|
2000
|
|
|
Gauza jakina da gaua amaitzean, eta eguzkirik irteten ez bada, amildegi handi bat agertzen dela muinoen atzetik, mundu guztia irentsiko duena gupidarik gabe! Dena amaituko da kanturik
|
egiten
ez badut!", larritu zen gauaren amaierarako ordu laurden baino falta ez zenean.
|
|
|
Arratseko lehen orduetan, beste
|
egitekorik
ez nuenez, ditxosozko izurdea ikustera joan naiz. Lehengoan ere esan nuen Dingleko uretan izurde bat bizi dela, eta txalupak irteten direla bera ikusteko asmoa dutenentzat.
|
|
|
Banekien ze arropa jantzi behar nuen, termostatoak hamar minutu behar zituela ura berotzeko, Seat zaharra estarterraren bidez jarri nuela martxan, inork errespetatzen ez duen stop seinalea ehun metro harago zegoela, bariante berria, bihurgune baten atzetik osaba Pedroren baserria. Bere ardiak ikusten banituen arratsaldean euririk
|
egingo
ez zuela ere banekien, eta gero egunero aurreratzen ninduen zoroa zegoen (kilometro batzuk lehenago edo geroago, beti erakusten zizkidan bere atzealdeko pegatinak: Pachá diskotekarena bata;" Salamanca es guay" dioena, bestea), eta banekien nor agurtu, zer esan, nondik joan eta nora heldu.
|
|
|
Mattin, beraz, primua zen —primu eta heredero, aitak hala erabaki zuelako—, eta, nola, bertzalde, sendoa zen eta argia zen, hala, mundu guztia berari beha izaiten zuen, deus ere
|
egiten
ez bazuen ere, zeren ardatz baitzen; ni, berriz, bigarrena nintzen, eta, nola bigarren dena ez baita ikusia izaiteko baina ikusle izaiteko, hala egokitu zitzaidan hari beha eta mundu guztiari beha bizitzea, eta hala zolitu zitzaizkidan neurrigabeki begiak eta behakoa, baita belarriak eta entzutea ere.
|
|
|
Ireki nuen meza liburua eta bi marrazki haiek ikusi nituen: ezkerreko orrian hamar harroineko zubi bat zegoen, hamarrak numeratuak eta hamar manamenduak signifikatzen zituztenak; zubi azpian infernu izugarri bat zegoen eta zubitik gizon emakumeak eta neska mutilak zihoazen, xuxen baino xuxenago, bekaturik
|
egin
ez zutelako eta zubia, halatan, osorik zegoelako; eskuineko orrian, berriz, antzeko marrazkia zegoen, baina zubiak zartatuak eta hautsiak zituen pilareak eta harroinak, eta zubia goiti beheiti zihoan, baita zubitik zihoazen jendeak ere, infernuko garretarat... Eta nik, istant batean, goiti beheiti zihoazen jende haien artean ikusi nuen neure burua, eta are gehiago asaldatu nintzen...
|
|
|
—Probidentziak ez du deus ere eginen, aitzinetik guk deus ere
|
egiten
ez badugu... Eta uste dut badakidala zein izan daitekeen aterabidea...
|
|
|
Izan ere, badirudi ezen orain dela bi mende eta erdi —Urbiain fundatu zenetik ehun bat urte geroago edo, beraz— lehorte izugarria izan zela Urbiainen, ekainean eta uztailean ur xortarik ere
|
egiten
ez zuela. Eta ekainaren azken aldean herritarrak kezkatzen hasi, eta uztail osoan prozesioan atera zuten herriko patroina, zeina baitzen denbora hartan san Mamerto, bere ezin konta ahala mirakuluengatik ezaguna izan zen Vienako artzapezpikua, baina alferrik.
|
|
|
Pedrok astiro eta baratx jaten zuen, ez hala ohi zuelako, baina jan eta mintzatu, biak baterat
|
egiten
ez zituelako. Eta Pedrok mintzatu egin nahi zuen bere batez, eta bihotza hustu:
|
|
|
Eta, saindu
|
egin
ez nindutenean, gaitz erdi!
|
|
|
Eta gerla hartan guztia zen baliozko, baldin heresiaren uxatzeko edo haren aurizkitzeko bazen. Eta hala igorri nion egun batean Maddaleni gutun hura —zeren bainekien ezen osaba Joanikotek irakurtzen irakatsi ziola—, non osaba Joanikoten heriotzarekin mehatxatzen bainuen, baldin honen dorretxetik alde
|
egiten
ez bazuen. Eta hura egin nuen eta are gehiago eginen nuen, baldin egoerak hala eskatu izan balit, zeren Jainkoa eta Erroma baitzeuden jokoan, Erroma eta Jainkoa, eta Jainkoaren borondatea baitzen Ha ren ohorearen izenean nork bere ohorea ere galtzea, baita hartarakotz betiko laguna salatu behar bazen ere, heresea zelako —eta, isilune baten ondotik hats hartzen zuela, erran zuen—:
|
|
|
Halarik ere, bazekiat ezen Italiatik enegatik etorri hintzela, eta, halatan, enea dela kulpa eta hobena, eta ez dudala desenkusarik... —eta, behakoa zorrozten ziola, artean guztiz etsitzerat
|
egin
ez balu bezala, akabatu zuen—: Baina jakin ezak, halaber, ezen, egunen batean gauzak bertze alderat ikusten badituk, ene etxeko ateak zabalik izanen dituala, eta hire studioa berdin...
|
|
|
Zeren ez uste ezen Mattini nion gorrotoa eta herrazko herra ni mundurat etorri orduko biribildu zitzaidala, ezta gorroto biribil balizko hark erabaki zituela ere ene handik aitzinako urratsak, halabeharrez; ez dizut erranen, halaber, maitatu baizik
|
egin
ez nuela, zeren baitakizu nolakoak izaiten diren umeen arteko harremanak, orain maite du batak bertzea eta orain gorrotatzen du, orain akort eta alegera daude eta orain eta haserre, eta, beraz, badirudi ezen badela aldi bat onerizkoarentzat eta bertze aldi bat gaitzerizkoarentzat, eta bata bertzeari darraiola, nola itzala gorputzari. Baina sentimendu hauen joan jinetan, edo joan jin hauen gainetik, uste dut, orobat, ezen beti ere mintza daitekeela jokamolde orokor batez, eta oker handirik gabe erran diezazuket ezen ene jokamolde hura maitasunezkoa izan zela.
|
|
|
Baina halakoak gara: badakigu ezen lohitzen eta likisten garela, noiz eta egin beharrekoa
|
egiten
ez baitugu, baina, halarik ere, noiz eta, erretorikaren bidez, bi hitz airoski lotzen ikasten baitugu, berehala lotzen gatzaizkio, hitzen ederraz eta urrearen distiraz, geure lohiaren eta geure likitsaren beztitzeari eta haren estaltzeari, eta apaintzen dugu geure satsa eta geure simaurra arrosa lurrinztatu batez. Eta, hitzen errepikatzearen errepikatzeaz, uste dugu eta sinesten dugu hondarrean ezen azala dela barrena, eta barrena azala... harik eta, halako batean, berez eta halabeharrez, gauza bakoitzak bere lekurat egiten duen arte —azalak azalerat eta mamiak mamirat—; eta ohartzen gara orduan ezen gure lohia eta gure ustela ez dela bertze alderat behatuagatik desagertzen, eta geure lohiarekin eta geure ustelarekin egin behar dugula aitzina —geure mugetarik eta geure hauskortasunetik—, eta besoak ditugula, geure muga horiei buru egiteko, zeren, geure deusezetik bertze deusez bat amoroski besarkatzen dugunean, erortzen dira mugak eta loratzen zaigu bihotzean eguzki bizi gori bat, urrerik urretsuena baino distiratsuagoa dena, nola loratu baitzitzaion Kristori Kalbario mendian, bere bakardadetik eta bere deusezetik munduaren deuseza besarkatu zuenean.
|
|
|
—Baina bazkalordua da eta, bertze
|
egitekorik
ez baduzu, gurean bazkal dezakezu... —erran zidan, mahai inguruan bertze aulki bat paratzen zuela.
|
|
|
...en, eta mahaien inguruan marinelak, guztiak lurrezko pitxer tipi batzuetarik biera edaten —edo garagarnoa deitu ote genioke, jaun André, zeren garagarraren arnoa den? —, eta guztiak ere eskua dantzan, batzuk pipa erretzen ari zirelako, eta bertzeak emaztekien popako zein brankako altxor ezkutuen xerka zebiltzalako, zeren munduan ez baitago marinelik bere bizitzan altxorren batekin amets
|
egin
ez duenik.
|
|
|
Itzulbidea besarkatzea, bertze
|
egitekorik
ez nuen. Irteera zuzenena aurkitzea, horixe falta.
|
|
|
Neure buruari oroitarazi behar izan nion ez nintzela gomuta txarreko etxe hartara mokokatzera etorri, jakitera baizik. Jakitera, jakiteak, makurrak ez zuzentzeaz gainera, zoriontsuago
|
eginen
ez ninduela jakin arren.
|
|
|
Hilerriko karriketan zehar hamaika sigi saga egin ondoan, orgatilak bere lasterraldi zentzugabea geldiarazi zuen, noizbait ere, horma hilobi sail baten parean. Izenik gabe, zenbaki hutsak ageri zituzten gehienek, eta hala
|
egiten
ez zutenak hutsik zeuden, maizter ezezagunaren zain. Horietariko bat hautatu zuen lau langileetan zaharrenak.
|
|
|
Besarkatu nuen, eta aurka
|
egiten
ez zuenez berriz ere musukatzera ausartu nintzen, mazeletan, begi artean eta lepo gurian musukatu ere. Kristinarekiko lehen urteetatik erraten ez nituen ele goxoak berritu nizkion belarrira.
|
|
|
Edurne/ Ixter puxkak esker musua eman zion ezpainetan eta Josuk ihardetsi. Neskak belarrian zerbait xuxurlatu eta gure anaiak nerabe hankagorri batek ere
|
eginen
ez zukeen irribarre zozo batez erantzun zuen. Gero, elkar besarkatu zuten.
|
|
|
—Jakina ez dudala uste, baina ez susmagarri ez gertatzeko ahaleginik
|
egin
ez dualako... Kasua ixtekotan dagoelako baizik.
|
|
|
Hogei urteen marra zeharkatu ez duten gaztetxo aterpegabeak bagina bezala, haraino orduko, elkarri harturik genion, zehatz mehatz, gure gorputzen hozka mutur ororen izaria, balentria handiagoen atari. Egin, igogailuan berean
|
egin
ez bagenuen, ez zaio saio faltari egotziko, emakumearen lankidetza ezari baizik: ezin hark egoeraren seriotasunak eskatzen zuen bezalako jarreran iraun, irri ajataka alkoholikoetan eztanda egin gabe.
|
|
|
Zergatik ez nintzen gauza izan? Beharbada, opor behartuetan izaki, goiz osoan bertze
|
egitekorik
ez nuelako. Hori baizik ez?
|
|
2001
|
|
|
Nahikoa zuen bere hileroko deskargarekin, eta gero, ba betikoa, lo seko. Eta txortan
|
egiten
ez genuenean, lo seko baita ere, pilula mordo bat hartu eta gero, hori bai.
|
|
|
Lanaren aitzakian. Berak ere
|
egitekoak
ez balitu bezala. Ezer esatera ez da sekula ausartzen ordea, eta laurden gutxi arte edo beti han, zuloan.
|
|
|
Bukaera arte zenbatzeko astirik izan aurretik, sekula huts
|
egiten
ez duten horietako bi etorri dira ordea. Iturzaeta eta Muñoz.
|
|
|
Marcos Lisboan zegoen Romarekin, horregatik ari ziren Maria eta Lucas telebista ikusten arratsaldeko bostetan, bestela paseoan ibiliko ziren hirurak, uda zelako, eta oporrak," baina badakizu, gazteak", eta" ondo egiten dute", eta" ondo
|
egiten
ez badute ere, honezkero eginda izango dute egin beharrekoa, han, Lisboako hotel batean, ezkonduta egon ez arren". Edo are diabolikoagoak diren kanpin batean.
|
|
|
Ziklista guztiak maite zituen Lucasek, bizikleta negarrez zeramatenak ere bai; bereziki. Kontroletik kanpo heltzen zirenak, errepide ertzean txiza baino
|
egiten
ez zutenak, ehun eta hogeita bostetik hirurogeita zazpigarren iristen zirenak, Tourmalet-a tête de la course n jaisten burua apurtu eta zuzendariaren kotxean sartzen zirenak, telebistako kamerei burla egiten zietenak.
|
|
|
Dalit guztiei herrixkatik alde egiteko esan zien, bestela goi kastakoek txikitu egingo zituztela eta. Hori
|
egiten
ez bazuten, berak atxilotuko zituela, lehenago egindako huts eta gaiztakeriengatik.
|
|
|
Eta elurrik
|
egiten
ez zuenean ere, gauez izarrik hotzenekin leia egiten zuen sarritan, eta patioko ur putzuak izoztuta topatzen genituen goizargitze zurbiletan.
|
|
2002
|
|
|
Luze iritzita, amorru biziz ari ziren deiadarka, gaztearekin haserre baleude bezala, eta hari kontuz ibiltzeko esaka: ekarri duzuna ez bazaigu gustatzen geuk zatikatuko zaitugu, gorgonek
|
egin
ez badute ere.
|
|
|
–Aurrekoan ume puta batzuk zitunan putetxera joan zirelako eta, ustean, zerbait egin zutelako –Alaznek begirada jaitsi zuen, damututa bezala– Imanolek min handia egin zidalako –begirada jaso zuen, ia erronkari– Orain ume puta batzuk ditun, ezer
|
egin
ez zutelako edo. Ez zienagu errazegi jartzen, batzuetan.
|
|
|
–Utzi, utzi –haserre zegoen bere buruarekin, ospa baino ezer hoberik, kementsuagorik
|
egin
ez zuelako. Neskak zapi bat pasatu zion, odola garbitzeko.
|
|
|
Lagun batek emanik egun guztian bazterrean jan eta lo, besterik
|
egiten
ez zuen Lazy otso zakur emea zuten.
|
|
|
Eta biak pozik: osaba Doro, zale itsua zelako; eta gure aita, gerra
|
egin
ez zuelako, gerra hastear zenean ezker eskua galdu baitzuen: gerra galdu zuelako nahi izaten baitzuen, hain zuzen ere, gerra egin, nola edo hala.
|
|
|
–Datorren igandean ere hemen izango nauzu, euririk
|
egiten
ez badu.
|
|
2003
|
|
|
Gure herritar anitzek
|
egin
ez zituzten XIX. mendeko bataila horiek guztiek apur bat berotu baldin bazuten Iparraldean frantses nazionalismoa, erran dezakegu hala ere, mende haren hondarrean ez zela oraino osoki frantsestua gure eskualdea.
|
|
|
Hainbestetaraino non, XX. mendean, Vatikanoko II. Kontzilioak erabakiko duelarik herri hizkuntzei leku egitea, Trentokoak
|
egin
ez zuen bezala, zaila izanen baita asko tokitan erabaki horren betetzea. Eta ez hala latinarengatik, nola kolonialismoaren eraginez, Europako, Ameriketako edo Txinako hizkuntza indartsuei eman ohi zaien lehentasunarengatik elizaren erakunde eta elkarteetan beretan.
|
|
|
Ezkonberrien etxeak kristalezkoak dira kasik. Ez dutelako ezkonberriek etxe barruan egiten kalean
|
egingo
ez luketena, edo aparkaleku batean egingo ez luketena. Beste etxe batzuk, ostera, usteldu egiten dira, eta lizundu.
|
|
|
Ezkonberrien etxeak kristalezkoak dira kasik. Ez dutelako ezkonberriek etxe barruan egiten kalean egingo ez luketena, edo aparkaleku batean
|
egingo
ez luketena. Beste etxe batzuk, ostera, usteldu egiten dira, eta lizundu.
|
|
|
Ekitaldiaren aurretik agurtu nuen, eta ondoren ere, ardo bana hartzera gonbidatu gintuztelarik, neu izan nintzen beregana hurbildu nintzena. Protagonista izanik ere beste inor baino bakarrago zegoela iruditu zitzaidan, barraren ertz bateko taburetean eserita, zutarriaren gainean zango gurutzatuak erakustea beste
|
egitekorik
ez lukeen eskultura baten gisan, geldirik eta irribarretsu. Edertasunak hutsarte moduko bat sortzen du maiz ingurumarian.
|
|
|
Hildako bat diat esku artean eta, dirudienez, hik baduk zerikusiren bat auziarekin. Azkar etortzeko modurik
|
egiten
ez baduk, hik atera dituk kontuak –segitu zuen, baina nik ez nion sinetsi. Ez nuen nire inguruan senarra tiroz hil zezakeen emakumerik ezagutzen, tiroz hiltzea merezi zuten senarrak ezagutzen banituen ere.
|
|
|
Ez, hemen ez daukak zer eginik!". Hori esan bezain laster lurrak dar dar
|
egiten
ez bazuen, ez orduan ez hurrengo egunetan, Jainkoa alde zutela sinetsiko zitean, baita aztiak asmatutako historia ere. Alderantziz gertatuz gero, badakik, alde egin behar...
|
|
|
Esan dizuet jaun alemana mutua zela eta, bere bizitzaz lotsaturik, aitortzeko erabakia hartu zuela. Baina nola aitortu, hitzik
|
egiten
ez bazuen. Baina izkiriatzen bazekien bederen.
|
|
|
zer pena ematen didan gure herri honek! Denborarekin, jendea bataiatzeko ere –jendea bataiatzen bada–, zementua erabiliko dute ur bedeinkatuaren ordez; koilarak, sardexkak, aiztoak, baita oheak ere, zementuzkoak eginen dituzte, plastikozkoak
|
egiten
ez badituzte. Eta kaleak ere, agian, lurraren espekulazioa bide, etxez beteko dira, eta beste herri bat eraikitzen hasiko dira dagoenaren gainean:
|
|
|
2 egizu negar behingoz umea/ gizonek negar
|
egiten
ez dutela/ koplak besterik ez dira/ hemen denok egiten dugu negar/ oihu garrasi zotin intziri/ birao/ hobe baita negar egitea traizionatzea baino/ hobe baita negar egitea geure burua traizionatzea baino/ egizu negar/ baina ez ahantzi
|
|
|
" Her heart speaks the language of her mother and that of her mother’s mother, and that of her mother’s mother’s mother..." (Bihotza bere amaren hizkuntzan mintzo zaio, eta bere amaren amarenean, eta bere amaren amaren amarenean...). Oraindik txukun
|
egiten
ez banuen ere, nire bihotzeko hizkuntza euskara zen. Nire amaren hizkuntza zelako hain zuzen, nire amaren amarena eta neure familiaren oroimena luzatzen ahal zen ama guztiena.
|
|
|
Esperientzia berriak bizi izan zituen hirira iritsi zenetik. Eta edozein modutan, hori besterik
|
egiten
ez bazuen ere, herritik alde egin izanak merezi zuela garbi zegoen. Pozik zegoen Oskar.
|
|
|
Zuek, beti hain demokratak eta legalak, hain garbiak eta lagunen lagunak; zuek, beti aurpegia ematen zenutenak, azpikeriarik inoiz
|
egiten
ez zenutenak; zuek... Zuek zarete garbi jokatu ez duzuenak, oraindik ere aurpegia eman ez duzuenak, eta, azpikeriarik handienaren eredu, elkar hartuta alde batera utzi nauzuenak.
|
|
|
Biek ikasi dute euskaraz, eta seme alabak ere euskaldunak gara. Josebaren amak oraindik
|
egin
ez duena. Eta Ainhoarenak ere ez.
|
|
2004
|
|
|
Gizarte politikoan gertatzen diren gauzak bakarrik dira nonbait hizkuntza komunitate batek bestea lurperatzea, gizarte zibilak ez du horretan zerikusirik izan. Gizarte zibilaren eskuak garbi daudenez, bekatu arrastorik
|
egin
ez duenez, lepora diezaiegun politiko profesionalei Estaturik gabeko herri nortasunen suntsipena.
|
|
|
Hori eta horrenbestez, euskalgintzaren zenbait alorretan urratutako bidea arriskuan al daukagu esparru sozio-ekonomikoan eginkizun duguna
|
egiten
ez badugu. Andoni Sagarnak ez dauka zalantza izpirik horretan:
|
|
|
Behatokiko zuzendariak, izan ere, zera dio: . Euskararen aldeko lana
|
egiteak
ez duela inola ere ekartzen erdaldunendako bazterkeria, denon onerako baita. Hori garbi erran behar da.
|
|
|
bi hizkuntzetan eratu nahi den gisa horretako antolamendu soziolinguistikoan zer toki dagokio euskaldunari? Euskaraz bizi nahi duen euskaldunak, bizi nahi ez duena edota ahalegin handirik
|
egiten
ez duena ez baitakigu nola izan daitekeen euskaldun, euskaldun izatea ez delako zentzu hertsian euskara jakitea, ba al dauka aterabiderik egungo egunean?
|
|
|
Bañan asmakari ta kontzetu berri ugari ekarri dizkigu zibilizazioak, oso itz bereziakin batera, eta euskera" garbia" egiteko asmoa txatxukeri utsa da, izkuntza batek ere
|
egin
ez duena, eta gure izkuntzan gertatuko ez den gauza. Zein da, garbizaleen ustean, Europa’ko izkuntza" garbia"?
|
|
|
Nagusitu diran hizkuntza guziek hori egin dute. Eta hau
|
egin
ez dutenak, galdu egin dira.
|
|
|
Txingarrontzi beltz bat begiztatu nuen, mahai bateko hanken artean erdi kukuturik, animalia arraro eta izuti baten antzera. Emakumetxoak esertzeko imintziorik
|
egin
ez zuenez, zutik iraun nuen neuk ere.
|
|
|
–barre garratza egin nuen– Metraila zati ttiki batek gure babestokiaren horma zulatu eta saihetsean sartu zitzaidan. Hasieran Bilbon artatu zidaten zauria, baina asteak igaro eta hobera
|
egiten
ez nuela ikusita, Santanderretik abiatu zen" Bobie" ontzian atera ninduten. Euzko Jaularitzak Iparraldeko herri batean antolaturiko erietxe batean egin zidaten ebakuntza.
|
|
|
Edozein txosten idaztean, bazkaria prestatzean, leihotik begiratzean... kapitainak aurikularrak jarri eta Mireia Elosegi haren elkarrizketak eta sekretuak entzuten zituen, zuzenean. Horrela
|
egiten
ez zuenean ere, guztia grabatuta gelditzen zenez, gauero pare bat ordu hartu eta neskaren zaratak entzun eta aztertzeari ekiten zion.
|
|
|
Feynmanek bere burua fisikari hustzat zeukan arren, eta nahiz eta Wittgensteinen arrakastak filosofiaren alorrekoak izan, fisikari gaztea filosofo austriarraren nortasun indartsuak liluratuta zegoen. Austriarrak hitzik
|
egiten
ez bazuen ere! – Txoriak hezten ibiltzen omen da.
|
|
|
Bestela ezin zuen ulertu. Kontua zen, kongresuaren bigarren egunean bertan, ametsen lurraldetik bueltatxoren bat egin ondoren, beste guztiek usaindu ere
|
egin
ez zituzten hainbat arazo edo jarraibide berrirekin agertzen zela Bohr. Eta orduan ez zuen inork barrerik egiten.
|
|
|
Fotokopien aurrean esertzea erabaki du orduan. Irakurri ere
|
egin
ez duen esaldi bat errotuladorearekin azpimarratzen duela, amets bat izan du. Laino artean neska bat ikusi du.
|
|
|
Non dago Mikel? Badakizu zer gertatuko zaizun hitz
|
egiten
ez baduzu, ezta. Ezer ez zenekiela erantzun zenien behin eta berriz eta benetan ez zenekien ezer, nahiz eta une haietan zerbait jakitea desiratu gizon haien gosea asetzeko.
|
|
|
Aste barruan botatzen zituzten gaueko telebista saioak ez zituela ezagutzen pentsatu zuen orduan Felixek, eta igandeetan lagunekin lehen egiten zituzten bazkarietan solasalditik kanpo gelditzen zela gogoratu zuen. Horregatik erabaki zuen bazkari haietara gehiago ez joatea, telebistako saioez baino hitz
|
egiten
ez zutelako. Eta Karmelek bera gabe ere ez zihoala esan zion.
|
|
|
Egoskorra nintzen eta, umetan, nahi nuena lortzen nuen. Aitak ez entzun egiten zidan, lan
|
egiten
ez zuenean egunkariren bat irakurtzen aritzen baitzen; eta, inoiz aspertzen banuen, amari edo amona Sinforosari egiten zion dei, sinetsia baitzegoen, bestalde, haurren heziketa emakumezkoen kontua zela; edo belarrondoko bat ematen zidan, motiborik eta arrazoirik gabe, bakean utz nezan; aurrerago, bai, ohartu zenean edo igarri zuenean futbol izar bat izango nintzela –bederatzi hamar urte nitu...
|
|
|
–Zer egingo dut, bada, bizitzan besterik
|
egin
ez badut, beti neure buruaren kontra?
|
|
|
–Gureak aurrera
|
egiten
ez badu, bildumak egin du aurrera, ez al zaizu zuzena iruditzen?
|
|
|
Baina patua nire alde zegoen, antza: euli batek
|
egin
ez zuen, bada, segidan, plater gainera, pelikano ñimiño baten antzera! Aitak ere ikusi zuen hura, eta orduan halaxe asmatu nuen:
|
|
2005
|
|
|
–Astebetean onera
|
egiten
ez badu, zentro espezializatu batean sartu dugu? –esan zion honek.
|
|
|
Ni egia galanta esaten ari naiz. Izan ere, Espainiako gobernuak ETArekin hitz
|
egiten
ez badu, ez da erakunde armatuak indarkeria erabiltzen duelako, zuek esaten duzuen bezala, baizik eta behar adina indar ez duelako?
|
|
|
Berehala puntu gorri batzuk agertu dira maparen txoko ezberdinetan dirdirka. Egun onak eman eta beste hitzik
|
egin
ez duen mutil gazte uniformez jantziak bost botilatxo ur mineral eta bost edalontzi ekarri ditu erretilu batean. Emakumeak banatutako orri multzo bakoitzaren ondoan botilatxo eta edalontzi bana utzi eta, ia zaratarik gabe agur esanda, berriro desagertu da.
|
|
|
–Tira, ez naiz nekatuko hari esaten bilerak direla 9:00etan, eta ez gosaria. Eskerrak siesta orduan
|
egiten
ez ditugula. Egunen batean azalduko dit norbaitek espainiarrak zertarako behar ditugun.
|
|
|
–Une hain garrantzitsu honetarako, esku artean izango duguna hain delikatua izanik, kontu handiz aukeratu behar dugu hurrengo sagua non kokatu –inork ezer ez dioenez, Koronelari zeharka begiratu eta gero, jarraitu egin du– Estatu Batuetan
|
egiteak
ez luke batere arazorik izango –iritsitako azkena apur bat gorritzen hasi da, muturra estuturik–, baina, agindutakoa zor denez, Espainiak eskaini digun leialtasuna ez dugu ahaztu eta haiei ere programan zuzenean esku hartzeko aukera ematea dagokigu.
|
|
|
Ainara Amets biluzten doa, astiro, mutilak ia zirkinik
|
egiten
ez duela, manikia balitz bezala. Ohe ertzean jesarrita, Amets zutik bere aurrean, sabela laztantzen dio.
|
|
|
Jakin minak, urtxintxa baino bihurriago, adarrez adar saltoka eraman nahi du, ikusi behar du. Hau txizagalea, irolera joan behar eztanda
|
egingo
ez badut, eta behin haraino iritsiz gero...
|
|
|
Naroak, oraindik ahora hurbildu barik, katilua inguratzen jarri ditu esku biak, ea haren beroa gorputzetik barreiatzen zaion. Hara sartu denetik bost aldiz doministiku
|
egin
ez badu... Urkok ondo ondoan jarri dien gurpildun berogailua ere eskertu du, bulegoan berez giro epela egon arren.
|
|
|
Aurretik duten gau laburrean lo
|
egingo
ez badute ere berdin dio, hegazkinean horretarako ordu asko izango dute eta. Orain atseginaren gorenean kontzentratu da, berak bakarda dean lortutakoekiko aldea ondo dastatzeko.
|
|
|
Kurt Cobain, Michael Huchins, Jim Morrison, Janis Joplin, Sid Vicious, Hide bera... Eurek
|
egiten
ez badute drogak arduratzen dira horretaz. Azken finean, drogak pixkanakako suizidioa dira, ordu finkorik gabe lehen egunetik programatutako erloju bonbak.
|
|
|
Itziarrek behera begira zuen burua jaso eta ia entzun ere
|
egin
ez nuen agurra ahoskatu zuen. Sudur aldea eta begi bat tapatuta zituen benda zuri batekin.
|
|
|
–Ondo –Mateoren amak erantzun zidan, besteak
|
egingo
ez zuela konturatzean–, hezur batzuk hautsita izango ditu, baina beti izan da mutil gogorra; gaindituko du.
|
|
|
Egun haietan, ziurrenik nirekin zertaz hitz egin ez zekielako, Monikak Mateo ikusi zuela hiletetan esan zidan. Irribarretsu esaten hasi zitzaidan eta, nik irribarre
|
egiten
ez nuela ikustean, serioago jarri zen bera ere.
|
|
|
–Bere borondatez salto
|
egiten
ez duenak –esaten hasi zen ernegu aurpegiarekin– ez du ezer kontrolatzen, kolpea bizkarrean edota lepoan hartu dezake, erortzen den bitartean jira egin dezake airean...
|
|
|
Hala ere, bere ipurdiak erakarri egiten ninduen eta ipurdi hura neure
|
egin arte
ez nuela atsedenik hartuko deliberatu nuen.
|
|
|
Klasean negar egin zuen eguna gogoan izan behar zuela bururatu zitzaidan. Beharbada, denborak erpin zorrotz guztiak leuntzen dituenez, gure bizitzako pasarte latzak irakurri gabe uzten diren paragrafoen antzekoak direla pentsatu nuen, eta, existitzen direla jakin arren, minik
|
egiten
ez badute, ahaztu egiten ditugula.
|
|
|
Ni baino gehiago. Inteligenteak izateko ahaleginik
|
egiten
ez dutenak oso zaratatsuak izaten dira eta arropak zikin izaten dituzte ia beti. Prakak batez ere ia beti.
|
|
2006
|
|
|
Arraza afrikar, primitibo, historibakoa? Inola ere onartzeko prest ez dagoena da, Espainiako historia arraza gaztelauak ez, beste batzuek egin ahal izan dutela, beren armarri guztiekin ere etxeetako horman luzitzen; hiria ezagutu ere
|
egiten
ez duten jende ruralak (ruralismoa, ezhiria, ezhistorikotasuna da; ikusiko dugu Andaluzian berriro), jende begetalak. Ortega-k zalantza urragarriak dauzka arraza espainolaz, deus unibertsalik sortu ez duenaz, salbu behin Don Quixote; inolako zalantzarik ez beste arraza harroputzoi buruz dauka.
|
|
|
Baina bai, zuk aipaturiko lau hilketa horien berri izan genuen garai hartan. Egia erran, beste hilketa bat gertatu zen Coutras herrian, 85eko... azaroan, nire oroimenak huts
|
egiten
ez badu. Philippe Fleury.
|
|
|
Hartaz inoiz hitz
|
egiten
ez badugu ere, sarri askotan topatzen dut neure burua Hankapaloz pentsatzen. Non ote dabilen, zer egiten ote duen, nola ote doakion...
|
|
|
Cristinak arkitekturako prestakuntza zeukanez, hark erabakiko omen zuen zer egin eta zer ez egin, Albertok esan zigunez. " Baina zalantzan, hobe ezer
|
egiten
ez baduzue", erantsi zuen.
|
|
|
Baina, dirudienez, ahaztu egin zuen edozein bretoik ondo zekiena: Bretainiako itzulia
|
egiten
ez duenak ez du paradisurik izango," il fallait au moins une fois dans la vie faire son Tro Breiz pour gagner le paradis", paradisua irabazteko bizitzan behin, behintzat, egin behar dela Tro Breiz itzulia.
|
|
|
Eta bizirik
|
egiten
ez duenak, hil ondoren egin behar izaten duela...
|
|
|
Islandiako uharte hotzetik abiatuta, Erik Gorriak eta bere marinel ausartek ozeano Atlantikoan mendebaldera egin zuten X. mendean, ordura arte Europako beste inork
|
egin
ez zuen bidea eginez. Aurkitu zuten uharteari –munduko uharterik handiena, hura baino handiagoei kontinente deitzen baitzaie– Groenlandia jarri zioten izena," lurralde berdea" beren hizkuntzan.
|
|
|
Estefaniak ere trabailu xumeren bat baizik ez zigun noizbehinka manatzen. Horiez aparte, zorroa betetzea eta gorputza pausatzea bertze
|
egitekorik
ez genuen. Eguzkiak argitzen dituen oren guztiak genituen, zomorro txikien pare, harat honat korritzeko gure geografia txikia.
|
|
|
–Bere lana
|
egiten
ez duelarik baizik ez da haizu borreroa urkabera eramatea –ihardetsi omen zion bere azpikoari.
|
|
|
Erabakia hartua zuen: bertze inork lehenago
|
egiten
ez bazuen, berak garbituko zuen, noizbait, Iruñeko jendeen lotsa galdua.
|
|
|
Irakurri eta irakurri, hiru oren hauetan ez du egokierarik izan egin duenaz hausnartzeko.
|
Egin
ez duenaz, hobe erran. Orain miraz dago.
|
|
2007
|
|
|
Galdetu baligute, euskara maite genuela esango genuen, zintzoki eta sakonki maite ere, baina eguneroko bizitzan lotsatu egiten ginen geure hizkuntzaz, barre ere egiten geniola esango nuke orain. Pentsatu besterik ez dago nolako grazia egiten ziguten Txomin del Regatoren txisteek, eta nolako burlak egiten genizkien erdaraz guk bezain ondo
|
egiten
ez zutenei.
|
|
|
Ezertxok ere ihes
|
egiten
ez duena, egia borobila dea?
|
|
|
Zoritxarrez, gaur arte behintzat, sekula
|
egin
ez dudana.
|
|
|
Gauza ezaguna denez, txinpantzeak eta gorilak lau eri hezurren gainean besoak pausatuz ibiltzen dira(, knuckle walking? esaten zaio ingelesez ibilera mota honi), orangutanek horrelakorik
|
egiten
ez dutelarik.
|