|
2004
|
|
|
–Gaur euskararen kontra ez dagoela askok esaten du, baina ez al da kontra egotea alde ez egotea??. 608 Zer da, izan ere, gaur eta hemen, hizkuntzen eta hizkuntza herrien arteko harremanak eratuak dauden bezala eratuta egonda, euskararen alde egotea? Lurraldez, erabilera esparruz eta gizarte estatuz hondoa jota
|
dagoen
hiztun herri batean zer nolako engaiamendu neurria galdegiten dio euskal hiztunari. Epelkeriak eta txepelkeriak erauzirik, muturreko egoeretan, ez al genuke muturreko jarrera hartu behar?
|
|
2011
|
|
|
Nazioz gaindiko hizkuntza eremuz jositako mapa joko genuke begiz, hizkuntza uharte eta etendura gunez josia, non hizkuntza bat hurrengoarekin nahasten den. Hizkuntza muga franko gainjarritako muga politikoen lerroak mozten ditu aldez alde, eta, jakina, haiei
|
dagozkien
hiztun herriak ere bai. Horrenbestez, muga politikoak behar bezala ezaugarritzeko, hona gure ustekizuna:
|
|
|
–Indarberritze saio batzuk arrakastatsuak gertatu dira. Batez ere XIX. mendean abiatu zirenak eta aspalditxodanik estatu aparatu beregainaz horniturik
|
dauden
hiztun herrienak atera dira garaile: demagun txekoa eta hebraiera, hungaroa eta finlandiera.
|
|
|
gehiengoaren hizkuntza nagusira hurbiltzeko asmorik ez baldin badu, hizkuntza nagusi horretan bizitzeari dagozkion askotariko onurak galdu egingo ditu. Horrelako jarreren aurrean, jakina, zer egin dezake arriskuan
|
dagoen
hiztun herri ahulduak. Ez dauka ia inolako aukerarik elebidun izateko.
|
|
|
Eta bazterkeria horrek, ondo dakigunez, ondorio larriak eragiten ditu hiztunen bizi kalitatean. Ordezkapenaren mekanismo sozialak sortarazi duen naufragioan hiztun gutxietsiak, sarri askotan, miseria ekonomikoaren gatibu dira. Txirotasunean amilduak
|
daude
hiztun herri franko munduan, eta segregazio sozialaren ondorio latzak non nahi beha ditzakegu.
|
|
|
Aintzat hartzeko kontua iruditzen zait kultura menderatzailearen izaera oldarkorra. Elkarren ondoan, elkar ukituz,
|
dauden
hiztun herrien arteko hartu emanetan estatuaren estalpea eta zilegitasuna daukan kultura ez baita parte onekoa: –Hizkuntza bat mehatxupean eta galtzeko arriskuan dagoenean honako egitate honetaz ohartu ohi gara maiz:
|
|
|
Galtzeko arrisku gorrian
|
dauden
hiztun herrien biziraupena honako bi faktore hauen baitan finkatzen du Juan Carlos Morenok: –Alde batetik, hizkuntzak gizarte dinamikara etengabe moldatzea; bestetik, berriz, identitate adierazletzat erabiltzea.
|
|
|
hizkuntz komunitate bakoitzaren aldetik zer nolako proportziotan ikasi beharra daukate bestea elebidun bihurtuz??. La Europa de las lenguas, 2005, 96 or. Txit jakina denez, elebidundu beharra ez
|
dagokio
hiztun herri hegemonikoko hiztunari, mendekoari baizik.
|