|
2007
|
|
|
Erreakzioan, molekula berriak sortuko dira, eta emaitza bigarren gas kromatografo batean sartuta analiza daitezke. Erreakzioaren produktuen arabera, jatorrizko laginean zer
|
zegoen
jakin daiteke.
|
|
|
Hain zuzen ere, Viking zundak 1976an iritsi ziren Marteren azalera. Han, laginak bildu eta esperimentu batzuk egin zituzten, Lurrean dauden bizidunen antzekorik ba ote
|
zegoen
jakiteko. Besteak beste, elikagaitan aberastutako ura bota zuten laginetan, bizidunik bazegoen, elikatzeko aukera izan zezan.
|
|
|
Azken bi urteetan arrantzaleek ez dute ia antxoarik harrapatu, eta baliabide horren kudeaketaren inguruan hainbat eztabaida izan da. Itsasoan zenbat antxoa
|
dagoen
jakitea ezinbestekoa da kudeaketarako, eta, hori kalkulatzeko, AZTI Tecnaliako ikertzaileak antxoa gazteen bila atera ziren, beste behin ere, iazko udazkenean.
|
|
|
Hargailuen erlojuak, berriz, ez dira hain zehatzak, baina zehaztasun handia lortzera iristen dira, sateliteen erlojuen eta hargailuen erlojuen arteko diferentzia matematikoki zenbatesten baita. Zenbatespen hori posible izateko, hargailu bat gutxienez lau sateliterekiko zenbateko distantzian
|
dagoen
jakin behar da. Matematikoki, nahikoa izango lirateke hiru satelite kokapen koordenatu (X, Y eta Z) ezezagunak lortzeko, baina laugarren sateliteak posible egiten du laugarren ezezaguna ebaztea, alegia, hargailuaren erlojuaren errorea ebaztea.
|
|
2008
|
|
|
Eta urteurren horretako ekintzen artean, teknologia, berriz ere, eskulturaren zerbitzura jarri da. Hogeita hamar urte hauetan eskulturaren altzairuzko piezek nola iraun duten, eta zein egoeratan
|
dauden
jakiteko azterketa bat egin du Inasmet Tecnaliak. Zentro teknologiko horretako Angel Maria Irisarri ikertzaileak kontatu dizkigu azterketa horren xehetasunak, argitaratu berri duen Estado Actual de Conservación del Peine del Viento liburuan ere bildu dituenak.
|
|
|
Horregatik, kondizio horiek eta zenbat denbora pasatu den kontuan hartuta, materiala zein egoeratan
|
zegoen
jakitea komeni zen, eskulturarentzat arriskurik balego erremedio egokiren bat garaiz aplikatu ahal izateko.
|
|
|
Baina itsas hondoko sedimentuak informazio iturri gisa erabiltzeak arazo bat du: ez
|
dago
jakiterik pilatutako sedimentuak zer eremu edo azalera geografikotakoak diren. Horretarako, aintziretako sedimentuak zehatzagoak dira, eremu askoz txikiagoetatik biltzen baitituzte materialak.
|
|
|
Esaterako, antigorputzei fluoroforo bat gehituta, gero, lagin batean antigorputz horren antigenoa non
|
dagoen
jakin daiteke. Horretarako, fluoreszentziazko mikroskopioak erabiltzen dira.
|
|
|
Birusek, oro har, fitxategi bat kutsatuta
|
dagoen
jakin egin behar dute, berriz ez kutsatzeko; eta, horretarako, sinadura edo marka bat uzten dute kutsatutako fitxategietan. Bada, horixe bera da birusek bizirik irauteko duten ahultasuna.
|
|
|
Eta, jakina, deskodetzeko, lehenengo irakurri egin behar dira letra horiek, edo, beste modu batera esanda, genoma sekuentziatu egin behar da. Hau da, G, A, C, eta T horiek zein ordenatan
|
dauden
jakin behar da.
|
|
|
Hala, Gipuzkoako Foru Aldundiaren eskariz, Aranzadi Zientzi Elkarteak landarearen kartografia zehatza egin du. Izan ere, edozein neurri hartzerako, ezinbestekoa da zehatz jakitea non eta zenbat dagoen, denean eta asko
|
dagoela
jakitea ez baita nahikoa.
|
|
|
Fruitu bakoitzaren profil polifenolikoa aztertzeko, bereizmen altuko kromatografia likidoa (HPLC) izeneko teknika erabiltzen dute EHUko ikertzaileek. Teknika horri esker, fruitu bakoitzean zer polifenol eta zer kantitatetan
|
dauden
jakin dezakete. Hala, fruitu batetik bestera profil polifenolikoan zer alde dagoen jakin dezakete.
|
|
|
Teknika horri esker, fruitu bakoitzean zer polifenol eta zer kantitatetan dauden jakin dezakete. Hala, fruitu batetik bestera profil polifenolikoan zer alde
|
dagoen
jakin dezakete.
|
|
2009
|
|
|
Mekanikoki ez ezik, elektronikoki ere ekipatuko dituzte. Hala, une bakoitzean kontainerrean zenbat ontzi
|
dauden
jakin ahal izango dute, besteak beste.
|
|
|
Izan ere, normalean, sarritan joan behar izaten dute mendira ikustera animaliak non dauden eta kontrolatzera. Horrenbestez, helburua da animaliak denbora guztian non
|
dauden
jakitea, abeltzainen lana errazteko.
|
|
|
Behorren kasuan, esaterako, aparatu bat nahikoa da, beti taldean joaten baitira. Beraz, koilarea behor bati ezartzen zaio, eta, hori lokalizatuz gero, besteak ere ondoan izango dituenez, guztiak non
|
dauden
jakin ahal izango dute abeltzainek.
|
|
|
Zientziaren komunikazioa Elhuyarren jardun garrantzitsuenetako bat delako urratu dugu bide hau. Azterketa honekin oinarri bat finkatu da, non
|
gauden
jakiteko. Izan ere, nekez jakingo dugu zientziaren komunikazioan, zientzia politiketan, hezkuntzan eta beste hainbat arlotan zer eskaini, abiapuntua ezagutu gabe.
|
|
|
Azkenik, azterketatik ateratako datuek bide ematen dute Euskal Herriko gizartea Espainiakoarekin edo Europakoarekin alderatzeko, zientzia eta teknologiaren pertzepzioari dagokionez. Horrek ere lagunduko digu gure neurria non
|
dagoen
jakiten.
|
|
|
Teleskopioa kalibratuta dago une oro nora begira
|
dagoen
jakiteko, baina, badaezpada ere, beharrezkoa da pare bat orduz kalibrazioa ziurtatzea, behaketa iturritik erreferentziako nukleo aktiboetara joan etorriak eginez dio Aretxagak. Nukleo aktiboak zeruan uhin milimetrikotan oso nabarmenak diren puntu batzuk dira (galaxia batzuek dituzten nukleo oso argitsuak dira, quasarrak, adibidez.
|
|
2010
|
|
|
Eta kinberlita moduan (arroka bolkaniko diamantedunak) azaleratzen dira. Hortaz, geofisikariek diote mantutik igotzen diren lumak edo zutabeak non
|
dauden
jakinda kinberlita gehienak eta diamanteak non dauden ere jakin daitekeela.
|
|
|
Gassonek urteak daramatza sistema informatikoak eta nerbio sistema elkarrekin konektatzeko interfazeak ikertzen, eta, oraingo esperimentuaren helburua halako inplanteen erabilera eta arazoak aztertzea izan da. Urtebetez, eskuko txipari esker; sarbide segurua izan du unibertsitatean eta bere telefono mugikorrean; horrez gain, horretarako baimena zutenek Gasson non
|
zegoen
jakiteko aukera izan dute.
|
|
|
Gailu mugikor batek baditu bideak zein koordenatu geografikotan
|
dagoen
jakiteko. Gailu batzuek GPS sistema daukate txertatuta, eta horren bidez zehaztasun handiz jakin dezakete kokapena.
|
|
|
Telefonia mugikorreko sarearen bidez konektatzen direnek, hurbilen dituzten telefonia mugikorreko antenen triangelaketaren bidez ezagut dezakete posizioa. WiFi bidez konektatzen direnek, berriz, hornitzailearen IP helbidea eta Interneteko datu baseak erabil ditzakete gutxi gorabehera non
|
dauden
jakiteko. Gaitasun horri geokokapena deritzo.
|
|
|
Aipatutakoak eta beste asko errealitate bihurtu ahal izateko, W3C erakundean lantalde bat dago, helburutzat daukana kokapena kontuan hartzen duten web aplikazioetarako interfaze bat definitzea, segurua eta pribatutasuna kontuan izango duena, bezeroak geokokapenaren inguruko informazioa erabili ahal izateko. Hau da, geokokapenerako API estandar bat definitzen ari da, guk hala nahi badugu web zerbitzuek non
|
gauden
jakin ahal izan dezaten. 2009ko uztailean aurkeztu zuten azken zirriborroa, eta orain gomendio bihurtzeko prozesuan dago.
|
|
|
Hala ere, britainiarrek 1945 urtean atxilotu eta Ingalaterrako Farm Hallen bahituta egon zen. Bertan
|
zegoela
jakin zuen estatubatuarrek Hiroshiman bonba nuklearra bota zutela, eta horrek bere burua hiltzetik salbatu omen zuen. Berarekin zeuden beste hainbat fisikari alemaniarrek ez bezala, argi dago Hanhek ez zuela Alemaniaren bonba atomikoaren proiektuan parte hartu.
|
|
|
Eguneroko bizimoduaren adibideekin ulertzen da zergatik. Imajinatu irrati aparatu bat zertaz eginda
|
dagoen
jakin nahi dugula.
|
|
|
Pauso bat aurrera eginda, nukleoa osatzen duten partikulak zerez eginda
|
dauden
jakiteko, energia maila oso handien esparruan sartzen gara. 1960ko hamarkadako fisikariek esan zuten neutroiak eta protoiak quarkez osatuta daudela.
|
|
|
Lan hura Science aldizkarian argitaratu zuten, eta kontziente egotearen definizioa eztabaidan jarri zen. Ordutik, Owenek eta haren lantaldeak lanean jarraitu dute, eta 54 pazienteri jarraipena egin ondoren, koman dagoen inor kontziente ote
|
dagoen
jakiteko garuneko eskanerra baliagarria dela ondorioztatu dute.
|
|
|
Hala, neurona dopaminergikoak nola
|
zeuden
jakiteko proba batzuk egitea onartu zuen gizonezkoak. Linazasorok azaltzen duenez, DatSCAN izena dute proba horiek, eta, horien bidez, dopamina ekoizten duten neuronen bidea nola dagoen ikus daiteke; hain juxtu, hori da parkinsonaren ondorioz kaltetzen den bidea.
|
|
|
Oraindik ez dakigu, baina txakur jabeen eta txakurren arteko harremana aztertzen ari gara, erlaziorik ba ote
|
dagoen
jakiteko. Azterketa soziologikoa da, baina arazo etikoa ere badu:
|
|
2011
|
|
|
Giza genoma osotik Amniochiperako aukeratutako eskualdeak dagoeneko ezagunak diren 150 sindromeri dagozkio. Ondoren, software baten bidez kontrolean eta pazientean desberdin hibridatu diren eskualdeak identifikatzen dira, eta, hala, DNAn dosi desberdina
|
dagoela
jakiten dute (mikrodelezioa edo mikrobikoizketa gertatu dela), azaldu du adituak.
|
|
2012
|
|
|
Osloko Unibertsitateko astronomoek aurkitu dute erantzuna tornadoen itxurako korronte magnetikoetan egon litekeela. Aurten bertan, Eguzkian tornadoak ere
|
badaudela
jakin dugu, dio Arregik. Tornado hauek eremu magnetikoaren lerroen zurrunbiloak dira. Zurrunbilo horiek, partikulekin batera, energia garraiatzen dute espaziorantz.
|
|
|
Airean
|
dauden
jakiteaz gain, inguruko informazioa izatea ere komeni zaie onddoei, gehiago hazten jarraitu ala ez erabakitzeko, esaterako. Ikusi genuen onddoek isuritako gas batzuk pilatzean onddoaren hazkundea gelditu egiten zela, eta esporulazioa hasten dutela, dio Ugaldek.
|
|
|
Aspergillus nidulans onddoak deshidroaustinol konposatua jariatzen du, airean
|
dagoen
jakiteko. Substratu heze batean, diluitu egiten da konposatu hori, eta airean, berriz, onddoaren gainazalean pilatzen.
|
|
2013
|
|
|
Bestalde, orri berri bat behar dugun bakoitzean konexioa berriz ezarri beharrak ere geldotzen du nabigazioa. Azkenik, orri batean gaudela eguneraketak ikusteko (adibidez, web bidez posta elektronikoa ikusten ari garela mezu berririk
|
dagoen
jakiteko), modu bakarra nabigatzaileak maiztasun jakin batekin zerbitzariari galdetzea da, ez dago modurik zerbitzariak berak bezeroari abisatzeko zerbait berria dagoenean.
|
|
2014
|
|
|
Sarraskijale gehiegi
|
dagoen
jakiteko, alderatu egin behar dira egungo populazioen elikadura beharrak eta elikagai eskaintza posiblea (mendian dabiltzan azienda estentsiboen gorpuak). Bada, azken 15 urteetan, azienda larrien kopuruak (behiak eta behorrak) gora egin du, eta ardienak, behera; orobat egin du gora pisu biziak.
|
|
|
Eta azaroaren 11an, 22 urte zituela, aurkeztu zituen bere emaitzak. Lawrencek proposatu zuen, batetik, Laueren taldeak lortutako emaitzak uhinak kristalaren plano atomikoetan islatzearen ondorio zirela; eta, bestetik, izpien difrakzioak emandako informazioarekin posible zela kristalen atomoak nola antolatuta
|
dauden
jakitea.
|
|
|
Bueno, hori pila bat da. Zenbat
|
dagoen
jakiteko, prospekzio zundaketak egin behar dira.
|
|
2015
|
|
|
Baina, hari begira, nola jakin hurrengo egunetan gora edo behera egingo duen? Ez
|
dago
jakiterik.
|
|
|
Non
|
gauden
jakitea betidanik izan da gizakion nahia eta beharra. Garai batean ezjakintasunean galduta egotetik, gure kokapena edonon eta edonoiz azkar eta zehatz jakitera igaro gara.
|
|
2016
|
|
|
Hala, sorburu hizkuntzako esaldia analizatzean, informazio hori guztia kontuan hartu eta gai izango da 7 eta 8 adibideetan ere UF bat
|
dagoela
jakiteko. Izan ere, esperimentu batek erakutsi duenez, datu baseko informazioari esker, lehengo metodoarekin baino ia% 30 UF gehiago ezagutzen dira.
|
|
|
Bata, pribatutasun falta; Googlek guri buruzko informazio asko gordetzen du, emaitza pertsonalizatu horiek eskaini ahal izateko. Bestea, beti ingurune edo mota jakin bateko informazioa jasotzen ibiltzea; hau da, guk eta gure inguruak definitutako burbuila zoriontsu batean inguratuta bizitzea, kanpoan zer
|
dagoen
jakin gabe, gure iritziak indartuz eta pentsaera kritikoa ahulduz. Kezka gero eta handiagoa da horren inguruan, eta horren erakusle da DuckDuckGo bilatzailea izaten ari den arrakasta erlatiboa; izan ere, pribatutasuna errespetatzea eta erabiltzaile guztiei emaitza berak erakustea dira haren aldarri nagusiak.
|
|
2018
|
|
|
Zehaztasun handiko mapak garrantzitsuak dira, besteak beste, autoak zehazki non
|
dagoen
jakin dezan, eta sentsoreen irakurketak zuzenak direla berresteko.
|
|
2020
|
|
|
Horrekin batera, PCR bidezko diagnostikoa ere egin zieten, lagin nasofaringeoak erabilita, une horretan infektatuta ote
|
zeuden
jakiteko.
|
|
|
Maskaren erabilera nagusiena ez da gu ez kutsatzea, guk besteak ez kutsatzea baizik. Sintomarik gabeko kasu asko
|
daudela
jakinik, erabilgarri izan litezke.Maskarak, eskaintzen duten babes mailaren arabera, talde ezberdinetan sailkatzen dira. FFP1 maskarak, edo ebakuntza gelako maskara sinpleak, babes gutxienekoak dira.
|
|
|
Maskaren erabilera nagusiena ez da gu ez kutsatzea, guk besteak ez kutsatzea baizik. Sintomarik gabeko kasu asko
|
daudela
jakinik, erabilgarri izan litezke.Maskarak, eskaintzen duten babes mailaren arabera, talde ezberdinetan sailkatzen dira. FFP1 maskarak, edo ebakuntza gelako maskara sinpleak, babes gutxienekoak dira.
|
|
|
Hala, karrera amaitu zuenean, bere buruari galdetu zion hor utzi behar ote zuen ibilbide zientifikoa, eta kimikaren munduan jarraitzea erabaki zuen. Bazekien laborategi batean ezinezkoa izango zitzaiola, baina Euskal Herriko Unibertsitatean kimika teoriko eta konputazionaleko doktoretza
|
zegoela
jakin zuen, eta hango buruarekin, Jesus Ugalde Uribe Etxebarriarekin, harremanetan jarri zen.
|
|
|
Metanoaren aktibazioaren gainean egin zuen tesia, eta doktoretza ondorengoa egitera, berriz, Tarragonara joan zen, Ikerketa Kimikoko Institutu Katalanera. Bere helburua, baina, Euskal Herrira itzultzea zen, eta, CIC Energigunen aukera
|
zegola
jakin zuenean, hari heldu zion.
|
|
|
Espezieen metaketa prozesua zein puntutan
|
dagoen
jakinda, estimatu daiteke espezie zerrendaren ezagutza maila (edota ezezagutza maila) zein den. Horrela (edota bestelako metodo ez parametrikoak erabiliz, ikus [10]) neur daiteke unitate geografiko bakoitza ongi edo gaizki laginduta dagoen, eta, bide batez, biodibertsitate maparen sinesgarritasuna ebatzi [11].
|
|
|
Ez dago berariazko sendagairik, baina ari dira sintomak eta patologia arintzen duten botikak probatzen, baita plasma transfusioak egiten ere. Gero eta ebidentzia gehiago
|
dago
jakiteko zer den eraginkorra, noiz eta norentzat. Sendagai berriak garatzeko ikerketak martxan daude, baita txertoenak ere.
|