|
2000
|
|
|
Estatu Nazioaren kontrako borroka mundu osora zabaldu da, eta Estatua Hizkuntza Nazioaren eredua finkatuta zegoen lekuetan, askapen mugimendu zahar berriaksortu dira. Nazio berrien askapenerako borroka sozialismo errealaren jausialdiarenoinarrian dugu; Jugoslaviako herrietan gauzatutako gerrak; Txetxeniako lehen etabigarren gerra; Irlanda, Euskal Herria, Eskozia, Belgika, Korsika, eta abar Europan; Palestina, Kurdistan, Berberia; Saharatik hegoaldera kontinente osoa iraultzenduten 30 gerra inguru
|
daude
Afrikan; dozenaka herriren matxinada Asia osoanzehar; Amerikako indigenen esnatze prozesua. Horiek guztiek argi erakusten digute munduko protesta sozial eta politikoan fenomeno honek duen garrantzia.
|
|
2003
|
|
|
«Irudi bat hobe mila hitz baino», horra egia. Izan ere, non
|
dago
Afrika. Zer da Hego Amerika?
|
|
|
Uste dut soldadutza Afrikan ez egiteko etorri zela, desertura joateko beldurragatik. Sasoi hartan gerra
|
zegoen
Afrika iparraldean eta gazte asko hiltzen ari ziren han.
|
|
|
Lossi en zentsatutako 800 goriletatik, 500, hau da, bi heren, bost hilabetean Ebola sukarra izan dute, Bartzelonako Unibertsitateko zientzialariak dioenez. Eta epidemiak, eskualdean 67 pertsona hil zituenak, badirudi Odzala parke nazionalera jotzen duela, han
|
baitago
Afrikako lautadako gorilen dentsitate handiena. Duela bederatzi urtetik, Magdalena Bermejok Lossi ren gorilak aztertzen ditu.
|
|
2004
|
|
|
Arrisku larrian
|
dagoen
Afrikako errinozero beltza berreskuratzen ari da, Natura Kontserbatzeko Nazioarteko Batasuneko (IUCN) Afrikako Errinozeronte Taldeak eta Naturarentzako Mundu Funtsak (WWF) biztanleriari buruz egindako kalkulu berrien arabera. Errinozero beltzeko populazioa nabarmen jaitsi zen:
|
|
|
Atzo bertan hasi ziren eskuz eta lurrez fumigatzeko lanak Arrieta inguruan. Rodríguez Zaragozak esan zuen otarrainek ez dutela labore asko suntsitu, eta ez dutela gogortasun berezirik erakutsi, intsektuak “sakon”
|
baitaude
Afrikatik egindako bidaian. “Horri esker, erresistentziarik gabeko lurzorutik jaso ditzakegu, berreskuratu baino lehen” esan zuen.
|
|
|
Egun 2,4 dolar balio dute, eta hori handiegia da herrialde pobreenetako biztanleentzat, horietan gaixotasuna baita hedatuena. Zehazki, 500 milioi pertsona baino gehiago
|
daude
Afrikan malariaz kutsatuta. Horietatik milioi bat baino gehiago hiltzen dira urtero, gehienak haurrak, bereziki Saharaz hegoaldeko Afrikan eta Asian.
|
|
|
–Bakoitzari berea, Jaungoikoaren legea –esan du tabernako ugazabandreak– Paoletto tokatu bazaizu, Paoletto. Okerrago
|
daude
Afrikako beltzak, dituzten izen estrainioekin.
|
|
2005
|
|
|
Erregelamendu hau indarrean jarriko da penintsulan, alboko uharteetan, Kanarietan eta hipoteka legeria bereziaren menpe ez
|
dauden
Afrikako lurraldeetan, behin «Estatuko Aldizkari Ofizial»ean argitaratu eta hurrengo hogei egunak igarotakoan (apirilaren 18ko Aldizkarian argitaratu da).
|
|
|
Datu grabimetrikoak erabiliz neurtu da mendebaldeko riftaren azpian dagoen litosferak 65 km-ko lodiera eta 60 km-ra kokatuta
|
dagoen
Afrikako ekialdeko plataforman dagoenak (Tanzaniako kratoiak) 90 km-ko lodiera dutela. Riftaren azpiko mantuaren abiadura baxuko eremuek eta rift arroetan zehar neurtutako anomalia grabimetriko negatiboek litosfera mehetuta dagoela iradokitzen dute ere.
|
|
|
Alde handia
|
dago
Afrikan ibili edo Asian ibili. Afrikan ez duzu aurkituko Asian, Indian, adibidez, aurkituko dituzun arkitektura, tenpluak, filosofia, ohiturak, jantziak...
|
|
2007
|
|
|
Gutxienez sei jirafa espezie daude, munduko lurreko animaliarik altuena, eta horietako batzuk arrisku larrian egon litezke, Estatu Batuetako eta Kenyako zientzialariek ikerketa batean oinarrituz. Orain arte uste zen jirafa antzeko bat
|
zegoela
Afrikako urre sabana zeharkatzen. “Jirafa populazio horietako batzuek ehunka ale baino ez dituzte, eta berehalako babesa behar dute” esan zuen ikerketaren zuzendariak BMC Biology aldizkariaren azken edizioan argitaratua, Bizitza Basatiaren Kontserbaziorako Elkarteko genetista den David Brownek, Estatu Batuetan bizi denak.
|
|
2008
|
|
|
Zein egoeratan
|
dago
Afrika Hegoaldeko herrialdeetako panorama musikala?
|
|
|
Horrez gain, baina, oso pertsona konprometitua da; erabat arduratuta dago hiesaren aurkako borrokan, ez bakarrik hemen, baizik eta gehien behar duten herrialdeetan. Hain zuzen, erabat kezkatuta
|
dago
Afrikako eta Asiako hiesdunek osasun arreta eta zaintza egokia izan dezaten, eta horri ematen dio bere denboraren zati handi bat. Pertsona miresgarria da.
|
|
|
WWF/ Adenaren arabera, 2050erako Afrikako populazioa bikoiztea aurreikusten da, eta, horren ondorioz, planetako biztanleriaren zortzirenetik gizateriaren laurdena izango da. “Nazioartean konpromiso sendoa
|
dago
Afrikako giza ongizatea hobetzeko eta pobrezia, gosea eta gaixotasunak murrizteko Milurtekoko Garapen Helburuetan aurrera egiteko. Baina epe luzera arrakasta izateko, muga ekologikoen aurka lan egin beharrean lan egin behar dugu”, esan zuen Mathis Wackernagelek, Global Footprint Network eko zuzendariak.
|
|
|
Zazpi probintzia alerta egoeran
|
daude
Afrikako bero boladagatik
|
|
|
ez dakit non
|
dagoen
Afrikak galdutako mapa
|
|
2009
|
|
|
Nkrumahk Africa must unite (Afrikak batu behar du) liburu manifestua idatzi zuenerako panafrikanistak zatituta
|
zeuden
Afrikako Estatu Batuak antolatu behar zirela uste zutenen eta urrats laburragoz aitzinatu behar zela uste zutenen artean. Hauentzako haiek iraultzaile ezkertiarrak ziren eta lehenengoentzako bigarrenok neokolonialisten kolaboratzaileak.
|
|
|
Erasogilea bera hildakoen artean da. Horrek, antza, Somalian zabalduta
|
dagoen
Afrikako Batasuneko AMISOM bake indarraren errepide kontrol bat zuen jomuga. Bertara iristea lortu baino lehen, baina, gelditzea agindu zioten eta zartarazi egin zuen lehergaiez betetako ibilgailua.
|
|
|
Bai... Eredu honek ez du aukerarik ematen bertako ekonomia dibertsifikatzeko; ezta ekoizpen ahalmena sendotzeko ere, beraz, mendeetako egoera berean
|
dago
Afrika; Mendebaldearen menpe lehen, eta Txinaren menpe orain.
|
|
|
Horregatik, bat egin eta herrialde aberatsei zorrak ordainaraztea erabaki dute. Klima aldaketaz hitz egiteko bilduta
|
daude
Afrikako Batasuneko kideak Etiopian. Afrikako herrialdeek karbono dioxido gutxi isurtzen dute AEB Ameriketako Estatu Batuekin edo Txinarekin alderatuta.
|
|
|
Aldiz, multinazionalak edozer egiteko prest
|
daude
Afrikako herrialderik aberatsenetako batean eskua sartu ahal izateko. Txinak berak akordio ugari hitzartu ditu Kinshasarekin meategiak ustiatzeko, errepideak eraikitzearen truke.
|
|
|
Wash idor, haran berde, barranco gorri edo mendikate ubelezko zedarriak ditu planetak. Mamutzarrak egarriz
|
daude
Afrikan eta arto bihiak transgenikoaz kutsatuak Ameriketan. Eta gu, zoritxar kongenitalaren zorionaren babesle.
|
|
2010
|
|
|
" Zabor kontzeptua leku guztietan bera da, jendeak baliogabetzat jotzen duena, baina desberdina da zer den zaborra batzuentzat eta besteentzat. Zaborra ez da gauza bera Espainian, Guatemalan edo Madagaskarren; beti maila bat beherago
|
dago
Afrika. Tokioko kontainerretan gauza bila ibiltzea izugarria omen da, sekulako aurkikuntzak egin daitezke!
|
|
|
Banana tonak botatzen dituzte itsasoan, prezioak behera egin ez dezan. Bitartean, goseak akabatzen
|
dago
Afrika. Bizi dugun egoeraz jabetzeko, irakurri El hombre, ese desconocido, Alexis Carrell ena, edo La decadencia de Occidente, Oswald Splenger ena, eta La aventura de las ideas, Alfred Whitehead ena.
|
|
|
Ez da hau galdetzeko unea, baina nolatan
|
dago
Afrikako lehoi hau. Ozeano Bareko uharte batean?
|
|
|
“Afrikarrak ez diren gizakiok DNA neandertala daramagu 23 kromosometatik 10etan gutxienez”, adierazi zuen Carles Lalueza Fox Pompeu Fabra Unibertsitateko paleogenetistak, Sagardotegiaren proiektuaren zuzendarikideak eta lanaren egilekideetako batek. Hominido horren antzeko materiala dago Europako, Asiako eta Ozeanoko gaur egungo populazioetan, eta ez
|
dago
Afrikakoetan. Horren ondorioz, hibridazioa Afrikakoak ez diren guztien arbasoak kontinentetik atera eta populazio horrek demografia leherketa bat izan eta Eurasian banatu baino lehentxeago gertatu zen.
|
|
|
Frogatuta
|
dago
Afrikan bi elefante espezie bizi direla.
|
|
|
Bi aldeen arteko elkarrizketa informalak sustatu nahi dituela adierazi du diplomazialariak, eta kezka agertu du egonkortasun ezarekin: Kezkatuta
|
gaude
Afrika iparraldean sumatzen ari garen egonkortasun ezarekin. Ross gaur joango da Tindufera (Aljeria) iheslari sahararren eremua bisitatzera.
|
|
|
Bedaiope odolean daramaten herritar anonimo horiek, sakelara zimikorik eraman gabe, egin duten lan oparoari esker. Ondo daude ONGak, ondo
|
dago
Afrikara hango gizajoei laguntzera joatea, baina hemen ere badago misiolari izaterik, herriko seme hauen jardunak erakutsi digun bezala...".
|
|
|
167. Europan bezala ospatu dute berbereek udako su jaia, solstizioarekin, eguzkia ortzean gorenean denean, 1890ean George James Frazer antropologoak The Golden Bough liburuan kontatu zuenez: " Udaburu egunean edo bezperan sutzarrak egiteko usadioa oso hedatuta
|
dago
Afrikako iparraldeko herri mahomatarretan, batez ere Marokon eta Algerian; berebereek eta tribu arabiarrek edo arabieraz hitz egiten dutenek ere ezaguna dute. Herrialde horietan udaburu egunari (ekainaren hogeita laua, era zaharrean) l’ansara deitzen diote.
|
|
|
Uztailaren 18 hartan, 40.000 soldadu
|
zeuden
Afrikako Ejertzitoan, horietatik 9.000 natiboak. Egun batzuetan ehun milatik gora izango ziren.
|
|
|
Turkiarrek 1923ra arte erabili zuten, harrezkero alfabeto latinoz idazteko. Arabiar grafiaren alde
|
dago
Afrika iparraldeko arabiar zibilizazioa, erlijioa eta Aljeria eta Marokoko nazionalismo politikoa. Hala ere, amazigeraz eta arabiar grafiaz idatzitako tradizio literarioa urria da, axelherazkoa salbu.1050 Arabiar grafia ondo erabiltzeko, zeinu berri zehatzago batzuk lirateke.
|
|
|
Palestinatik eta Egiptotik Indiarainoko deskolonizazio ingelesa arabiarren kontrako epopeia politikoa izan zen, Thomas Edward Lawrencek" Arabiakoak" bere garaian kontatzen hasi eta gaur arte berdin dirauena.938 Hor
|
daude
Afrikako etnia guziak minorian estatu independenteetan, hango hizkuntza guziak bernakularturik, kolonialismoaren hizkuntza erabiltzera beharturik, norbere hizkuntzaz lotsatu eta frantsesez, 939 ingelesez edo portugesez egitea progresoaren eta unibertsaltasunaren neurria balitz bezala.
|
|
|
Ezer ez; harea mordo bat; gaua; elbarritasuna; ilargikoak bezalako paisaiak. Gizon zuriak ukitu ez balu, ez
|
legoke
Afrikarik.". 72
|
|
2011
|
|
|
erromantikoa eta klasikoa, errealismoa, sentimentalismoa, victorianismoa, surrealismoa eta abar. Gogoeta sortzailerik egin beharrik ez
|
dago
Afrikako literaturan «kritikari lider edo autoritate» bihurtzeko. Fraser, Freud, Darwin eta Marx dira, Europako literaturan bezala, beharrezko irakurketak tresna kritikoez jabetzeko.
|
|
|
«Ez
|
dago
Afrikarik! Ez dago Afrikarik!»
|
|
|
«Ez dago Afrikarik! Ez
|
dago
Afrikarik!»
|
|
|
Gainera neurri batean? gure erruz
|
dago
Afrika dagoen moduan.
|
|
|
Erakundeak dieta solidarioa egitea proposatzen du, “lehortearen eta gosetearen ondorioz gaizki nutrizioa duten Afrikako Adarreko haurrei janaria eta laguntza eramateko” dohaintzen bidez. Horrekin, haurrek elikagaiak, nutrizio osagarriak, ura eta laguntza medikoa jasoko dituzte. Izan ere, krisiak aurrera jarraitzen du, baina ez egunkariez eta irratiz eta telebistaz orriak betetzen dituen krisi ekonomikoa bakarrik, baizik eta ia ahaztuta
|
dagoen
Afrikako zati bati eragiten dion krisia, egoera jasanezina denean bakarrik irteten baita hedabideetara. Diru bilketak ez du zentzurik galdu, eskatzen dituzten ahotsak ia ia entzuten ez badira ere, eta GKEek inguru horretan lan humanitarioak areagotu dituzte.
|
|
2013
|
|
|
Hauxe zen Malenen ametsa. Gaixoa prest
|
zegoen
Afrikara joan eta hangoei laguntzeko. Horregatik sortu dugu Fundazioa, haren omenez?
|
|
2014
|
|
|
Ume asko sistematik kanpo geratzen dira, amak haurra mantentzeko ahal duena egin arren aitak hilabete hemen, beste bat han eta hirugarrena beste nonbait pasatzen badu, ezin duelako. Gainera, hiesa eta bestelako gaixotasunak oso zabalduta
|
daude
Afrikan eta ama hilez gero, seme alabak noraezean geratzen dira, batzuk amonarekin, besteak izebarekin, amatzakoarekin…". Elkarrizketatu bakarrak defendatu du poligamia, etxean bizi izan duela, Senegalen emakumeen kopurua gizonena baino handiagoa dela, eta norbera ezkondu eta besteei horretarako aukerarik ez ematea berekoia dela argudiatuta.
|
|
|
Zergatik oraindik ez dago txertorik? Abandonatuta
|
dagoen
Afrika behartsua delako kutsatuena, eta ez Europa edo Amerika. Obama ez dago kutsatuta.
|
|
|
Urrun
|
dago
Afrika?
|
|
2015
|
|
|
SENEGALGO ERREPUBLIKAN, munduaren erpin honetatik begiratuta hego mendebaldean
|
dagoen
Afrikako herrialde horretan jaiotzea egokitu zitzaion Omar Sarr i. 1988ko irailaren 20an, Keyar izeneko herrixkan sortu zen.
|
|
|
Garapen bidean
|
dauden
Afrikako herrialdeek nagusiki produktu manufakturatuak esportatzen dituzte.
|
|
2016
|
|
|
Testuaren arabera, azken zazpi urteetan NBEko langileen aurkako 531 salaketa jaso dituzte. Eta NBEk ez dauka barne arauak urratzen dituzten soldaduak zigortzeko eskumenik.Trantsizio tirabiratsuaTrantsizio prozesu iskanbilatsuan murgilduta
|
dago
Afrika Erdiko Errepublika 2013az geroztik. Selekako errebeldeek François Bozize presidentea hil zuten?. Bake prozesu horretan garrantzi handia dute aurtengo hauteskundeek, baina espero baino motelago doa prozesua.Atzo ziren egitekoak presidentetzarako hauteskundeen bigarren itzulia.
|
|
|
Gatazka odoltsu batean hondoratuta
|
dago
Afrika Erdiko Errepublika, milizia kristauen eta musulmanen artean erdibitua. Astero izan ohi dira alde baten zein bestearen hilketa politiko erlijiosoak, eta estatua ez da gai herritarrak defendatzeko.
|
|
|
Arrazoiak arrazoi, handik aurrera Begoña ere gizon arte hartara bildu ohi zen eta, aspaldiko partez, beren biziak bezala mundu osoarenak ere gobernatzen eta baldintzatzen zituen gerraren martxaren jakitun egin zen: bolada hartan Afrikan zebilen batik bat gudaldi gorria, baina ez beraiek
|
zeudeneko
Afrika beltzeko partean, ezpada Ipar Afrikako mairu herrietan; egoera nahasia zen bertan, eta egun batean Rommel alemanaren Afrika Korps ek lurralde handi bat bereganatzen bazuen, biharamunean Montgomery azeri ingelesak garaituko zituen botxeak, ping pong partida batean bezala. Irratiz jasotzen zituzten berriak, bai Londrestik bai Berlindik, eta bakoitzaren handikeria hanpatuei beroarena kenduta egoeraren deskribapen errealena egiten saiatzen ziren, haietako batek inguratu zuen mapa batean alde bateko eta besteko banderatxoak ipinita.
|
|
|
gabe. 1934an, Europaren mende
|
zegoen
Afrikan, estatu
|
|
|
Garapen bidean
|
dauden
Afrikako herrialdeek nagusiki produktu manufakturatuak esportatzen dituzte. Herrialde garatuek mundu mailako merkataritza ia osoa kontrolatzen dute.
|
|
|
Herrialde garatuetan eskuragarri dauden elikadura, osasun arreta eta medikamentuak (antirretrobiralak, adibidez) ez dira egokiak, eta kontinente horretan pertsona askok garatuko dute hiesaren gaixotasuna. Munduko hies kasuen% 70 erregistratu du Afrikak Afrikako hainbat gerra
|
daude
Afrikan, hala nola Afrika Erdiko Errepublika, Nigeria, Kamerun, Mauritania, Somalia, Kenya, Sudan eta Uganda. Erlijiosoak dira nagusi, Afrika Erdiko Errepublikakoak bezalakoak, musulmanak eta kristauak eta Nigeriako Boko Haram talde islamiarra bertan aritzen baitira.
|
|
|
Bazen apezpiku zahar bat 38 urthe
|
egona
Afrikan, Heskualduna, Daguerre, Baiona ondokua. Musian artzen ginen elgarrekin.
|
|
|
Bazen apezpiku zahar bat hogeita hemezortzi urte
|
egona
Afrikan, Euskalduna, Daguerre, Baiona ondokoa. Musean aritzen ginen elgarrekin.
|
|
2017
|
|
|
Haren gutun bat zabaltzen nuèn bakoitzean, eta irakurtzen hasi aurretik ere, orri beti ugari eta hari lodiz jositako haietatik haize zirimola bortitz bat irteten sentitzen nuen, ile guztiak porroskatzen zizkidana. Beti
|
nengoen
Afrikara joatekotan, baina inoiz ez nintzen abiatzen.
|
|
|
Narrazioan azaltzen da neska protagonista Afrikatik etorri dela; jatorriarekin lotutako beste elementurik ez da agertzen liburuan. Alde horretatik, argi
|
dago
Afrikarekin lotutako estereotipoak ere ez direla islatzen.
|
|
|
1890ean Italia Etiopia (Abisinia) konkistatzen saiatu zen, arrakastarik gabe. 1934an, Europaren mende
|
zegoen
Afrikan, estatu independente gutxi batzuk bakarrik zeuden eta haietako bat Etiopia zen. Etiopiaren eta (Italiaren mende zegoen) Somaliaren arteko mugan istilua egon zen eta, horren aitzakian, Mussolinik eskua sartu zuen.
|
|
|
Nafarroari buruzkoak, Nafarroan idatziak edo nafarrek eginak dira. Gehienak gure artxibo, museo eta liburutegietatik hartu ditugu, baina
|
badaude
Afrikako, Ameriketako eta Europako beste dokumentu zentroetakoak ere.
|
|
2018
|
|
|
Baina denak pertsonak gara, eta guztien arteko harremanak estutu nahi ditugu. Era berean, Afrikak dauzkan arazoen inguruko gogoeta bat ere eragin nahi dugu.Euskal Herrian ezjakintasun handia al
|
dago
Afrikari buruz. Baliteke. Ez da zuzena baietz edo ezetz erantzutea, denetarik baitago; baina, orokorrean, ez da behar beste ezagutzen.Egon da aurrerapausorik? 1985 urtean etorri nintzen lehendabizikoz Gasteizera.
|
|
|
– Oraindik sasoian
|
zaude
Afrika aldera bidaiatzeko. Ez duzu ezer galtzeko.
|
|
2019
|
|
|
Baina bertan
|
nagoenean
Afrika gehiago botatzen dut faltan.
|
|
2020
|
|
|
Gaur ere etorkinak iritsi dira gure herrietara, eta iristen jarraituko dute bihar eta etzi ere. Gure herria ez ezik, gure bizitza zeharkatzen duen errealitatea da haiena, hemengo oinarriak ere lotuta
|
baitaude
Afrikako egoera ekonomikoekin eta sozialekin. Beraz, nahitaez gu ere bagaude istorio horren barruan.
|
|
|
Bi milioi baino gehiago inpala
|
daude
Afrika osoan eta bere umatze sasoia bat dator euriteekin, bere populazioa ehundaka milatan handitzen denean.
|
|
2021
|
|
|
Ingurumen gatazketan zigortutako militanteen defentsan ari den Frontline Defenders erakundeak aurreratu du adibide bat When Irish Environmental Defenders Receive Death Threats(" Ingurumenaren aldeko militante irlandarrak heriotzaz mehatxatuak") artikuluan. Erakundean ohituta
|
daude
Afrika, Asia, Amerikak, Ekialde Hurbila edo Eki Europako ingurumen defendatzaileen kasuetan lan egitera, baina gutxiena espero zuten Dublingo bulegotik 150 kilometrora bizi diren militanteen laguntza eskea jasotzea. Fidelma O' Kanek, Dalradiani iaz auzia irabazi zionak, erasoak jaso ditu sare sozialetan, beste batzuek eraso informatikoak nozitu dituzte beren tresnetan eta O' Kanerekin Save Our Sperrins taldean ari den Cormac McAleer aurpegia mozorrotutako hiru gizonek bahitu eta jipoitu zuten.
|
|
|
Lamtunek basamortuko sanhayar tribu eta Ghanakoen artean bitartekari lana egiten zuten. Bi urte baino gehiagotan merkataritzarik gabe ekonomia gelditua
|
zegoen
Afrikako eremu zabal hartan. Hegoaldeko herriek ez zituzten iparraldeko eskulanak eta iparraldekoei, aldiz, gatza, harribitxi, esklabo eta urrea falta zitzaien.
|
|
|
«Apartheid egoeran
|
dago
Afrika, txertoei dagokienez»
|
|
|
Txertaketa Covax programaren esku
|
dago
Afrikan, hein handi batean, baina mesfidatia zara programa horren eraginkortasunarekin.
|
|
|
Neurriak arintzen ari dira gainerako kontinenteetan, kasuak gutxitzen ari direla eta. Pandemiaren zein fasetan
|
dago
Afrika?
|
|
|
Hegoafrikaren kasua hori da, adibidez. Apartheid egoeran
|
dago
Afrika, txertoei dagokienez, eta horren ondorioak pairatzen ari gara. Munduaren iparraldeko zatia nolabaiteko normaltasunera itzultzen ari da, eta gu bestelako arazoei aurre egiten saiatzen ari gara.
|
|
|
Momentu honetan hainbat gatazka
|
daude
Afrikan. Zer gertatzen da eremu horietako emakumeekin?
|
|
|
Munduko berotegi gasen isurketen %4
|
dagozkio
Afrikari. Alabaina, klima aldaketaren aurrean kontinenterik kalteberenetako bat da.
|
|
|
Nolanahi ere, iturri guztiak bat datoz: birusaren hedapena gutxietsia
|
dago
Afrikan, herrialde askok ez dutelako osasun azpiegitura sendorik herritar guztientzat, eta baliabiderik ere ez behar adina test egiteko. Beraz, herrialde bakoitzeko egoera zein den zehazki jakitea ia ezinezkoa da.
|
|
|
Gure elkartearen helburua, sortzera bultzatu gintuena, zera izan zen,
|
bazeudela
Afrikako herrialdeetako zortzi edo bederatzi elkarte, baina mistoak zirela. Horietan, gizonezkoek ez ziguten ezer egiten uzten; ez geunden elkarteetako zuzendaritza batzordeetan.
|
|
2022
|
|
|
Gaztainaren jatorria Espainian daukagun gaztaina Europako gaztaina edo gaztaina arrunta (Castanea sativa) da, baina badira beste batzuk ere, hala nola gaztaina japoniarra, gaztaina txinatarra eta gaztaina amerikarra. Hala, Europako gaztaina Europako gaztainaditik lortzen da, Europan eta Asian ohikoa den gaztainondoak
|
dauden arren
Afrikako iparraldean eta Madeiran ere. Gaztainondoak hobeto jasaten du klima epeleko leku fresko eta babestuetan, baina hezeetan.
|
|
|
La Niña fenomeno meteorologikoaren eraginpean
|
dago
Afrikako Adarra, eta halakoetan ohi baino prezipitazio gutxiago izaten da eremu horretan. Lehorteak ohikoak dira, baina, klima aldaketaren ondorioz, laburtu egin da idorte batetik besterako tartea; hamar urtean behin izaten ziren duela zenbait hamarkada, eta bizpahiru urtetik behin gertatzen ari dira orain.
|
|
|
Eta oraindik ere mantentzen dugu ohitura. Nik hala deskubritu nuen niretzat eskuragarria zen literatura bat
|
zegoela
Afrikan, zoragarria».
|
|
|
Harrigarria bada ere, planteamendu sezesionista gutxi burutu ziren berregituraketa bete betean
|
zegoen
Afrika hartan. Kongoko Katangan (1960) eta Nigeriako Biafran() sezesio saiakerek porrot egin zuten.
|
|
2023
|
|
|
Horrez gain, hiru milioi pertsona inguru lekualdatu dituzte herrialde barnean edo inguruko herrialdeetara, UNHCR Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandatariak emandako datuen arabera; horietatik 70.000 inguru Sudanera joan dira. Hain justu, gerran
|
dago
Afrikako estatu hori; apirilaren 15ean piztu zen armadaren eta RSF Azkar Laguntzeko Indarrak talde paramilitarraren arteko liskarra.
|
|
|
Mehatxuak mehatxu, ikusteko
|
dago
Afrika mendebaldeko hamabost gobernuren erakunde horrek nola beteko lukeen Nigerko junta militarrari egindako ohartarazpena; iragan urtean adostu zuen «segurtasun indar bat» sortzea eskualdeko talde armatuei aurre egiteko, baina, harrezkeroztik, ez dute zehaztu nola osatu eta finantzatuko luketen.
|
|
|
Mehatxuak mehatxu, ikusteko
|
dago
Afrika mendebaldeko hamabost gobernuk osatutako erakunde horrek nola beteko lukeen Nigerko junta militarrari egindako ohartarazpena; iragan urtean adostu zuen «segurtasun indar bat» sortzea eskualdeko talde armatuei aurre egiteko, baina, harrezkeroztik, ez dute zehaztu nola osatu eta finantzatuko luketen.
|
|
|
Murrizketarako eragozpen gehien jarri dutenen artean
|
daude
Afrikako ekoizleak, ziurtatu baitzuten beren ekoizpen erreala ez zela iristen zegokien kuotara. Azkenean, eskatzen zituzten antzeko kuotak lortu dituzte Nigeriak (1,5 milioi), Angolak (1,1 milioi) eta Kongok (277.000).
|
|
|
Tarzan bere oihanean bizi da, Boy semearekin, Jane ez dago, bere ama gaixoa bisitatzera Londresera joan delako eta, bat batean, bizi diren tokiaren ondoan Palandria dago, hiri bitxia, indiar itxura duten zuriez beteta. Baina ez
|
zeuden
Afrikan. Zer zentzu du hiri horrek Afrikako oihanaren erdian?
|
|
|
Ondo dago erantzun izana, baina oraindik ez
|
zaudete
Afrikan.
|