|
2015
|
|
|
prosa baino gehiago agian ez, baina bai prosaz haratago doan zerbait dela, poesia. Beste era batean esanda, liburu honetako poemak ez direla lerroak moztutako egunkari zutabeak, modan jartzeko arriskuan
|
dagoen
genero bat, agi denez?, beste zerbait baizik; are gehiago, beharrezkoa ikusten ez duenean, lerroak ez mozteko onestasuna du egileak. Izan ere, Castillo Suarezek oso modu ezberdinean idazten ditu zutabeak eta poemak, eta hori eskertzekoa da.
|
|
|
Euskaraz, gaztelaniaz ez bezala, ez
|
dago
genero morfemarik, eta, horrenbestez, adjektiboek
|
|
2018
|
|
|
Baina garbi
|
dago
genero identifikazio guztiak ez direla oinarritzen homosexualitatearen tabuaren aplikazio arrakastatsuan. Disposizio femeninoa eta maskulinoa tabu hori guztiz barneratzearen emaitza badira, eta sexu bereko objektuaren galerari ematen zaion erantzun malenkoniatsua baldin bada objektu hori barneratzea, eta areago, hura bihurtzea ni idealaren eraikuntzaren bidez, orduan badirudi genero identitatea beste ezeren gainetik debeku hori barneratzea dela, eta debekuak identitatea eratzen duela.
|
|
|
Gizartearen tabuak horretara derrigorturik, eta garapenaren etapetan zehar norberak tabua barneraturik, katexi homosexuala arbuiatzen da, bai desira eta bai xedea, eta horren ondorioz egitura malenkoniatsu bat sortzen da, xedea eta objektua giltzapean uzten dituena ukazio etengabeak gorputzean sortutako espazio edo «hilobian». Homosexualitatearen ukazio heterosexualaren ondorioz malenkonia sortzen bada, eta malenkoniak gorputzeratzearen bidez funtzionatzen badu, orduan ukatutako maitasun homosexuala gordetzen da kontrako gisa definitua
|
dagoen
genero identitate bat landuz. Beste modu batera esateko, ukatutako homosexualitate maskulinoak maskulinotasun areagotu edo sendotuago bat dakar, zeinak femeninoa pentsaezinaren eta izendaezinaren esparruan mantentzen duen.
|
|
|
bereizketa horrekin esan nahi bada heteroarauak ez lukeela generoa ordenatu behar, eta ordenamendu horri aurka egin litzaiokeela, erabat ados nago ikuspegi horrekin. Alta, baldin eta horrekin adierazi nahi bada (deskriptiboki esateko) ez
|
dagoela
generoaren erregulazio sexualik, uste dut indar handienaz homofobiaren aurka egiten dutenek ez dutela aintzat hartzen homofobiak funtzionatzeko duen moduaren dimentsio garrantzitsu bat, nahiz eta ez bakarra. Hala ere, aitor dut generoaren subertsioan aritzeak ez duela sexualitateari eta sexu jardunari buruzko deus ekarri behar.
|
|
|
Haren esana Nietzschek berak ez aurreikusiko ez onetsiko ez zukeen modu batean aplikatuz, korolario hau enuntzia dezakegu: Ez
|
dago
genero identitaterik generoaren agerbideen atzean; identitatea performatiboki eratzen dute haren ondorio omen diren «agerbideek» eurek.
|
|
|
Beraz, genero bakoitzaren (emakumea edo gizona izan) barne koherentzia edo batasunak heterosexualitate egonkor eta oposiziozkoa eskatzen du. Genero sistema oposiziozko eta bitarrean bi termino horietara mugatuta
|
daude
genero aukerak, eta heterosexualitate instituzionalak aldi berean eskatzen eta ekoizten du termino generodun horietako bakoitzaren unibokotasuna. Generoaren kontzepzio horrek suposatzen du ez bakarrik sexuaren, generoaren eta desiraren artean kausalitate erlazio bat dagoela, baina baita ere desira generoaren isla edo agerbidea dela, eta generoak desira islatzen edo agerrarazten duela.
|
|
|
Gaur egungo kulturan genero diskretuek egiten dituzte pertsonak «gizaki», besteak beste; izan ere, beren generoa ondo egiten ez dutenak zigortu egin ohi ditugu. Ez
|
dagoenez
generoak agerrarazten edo kanporatzen duen barruko «esentziarik» ez generoaren ideal objektiborik, eta generoa ez denez errealitate bat, askotariko genero ekintzek sortzen dute generoaren ideia, eta ekintza horiek gabe ez litzateke generorik batere egongo. Horrenbestez, generoa da bere genesia ezkutatu ohi duen eraikuntza bat; genero diskretu eta muturrekoen fikzio kulturalak antzeztu, ekoitzi eta mantentzeko isilpeko hitzarmen kolektiboa ezkutuan geratzen da, ekoizpen horien sinesgarritasunak estalirik... bai eta haietan sinesteari uko egiteak dakartzan zigorrek estalirik ere; eraikuntzak «behartzen» gaitu halabeharrekoa eta naturala dela sinestera.
|
|
|
Generoaren atributuak eta ekintzak,, hau da, gorputz batek bere esanahi kulturala erakusteko edo ekoizteko darabiltzan askotariko bideak? performatiboak badira, orduan ez dago aurretik existitzen den identitate bat, zeinarekin erka daitekeen ekintza edo atributu bat; ez
|
legoke
genero ekintza egiazko edo gezurrezkorik, benetakorik edo desitxuraturik, eta bistan geratuko litzateke egiazko genero identitatea postulatzea fikzio erregulatzaile bat dela. Generoaren errealitatea antzezpen sozial etengabeen bidez sortua izateak esan gura du sexu esentzialaren eta egiazko maskulinotasun edo feminitasun iraunkorren nozioak eurak eraikiak direla, eta hori estrategia baten parte dela, zeinak generoaren izaera performatiboa ezkutatzen duen, eta ostentzen dituen, halaber, generoaren konfigurazioak menderakuntza maskulinistaren eta nahitaezko heterosexualitatearen esparru murriztaileetatik kanpo ugaritzeko aukera performatiboak.
|
|
|
errepikatzea eta, generoen ugaritze erabatekoaren bidez, errepikapena bera bideratzen duten genero arauak kolokan jartzea. Ez
|
dago
generoen ontologiarik zeinaren gainean politika eraiki dezakegun, genero ontologiek beti funtzionatzen dutelako agindu normatibo gisa politikoki ezarritako testuinguruen barruan: zehazten dute zer den sexu ulergarria eta zer ez, baliarazten eta irmotzen dituzte ugalketaren xedearekin sexualitateari ezarritako murriztapenak, ezartzen dituzte gorputz sexudun edo generodunek ulergarritasun kulturala izateko bete beharreko eskakizunak.
|
|
|
–Protesta errespetuzko bat da, zilegi eta baketsua, gure iritziaren kontrakoa den manifestazio inposatu baten aurrean?. Diotenez, emakumeek modu askotan parte hartzen dute alardean, eta, beraz, errituan ez
|
dago
genero desberdintasunik; baina ez dute begi onez ikusten andreek soldadu gisa desfilatzea,, gizonez mozorrotuta?: –Kantinerak ezin dira gizonezkoak izan, eta soldaduak ezin dira emakumezkoak izan, mandoek edo gameluek zaldien funtzioa bete ezin duten bezala?.
|
|
|
Andre gazte bat da, desfile tradizionalean kantinera izandakoa. . Ez dago gatazkarik, ez
|
dago
genero desberdintasunik, gizon eta emakumeak berdinak gara. Hondarribiko andre eta gizon gehienok alardearekin bat gatoz?.
|
|
|
Dena errazagoa dela uste du. Hala ere, onartu du ia beti
|
daudela
genero sistemak ezarritako muga eta zailtasunak, eta kontuan hartu behar direla horrek ekarriko dituen erresistentziak. Dantza taldeekin eta izaten dituzten hartu emanetan askotan ikusten du:
|
|
|
Bullenek uste du oso adierazgarriak direla lehen urteetan alarde mistoan ateratzen ziren emakumeei esaten zizkieten irainak: iruditzen zaio erakusten dutela auziaren muinean
|
dagoela
generoaren aldagaia. –Zer kritikatzen zen?
|
|
|
Denok dakigu halako kasuak ezagunak egin ahala izugarri ugaltzen direla lekukotasun faltsuak, nor bere fama minutuaren bila. Familia horretan ez da sekula
|
egon
genero indarkeriari buruzko salaketarik, ez dago horren zantzurik txikiena ere; alde horretatik, Txetxuren polizia biofitxa erabat garbi dago. Beraz, defentsa honen aburuz, salbuespeneko legedira jotzea gehiegikeria hutsa da, Estatuaren apetatzat jo daiteke, egiazko frogarik ez daukagunez gero.
|
|
2020
|
|
|
Genero arrakala estatus sozioprofesional guztietan erreproduzitzen da, salbuespenik gabe. Ez aktibo menpekoen artean
|
dago
genero arrakala handiena (pentsionistak), baina bereziki handia da langile ez kualifikatuen artean eta bitarteko lanbideetan ere.
|
|
|
delakoan). Oro har, azpiko kuartillan
|
dagoen
genero arrakala handiak joera hau berresten du: soldata apalak zenbat eta apalagoak izan, genero desoreka orduan eta nabarmenagoa da.
|
|
|
55 urte bitarteko belaunaldian egun
|
dagoen
genero desorekari garrantzia kendu gabe (14,3 puntukoa), genero desoreka hori 32 puntukoa zen 2000 urtean, eta 24,1 puntukoa 2010 urtean. Hau da, 2011 urtetik aurrera, krisi ekonomikoaren ondorioak etxeko ekonomian nabarmenak izaten hasi zirenean, batez ere emakumezkoak izan dira laneratutakoak, eta, ondorioz, genero desoreka hau gutxitzen joan da urtetik urtera lan ordainduaren eremuan.
|
|
|
Ildo horretan, azpimarratzekoa da 65 urtetik gorakoen artean langabeziari dagokionez
|
dagoen
genero desoreka handia (2016). Zalantzarik gabe, genero desoreka handi horrek emakumezkoek pentsio duin minimo bat eskuratzeko zailtasunei erantzuten die:
|
|
2022
|
|
|
Ez du adimena askorik astindu behar izan talde bakoitzari
|
dagozkien
generoak erabakitzeko, endredatutakoen psikea haurren antzerakoa iruditzen baitzaio. Landu ditu folletoi erromantikoak fobiadunak eta antsietateak jotakoak entretenitzeko, komikoak depresiboen penak arintzeko, eta epikoak adikzioen mendera eroritakoen adorea altxatzeko.
|
|
|
Egitera doanak bihotza erdiratuko dio, baina bere buruarekin adiskidetuko du azkenean. Aspaldi egin behar zukeen zerbait da– Mariano Cestero, atxilotuta
|
zaude
genero indarkeriazko delitu jarraituagatik.
|
|
|
Hala ere, gizon gayek ezagun dute itxuraz oso maskulinoak direnen artean desira homosexualak duen nagusitasuna (unibertsitateko atleta gaya, kartzelazain bortxatzailea, armadako" laguntxoak"). Gayen Askapenak baliatutako tekniken artean
|
daude
genero konbentzioak erasotzea(" drag" erradikala, musukatze publikoak); orain, Queer Nation antolakundeak gaurkotu ditu ekintza horiek. Mendebaldeko hirietako gay komunitateetako estiloak aldatu egin dira, maritxutik marimutilera, eta baliteke queer kontzeptuarekin berriz aldatzea.
|
|
|
Denborarekin, gizonen artean
|
dagoen
genero patroien aniztasuna jaso eta azaltzen zuen liburu batek merezi zuela konbentzitu nintzen. Ongi egindakoak lekua ken diezaioke okerrekoari.
|
|
|
Gizon hauen erotismo generodunak, haietako gehienek mantentzen duten presentzia sozial maskulinoak, bikote harreman pribatizatuei eskaintzen dieten arretak eta feminismoarekiko elkartasun faltak gauza bera adierazten dute. Hemen ez
|
dago
genero ordenari zuzendutako erronka irekirik.
|
|
|
Maskulinitatearen bibliografiari egindako kritika burutsu batean, White-k (2000) herrialde pobreetako" genero eta garapenaren" politikari lotuta deskribatzen ditu arrisku horiek. Laguntzan, hezkuntzan eta ahalduntzean
|
dauden
genero desparekotasunen arazoaren parte dira gizonak eta haien praktikak, eta, beraz, konponbidearen parte izan behar lukete. Baina bada arriskurik:
|
|
|
Halako aldeek zaildu egin dezakete tartean
|
dagoen
genero politika ikustea. Ez dago estrategia guztien prestaketa hartzen duen Patriarkaren Kuartel Nagusirik, bandera eta limusinaz hornituta.
|
|
|
Freudekin apurtu ostean Jung garatzen hasi zen sistemaren erdigunean
|
zeuden
genero kontuak. Jungek bereizi egiten zituen inguru sozialarekin transakzioetan eraikitako nia, zeinari persona deitu baitzion, eta erreprimitutako elementuekin inkontzientean eratzen den nia, zeinari anima esan baitzion.
|
|
|
Maskulinitate hegemoniko eta konplizeen artean aldeak eta tentsioak daude; oposizioa dago, berriz, maskulinitate hegemonikoaren eta zapaldutako eta bazterreko maskulinitateen artean. Praktika konfigurazio horietako bakoitza barnetik zatitua dago, psikoanalisiak deskribatutako nortasunen geruzen eraginez zehazki, baita nortasun mailan
|
dauden
genero kontraesanengatik ere. Behin eta berriz ikusi dugunez, konfigurazio horiek gizarte bizitzan desberdin gauzatzen dira generoak klase harremanekin, arraza harremanekin eta globalizazioaren indarrekin duen elkarreraginaren arabera.
|
|
|
klaseari, arrazari eta belaunaldiari dagozkion desberdintasunek zeharkatzen dute" gizon" kategoria, eta gizonen artean banatzen dituzte genero harremanen irabazi eta kostuak, modu bidegabean. Egitura horiek definitzen dituzten egoera desberdinak
|
daude
genero praktika eta kontzientzien aniztasunaren oinarri garrantzitsuenen artean, hau da, maskulinitate ereduen artean.
|
|
|
Eliza protestante nagusiak progresistago bihurtu dira orokorrean, emakumeei apaiz izateko aukera zabalduta bereziki. Baina arrakala itzela zabaltzen ari da eliza erreformatzaile horien eta protestantismoaren alde kontserbadore eta intrantsigentziaz blaitutakoaren artean, azken hori posizio katolikotik gertu
|
baitago
genero auzietan. Itxura denez, protestante kopuruak gora egiten duen lekuetan daude sekta neokontserbadore horiek (adibidez, Brasilen), eta oinarri politiko funtsezkoa dira Bush presidentea bezalako lider neokontserbadoreentzat.
|
|
|
Argi
|
dago
generoak ez duela indarkeria ulertzeko giltzarri sinplerik eskaintzen. Jakina da biolentziak hainbat kausa dituela, eta sozialki aldatu egiten dela nazioz gaindi eta denboran (Archer eta Gartner 1984); homizidio tasen eta eskualdeko pobreziaren arteko lotura adibide garrantzitsua da (Pridemore 2002).
|
|
|
Lotura horiek sakon ulertzeak, maila pertsonal nahiz instituzionalean, alde handia ekar lezake praktikan, baita ikerketan ere. Tartean
|
dauden
genero dinamikak ulertu ezean, biolentziaren aurkako politikak eragingabeak izan daitezke, are kaltegarriak ere.
|
|
|
Beste alternatiba politiko bat eskaintzen dute mugimendu kontrahegemonikoek, munduan une honetan
|
dagoen
genero ordenaren eta horren baitan nagusi diren taldeen aurka baitaude. Maskulinitate berrien sustapenarekin lotzen dira batzuetan, baina berebat lantzen dute maskulinitatea genero harremanen erreformarako oztopo gisa.
|
|
|
Foro feministetan deskolonizazioari buruz hitz egiten da. Nola antzinako kultura haietan ez
|
zegoen
genero identifikatzaile bitarrik, gehiago ziren edo ez zegoen, eta pertsonek garatzeko aukera zuten, izateko. Dena zen malguagoa, ez zegoen hain muga markaturik.
|
|
2023
|
|
|
Estatubatuarren balioek errespetatzen zuten emakumeen berdintasun eskubidea, eta, horrenbestez, balio horiek inposatzea funtsezkoa zen herrialde apalago horietako jendeak ere ikas zezan emakumeen eskubideak errespetatzen. Terrorismoaren aurkako gerraren hizkuntzan, modu bakarra
|
zegoen
genero parekidetasuna erdiesteko: AEBkoen tankerako instituzio liberal demokratikoak ezartzea.
|
|
|
Izan da kalean erreportaria, platoan aurkezlea, bidaiatu izan du munduan zehar gidoigile eta aurkezle bezala, erredakzioan lan egin izan du, koordinazioan, zuzendaritzan... Baina
|
badaude
generoari lotutako beste portaera batzuk ere, sotilak, ikusi ez baina sentitu egiten direnak. " Gizonezkoak nagusi izan diren lantaldeetan lan egin izan dut, eta deseroso sentiarazi nauten hitzak eta portaerak ezagutu ditut.
|