|
2000
|
|
|
Abuztuko astearte gau horretan ez zen gauzak samurrago ez joateko arrazoirik. Dexenteko karga garraiatuagatik ere, neure
|
buruaren
jabe eta xutik egoteko gauza nintzen, Josureneko neure bizitegi behin behinekora azaltzean. " Lisboatik" jalgitik trago bakarrik ere egin gabe, udako gau giro epelaz gozatua nintzen, hiri ia ia hutsean barna ibiltari.
|
|
2002
|
|
|
Emakume gaiztoek badute puntu sexi bitxi bat; emakume onek ez, ordea. Gizonezkoak eta mutilak ondo informatuta daude, euren
|
buruaren
jabe eta arazoei aurre egiteko gauza dira beti. Sortzaileak dira, gainera.
|
|
2010
|
|
|
Badugu beraz galtzak bete lan, han eta hemen egitekorik ez da falta. Herriok izan gaitezen behingoagatik geure
|
buruaren
jabe eta besteekiko erantzule, begira dezagun aurrera, ikusten dugun hura ikusten ez dugula ziurtatu arte, besarkada bat saharar herri borrokalariari, ikusi arte!
|
|
|
Eta zu ere kezkatuta bezala zaude, ez niri esan ezetzik?; istantean zabaldu nion bihotza, halakoa nuen nik neuk ere bihotza norbaiti zabaltzeko gogoa: izebak eskutik heltzen zidan, eta nik kontatu eta kontatu egiten nion kontatzekoa, orain neure
|
buruaren
jabe eta orain malkoen artean, neure jokabide hartan lasaibidea harturik; behin kontatzen hasita, neure zalantzak ere kontatu nizkion, jakina, komentura joango ote nintzen edo ez; eta orduan, sekula ahaztuko ez dudan erantzuna eman zidan izebak: –Fraide izan nahi baduzu, gaur atzo baino baldintza hobeetan zaude; izan ere, atzo apaingarri bat zeneukan, gaur ez daukazuna:
|
|
|
Baina protagonismo hura ez zen denen gustuko; ez ikastolen kolektiboko sektore batzuentzat, horrelakoetara ohituta ez zeudelako?, ez alderdi politiko gehienen begietara. Izan ere, lehen aldiz, ikastolen mugimendua pasatu zen errukia merezi zuen talde bat izatetik, bere
|
buruaren
jabe eta akordioak zuzenean egiten zituen eragile autonomoa izatera. Hau da, 80ko hamarkada hasierako, egin dezagun ikastola hauekin zerbait?
|
|
|
Eta zu ere kezkatuta bezala zaude, ez niri esan ezetzik"; istantean zabaldu nion bihotza, halakoa nuen nik neuk ere bihotza norbaiti zabaltzeko gogoa: izebak eskutik heltzen zidan, eta nik kontatu eta kontatu egiten nion kontatzekoa, orain neure
|
buruaren
jabe eta orain malkoen artean, neure jokabide hartan lasaibidea harturik; behin kontatzen hasita, neure zalantzak ere kontatu nizkion, jakina, komentura joango ote nintzen edo ez; eta orduan, sekula ahaztuko ez dudan erantzuna eman zidan izebak: " Fraide izan nahi baduzu, gaur atzo baino baldintza hobeetan zaude; izan ere, atzo apaingarri bat zeneukan, gaur ez daukazuna:
|
|
2011
|
|
|
Greziarrek Espainiara eta bereziki Bizkaira egindako bisitaldiak miraz jasoko ditu Kronikan (9 koadernoan) eta Bizkaiko zenbait leinuri jatorri troiarra eman izana mira horren fruitu da. Kasu honetan ez du axola kontraesanean sartzeak Kronikaren mezu nagusiarekin, hau da, Bizkaiko herria beti izan dela bere
|
buruaren
jabe eta sekula ez dela kanpoko herrien menpean egon, izan ere, greziarren etorrerak bizkaitarren ohorea eta jatorri garbia berretsi baino ez zuen egiten. Baina herri edo leinu espainiarrei odol greziarrarekiko harremana egoztea ez da Cachopinen berezko ideia, oso hedatua baitzen lan metodo hori Espainiako genealogisten artean.
|
|
2012
|
|
|
–Arnoa da, jauna, arnoak burtzoratu egiten du gizasemea, ez delarik bere
|
buruaren
jabe eta. Zer nahi duzu hartu?
|
|
|
Norbanakoa beraz erantzule. Ondorioz moral aurresuposatu eta aurrefabrikatuoro gaitzetsi egingo dute, ez baitio uzten norbanakoari bere
|
buruaren
jabe eta bereerantzule izaten, baizik eta morroi. Ez daukagu zer egin behar dugun esango diguninor, ez dago bizitza hau nola bizi argituko digun ezer.
|
|
2013
|
|
|
Etzirako finkatu den hitzorduarekin, aipatu gutuna osatzeko lanketarekin jarraitu nahi da. Herritarrei irailaren 18ko ekitaldi honetara gerturatzeko gonbita luzatzen zaie.Ereduz aldatzeko lehen pausoaEuskal Herriko Eskubide Sozialen Gutuna osatzeko prozesuaren bitartez, “herritar eta langileok burujabetza praktikan jarri eta dagozkigun eskubide sozialak barnebilduko dituen gutuna osatuko dugu, botere ekonomiko eta gobernu neoliberalei irmoki erakutsiz, gu garela gure
|
buruen
jabe eta guri dagokigula gure eskubideak zein diren zehaztea”. Iragan maiatzaren 30ean burutu zen greba orokorreko deitzaileek ere (Hego Euskal Herriko gehiengo sindikalak eta hamarnaka eragilek) deialdi hartatik haratago joan, eta gutun soziala eratzeko beharra nabarmentzen zuten. Ereduz aldatzeko lehen urrats gisa ikusten zuten.
|
|
|
Etzirako finkatu den hitzorduarekin, aipatu gutuna osatzeko lanketarekin jarraitu nahi da. Herritarrei irailaren 18ko ekitaldi honetara gerturatzeko gonbita luzatzen zaie.Ereduz aldatzeko lehen pausoaEuskal Herriko Eskubide Sozialen Gutuna osatzeko prozesuaren bitartez, “herritar eta langileok burujabetza praktikan jarri eta dagozkigun eskubide sozialak barnebilduko dituen gutuna osatuko dugu, botere ekonomiko eta gobernu neoliberalei irmoki erakutsiz, gu garela gure
|
buruen
jabe eta guri dagokigula gure eskubideak zein diren zehaztea”. Iragan maiatzaren 30ean burutu zen greba orokorreko deitzaileek ere (Hego Euskal Herriko gehiengo sindikalak eta hamarnaka eragilek) deialdi hartatik haratago joan, eta gutun soziala eratzeko beharra nabarmentzen zuten. Ereduz aldatzeko lehen urrats gisa ikusten zuten.
|
|
|
" Lehen batzar honetan, Euskal Herriko Eskubide Sozialen Gutuna osatzera datorren prozesua aurkeztuko da", iragarri dute antolatzaileek. Prozesu honen bidez," herritar eta langileok burujabetza praktikan jarri eta dagozkigun eskubide sozialak barnebilduko dituen gutuna osatuko dugu, botere ekonomiko eta gobernu neoliberalei irmoki erakutsiz, gu garela gure
|
buruen
jabe eta guri dagokigula gure eskubideak zein diren zehaztea". Lehen batzar honetan, prozesua aurkeztu soilik ez, usurbildarrek gutunaren eraikuntza elikatu ahal izateko lan metodologia adostuko da. Hemen da beraz, iragan maiatzaren 30ean burutu zen greba orokorraren testuinguruan, greba hartako deitzaileek iragarri zutena.
|
|
2014
|
|
|
Eta hormek, isolamenduek edo errepresioek suntsitu ez duten gai apur horrekin eusten dio etikari (askatasunaren pentsaera da etika). Horrela bihurtzen da instituzio penitentziarioen menpeko preso objektu izan beharrekoa pertsona bere
|
buruaren
jabe eta subjektu. Autodeterminatzeko gauza da:
|
|
|
Mgr Agre hor gaindi balitz, kostalde edo Biarnoan, ez da dudarik horrelako zerbait atera lezakeela. Bakoitza bere
|
buruaren
jabe eta ez besten bizkar.
|
|
2015
|
|
|
Eta horrela egin zen eta betez doa Josek esan zuena: bata, aita priorea hona etortzean eta, ama prioreak nola egiten zuen horrela galdetzean, esan zion ez zekiela zer zen hau, berak hura baino nahiago zuenik ez zela eta ongi ohartzen zela gero damutu egingo zitzaiola, baina kasu honetan ez zela bere
|
buruaren
jabe eta ezin zuela gehiago, izuak harturik zegoela oso, bere burua ezinean ikusten zuela.
|
|
|
Era berian, zenbait komunikabidek zabaldu duten informaziñua manipulatu eta faltsutua dala salatu nahi dogu, DiarioVasco eta enparauak. Sabin, izatekotan bere
|
buruaren
jabe eta Soraluzeko Gazteriako kide da.
|
|
|
Eta hormek, isolamenduek edo errepresioek suntsitu ez duten gai apur horrekin eusten dio etikari (askatasunaren pentsaera da etika). Horrela bihurtzen da instituzio penitentziarioen menpeko preso objektu izan beharrekoa pertsona bere
|
buruaren
jabe eta subjektu. Autodeterminatzeko gauza da:
|
|
2017
|
|
|
herria ahalduntzeko, produkzioan, bizi kudeaketan eta gestio politikoan zirkuitu laburreko teknologiak eta instituzioak behar dira, protagonistentzat ulergarri eta kontrolagarriak. Tradizio libertarioan, jendartea oinarritzen da elkarrekin konfederatuko ekoizle batasunen gainean, bakoitza bere
|
buruaren
jabe eta denen artean berdintasunezko harremanetan jarriak. Gaztaroko hormonak eta ametsak sutan jartzeko esperientzia komunitarioak baziren ere.
|
|
2018
|
|
|
Luzaroan egindako lanari esker, kaleak aldarrikapenez betetzea lortu zenuten, eta behingoagatik emakumeok izan ginen protagonista. Geure
|
buruaren
jabe eta elkar hartuta, egun hura anekdota huts bilaka ez dadin borrokatzeko hauspoa eman diguzue. Ederra izan zen askotariko emakumeak ikustea kalean, haiekin barre egin eta hunkitzea.
|
|
2020
|
|
|
Arizmendiarrietaren pentsaeran, pertsona (subjektu moral gisa ulertua, bat eta bakarra, nor bere
|
buruaren
jabe eta erantzulea) zentrala da. Hori dela eta, kooperatibak elkartasuna, lankidetza, komunitateasortu aurretik eta ondorenean, formazio kultural eta espirituala hauspotzeko ahalegina etengabea izan zen (nor tasuna beti da egin kizun kooperatiboa).
|
|
|
Habanako galiziarrek argitaratu zuten 1889an Manuel Murguiaren El Regionalismo gallego liburua, zeinean eta argitzen den galiziarrei dagokiela beren
|
buruaren
jabe eta aske bizitzeko eskubidea.
|
|
2021
|
|
|
Bereizketa bitar eta hierarkiko horren eskutik, norbanako (Mendebaldeko gizon zuri hetero arrakastatsu hizkuntza hegemonikoan ardaztua) buru jabe, buruaski, neutro eta unibertsalarekiko kontrakarrean, emakumea sexualizatu egin zuten, bere ‘sexu naturalaren’ araberako kategoria, izaera, diferentzia, zeregin, estatus eta kapitalak ezarriz. Emakumea ezkontzaren bidez gizarte zibilean txertatu bazen ere, norbanako
|
buru
jabe eta berdin gisa baino, mendeko natural identiko bezala egiten zuen. Hau da, eremu pribatuko edo etxekoandre, emazte edo emakume bezala.
|
|
|
Norbanako
|
buru
jabe eta kontratu heterosexual horren argitan, Beauvoirren subjektu eredua aztertu dugu jarraian. Bere hitzetan, erregimen heterosexualean gizona Bata da, osoa, absolutua eta esentziala; emakumea edo esklaboa, berriz, Bestea da, osagarria, erlatiboa eta inesentziala.
|
|
|
Horrenbestez, norbanako
|
buru
jabe eta kontratu heterosexual horren argitan, Beauvoirrek emakumearen subordinazioa eta emantzipazioa azaltzeko markoa josi zuen. Bere hitzetan, erregimen heterozuzenean gizona Bata da, osoa, absolutua eta esentziala; emakumea edo esklaboa, berriz, Bestea da, osagarria, erlatiboa eta inesentziala.
|
|
|
21). Beraz, ez da norbanako
|
buru
jabe eta deslotuak egiten duen hautu indibidualista. Kontrara," agentzia indibiduala kritika sozialari eta eraldaketa sozialari lotuta dago" (ibid.).
|
|
|
Existentzia pribatizatuta, norbanako ustez
|
buru
jabe eta buruaski hori bere zaurgarritasun eta dependentzien ukoan oinarritzen da, norbanako ustez buru jabe eta disoziatuek elkarren esku hartzearekiko beldurrean: " Ukitua izateko beldurretik eratzen da, besteen edo, hobe esanda, emakumeen eskuetan jaio eta hezi garela ahaztetik; eta zahartu ere besteen eskuetan egingo garela asumitzeko izutik" (Garces 2013:
|
|
|
Existentzia pribatizatuta, norbanako ustez buru jabe eta buruaski hori bere zaurgarritasun eta dependentzien ukoan oinarritzen da, norbanako ustez
|
buru
jabe eta disoziatuek elkarren esku hartzearekiko beldurrean: " Ukitua izateko beldurretik eratzen da, besteen edo, hobe esanda, emakumeen eskuetan jaio eta hezi garela ahaztetik; eta zahartu ere besteen eskuetan egingo garela asumitzeko izutik" (Garces 2013:
|
|
|
Hori kontuan izanik, ‘emakumeen gorputz eta lana modu ordenatuan eskuragarri’ izateko pribilegioa bermatzen duen kontratu heterosexuala, kontratu sozialaren teoriagileen kontraesana bainoago, kontratu sozialeko norbanako
|
buru
jabe eta buruaskia ezartzeko aurrebaldintza da. Eremuok zein subjektuok bata bestearen baldintza dira eta elkarrekiko kontrakarrean hartzen dute esanahia:
|
|
|
Norbanako
|
buru
jabea eta askatasun zibila, beraz, ez dira unibertsalak. Klase, arraza eta bestelako aldagaiak gehituz, Perez de Orozcok BBVA22 gisa definitzen ditu norbanako buru jabe eta buruaski unibertsal prototipikoak:
|
|
|
Norbanako buru jabea eta askatasun zibila, beraz, ez dira unibertsalak. Klase, arraza eta bestelako aldagaiak gehituz, Perez de Orozcok BBVA22 gisa definitzen ditu norbanako
|
buru
jabe eta buruaski unibertsal prototipikoak: zuri, burges, gizon, heldu, heterosexual, urbano, mendebaldar, argal, aniztasun funtzionalik gabeak (Perez de Orozco 2014).
|
|
|
1 Norbanako
|
buru
jabea eta kontratu heterosexuala 13
|
|
|
Hala egiteko, lau ataletan egituratu dugu lana. Sarrera honen ondoren, norbanako
|
buru
jabea eta horren eskutik ezarritako kontratu heterosexuala azalduko dugu lehen atalean, Beauvoirrek subjektu eredu eta bazterketa horren argitan garatu baitzuen bere obra. Behin hala eginda, Beauvoirren norbanakoa landuko dugu bigarren atalean.
|
|
|
1 NORBANAKO
|
BURU
JABEA ETA
|
|
|
Beauvoirren norbanako eredua norbanako
|
buru
jabe eta kontratu heterosexualaren argitan aztertzeko oinarriak finkatuko ditugu atal honetan. Horretarako, lehenik eta behin, kontratu sozialaren teorialariek ezarritako norbanako buru jabea eta kontratu heterosexuala aztertuko ditugu.
|
|
|
Beauvoirren norbanako eredua norbanako buru jabe eta kontratu heterosexualaren argitan aztertzeko oinarriak finkatuko ditugu atal honetan. Horretarako, lehenik eta behin, kontratu sozialaren teorialariek ezarritako norbanako
|
buru
jabea eta kontratu heterosexuala aztertuko ditugu. Testuinguruan kokatu ondoren, norbanako buru jabearen ezaugarri nagusiak aztertuko ditugu.
|
|
|
Amorosek (1987) dioen eran, gizona norbanako
|
buru
jabe eta berdin gisa txertatzen bazen ere, 8 emakumea ‘identiko’ bezala txertatzen zen (eta da). Ez zen norbanako buru jabe, singular eta berezitua, bere izen abizen (edo ezizen) propioz aitortzen zena.
|
|
|
Emakumearen mendekotasuna naturaz justifikatzen zuten, emakumea naturaz ahul, emozional eta partikulartzat ezaugarrituz eta ‘emakumearen auzia’ familiaren eremu naturaleko auzi pribatutzat joz. Emakumea ezkontzaren bidez gizarte zibilean txertatu bazen ere, norbanako
|
buru
jabe eta berdin gisa baino, mendeko natural identiko bezala egiten zuen. Hau da, eremu pribatuko edo etxekoandre, emazte edo emakume bezala.
|
|
|
Kontratu sozialeko norbanako
|
buru
jabea eta kontratu heterosexuala azaldu ondoren, Beauvoirrek Bigarren sexua n (2019a, 2019b) 11 mahaigaineratutako norbanako eredua aztertuko dugu atal honetan. Zehazki, bere egitura filosofiko abstraktutik hezur haragizko egoera eta gorputzetara, subordinazioa nahiz emantzipazioa pentsatzerakoan esplizituki nahiz inplizituki bere egiten duen subjektu eredua azalduko dugu.
|
|
|
Borondatea/ arrazoimena/ gogoa/ arima eta natura/ gorputza/ pasioak/ animaliak arteko dualismo zein norgehiagokan, lehenak bigarrenarekiko independentzia," inperioa" (Bacon) eta nagusigoa zuela aldarrikatu zen (Descartes 2011). Hori berresteko, behar bezala prestatu ostean, natura/ gorputza/ pasioak aztertu, zelatatu, trebatu, zuzendu, gidatu eta azpiratzea zen egitekoa, dependentzia orotatik askatu eta subjektu razional
|
buru
jabe eta autonomoa izateko. Hala, gorputzen, komunitateen eta naturaren prozesu, erritu eta erritmoak traba gisa ulertuta, muga horien gainditze bezala birdefinitu ziren askatasuna, hazkundea, progresua edota garapena.
|
|
|
Testuinguru, oinarri teoriko eta dualismo horietatik abiatuta, norbanako
|
buru
jabea eta kontratu heterosexuala garatu eta taxutu egin zituzten kontratu sozialaren teorialariek. Horien arabera, ‘gizon’ oro libre eta berdina zen jaiotzez eta naturaz.
|
|
|
Bestetik, mundu familiar pribatua kokatu zen, lotura zein nagusigo naturaletan oinarritzen zen espazio pribatua. Hori, espazio publikoarekiko kontrakarrean, ‘identikoen’ edo ez berdinen espazioa zen, norbanako
|
buru
jabe eta berezitu gisa indibiduatu ezin zirenen multzoarena. Interes domestiko, partikulartasun, natura, gorputz eta pasioen eremua zen, gizarte zibilak azpiratu eta kontrolatu beharrekoa.
|
|
|
Norbanako hori
|
buru
jabea eta buruaskia izanik, bere buru jabetza babesteko batzen zen gizarte zibilera. Hobbesen kasuan, norbere buru, bizitza, erlazio zein ondasunen jabea den norbanakoaren autokontserbazioa eta defentsa zen xede nagusia:
|
|
2022
|
|
|
Baina ez. Bera Garazi zen, bere
|
buruaren
jabe eta inork zer egin behar zuen erratea onartuko ez zuena. Morroi harekin alferrik izango zelakoan berriro jokaera gogorra hartzea erabaki zuen emakumeak.
|
|
|
Egun batetik bestera, pandemia ekarri zuen ekaitzak eta dilema batek estutu zigun zintzurra: gure
|
buruen
jabe eta erne, edo, horrelakorik ezean, naufragio segurua.
|
|
|
Kulturak nahastu edo harrotu gabeko jendeak badaki haizea ez dela librea. Haizea ez da bere
|
buruaren
jabe eta ez dabil bere gogoaren esanera: hego haizeak hegotik jotzen du eta ipar haizeak iparretik, eta ez beste inongo lekutatik, nahita ere.
|