|
2013
|
|
|
Neuk ere ez nuen haren arrastorik harik eta, berriki, John Elliott historialari ingelesak gomendatua ikusi nuen arte. Euskal Herrian bertan gutxienez lau biblioteka publikotan aurkitu daitekeen arren (Azkue Biblioteka, Deustuko Unibertsitatekoa, Nafarroako Unibertsitatekoa eta Baionako Udal Liburutegia), ez da,
|
dena
dela, eskuratzeko erraza. Hala ere, hura atzeman eta irakurtzeko lana hartzen duenak nekez esan ahal izango du denbora alferrik galtzen ibili denik, liburu zinez ederra baita alderdi guztietatik, ondoren erakusten saiatuko garen bezala.
|
|
|
Lehenengo eta behin, Historian ageriko eragina eduki duen emakume gutxi horietako bat da; bigarrenik, erlijioarekin lotutako arazoak dira haren bizitzaren giltza nagusia eta, hirugarrenik, haren jarduera eremua funtsean Frantzia bada ere, nafar auziak, alegia, Aragoiko erregeak 1512tik aurrera gauzatu zuen erresuma zaharraren okupazioak eta zatiketak, okupatutako zatia Gaztelako koroari lotu ziolarik, berebiziko garrantzia du erregina Joanaren bizitzan, Frantziaren historian eta, baten bati harrigarria irudituko bazaio ere, baita Europako historian ere. Beraz, emakumetasuna, protestantismoa eta Nafarroaren zatiketa (gure artean arrunki konkista edo anexioa deitzen
|
dena
); ez da dudarik hiru osagaiok interes handia pizten dutela gaur egungo euskaldunen artean.
|
|
|
Tamalez, neurea baino ingeles joriagoa behar da ñabardura eta xehetasun guztiak modu egoki batean dastatzeko eta haztatzeko. Tesi nagusia,
|
dena
den, erraz atzematen da eta hitz gutxitan aurkez daiteke: Joana emakumezko bat da, emakumeok gizonezkoen mendeko eta, areago, tresna huts izaten ziren garai batean.
|
|
|
Gorago esan dugun legez, Joanaren ikusmira eta interesa Frantziako gortean zegoen, ez Donapaleun, ezta Pauen ere, nahiz eta Biarnok askoz ere leku handiagoa hartzen duen liburuan. Hori da behintzat Roelkerrek eskaintzen digun irudia, kasu batzuetan apur bat groteskoa suertatzen
|
dena
; honela, ez du arazorik biarnesa edo euskara patois gisa aipatzeko (egiten dizkien aipu bakanetan) edo Biarnoko separatismoa modu aski displizentean tratatzeko (xelebrekeriatzat); edo garaiko testuetan testualki agertzen denean jendea Biarnotik. Frantziara, joaten zela aipatzen denean,. Frantzia?
|
|
|
Nihaurek ezagutu dut Eusebio, nahiz ez naizen maiz kurutzatu harekin. Egia erran, garai batean, hileroko biltzarrak egiten ziren Donostian, toki egokia zelakotz
|
denentzat
, bainan, zuen lanaren gatik, ez zen usu agertzen.
|
|
|
Borrokatzen duen euskara, aldiz, euskara jasoa da, kultua, kultur tresna gisa erabili nahi
|
dena
. Izan ere, frankismoak euskarari eman dion egitekoa oso bazterrekoa da, folklorikoa, familia barnekoa, hilzorian dagoen gizataldeek bakarrik erabiltzekoa.
|
|
|
Goazen berriz ere ideologiaz eta tratabidez lagun izan zuen Aita Zavalarengana, ea zer zioen tolosarrak Auspoa saila ateratzeko A. Arruek emandako laguntzaz. Kontatzen du, lehenbizi,
|
denok
dakiguna: zentsura zegoela garai hartan, eta hiru kopia utzi behar izaten zirela Donostian, eta baimena emanez gero, aurrera, eta bestela han geratzen zela liburua, kotxea semaforo gorrian jartzean bezala?.
|
|
|
Amodio debekatua, amatasun garatu gabekoa, edota Maria Guztiz Garbiaren irudia, sexu harremanik gabe haurra munduratu zuen Ama Birjinari buruz egindako irudi deseraikitzailea?
|
Dena
dela ere, esperoan, esperantzan, haurdunaldiarekin lotzen den izenburupean, ipuinean, amatasunaren irakurketa modu mistiko edo ezustekoan proposatzera dator Urretabizkaia. Amatasun mistikotik hurbil dagoen irudikapen honek Zergatik panpox en eskaintzen den amatasun aldarritik gehiago du, beste bi eleberrietan ikusi ditugun amatasunek eskaintzen dituzten mugetatik baino.
|
|
|
Azken hamarkadetan, euskal literaturan adinean aurrera egindako pertsonaia protagonista sorta bat sortu da,
|
denak
ere 80 urte aldera arrimatuxeak, zahartzen ari den jendarte baten ispilua, historia beste modu batera kontatzeko aukera edota gaztetasunari aurrez aurre zahartzaroa jartzeko gogoa bihurturik leitmotiv. Baina, horren haritik, Urretabizkaiaren Hiru Mariaeleberriak ekarpen berri bat egin dio eduki aldetik euskal literaturari, memoria albo batera utzirik, zahartzaroa egitasmo bilakatu digu, hau da, zahartzaroan ere pentsa daitekeela eta egitasmo bihurtu, gazteen eskuetan edo erakundeen menean utzi gabe.
|
|
|
hegemonikoki gizonezkoena den armen mundua eta emakumezkoena den amatasuna uztartzen. Esan behar da eleberri bakarra dugula gai horrekin etorri zaiguna euskal literaturara, horregatik da hain berritzailea eta transgresorea Koaderno gorriaobrako ama, hau da, aipaturiko literatur pertsonaia transgresore hauek jendartean egun gertatzen ari
|
denaren
lekukotasuna dira; izan ere, amak gizonezkoen munduan sartzen ari dira, neurri apal batean bada ere, eta gizonezkoak, berriz, amatasunaren munduan murgiltzen ari dira, neurri apalagoan bada ere. Ama helduak, bakarrak, ezkontzaren erakundetik at dauden amak dira eta, halaber, ohiko rol eta ereduetatik urrunduz posizio bat definitzen ari dira.
|
|
|
Del VALLE, T., 1995, < < Identidad, memoria y juegos de poder > >,
|
Dena
, Revista Cultural, 2: 14
|
|
|
(133); baina, baita, iritxo? (135) ere.
|
Dena
den, sailkatze mailako zalantzak zeharo gainditzen ditu bertako giroa itxuratzean: giro hiritarra duen Atxaga taxutzen du.
|
|
|
barneratzen zituen bitartean.
|
Dena
den, aldeak alde, Araibar zaldunak eragindako esamesek, Haur besoetakoak urteak argitaragabe igarotzeak... garaiko giroa islatzen dute. Bai behintzat, bazela gizatalde bat euskal literaturaren ibilbidea decorum aren lege estuenen barnean gorde nahi zuena.
|
|
|
beribilla, urrutizkiña, akeita, zapata adarrak, orlegia, urrutizkin belarria...
|
Dena
den, erreferente bera izendatzeko nola mailegua hala neologismoa erabiltzen dira: adibidez,, bikini, rekin batera, biko?
|
|
|
|
DENA
DELA, DENA DEN, EDONOLA ERE, BALIO ASKOTARIKO DISKURTSO MARKATZAILEAK
|
|
|
DENA DELA,
|
DENA
DEN, EDONOLA ERE, BALIO ASKOTARIKO DISKURTSO MARKATZAILEAK
|
|
|
|
Dena
dela, dena den, edonola ere eta edozelan erebirformulatzaile urruntzaileen balioak eta erabilerak aztertzen dira lan honetan. Azterketa hurbilbide diskurtsibo pragmatiko batetik egiten da.
|
|
|
Dena dela,
|
dena
den, edonola ere eta edozelan erebirformulatzaile urruntzaileen balioak eta erabilerak aztertzen dira lan honetan. Azterketa hurbilbide diskurtsibo pragmatiko batetik egiten da.
|
|
|
Diskurtso markatzaileen hiztegi horri begira egindako hastapeneko ezaugarritze batean (Garcia Azkoaga, 2013), birformulatzaile urruntzaileen artean kokatzen dira
|
dena
den, dena dela, edonola ere, edozelan ere. Ezaugarritze hori osatzeko, ordea, ezinbestekoa da birformulatzaile horien erabilera eta balioak banan banan eta sakonago aztertzea; horretarako testuetara jo behar da, haiek ematen baitute hizkuntzaren ekoizpen enpirikoetan gertatzen denaren testigantza.
|
|
|
Diskurtso markatzaileen hiztegi horri begira egindako hastapeneko ezaugarritze batean (Garcia Azkoaga, 2013), birformulatzaile urruntzaileen artean kokatzen dira dena den,
|
dena
dela, edonola ere, edozelan ere. Ezaugarritze hori osatzeko, ordea, ezinbestekoa da birformulatzaile horien erabilera eta balioak banan banan eta sakonago aztertzea; horretarako testuetara jo behar da, haiek ematen baitute hizkuntzaren ekoizpen enpirikoetan gertatzen denaren testigantza.
|
|
|
Kontuan hartuta, alde batetik, testuinguruaren parametro fisiko eta sozialek eta, bestetik, interakzioen eraginez diskurtsoan egiten diren eguneratzeek beren aztarna uzten dutela testuan, aipatutako corpusa baliatuta, aztergai diren birformulatzaile urruntzaile horien askotariko balioak erakusten saiatuko gara. Era berean,
|
dena
dela, dena den, edonola ereeta edozelan eremarkatzaileak erabilera eta balio berdinekin agertzen diren eta sinonimotzat har daitezkeen argitzen ahaleginduko gara. Analisia egiteko, alderdi diskurtsibo pragmatikoaren azterketa sistematizatzen lagunduko digun metodologia erabiliko dugu.
|
|
|
Kontuan hartuta, alde batetik, testuinguruaren parametro fisiko eta sozialek eta, bestetik, interakzioen eraginez diskurtsoan egiten diren eguneratzeek beren aztarna uzten dutela testuan, aipatutako corpusa baliatuta, aztergai diren birformulatzaile urruntzaile horien askotariko balioak erakusten saiatuko gara. Era berean, dena dela,
|
dena
den, edonola ereeta edozelan eremarkatzaileak erabilera eta balio berdinekin agertzen diren eta sinonimotzat har daitezkeen argitzen ahaleginduko gara. Analisia egiteko, alderdi diskurtsibo pragmatikoaren azterketa sistematizatzen lagunduko digun metodologia erabiliko dugu.
|
|
|
A, B eta C. A eta B multzoen kasuan, kontzesioa bideratzen duen unitatea perpaus berberean kokatzen da; A taldekoek ez bezala, B taldekoek erepartikula gehitzen diote unitate horri. C multzoko unitateak esapide egituratik kanpo geratzen dira, etaC multzo horretan sartzen ditu, hain zuzen,
|
dena
delaantolatzailea eta haren parekoak. Egileak berak dioen bezala:. Multzo honetan biltzen diren antolatzaileak, heterogeneo samarrak dira, kontzesiozko, birformulazio eta aurkaritzakoen bide gurutze horretakoak hain zuzen.
|
|
|
Egileak berak dioen bezala:. Multzo honetan biltzen diren antolatzaileak, heterogeneo samarrak dira, kontzesiozko, birformulazio eta aurkaritzakoen bide gurutze horretakoak hain zuzen.
|
DENA
DEN (DELA) rekin dudak izan ditugu: hemen bildu, aurkaritzakoen artean ala birformulatzaile ez parafrasikoen artean?
|
|
|
EDO..,+ IZAN (batzuetan, IZAN isilean dago); (DA) (TA) ERE; INFINITIBOA+ GABE+ ERE: (... erori gabe ere); (r) IK+ ERE; NOR ZAREN ERE; GUZTIAREKIN ERE;
|
DENA
DELA
|
|
|
Larringanen lanari dagokionez (1996, 261), lerro gutxi batzuk besterik ez dizkie eskaintzen birformulatzaile ez parafrastikoei, eta haien artean hauek aipatzen ditu: . AZKEN BATETAN, AZKEN BATEZ, AZKENIK, FINEAN, AZKEN FINEAN, AZKEN PUNTUAN, FUNTSEAN,
|
DENA
DEN(?)?, baina ez du ezer esaten birformulatzaile urruntzaileei buruz. Ohar gaitezen, halaber, hor agertzen den zerrenda mugatua dela eta elementu gehiago ere egon litezkeela, Larringanek testu jakin batzuen gainean eta haietan agertzen diren antolatzaile aukeratu batzuen gainean egiten baitu azterketa.
|
|
|
Euskararen kasuan, ordea, orain arteko datuekin (EGLU III, Sarasola, Elhuyar, EEH, OEH, Euskaltzaindiaren Hiztegia?) nekez egin daiteke horrelako sailkapen bat. Garcia Azkoagaren lanean (2013) ikusten den bezala, lan lexikografikoek ematen duten informazioaren arabera,
|
dena
delaeta dena den, adibidez, gaztelaniazko bost forma horien baliokidetzat har daitezke.
|
|
|
Euskararen kasuan, ordea, orain arteko datuekin (EGLU III, Sarasola, Elhuyar, EEH, OEH, Euskaltzaindiaren Hiztegia?) nekez egin daiteke horrelako sailkapen bat. Garcia Azkoagaren lanean (2013) ikusten den bezala, lan lexikografikoek ematen duten informazioaren arabera, dena delaeta
|
dena
den, adibidez, gaztelaniazko bost forma horien baliokidetzat har daitezke.
|
|
|
Premiarena hor dago.
|
Dena
den, idazten entrenatu daiteke, eta entrenamendu hori bizitzako helburu bihurtu. Gola sartzen duen jokalaria bezain ona da bere herriko taldean txukun aritzen den futbolaria, nahiz eta egunkarietan aurrekoa agertu.
|
|
|
Birformulatzaileak ez du guztiz baliogabetzen aurreko enuntziatua, baina oztopo bat jartzen dio handik atera daitekeen ondorioari. Aurreko enuntziatuan esaten
|
dena
–idazteko premia sentitu egin behar da, ez da guztiz ezabatuta geratzen, baina ezta bete betean onartzen, entrenatu ere egin daitekeelako.
|
|
|
Adibide horien argitara, ez dirudi nahikoa lokailu moduan egin daitekeen ezaugarritzea eta beharrezkoa da beste dimentsio batzuk ere aintzat hartzea. Gauzak horrela, ikusi egin behar dira zein diren euskaraz
|
dena
dela, dena den, edonola ereeta edozelan erediskurtso markatzaileek dituzten zereginak eta diskurtsoan hartzen dituzten balioak.
|
|
|
Adibide horien argitara, ez dirudi nahikoa lokailu moduan egin daitekeen ezaugarritzea eta beharrezkoa da beste dimentsio batzuk ere aintzat hartzea. Gauzak horrela, ikusi egin behar dira zein diren euskaraz dena dela,
|
dena
den, edonola ereeta edozelan erediskurtso markatzaileek dituzten zereginak eta diskurtsoan hartzen dituzten balioak.
|
|
|
Adibideak ekartzeko orduan, aztergai diren birformulatzaile urruntzaileak dituzten testu zatiak aukeratu dira.
|
Dena
dela, dena den, edonola ereeta edozelan erebaliokidetzat hartu dira (Garcia Azkoaga, 2013) eta lau formen erabilera ezberdinak erakusten dituzten testu zati esanguratsuak ekarri dira; nolanahi ere, azterketa ez da egiten birformulatzailez birformulatzaile, baizik eta urruntzaile horiek hartzen duten balioaren arabera.
|
|
|
Adibideak ekartzeko orduan, aztergai diren birformulatzaile urruntzaileak dituzten testu zatiak aukeratu dira. Dena dela,
|
dena
den, edonola ereeta edozelan erebaliokidetzat hartu dira (Garcia Azkoaga, 2013) eta lau formen erabilera ezberdinak erakusten dituzten testu zati esanguratsuak ekarri dira; nolanahi ere, azterketa ez da egiten birformulatzailez birformulatzaile, baizik eta urruntzaile horiek hartzen duten balioaren arabera.
|
|
|
Testua mintza jardueraren emaitza den neurrian, bertan agertzen diren hizkuntza formetan geratzen dira islatuta hiztunaren intentzioak eta nahi dituen interpretazioak bideratzeko aukeratzen dituen estrategiak. Maila honi dagokionez, ikusi dugu gorago zein forma hartzen dituzten elementu horiek Larringanek (1996) aztertutako corpusean, eta
|
dena
delaagertzen dela zerrendan. Zerrenda hori, ordea, mugatua da, aztertutako testuetan agertzen diren elementu aukeratuak besterik ez dituelako jasotzen, horregatik dena dela:
|
|
|
Maila honi dagokionez, ikusi dugu gorago zein forma hartzen dituzten elementu horiek Larringanek (1996) aztertutako corpusean, eta dena delaagertzen dela zerrendan. Zerrenda hori, ordea, mugatua da, aztertutako testuetan agertzen diren elementu aukeratuak besterik ez dituelako jasotzen, horregatik
|
dena
dela: dena den, edonola ere, edozelan ere, nolanahi ere, hala eta guztiz ere, izatekotan, rekin batera, hiztegiek ematen duten informazioari jarraiki, beste elementu hauek ere izango genituzke birformulatzaile urruntzaileen sailean
|
|
|
Zerrenda hori, ordea, mugatua da, aztertutako testuetan agertzen diren elementu aukeratuak besterik ez dituelako jasotzen, horregatik dena dela:
|
dena
den, edonola ere, edozelan ere, nolanahi ere, hala eta guztiz ere, izatekotan, rekin batera, hiztegiek ematen duten informazioari jarraiki, beste elementu hauek ere izango genituzke birformulatzaile urruntzaileen sailean
|
|
|
Lehen esan bezala, lan honetan
|
dena
dela, dena den, edonola ereeta edozelan ereditugu aztergai, besteak beste, oso luze joko lukeelako sail bereko elementu guztien analisia orri hauetara ekartzeak. Aurreneko biei dagokienez, elkarren ondoan eta baliokide gisa agertzen dira euskal gramatikan (EGLU III, 1990, 116).
|
|
|
Lehen esan bezala, lan honetan dena dela,
|
dena
den, edonola ereeta edozelan ereditugu aztergai, besteak beste, oso luze joko lukeelako sail bereko elementu guztien analisia orri hauetara ekartzeak. Aurreneko biei dagokienez, elkarren ondoan eta baliokide gisa agertzen dira euskal gramatikan (EGLU III, 1990, 116).
|
|
|
Aurreneko biei dagokienez, elkarren ondoan eta baliokide gisa agertzen dira euskal gramatikan (EGLU III, 1990, 116). Jatorrian biak ala biak fosildutako perpausak ditugu,
|
dena
delaDenren kasuan horrela osatuta dagoena: [(dan) adizki erlatiboa+ amugatzailea]+ [Adizki subjuntiboa (den)+ (e) lamenderagailua]; eta dena denDenaren kasuan horrela:
|
|
|
Jatorrian biak ala biak fosildutako perpausak ditugu, dena delaDenren kasuan horrela osatuta dagoena: [ (dan) adizki erlatiboa+ amugatzailea]+ [Adizki subjuntiboa (den)+ (e) lamenderagailua]; eta
|
dena
denDenaren kasuan horrela: [(dan) adizki erlatiboa+ adenmugatzailea]+ [Adizki subjuntiboa()].
|
|
|
–hitzek dute garrantzia? eta horrek baliogabetu edo baztertu egiten du aurreko proposizioan adierazten
|
dena
; ezaugarri guztien gainetik hiztunak hobeto baloratzen duen alderdi batera bideratzen du arreta. Gaitzeste kutsua duen adibidea da hurrengoa.
|
|
|
Haren emaitzek unibertsal zehatz hori morfologia arauak burmuinean prozesatzen diren moduaren ondorio dela berresten dute, hots, flexioa eratorpenaren ekoizkinei aplikatuz, baina ez alderantziz.
|
Dena
dela, Greenbergenak ez dira adibiderik onenak Babel baino lehenagoko Gramatika Unibertsal neurologikoki baldintzatu baten bila aritzeko. [Hizkuntza sena, Steven Pinker/ Garikoitz Knörr (EHU, 2010) Orr.:
|
|
|
Ziur zama handia dela ahizpa nagusi hain deigarria izatea.
|
Dena
den, zertan dabil hemen zu bezalako neska bat gauerdian noraezean. Ni bezalakoa?
|
|
|
Solaskideak hirugarren pertsona bati buruz hitz egiten ari dira, baina Karouk gai hori alde batera utzi eta gehiago interesatzen zaion gai batera eramaten du solasaldia.
|
Dena
denmarkatzaileak ahalbideratzen du gaiaren aldaketa hori eta, horrela, solasaldiaren berrorientazioa eragiten du.
|
|
|
Predikazioa komentatzeko ere ohikoa da
|
dena
dela, dena den, zein edonola ereelementuen erabilera. Horrelakoetan, birformulazioak zehaztapenen bat gehitzen du hartzaileari mezua modu egokian interpretatzen laguntzeko:
|
|
|
Predikazioa komentatzeko ere ohikoa da dena dela,
|
dena
den, zein edonola ereelementuen erabilera. Horrelakoetan, birformulazioak zehaztapenen bat gehitzen du hartzaileari mezua modu egokian interpretatzen laguntzeko:
|
|
|
Izan ere, datorren astean amaitzen dituzte Eguberrietako oporrak haur eta gaztetxoek, eta eskolara itzultzearekin batera, gripe kopuruak goia joko duela nabarmendu dute. Hurrengo astean,
|
dena
den, egonkortu egingo dela eta astiro astiro behera egingo duela aurreratu du. [IZENBURURIK GABE, ERREDAKZIOA,]
|
|
|
Zuberoan, ostera, euskal hitzetan ere bada, eta bürü(" bü), ezágün, négü, txákür gisako ahoskerak etengabe entzuten dira hango jardunean.
|
Dena
dela, arauak baditu bere mugak. [Euskalkiak, euskararen dialektoak, Koldo Zuazo (Elkar, 2008) Orr.:
|
|
|
Epaiak, jurisprudentzia aipatuz, Euskal Herria terminoa erabiltzea Zuzenbidearen araberakoa dela berretsi du, eta dekretuan ageri den definizioa Gernikako Estatutuaren lehen eta bigarren artikuluekin bat datorrela argudiatu du.
|
Dena
den, kontzeptuak «zama ideologikoa» duela erantsi du: euskaraz hitz egiten den lurralde esparruaz mintzatzeko ez ezik, «juridikoki eta administratiboki Euskal Herria sortzeko borondatea» ikusten du epaiak kontzeptuaren erabileran.
|
|
|
Aurrekoa bereziki da erabilgarria oinarri kasu beretik abiatuta hainbat perturbazio analizatzen direnean (ikusi 7 kapitulua). Eskarmentuak erakusten du,
|
dena
den, itxuraz emaitzatik hurbil dauden baina arbitrarioak diren balioak erabiltzeak emaitza okerragoak ematen dituela profil lauak baino. [Energia elektrikoaren sistemen analisia eta operazioa, Gómez Expósito, Antonio (koord.) (EHU, 2010) 3 kapitulua]
|
|
|
Erabilera atzendua dela eta, diskurtso markatzaileak sarbidetzen duen enuntziatua esaldi nagusiaren aurretik zein atzetik ager daiteke, eta baita parentesien artean edo komen artean ere, baina desplazamendu horrek enuntziazioaren desplazamendua ere eragin dezake. Kontuan hartu behar dugu,
|
dena
dela, Larringanek eskaintzen dituen adibideetan lokailuak ez diren kontzesiozko antolatzaileak agertzen direla; ikusi egin genuke, beraz, erabilera atzendu hau lokailuen kasuan ere ohikoa den ala ez.
|
|
|
Berri guztiek, salbuespenik gabe, suizidioa dela iradokitzen dute.Izugarri xelebrea, hori bai, baina suizidioa
|
dena
dela. [Hilabete bat Montalbanorekin, Andrea Camilleri/ Fernando Rey (Igela, 2011; Orr.: 255)]
|
|
|
Bukatzeko, esan dezakegu, oro har behintzat,
|
dena
dela, dena den, edonola ereeta edozelan erenolanahi ere, hala eta guztiz ere, hala eremarkatzaileek erabilera eta balio berdinak partekatzen dituztela eta horrenbestez, sinonimotzat har daitezkeela. Lan honetara adibide gutxi batzuk besterik ez dira ekarri, baina asko eta era guztietakoak dira corpusak eskaintzen dituenak.
|
|
|
Bukatzeko, esan dezakegu, oro har behintzat, dena dela,
|
dena
den, edonola ereeta edozelan erenolanahi ere, hala eta guztiz ere, hala eremarkatzaileek erabilera eta balio berdinak partekatzen dituztela eta horrenbestez, sinonimotzat har daitezkeela. Lan honetara adibide gutxi batzuk besterik ez dira ekarri, baina asko eta era guztietakoak dira corpusak eskaintzen dituenak.
|
|
|
Adibideen argitara, lau birformulatzaileok elkarren baliokidetzat har daitezke, eta oro har,
|
denek
beregana ditzakete hemen ikusitako balio diskurtsiboak. Edozelan erebirformulatzailearen kasuan, ez dira aurkitu nahiko adibide balio guztiak erakusteko; arrazoia izan daiteke aldaera dialektala dela eta, behar bada, haren erabilera ahozko mintza jarduerari lotuago agertzen dela gehienetan.
|
|
|
Horretaz gain, Garcésen (2008) sailkapena aintzat hartuz gero, laurok izango lirateke arazorik gabe gaztelaniaren de todas maneras, de todos modos, de todas formas markatzaileen baliokide, haiek bezala aurreko formulazioaren indarra eta handik atera daitezkeen inferentziak mugatzen baitituzte, eta gainera, nolabaiteko indiferentzia adieraz dezakete aurreko formulazioan esaten denarekiko.
|
Dena
dela, dena den, edonola ereeta edozelan erebirformulatzaile urruntzaileak Garcések (2008) gaztelaniazkoentzat egiten dituen hiru sailetan koka daitezkeela dirudi, baina honek azterketa sakonagoa luke, baita ahozko bat bateko solasaldiak kontuan hartzea ere, izan ere, erabili diren corpusetan biltzen diren ahozko mintza jarduerak idatzian oinarritzen dira, beste era batera esanda, ahozkoaren itxu...
|
|
|
Horretaz gain, Garcésen (2008) sailkapena aintzat hartuz gero, laurok izango lirateke arazorik gabe gaztelaniaren de todas maneras, de todos modos, de todas formas markatzaileen baliokide, haiek bezala aurreko formulazioaren indarra eta handik atera daitezkeen inferentziak mugatzen baitituzte, eta gainera, nolabaiteko indiferentzia adieraz dezakete aurreko formulazioan esaten denarekiko. Dena dela,
|
dena
den, edonola ereeta edozelan erebirformulatzaile urruntzaileak Garcések (2008) gaztelaniazkoentzat egiten dituen hiru sailetan koka daitezkeela dirudi, baina honek azterketa sakonagoa luke, baita ahozko bat bateko solasaldiak kontuan hartzea ere, izan ere, erabili diren corpusetan biltzen diren ahozko mintza jarduerak idatzian oinarritzen dira, beste era batera esanda, ahozkoaren itxura egiten d...
|
|
|
Bestalde,
|
dena
dela, dena den, edonola ere, edozelan ere elementuekbi proposizio lotzen dituzten neurrian kontzesiozko lokailuen artean sailkatzen dira, baina sarritan aurkaritza kutsua hartzen dute. Lokailu gisa, oro har, bigarren proposizioak lehenengoaren indarra mugatzen du, baina hari oztopo egin gabe.
|
|
|
Bestalde, dena dela,
|
dena
den, edonola ere, edozelan ere elementuekbi proposizio lotzen dituzten neurrian kontzesiozko lokailuen artean sailkatzen dira, baina sarritan aurkaritza kutsua hartzen dute. Lokailu gisa, oro har, bigarren proposizioak lehenengoaren indarra mugatzen du, baina hari oztopo egin gabe.
|
|
|
Hemen
|
dena
dela, dena den, edonola ere, edozelan eremarkatzaileak ikusi ditugu, baina aztertzeke geratu dira birformulatzaile urruntzaile horiekin batera hiztegietan eta gramatiketan sailkatzen diren beste batzuk: nolanahi ere, hala eta guztiz ere, hala ere, izatekotan,?
|
|
|
Hemen dena dela,
|
dena
den, edonola ere, edozelan eremarkatzaileak ikusi ditugu, baina aztertzeke geratu dira birformulatzaile urruntzaile horiekin batera hiztegietan eta gramatiketan sailkatzen diren beste batzuk: nolanahi ere, hala eta guztiz ere, hala ere, izatekotan,?
|
|
|
hala eta guztiz ere?
|
dena
dela, dena den, edozein modutan (ere), nolanahi (ere), edozelan (ere), edozein kasutan (ere) esanak esan(?)
|
|
|
hala eta guztiz ere, dena dela,
|
dena
den, edozein modutan (ere), nolanahi (ere), edozelan (ere), edozein kasutan (ere) esanak esan(?)
|
|
|
Alegia, urruntze txikienetik handienera, honela sailkatuko genituzke birformulatzaileak: a) esplikatiboak (hau da, alegia, hots?); b) zehaztaileak (hobeto esanda, zehazkiago, zehatz mehatz?); c) laburbiltzaileak (laburbilduz, labur esanda?; azken batean, azken finean?); d) urruntzaileak (edozein modutan ere, nolanahi ere,
|
dena
dela, hala ere?); e) zuzentzaileak (hobeto esanda, (edo) hobeto?). Hots, eskala horretan hurrenez hurren urruntze maila handiagoa adierazten da aurreko formulazioari buruz, parafrasitik zuzenketaraino baikoaz birformulazioan.
|
|
|
Esperanto mintzaira ote dute egun batez Europa egiten duten 25 herri horietakoek? Gauza bat bada ororentzat argi argia
|
dena
, denak lehertuko dituela emeki emeki ingles mintzairak hola segituz. Alta ez litake hori ere egiazko Europa.
|
|
|
Esperanto mintzaira ote dute egun batez Europa egiten duten 25 herri horietakoek? Gauza bat bada ororentzat argi argia dena,
|
denak
lehertuko dituela emeki emeki ingles mintzairak hola segituz. Alta ez litake hori ere egiazko Europa.
|
|
|
Hortaz, gauza jakina da orai Europan sartu berri diren hamarrek ez dutela beren mintzairan agertu ahal izan gain hartan beren dozierik. Hots, izanen da oraino zer asma
|
denen
egiazko errespetu batentzat [EPD prentsa, Herria, HERRIAK ETA GIZONAK, SINADURARIK GABE," HERRIAK ETA GIZONAK"(, 2 orr.)]
|
|
|
Geneen haizeak mugiarazten dituen belaontziak gara. [EPD, Ia
|
denaren
historia labur bat, Bill Bryson/ Ixiar Iza (Elhuyar, 2009) Orr.: 393]
|
|
|
gauza bera
|
dena
|
|
|
|
Dena
den, sail honetako birformulatzaileen banaketa ez da bera testu genero guztietan. Izan ere, maiztasun datuak Osagai Nagusien Faktore Analisia izeneko probaren bahetik pasatuz gero, agerian geratzen da korrelazio esangarria dagoela hots eta alegia birformulatzaileen agerpen maiztasunen artean batetik, eta hau da eta beste hitz batzuetan antolatzaileen artean, bestetik.
|
|
|
Unibertsitateko eskuliburuetan atzematen den banaketaren arrazoiak argitzea erraza ez den arren, pentsatzekoa da alde horiek egileen joera estilistikoen bereizgarri izan daitezkeela.
|
Dena
den, hipotesi hori egiaztatzeko lagin gehiago lirateke eta azterketa xeheago bat egin litzateke.
|
|
|
Ikusten denez, lagin guztietan hau da markatzailea da, alde handiz, gehien erabiltzen
|
dena
azalpenezko birformulazio aposatu gabeei diskurtsoan bide egiteko. Hala ere, hau da markatzailea ez da zeregin horretarako erabiltzen den bakarra eta, lehen esan denez, beste funtzio batzuk ere betetzen ditu hau da birformulatzaileak.
|
|
|
Bestalde, ikuspegi estatistikotik, banaketa horiek irmoak eta sistematikoak dira; alegia, ez dirudi ausazkoak direnik. Asistematikotzat jo daitekeen aldakortasun gertakari bakarra da unibertsitateko eskuliburuetan atzematen
|
dena
; izan ere, lan batzuetan hau da eta bestela esanda antolatzaileek maiztasun nabarmen handiagoa dute, eta beste batzuetan, berriz, hots eta alegia gailentzen dira. Esan bezala, joera horiek estilo bereizgarritzat jo daitezke, behin behinean behintzat.
|
|
|
(38)
|
Dena
den, une honetan, erdiko gunea delakoari buruz esandakoaekarri behar dugu gogora; hau da, prozesu zibilaren kasuan, batzuetan, interes publikoa nagusituko da eta berarekin batera beharrizan printzipioa ezgaitasun kasuetan, esaterako, eta prozesu penal batzuetan, aukera printzipioa izango dugu oinarri kalumnia kasuetan, adibidez? [ZCP Ak, Zuzenbide Prozesalerako sarrera, A. Saiz, UPV/EHU (2006)]
|
|
|
(59) Batzuen ustez, derrigorrezkotasuna ohituratik eratorriko da, KZren 1089 artikuluaren lege esapidean barneratzen
|
dena
(Alguer, Pérez González). Beste batzuek, berriz, onartzen dute berez ez duela betebeharrak sortzeko gaitasunik; baina, aldi berean defendatzen dute, promesak hirugarrenei itxaropenak sortzen badizkie, promesa egin duenak duela edonola ezeztatu.
|
|
|
Horrek argituko luke lege testuen eta testu akademikoen artean atzemandako alde estatistikoen arrazoia.
|
Dena
den, erabilera metadiskurtsibo hau lagungarria da, bide batez, testuaren harian informazioa bereizi, antolatu eta josteko ere. Alegia, markatzaile hauek oso lagungarriak dira, halaber, testuaren kohesioa eta konexioa bermatzeko ere.
|
|
|
Uda amaitzeko zegoen eta Eusebio Lekeition zegoen oraindino; beraz, telefonoz izan genuen lehenengo harremana. Hortik aurrera, ostera,
|
dena
joan zen guztiz ondo,, arima bikiak, ginela esaten zuen berak.
|
|
|
Aurretik ere bagenekien Erkiaga poeta genuela, baina emaitza oraindino ere ugariagoa izan zen behin
|
dena
batuta. Ale bitan 1034 orri osatzen du lanak, 410 poesia gehi 10 poema luze; hau da, bakarrean poesia sorta autonomoa osatzen dutenak.
|
|
|
Aldi horretakoak dira Lauaxeta ez ezik Lizardi, Orixe, Loramendi eta orduko aldizkarietan idazten zuten beste hainbat bertsolari eta idazle, ez hain ezagun, baina bide erakusle izandakoak.
|
Denekin
dauka antzekotasunen bat Erkiagak. Gaietan abertzaletasuna, euskara, natura, maitasuna ageri dira batean eta bestean.
|
|
|
Olerki serio eta jostagarriak ditu, narratiboagoak eta lirikoagoak. Eguneroko gauzetatik hasi, herriko gorabehera eta pertsonaiak, nahiz barrukoagoak,
|
denetarik
aurkituko dugu. Hari nagusi batzuk erakusten ahaleginduko gara.
|
|
|
Idazleen artean sorta handitxoa daukagu, euskal idazleak eta kanpokoak,
|
denak
kontuan hartuta. Hemengoen artean Axular, Eusebio Mª Azkue, Resurrección Mª Azkue, Orixe, Lauaxeta, Agustin Zubikarai aurkituko ditugu besteak beste.
|
|
|
–Olerkien neurriari erreparatuta,
|
denetarik
aurkitu dugu: bertso lotuak eta libreak, estrofatan zatituak eta errenkada luzeak, atalka banatuak ere bai batzuk.
|
|
|
Hango zein hemengo euskara izan, berak leku egokia egingo dio, berba bakoitzari dagokion esangura, xehetasun eta kontestualizazioa itu ituan asmatuta. Erregistro aberastasun ikaragarria dauka eta konnotazio edo aparteko erabileraren bat bada ere,
|
dena
kontuan hartuta erabiltzen du. Ahaztu barik, gainera, bera autodidakta dela eta ez zeukala eskura gaur egun hiztegietan daukagun iturria.
|
|
|
Bazekien Aita Lino Akesolok gure idazlearen zehaztasunaren berri, bere hiztegirako lanean ibili zenean. Euskal Herri osoko euskara moduak, eredu zahar eta berrietako ezaugarriak,
|
denetarik
darabil Erkiagak. Bizkaieradun idazlerik eredugarrienetakoa izanda, euskara molde guztiak batzen ahaleginik handienetakoa egindakoa ere bada.
|
|
|
|
Denetan
dauka aparteko garrantzia erritmoak, musikaltasunak, soinuekin egindako jokoak, errimaren oihartzunak. Zentzumen guztiak bizi bizi daude testuetan, sentsazioen poesia dela esan daiteke.
|
|
|
aurkaritzako lokailua esaldian bigarren kokalekuan topatzen ohituta dagoen hiztunak markatutzat joko du. Edo elementu errazago batekin gertatzen
|
dena
: –bi?
|
|
|
ez duen euskalki bateko solasturiak, gura eta gura ez, markatutzat joko du parafrasi horren bitartez eratutako ele katea. Hortaz,
|
dena
delako estrategia erabiltzeaz jardutean, soziolinguistikan bezala, idiolektoak izan behar ditugu kontuan, hau da, dena delako berbaldia jaso behar duenaren sistema. Bestela esanda, Hizkuntza Atlasak mintzamoldeen gainean emandako informazioa abiaburu hartuta, estilistika ere ikertzen hasi dugu maiztasunen arabera, Euskal Herri osoan zein hurrenkera diren arruntak eta zein berezi oinarri zientifikoz argituko badugu, bestela bakoitzak bere iritziaren arabera, txokokeriatzat?
|
|
|
ez duen euskalki bateko solasturiak, gura eta gura ez, markatutzat joko du parafrasi horren bitartez eratutako ele katea. Hortaz, dena delako estrategia erabiltzeaz jardutean, soziolinguistikan bezala, idiolektoak izan behar ditugu kontuan, hau da,
|
dena
delako berbaldia jaso behar duenaren sistema. Bestela esanda, Hizkuntza Atlasak mintzamoldeen gainean emandako informazioa abiaburu hartuta, estilistika ere ikertzen hasi dugu maiztasunen arabera, Euskal Herri osoan zein hurrenkera diren arruntak eta zein berezi oinarri zientifikoz argituko badugu, bestela bakoitzak bere iritziaren arabera, txokokeriatzat?
|
|
|
Bestela esanda, Hizkuntza Atlasak mintzamoldeen gainean emandako informazioa abiaburu hartuta, estilistika ere ikertzen hasi dugu maiztasunen arabera, Euskal Herri osoan zein hurrenkera diren arruntak eta zein berezi oinarri zientifikoz argituko badugu, bestela bakoitzak bere iritziaren arabera, txokokeriatzat? joko duelako hiztun askorentzat eta askorentzat guztiz egunerokoa eta ez markatua
|
dena
(arrotza beti inorena, bestearena).
|
|
|
aipatzea, estrategiez dihardugula,, arazoak? pentsamendua idatziz jartzerakoan sortu ohi direla argi samar ikusi eta halaxe onartzen dugulako
|
denok
, hau da, ahozkoa edo pentsamendua, paperera, itzultzen dugunean.
|
|
|
Berbalduna (eta eleketarien erkidegoa) ere bizirik dago, eta etengabe galtzen ditu eta sortzen hizkuntz osagaiak. Beraz, zilegi bekigu korolario moduan aldarrikatzea hizkuntza aldakorra bada, berbak antolatzeko moduak ere aldatuz joango direla sasoia joan sasoia etorri, eta une jakin batean arau edo beharkizun
|
dena
aukera bihur daitekeela eta, alderantziz, aukera dena arau edo beharkizun.
|
|
|
Berbalduna (eta eleketarien erkidegoa) ere bizirik dago, eta etengabe galtzen ditu eta sortzen hizkuntz osagaiak. Beraz, zilegi bekigu korolario moduan aldarrikatzea hizkuntza aldakorra bada, berbak antolatzeko moduak ere aldatuz joango direla sasoia joan sasoia etorri, eta une jakin batean arau edo beharkizun dena aukera bihur daitekeela eta, alderantziz, aukera
|
dena
arau edo beharkizun.
|
|
|
Hobe genuke,
|
dena
den, bi eginkizunak pertsona ezberdinen esku uztea, gutxi direlako bai itzulpenari bai hitzaurre (eta aparatu kritiko) egoki bati behar bezala kara emateko gauza.
|
|
|
Gainbehera dator
|
dena
, Chinua Achebe
|
|
|
Hortaz, argudiobide hau gure eginez, esan genezake, literatur idazlan konkretua, ren azterketa dela nagusiki falta
|
dena
. Kontuan izan behar da, gainera, arazo hori bera dela XX. mende hasierako literaturaren ikerketan oro har dagoena.
|
|
|
Hau izanik ikerketaren egoera, datozen orriotan Antonio Arrutiren poemen azterketa testual laburra egin eta horretatik ateratako emaitzak testuinguruarekin erlazionatzeko saioa egingo dugu. Funtsean, Semiotikaren ildoan kokatzen da gure ikerbidea, eta obraren azterketa testuala (testuaren baitan maila ezberdinetan egiten
|
dena
) eta hurbilpen pragmatikoa uztartzean oinarritzen da. Azterketa testualean ezaugarri konkretu batzuei erreparatuko diegu:
|
|
|
Bestetik, Sabino Aranaren arau metrikoek poesia kultua zedarritzeadute helburu, euskal poesia idatzia bertsolaritzaren arau formaletatik urrunduz. Azkenik, aipatu beharrekoa da Aranaren arauek euskal literaturaren historian garrantzi apartekoa izateko arrazoi nagusia
|
dena
: olerkarien belaunaldiak asmo estetiko modernistarekin arauok betetzeko erabakia hartu izana.
|
|
|
Ikusirik zein den lerrootako gaia (trenaren mugimendua bera), esan daiteke Arrutik heptasilabikoen proportzioa gehituz birsortu nahi duela trenaren mugimendua. Poesia modernistak hainbeste landu zuen, formaren esanahia, z mintza gaitezke, hizkuntza poetikoaren formak mezu bat igortzen baitio irakurleari, emozio edo iradokizun mailan gauzatzen
|
dena
. Iuri Lotmanek Arte testuaren egitura (1970) lanean adierazten du poesiak baduela balio ikoniko bat, eta hizkera arruntean sortzen ez den zentzu bat sortzen dela hizkera poetikoan.
|
|
|
¡ Thalassa! ¡ Thalassa! poemaren azterketa labur honetan ikusi ahal izan dugunez, bai metrika aldetik bai sinbolismoaren aldetik maila handia du Arrutiren poemak eta, are garrantzitsuagoa
|
dena
, Modernismoaren lerroan kokatu beharreko poema da.
|