekiten diogu?
|
|
|
Txikikeriak alde batera utzita, haatik, onartu beharrean
|
nago
Jainkoa askoz prestidigitatore hobea dela gizona baino, kapelupetik hartz bat ateratzea ez baitago gizonaren esku, gizonaren neurria usoa edo untxia diren heinean. Kapelupetik bi hartz ateratzea, berriz, Jainko ahalguztidun batek lukeen miraria ere bada, zin degizut baietz, baita Jainko sinesgarri baten existentziaren aldeko argudioa ere, ondorioz, behingoagatik?
|
|
|
–Zuk asko sufritu duzu, eta seguru
|
nago
Jainkoak barkatu dizula egindako bekatua, baina neska horrengana joan behar zenuke eta barkamena eskatu –esan dio, iturria itxi eta ilea xukaderan biltzen dion bitartean.
|
|
|
Izan ere, lehengoan neure burua ispiluan ikusi, eta ez dakit nola ez zen hautsi, hortik atera kontuak... Gorputzean halako txorabio moduko bat ere nabaritu nuen, neure miseriaren aurkako nazkak eta gorrotoak eragindakoa, espirituz berehala gainditu banuen ere... gero eta sinetsiago
|
bainago
Jainkoak itsustasuna jarri zigula bidean, bai, baina edertasuna atzemateko: ez, haatik, edertasun axaleko bat, edertasun sakonago bat baizik.
|
|
|
Aitor dut eta onartzen dut, hasteko, ez
|
dagoela
Jainkoaren existentziaren ez aldeko eta ez aurkako froga erabatekorik, eta horra hor nire lehen muga. Hala eta guztiz ere, ez nago, ez, isiltzeko, ea nik irekitzen dizudan bidea —nire gogoeta pertsonalez gain, irakurketa askoren ondorioa ere badena— aintzakotzat hartzen duzun... baita ulertu ere Jainkoagan ez sinestea arrazionalagoa izan daitekeela —hori gutxienez! — sinestea baino.
|
|
|
begiek ikusten duten errealitatearen azpitik badago —ba omen dago— beste errealitate bat, zeren, esna nagoenean, ezin baitezaket hegan egin... ametsetan bai ordea! Bada, asma dezagun, ametsen eta gure fantasiaren bidetik, gure hilkortasunaren gainetik eta beste herrien gainetik
|
dagoen
Jainkoa, asma ditzagun bai ipuinak, asma ditzagun bai munstroak eta herensuge boteretsuak... eta asma dezagun, batez ere, munstro eta herensuge guztien gainetik legokeèn izakirik boteretsuena: Jainko ahalguztiduna, zeru lurren egilea, zeren, eltzea eltzegileak egina bada, zeru lurrak Jainkoak eginak izango dira, ezta, Gabino...?
|
|
|
Baina jainkozaleak egoskorrak zarete, bai, eta, erantzukizuna zuen gainetik egotzita, hara zer asmatu duzuen orain: " Bueno, ongi da, onartzen dugu ez
|
dagoela
Jainkoaren existentzia frogatzeko arrazoibide sendorik, baina froga al dezakezue zuek aurkakorik?". Eta guk amua irentsi, eta frogak asmatzeari ekiten diogu... jakin dakigun arren ez dagoela erabateko frogarik... nahiz eta niretzat errealitatea bera den, Darwinen teoriei esker gero eta hobeto esplika dezakeguna, frogen arteko froga... esan ere, esan baitezaket %99an nagoela konbentzituta esaten dizudanaz —%99an sentitzen naizela ateoa, alegia, eta %1ean agnostiko—, nahiz eta onartu beharrean nagoen, halaber, Kanten kasuan bezala, nire desio sutsuek ere izan dezaketela portzentaje hauetan beren zerikusia, irtenbide guztien artean Jainkoaren existentziaren posibilitatea jotzen baitut beldurgarrientzat.
|
|
|
Helduaroan, oroitzen dudanetik, behin errotu zait Jainkoagan sinesteko sentimendua, eta orduantxe izan zen. Izan ere, hain
|
geunden
Jainkoak inguratuak eta mehatxatuak geure gizarte hartan, hain Jainkoak jazarriak, non sekulako liberazioa gertatzen baitzitzaidan neure burua Jainkoaren ukoan berresten nuen bakoitzean. Une hartan, aldiz, beste sentimendu hura gailendu zitzaidan, irrazionala.
|
|
|
Txikikeriak alde batera utzita, haatik, onartu beharrean
|
nago
Jainkoa askoz prestidigitatore hobea dela gizona baino, kapelupetik hartz bat ateratzea ez baitago gizonaren esku, gizonaren neurria usoa edo untxia diren heinean... Kapelupetik bi hartz ateratzea, berriz, Jainko ahalguztidun batek lukeen miraria ere bada, zin degizut baietz, baita Jainko sinesgarri baten existentziaren aldeko argudioa ere, ondorioz, behingoagatik...
|
|
|
...lkarri begira egoten ginen, eskuak eskuei helduta; eta eskuan ematen nion muxu, edo kopetaren erdian —batean" matíaslópez bat", eta bestean" elgorriaga bat", gure argotean—, eta hala jaten genituen ontzak eta ontzak, tabletak eta tabletak; askotan etorri izan zait jendea eternitateari buruz galdezka, zer ote den edo zer ez ote den; ni, baina, gero eta konbentzituago
|
nago
Jainkoak ez zuela eternitatea hitzez esateko egin, bizi izateko baizik, baita denboraren baitan gaudenean ere, nik eternitatea bizi izanaren sentipen hori dut behintzat: biziko ez nuen, bada, bost hamar minutu haiek segundo batean pasatzen bazitzaizkidan...!; zenbatetan gogoratzen nintzen orduan eta zenbatetan gogoratzen ari naizen egunotan, gogoratzeko bi era arras desberdinetan —neure bizipenen erditik garai batean, eta malenkoniaren ertzetik orain— Helenari behin baino gehiagotan errezitatu niòn Bécquerren beste poema hartaz:
|
|
|
Argazkiak erakusten zuèn biktimak, bestela, ahoa zabalik zuen —Munchen Garrasiarekin ez zuen alde handirik, ez horixe! —, eta aho zabalduak dramatismo berria eransten zion berez ere aski dramatikoa zèn eszenari. Eta niri, hura ikusi eta nik neuk pairatu nituèn minez oroituta, biktimarenganako errukia nagusitu zitzaidan, baita halako ezintasun bat ere, gizonarekiko fidakaiztasunarekin batera... irudi hartan ez
|
baitzegoen
Jainkoaren eskurik, gizonarena baizik... eta gizonarena bakarrik!
|
|
|
" Ni ez naiz inoiz maiteminduko, Gabino!"; ahalik eta azkarren erreakzionatu nahi izan nuen... burutik ere pasatu zitzaidan zuk emandako argudioari aurre egiteko moduko argudioa: "
|
Badago
Jainko bat, Damaso: hortxe dugu Kristo, bere odolarekin salbatu eta salbatzen gaituena, baita Benjamin Maria ere!
|
|
|
Akiles hain
|
zegoen
jainko jainkosen apeta eta jolasetara ohitua, bere amarenetara urrutiago joan beharrik gabe, susmoa hartu zuen oskol haren azpian ez ote zen ezkutatuko Patrokloren espiritua, adiskide intimoena eta oroimin handienez gogoratua baitzuen hura; edo Ulises abenturazalearena, hura oraindik hezur eta haragi ikusteko itxaropena baitzuen; edo bere maitale hisiatu ugarietako batena.
|
|
|
Den guztia Jainkoaren hitzak egina da, esan digu Joanen ebanjelioak, eta bizidun ororen bizia da Jainkoaren hitza. Nonahi eta noiznahi, betidanik eta betiko, izaki guztien bihotzean
|
dago
Jainkoa; edertasunezko distira eta maitasunezko sugar gordea da, ontasun zoriontsua izaki bakoitzaren barne muinean. Egia esan, horixe adierazi nahi izan dute funtsean munduko erlijio guztiek, bakoitzak bere erara:
|
|
|
diseinuaren argudioaz ari gara, jakina. Darwinek eskaintzen digun munduari buruzko ikuspegia oso urrun
|
dago
Jainko adimentsu batek diseina dezakeen edozein unibertsotatik. Darwinek baino lehen, Humek gogor kritikatu zuen diseinuaren argudioa (ik.
|
|
|
Nire ustez, hori ez da oztopo bat, ondokoagatik: argi
|
dago
jainko legeak erkidegoarentzat eman direla, eta horrexegatik gehitu dugu harako ñabardura giza legeen inguruan, alegia, hobeto adierazteko manuak legearen betikotasuna izatea nahi bada, erkidegoarentzat eman behar dela. Ildo horri ekinez, gurasoak bere mendekoei edota seme alabei, edo are gehiago, familia osoari jarritako manua, ez da legea; batetik, San Tomasek dioen bezala, ez delako ezarri erkidego nahiko handiarentzat, eta, bestetik, manu hori ez duelako eman jurisdikzio ahalmena eta ahalmen betearazlea duen agintariak, eta hori ezinbesteko baldintza da legean, Aristotelesek baieztatu bezala.
|
|
|
zeruko gorputzen mugimendu antolatuak eta eraginak berarekin dakar modu jakin batean jarduteko destinoa edo beharrizana, eta horixe da, hain justu ere, zeruko legea. Hortaz, baiezta daiteke zeruko lege hori ez
|
dagoela
Jainkoaren probidentziaren mende edo gauza guztiak baldintzatzen dituela, baita gizakiak ere, arimari dagokionez eragiketetan. Baieztapen horrek, bistan denez, doktrina faltsu eta heretikoa barruratzen du, eta hori Jainkoaren gobernuaren aurkako eta determinazio askatasunaren aurkakoa da.
|
|
|
Egia esateko, ez dakit Amurizaren poemako ordezpen hori noraino zinezkoa den, eta ez erretorikoa: urte asko geroago Ernesto Cardenal poeta nikaraguarrari Kantu Kosmikoa entzun nionean, Hidrogeno ahalguztiduna etorri zitzaidan akordura, eta pentsatu nuen berorretan kukututa lerroen artean ez ote
|
dagoen
jainko kreatzailea, apaiz nikaraguarraren kantu luzean bezala.
|
|
|
Kontua da azalpen xehe horren kolofoi gisa, aita Basabek parentesi txiki bat ireki zuela, eta, ikasleoi artez begira, zera adierazi zigun: zientziak aurkeztutako giza fosil horien errenkada luzetxoan, argitzeke
|
dago
Jainkoak fosil horietariko zeini ufatu zion gogoaren arnasa, hau da, noren gorputzari barneratu zion arima, hortik aurrera egiazko gizaki bihurtu zuena. Itauna, jakina, zientziaren esparrutik kanpokoa da, eta halaxe argitu zigun Basabek.
|
|
|
" Dio e il miglior artista", hots egin zuen besoak zabalduz mendi eta muinoak hartu nahi balitu bezala. " Etzazula horrelakorik esan Teresaren aurrean —ohartarazi zuen Martinek— Bera oso haserre
|
dago
Jainkoak herren utzi duelako." Signora Soniak hasperen egin zuen: " Poverina mia, Teresa".
|
|
2011
|
|
|
«Jainkoa hil bada dena da posible.» Etikaren jatorria Jainkoagan jartzea suposatzen du baieztapen horrek, eta hori etikaren izaera autonomoa ukatzea da. Ez
|
dago
Jainkoagana jo beharrik gure bizitza moralki gidatu ahal izateko.Sekularizazioaren ondorioz, banandu egin dira moral pribatua eta etika publikoa, fededuna eta hiritarra, bekatua eta delitua. Erlijioak etikaren sorburu izateari utzi dio, arazo pribatua bihurtu da, hautu pertsonala, alegia.
|
|
|
INES. Egia, bai, ez
|
dago
Jainkoa bezalako artistarik.
|
|
|
Ez. Gizon hori konbentzituta
|
zegoen
Jainkoaren zati bat zela, gorputz hilkor baten barruan preso zegoela, eta hiltzea zela beste mundu batean bere benetako izaera errekuperatzeko modu bakarra.
|
|
|
Eta hor
|
dago
Jainkoa, sufrimendu horretan, biluztasun ikaragarri horretan, zentzugabearen gaurik beltzenean. Eta guk ere Jesusena besterik ezin genezake oihukatu:
|
|
|
Badakit argudio asko altxatuko direla aldarrikapen honen aurka, baina nik uste dut, eta guk hala uste genuen, elkarrekiko solidaritatea, bizitzarekiko duintasuna eta heriotzarekiko adostasuna bat zetozela, ez bakarrik gizatasunarekin, bai eta Jainkoarekiko atxikimendurik handienarekin ere. Ni ziur
|
nago
Jainkoak ezin dezakeela nahi beragan sinesten duten maitale leialak elkarrengandik modu txarrean malapartatuak izatea. Fededun bezala iraupenean sinesten baldin badugu, eta beste bizitza batean sinesten badugu, zergatik ez muga elkarrekin igaro?
|
|
|
Baina baita ere esaten dizu: itzul zaitezke berriro sorterrira —jatorrira—, Naturara, zure elkarmundura, ingurumundura; berriro egin dezakezu sakratuaren esperientzia, berriz ere mintza dakizuke Jainko bat," etorri datorren Jainkoa" (definizioz inoiz helduko ez dena, dena etorria izan, hots, ezeren fundamentu absolutua, ezeren asegurua, Jainko zaharraren moduan), inoren eta ezeren esku ez
|
dagoen
Jainkoa, etorkizunaren irekitasunaren guztizkoa zure aurrean. Posible duzu Hasiera Berri bat.
|
|
|
" pobre hombre en sueños,/ siempre buscando a Dios entre la niebla". Kanpoan edo gainean
|
egotetik
Jainkoa barrura pasa da, eta sinistea sinistu nahi izatera (oso unamunotarra hau dena), dogma eta kanonetatik libre:
|
|
2012
|
|
|
Gogoan dut bazegoela Persiako Sharen emaztea zela zioen emakumezko bat, arropak berak egiten zituena, oinetakoak eta guzti. Gero
|
bazegoen
jainkoarekin hitz egiteko baimena zuena, gainontzeko guztiek ez genuen horrelakorik egiteko mailarik, antza, eta berak egin nahi izaten zituen Jainkoaren eta lurtarren arteko bitartekari lanak. Irribarrea eta nostalgia biak batera antzematen zaizkio aurpegian istorio hauek kontatzen dituen bitartean.
|
|
|
Ez nuen, ene!, aitaren heziketa onak emandako jainkozko ezagupenik, ordurako ezabatua baitzuten zortzi urteetan etengabe izan nituen itsasoan ibiltzeko burugabekeriek eta ni bezalako ero eta sinesgabe apartekin besterik ez hitz egiteak. Ez dut gogoan, denbora horretan guztian, behin ere gora Jainkoarengana begiratu nuenik, edo barrurantz, neure jokaeraz gogoetarik egiteko; aldiz, arima tentel antzeko bat jabetu zen nitaz, onaren aldeko borondaterik ez zuena eta gaitzaz ohartzen ez zena; eta ni marinel guztien arteko izakirik bihozgabeena, burugabeena eta gaiztoena nintzen, ez bainuen sentipenik txikiena ere, ez arriskuan
|
nengoenean
Jainkoaren beldur izateko, eta ezta ere onik ateratzean Jainkoari eskerrak emateko.
|
|
|
INES. Bai, prest
|
nagon
Jainkoaren etxera itzultzeko. Onartu egin naiten kongregazioan.
|
|
|
INES. Bai,? ni ere seguru
|
nago
Jainkoak babestuko duela, baina, zaila egiten zait halere.
|
|
|
Ez, fedea ez, baina Elizak huts egin zidan?! Modu asko
|
zeuden
Jainkoari zerbitzatzeko. Eta ni mirabe hobea izango naun kongregaziotik kanpo?
|
|
|
Are gehiago: sinistuta
|
nago
Jainkoak ez didala epaituko honengatik.
|
|
2013
|
|
|
Bizia zuen paradisua. Topatu zion, hainbatetan eta hainbat bidetatik, bizitza multiforme honi barreneko indarra, motorra, guztia biziarazten duen argia, mundua biltzen duen oihartzuna, norberarengan ereinda
|
dagoen
jainkoa. Zikloa itxi zuen, hainbatetan.
|
|
|
horrela egin zen, bere garaian, Bushen eta Aznar presidentearen miresle kartsu: jendeak, izan ere, esan gura zuena esango zuen, baina garbi
|
zegoen
Jainkoak bi eratakoak egin zituela gizakiak: onak eta gaiztoak, mendebaldeko kristau zibilizaziokoak haiek, eta Islamari lotutako piztia terroristak hauek?
|
|
|
Eta, berandu gabe, berari ere beste txilio bat irten zitzaion barrutik: . Baina non
|
dago
Jainkoa. Inon ere ez baitago, beharbada??.
|
|
|
baina, ama nagusia gelatik irten ahala etorri zitzaion azken bolada hartan buruan zebilkiòn itauna: . Baina benetan ote
|
dago
Jainkoa???.
|
|
|
Badaude gaia umorez hartzen dutenak ere. . Ba al
|
dago
Jainkorik. Ba al dago infernurik?
|
|
|
horrela egin zen, bere garaian, Bushen eta Aznar presidentearen miresle kartsu: jendeak, izan ere, esan gura zuena esango zuen, baina garbi
|
zegoen
Jainkoak bi eratakoak egin zituela gizakiak: onak eta gaiztoak, mendebaldeko kristau zibilizaziokoak haiek, eta Islamari lotutako piztia terroristak hauek...
|
|
|
Eta, berandu gabe, berari ere beste txilio bat irten zitzaion barrutik: " Baina non
|
dago
Jainkoa. Inon ere ez baitago, beharbada...".
|
|
|
Paulak, hasieran, pozez hartu zuen ama nagusiaren erabakia, hura Jainkoaren erabakia ere bazelakoan... baina, ama nagusia gelatik irten ahala etorri zitzaion azken bolada hartan buruan zebilkiòn itauna: " Baina benetan ote
|
dago
Jainkoa...?".
|
|
|
Dena den, zein urrun
|
dauden
Jainkoaren gaineko ikuspegi horiek erlijioa etikaren iturritzat jotzen duten ikuspegietatik!
|