|
2000
|
|
|
feudalismo garaian, gizon batek herri osoaren aurka erabakia, orain, demokrazia garaian, herri guztiaren, edo herritar gehienen, arrazoizko nahiarekin bete ezina. Non
|
daude
giza eskubideak. Non da gizonaren logika?
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntzatik kanpo ez dago gizatasunik. Ez
|
dago
giza bizitzarik. Euskaldunok ba ote dugu zinez eta benetan euskararen galerak dakarkigun giza hondamenaren oharmen askirik?
|
|
|
Boterearen izaera mugagabeak berez ezin baitu mugarririk onartu gizarte harremanen sarea osatzen duten egitura eta ekimen andanaren amaraunean, maila guztietako instantziak, politikoak, ekonomikoak, ideologikoak, sozialak...? elkarrekiko baldintzapenean taxutuak eta osatuak
|
daudelako
giza eta gizarte errealitatearen munduan. Ez dirudi, beraz, euskalgintzaren joan etorriak ebaluatzeko orduan joan etorri horietan eragiten duten eragile eta faktoreen botere izaera berbera ez izan arren, besteak beste, botere batzuen egiturazko izaera besteena baino indartsuagoa delako, herri ekimenaren gaitasun ideologikoa eta ahalmen soziala botere kategoriatik at jaurti behar den ideia denik.
|
|
|
Bada besterik ere gaur egungo sendiaren hizkuntza eragina aztertzerakoan. Gaur egungo gizarte ereduan familiaren itzala eta oihartzuna arras apalduak
|
daude
giza bizitzaren edozein joan etorritan. Ez dauka garai bateko ardatz izaerarik eta egitekorik.
|
|
|
Munduko hizkuntza baztertu gehienen antzo, euskararen mendez mendeko iraupen katearen kate-begirik irmoena euskaldunaren aho mihietan lan mintzaira izatean zetzan. Eremu sozio-ekonomikoaren egiturari eta jarduerari
|
zegozkion
giza harremanak euskarazkoak ziren bitartean, diglosiarik gogorrenari ere aurre egiteko gauza izan da euskara. Jakina, euskaldungoaren bazter izaera sistema sozio-ekonomiko modernoaren baitan murgildu ahala, lan mundu tradizionalaren mugarriak erauzi ahala, bizitzaren izari ekonomiko berrian erdal munduan ito da euskaltasunaren arnasa.
|
|
|
Lehenik eta behin, kontsumo azturaren oinarrian ez ote dago bada eragin ideologikorik? Ohikeriaren arabera eratuak
|
dauden
giza jokamoldeak esanahi ideologikorik gabeko jarraibideak ote ditugu guztiz. Sistema ideologikoen eragina ez genuke, nik uste, jarrera esplizitu eta ohartarazleetan soilik antzeman behar.
|
|
2008
|
|
|
Hiru urtez uharte jendegabe batean azkazalak jaten egondako gizona, Jim, ezin ba hi edo ni bezain zentzudun agertu. Hori ez
|
zegok
giza izaeran. Gazta jateko gutizia esan al hidan zeukala?
|
|
|
Bizitza sozialaren mundua eratzea ezinezkoa egiten duen isiltasun ikaragarria. Hitzaren lantegirik gabe ez
|
baitago
giza eta gizarte bizitza antolatzeko modurik. Bizitza hitza da, eta hizkuntzaren jardunari dario ahalmen ordezkaezin hori.
|
|
|
Honako honetara iritsi nahi nuen aurreko paragrafoaren harira: dena delako alderdi politiko abertzalearen hizkuntza praxia gehienbat euskalduna izan arren, alderdi horren oinarri soziala, gizarte zibilean alderdi horri
|
dagokion
giza sektorea alegia, hizkuntzaz eta kulturaz erdalduna baldin bada funtsean, zertan da alderdi horren euskalduntze eragina. Izan ere, alderdiaren hizkuntza jokabidea alde batetik baldin badoa eta bere oinarri zibilarena bestetik, zertan hezurmamitzen da, hizkuntza identitateari dagokionez, indar politiko horren euskara eragina?
|
|
|
Besterik da, ordea, kontua, Miller ek ondo asko erakutsi digun moduan: inor ez da bizi hizkuntza eta kultura jakin batetik at, eta horiek zedarritzen dioten esparrutik kanpo ez
|
dago
giza eta gizarte bizitza abstrakturik.
|
|
2009
|
|
|
Hizkuntzatik abiatuz eta hartaz baliatuz, andre gizonak mitoan hirugarren mundu bat osatzen du, non ere etorkizunak eta iraganak, ezak eta baiak, posibleak, bizia hartzen baitute, hor errealitaterik errealenak baitira etorkizunaren mehatxua edo konfiantza, posiblearen utopia, etab., hots, Jainkoa (k), gauzen munduko gauza bat izan gabe erreala dena halere, berari
|
dagokion
giza mundu horretan.
|
|
2010
|
|
|
Baldintza haietan, bada, nola tratatuko zuen Teok Susana gaizki? Nire begiek, nolanahi ere, ikusten zutena ikusten zuten, baita Teoren beste alderdi hura ere, eztiagoa eta emeagoa nolabait esatearren, pertsonaren argazki lauen aurrean, gero eta sinetsiago
|
nago
giza izaerak egitura poliedrikoa duela, orain Jekyll doktoreak bizi baikaitzake eta orain Hyde jaunak, inguruabarren arabera?, niretzat ezusteko atsegina izan zena eta are atseginagoa egiten zitzaidana, Susana baitzen jarrera haren onurak jasotzen zituena, azken batean, eta nik izugarri estimatzen bainuen Teoren emaztea?
|
|
|
Pintoreak ez du kolorerik aurkitzen, eta idazleak ez du hitzik topatzen, ankerkeria osoa adierazteko. Arte-lana edo literatura egiteko ez
|
dago
giza baliabide egokirik (bertzeak bertze, gizaki anitzek bizia galdu zutelako) tragedia osoa azaltzeko, baina halako gerrak eta krimenak gizakiek egin zitutenez, nola edo hala irudikatu behar dira, gizakion lanak eta ekintzak baitira. Baldintza hauetan, saio bat idaztea beti motz geratzen da, edo luzeegi.
|
|
|
Baldintza haietan, bada, nola tratatuko zuen Teok Susana gaizki? Nire begiek, nolanahi ere, ikusten zutena ikusten zuten, baita Teoren beste alderdi hura ere, eztiagoa eta emeagoa nolabait esatearren —pertsonaren argazki lauen aurrean, gero eta sinetsiago
|
nago
giza izaerak egitura poliedrikoa duela... orain Jekyll doktoreak bizi baikaitzake eta orain Hyde jaunak, inguruabarren arabera—, niretzat ezusteko atsegina izan zena eta are atseginagoa egiten zitzaidana, Susana baitzen jarrera haren onurak jasotzen zituena, azken batean, eta nik izugarri estimatzen bainuen Teoren emaztea...
|
|
2011
|
|
|
Baietz eta baietz zinegiten du papagai zintzoak, zintzoaren Miranderen adieran orain, baina, jakin, itxura guztiz ez daki. Dakiena da debekatua
|
dagoela
Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalean (5 art.), Giza Eskubideen Europako Hitzarmenean (3 Art.), etab. Baina Demokrazia, Konstituzioa, Espainiaren batasun santua balio aski altuak dira ezikusia egiteko poliziaren peccata minuta batzuei(, ez dira hainbeste!, ez da esajeratu behar?). Zer gertatzen da orduan, hipokrisia?
|
|
|
daukagu eta, bestetik,, kolonoa?. Bi hitzon atzean
|
dagoen
giza jokabidea aski bestelakoa dela esanez abiatuko gara. Oro har, etorkinak ez dio muzinik egingo hartu duen nazioaren hizkuntzan eta kulturan murgiltzeari.
|
|
|
Bere ustez, batez beste jota 140.000 hizkuntza izan dira mundu honetan mintzatu direnak. Geure aldetik kopuru hori nahi hainbat murriztuko bagenu ere, ageri agerian
|
legoke
giza historian orain daudenak baino askoz hizkuntza gehiago hil direla. Besterik da, jakina, galeraren erritmoak parerik izan duen hizkuntz heriotzaren historian?
|
|
2012
|
|
|
Baietz eta baietz zinegiten du papagai zintzoak, zintzoaren Miranderen adieran orain, baina, jakin, itxura guztiz ez daki. Dakiena da debekatua
|
dagoela
Giza Eskubideen Deklarazio Unibertsalean (5 art.), Giza Eskubideen Europako Hitzarmenean (3 Art.), etab. Baina Demokrazia, Konstituzioa, Espainiaren batasun santua balio aski altuak dira ezikusia egiteko poliziaren peccata minuta batzuei(, ez dira hainbeste!, ez da esajeratu behar?). Zer gertatzen da orduan, hipokrisia?
|
|
2014
|
|
|
Anabasa hartan bidea egiten ari ziren Dean eta Gordon; bata, jakin minez, adi
|
zegoen
giza ikuskari ezinago hutsal eta trauskil hari; besteak gogoan zerabilen zenbat bider izan zen jendetza horretako bat, nekatua, gaizki elikatua, akitua eta laxoa. Deanentzat ahalegina esanguratsua, gaztea, alaia zen; Gordonentzat, etsigarria, zentzugabea, amaigabea.
|
|
|
Neskak ukabilka ekin zion bere aurreko gizonari bizkarrean; beste biren artetik irristatu zen; borrokan, txilioka eta joka, bidea egin zuen idazmahaitik hurbil lurrean jesarrita
|
zegoen
giza irudi zurbil batengana.
|
|
|
«Itsas mailatik metro batzuk beherago ez
|
dago
giza araurik. Itsaspean baino ez dago independentzia!
|
|
2015
|
|
|
Paseatzailearen erdigunea barne bizitza da, eta bere oskolean bilduta geratzeko joera izaten du. Horregatik irteten da kanpora, munduak eskaintzen dizkion estimuluen bila, batzuetan kale eta etorbideetan ikusgai
|
dagoen
giza faunarekin entretenitzeko, eta besteetan gari soroen kolorearen itxuraldaketarekin gozatzeko edo erreka ondoko zuhaitzen hosto jaio berrien mirariarekin laketzeko. Baina gehien maite duena hanken ibiliak gogoari ematen dion susperraldia da; benetako poza sentitzen du ibiliaren erritmora errenditutako bihotz taupadekin batera ideiak lozorrotik esnatu eta buruan uste gabeko asoziazio kateetan lotzen hasten zaizkionean.
|
|
|
Eta horrek ematen zidan adorea, aurrera egiteko kemena, jendeari laguntzeko indar moral eta sendotasun fisikoa. Ume baten begirada eztia, zahar saridun baten eskupeko eskuzabala, ez
|
dago
giza larruazalarentzat horrelako tonifikanterik. Ez nuen beste saririk behar, ez beste soldatarik, ez beste erresonantzi kutxa edo oihartzunik:
|
|
|
17 Zentauroa, esana dagoen bezala, piztia adimentsua da, herrikoia eta konprometitua. Oso kezkatuta
|
dago
giza harremanez eta arazoez, gizartearen martxa makurraz, gazteen etorkizunaz. Politikak apasionatu egiten du.
|
|
|
Alderdien dinamikatik eta kontroletik kanpo, Gure Esku Dago herri ekimenak 150.000 lagun biltzea lortu zuen 2014ko ekainean, Durangotik Iruñerako giza katean, erabakitzeko eskubidearen aldeko ekintza kolektiboan. Eskoziako eta Kataluniako independentistei begira eta zain
|
zeuden
giza katea antolatu eta osatu zutenak, atzera kontuan sartuta baitzeuden ordurako batean zein bestean. Berriak, azkenean, ez ziren hango eta hemengo independentistek nahi bezain onak izan.
|
|
|
Ez dago kontzientziaren magiarik gogamenaren auzia azaltzeko. Ez
|
dago
giza magiarik cyborgaren existentzia ukarazteko.
|
|
|
Gutter, ingelesez, espaloiko ubideari ere esaten zaio, eta, paradoxikoki, miserian eta ezer gabe
|
dagoen
giza kondizioari ere badagokio.
|
|
2016
|
|
|
Emakumea sobera femeninoa da, gizona sobera maskulinoa den moduan, baina emakumea ez da gizakia, eta gizona, ordea, bai. Etxeko bizitzak ez du areagotzen gure gizatasuna; izan ere, etxetik kanpora
|
daude
giza garapenaren bereizgarri guztiak.
|
|
2017
|
|
|
Eta halaxe duk. Hortaz,
|
bazegok
giza altuera bezainbat zorion. Horixe duk, ikasle eta maisu maite hori, nire egungo zoriona; eta lehiaz neurtzen diat behin eta berriro, urduri, jakiteko zein den une honetan nire altuera.
|
|
|
Kaiolan preso dagoen txakur baten modura mugitu zen kapitaina ziegan; burdin sarearen beste aldean, berriz, trinko
|
zegoen
giza multzoa. Bat bera ere ez zen saiatu bere burua ezkutatzen.
|
|
2018
|
|
|
–Ziur
|
nago
giza burmuinak kontuan har ditzakeen aukera guztiez pentsatu dudala. Nahi nuke hala jakinaraz diezaiozun aitari.
|
|
|
Bidaiaren iraupenak modu natural batean betetzen zuen distantziaren luzera. Ohituta
|
zeuden
giza abiadura geldo haietara, nola lehorrean hala itsasoan, atzerapen haietara, haizea zela, ekaitza ala naufragioak zirela, eguzkia zela, heriotza zela eta ez zela, zain egotera. Neskato zuriak ezagutu zituen pakeboteak munduan geratzen ziren azkenetakoak izan ziren.
|
|
|
Bada, besteekin dagoelako egunero, Legebiltzarrean elkarrekin? eta, gainera, hor
|
dago
giza ahuldadea ere, ezta. Eta erosotasuna.
|
|
2019
|
|
|
Egipton ere, Isisek, nahiz eta galdua izan jainkosa amaren botere gorena, eskuzabal segitu zuen, irribarretsu, onbera eta zuhur, Osirisen emazte bikain. Emakumea gizonarekin partzuer denean, eta haren osagarri, haren beste erdia, orduan kontzientzia batez hornitua egoten da ezinbestean, arima batez hornitua; gizona ezin da
|
egon
giza esentziarik gabeko izaki baten mende intimoki. Ikusia dugu Manuren Legeek senarrari aginduriko paradisu bera agintzen ziotela emazte legitimoari.
|
|
|
Gizonarentzat, ez dago inolako etenik bizitza publikoaren eta pribatuaren artean: gizonak zenbat eta gehiago menderatu mundua ekintzaren eta lanaren bidez, orduan eta gizonago ageri da; haren baitan nahasirik
|
daude
giza balioak eta bizi balioak; emakumearen lorpen autonomoak, aldiz, kontrajarririk daude feminitatearekin, bere burua objektu bihur dezala eskatzen zaiolako, egiazko emakumeari?, Bestea izan dadila. Oso litekeena da gizonen sentiberatasuna, gizonen sexualitatea bera aldatzea kontu horretan.
|
|
|
Neurri batean, santutasuna ukoan datzalako Claudelen ustez. Eta emakumea ez
|
dago
giza egitasmoei hain lotua, ez du halako borondate pertsonalik: bere burua emateko egina denez, ezen ez hartzeko, hurbilago du abnegazio perfektua.
|
|
2021
|
|
|
Zientzia, teknologia, arrazoimena, adimena, giza trebezia guztiak, gizakiak hiltzeko makinak sortzeko elkar hartuta. Egia historikoa, ez baitago gizakirik botere nahirik gabe, ez baitago botere nahirik gerrarik gabe, ez baitago gerrarik armarik gabe, eta ez
|
baitago
giza historiarik botere nahia duen gizakirik gabe. Gizakiaren historia bere armen historia delako.
|
|
2023
|
|
|
Lurralde okupatuetan
|
dauden
giza eskubideen ekintzaileen kontrako jazarpena areagotu egin da 2020ko azaroaren 13an su etena hautsi zenetik. Khaiaren etxera urte horretako arazoaren 19an sartu ziren poliziak.
|
|
|
Beauvoirrek, Mendebaldeko kontzientziaz eta aurrerabideaz dituen ideiei eusteko, behin eta berriz eta inongo gogoetarik egin gabe errepikatzen ditu kokaguneari eta denborari buruzko betiko estereotipoak: " Ekialdekoa Ekialdean bizi da, Ekialdeko konfortean, Ekialdeko despotismoan eta sentsualitatean"," [Ekialdea] desberdina, bitxia, atzerakoia, axolagabea eta isila, emakume gisa zeharkagarria da"; eta Mendebaldeari dagokio gizakiaren aurrerabidearen kontakizuna egitea," kulturalki beti estatikoa den Ekialdearen aurka, sekula ez baita
|
egongo
giza askatasun eta historiaren mailan". 40
|