|
2015
|
|
|
Rosa Parks, arraza beltzeko emakumea, famatua da autobus publiko batean arraza zuriko gizon bati aulkia utzi ez ziolako. Azalaren kolorea kontuan hartuz idatzitako legediari eta jendartean eraikita
|
zeuden
botere harremanei horrela egin zien kontra Rosak. Desobedientzia ekintza hori egin aurretik, beltz batek baino gehiagok egin zion kontra legedi arrazistari, baita Rosak bezala autobusetan zuriei aulkia ez utziz ere.
|
|
|
Zer gertatuko litzateke Rosa Parksek autobusean eman zuen ezetza gizon hura zuria zela (ardatz ‘errealarekin’) esanez justifikatu izan balu? Konfrontazioa indarrean
|
zegoen
botere harremanak onartuz planteatuko zukeenez, ez zuela gauzen egoera aldatzen lagunduko. Gogoeta hori da euskalgintzak egin behar duena.
|
|
2016
|
|
|
Hala, erabakitzeko eskubidea ez denez fenomeno natural bat eta jendarte harremanen bidez eraikitakoa denez, jendarte horretan
|
dauden
botere harremanen baitan egingo du aurrera edo atzera. Aurrera egin ahal izateko, botere harreman horien azterketa kritikoa egiteaz gain, botere harreman horiek eraldatuko dituen ekintza eraginkorra diseinatu da.
|
|
2021
|
|
|
Tzvetan Todorovek dio memoria ez dela orainean erabili behar, zeren, memoria lanak egun funtzio politikorik balu, hala erabiltzea ez bailitzateke etikoa izango; izan ere, indarrean
|
dauden
botere harremanen alde egiteko arriskua izango genuke, eta ez genuke lortuko memoria lanak lortu behar duena, hau da, injustizia garaikideen aurka borrokatzea. Todoroven saiakera, Les abus de la memoire, 1995ean argitaratu zen; gaztelaniazko itzulpena, berriz, 2008an eman zen argitara:
|
|
2022
|
|
|
Esan gabe doa bigarren mailakotzat jo diren azken diziplina horiek dutela unibertsitate barruan loturarik handiena euskararen sustapenarekin eta euskal gizarteari lotutako gaiekin. Eta, besteak beste, pentsamendu kritikoaren sorrerarako oinarri ezinbesteko direla, errealitate sozialaren gibelaldean
|
dauden
botere harremanak azaleratzeko tresnak eskaintzen dituztelako. Bestetik, baina, egitate eztabaidaezina da diziplina askoren espezializazio mailak ez duela populazio euskaldunean masa kritiko potentzialik bere produkzioaren hartzaile izateko, eta oso gutxi direla euskaraz argitaratzen diren aldizkariak.
|
|
2023
|
|
|
• Bestetik, erkidegoan
|
dauden
botereekin harremanak izateko, euskara jakitea ez da ezinbestekoa; gaztelera jakitea bai, ordea.
|
|
|
Izan ere, aldaketa sozialen norabidea jasangarritasunaren bidetik eraman ahal izateko pribilegio egoerak gaindituko dituen lehentasun agenda berri bat diseinatzea suposatzen du, egungo botere banaketa desorekatuak deuseztatuz. Inplikatutako eragileen artean aldaketa sistemikoan eragiteko hasierako baliabide eta gaitasunen egungo arrakala erraldoiak ikusirik, zalantzagarria da gizarte berrikuntzako ekimenek zenbateraino ahalbidetzen duten indarrean
|
dauden
botere harremanen erreprodukzioa, edo benetan autoritatearen banaketa berri bat sortzeko gai diren (Avelino 2021).
|