|
2009
|
|
|
Bere euskaltzaletasuna oso agerian utzi izan du
|
beti
, bai eta aitortu ere euskaltzaletasun horrek bulkatu zuela euskaraz bizitzera eta idaztera. Idatziei dagokienez, bi epe bereizten ahal dira, fraide izan zenekoa eta ondorekoa.
|
|
|
n sail eder bat 2001etik zendu zen arte. Ia
|
beti
Lizarrusti izenpetuak ageri dira eta noizbehinka Santiago Ezkerra. Gai asko ukitzen ditu artikulu horietan, bertzeak bertze, kultura, gizartea, giza balioak, ohiturak, heziketa, euskara, euskaldunen izaera, Euskal Herria, Nafarroaren euskal izaera, demokrazia, giza eskubideak, elkartasuna, justizia, askatasuna, indarkeria, ustelkeria, natura, osasuna, elikadura, gosea, etorkinak...
|
|
|
Ostiral arratsalde arratsean, 2009ko urtarrilaren 2an hil zen Antonio Zavala jesulagun ezaguna, gure lagun eta adiskide mina eta Auspoa sail harrigarriaren hauspoa, arnasa eta bizi emailea berrogeita hamar urte emankor eta handi honetan.Ez
|
beti
gustura, gehienetan gure aitormen handirik gabe, iturriaren berririk eman nahi ez duen harrapakari askoren erasopean, baina berari gustatzen zitzaion lana egin du Antoniok joan deneko berrogeita hamar urte pasa honetan. Eta horren poza eraman du, ezbairik gabe.
|
|
|
Ez
|
beti
gustura, gehienetan gure aitormen handirik gabe, iturriaren berririk eman ez duen harrapakari askoren erasopean, baina berari gustatzen zitzaion lana egin du Antoniok joan deneko berrogeita hamar urte pasa honetan. Eta horren poza eraman du, ezbairik gabe.
|
|
|
Giza seme alabak izan ditu
|
beti
Zavalak helmuga eta helburu; xedea, berriz, herriak sortu dituenak erakustea, aspalditik ulertu baitu hor daudela gizabanakoaren handitasuna eta ahuleziak.
|
|
|
Gero, Erroman, Teologia eta Eliz Zuzenbidea ikasten jarraitu zuen. Karmelo Etxenagusiaren literaturarekiko zaletasuna handia izan zen eta hala erakutsi zuen
|
beti
. Bere ikasle izandakoen esanetan, berak sentitzen zuen zaletasun bera pizten zuen jendearengan.
|
|
|
Urtaroak, Lorea Bosc; hirugarren saria: Maitasuna
|
beti
ez da berdina, Oihane Zugarramurdi.
|
|
|
Haren karrera akademikoa nahikoa bitxia izan zen: aita gazterik hil zitzaiolarik, lanari ekin behar izan zion
|
beti
ikasketak ordaindu ahal izateko; hortaz, neurri handi batean autodidakta xamarra izan zen eta inoiz ez zuen lortu postu finko bat unibertsitatean. Hizkuntzalari bilakatu aurretik hizkuntza zale eta hizkuntza irakasle izan zen, lehenengo eta behin gaztelania ikasirik (Argentinan) eta gero ingelesa eta portugesa.
|
|
|
Julio Urkixoren arabera(), Hugo Schuchardt() izen zen euskara ikastera adoretu zuena, Baionako Lizeoan gaztelania irakasle izen zen garaian(). Baina, George Hérelleri() segituz, Pirinioetako hizkuntzekiko zaletasuna lehenagotik zetorkion, hogeita hamar urte egin baitzituen ahal zuen guztietan Pirinioetan zehar txangoak eginez,
|
beti
oinez eta esku kaierra gerrian loturik, bidean gurutzatzen zitzaizkion artzain edo baserritar ororekin berriketari ekiteko gertu, ondoren haien berriak amoroski apuntatuz metodo antropologiko klasikoak agintzen duen legez: ahoskerak, hitz bereziak, ohiturak, toki izenak...
|
|
|
Lehen artikulua euskaraz, 1961eko urtarrilean argitaratu zuen, Gazte kazetan.
|
Beti
jarraitu du idazten: Herria astekarian, Otoizlari, Dantzariak, Ekaina, Denak Argian, eta bereziki Enbatan.
|
|
|
Dohain asko ditu liburu honek. Besteak beste, ikerketa akademiko guztiz zehatz eta argia da baina, bestetik, uko egiten dio akademizismo antzu eta urrun batean babesteari; aitzitik, gertakarien deskribapenarekin batera iritzi garbiak eskaintzen ditu,
|
beti
ontzat eman ezin direnak, baina bai gehien gehienetan, iruzkigile apal honen ustez. Gainera, oso alor desberdinak jorratzen ditu.
|
|
|
Azkueren Euskal Erriaren Yakintzan eta neronek egin euskaraz etnografia lanetan aurkitu nituen sinesteak eta tabuak. Sarritan, Euskal Herrian gorde direnak beste herrietan galdu diren antzekoak dira, erromatar kutsukoak edo hilak direla-eta arrima herratuen sinestean, baina ez
|
beti
. Tabuak dira, abere batzuen izenak ez aipatzea edo hankaren/ zangoaren zatien izendatzeko anabasan.
|
|
|
Azkueren Euskal Erriaren Yakintzan eta neronek egin euskaraz etnografia lanetan aurkitu nituen sinesteak eta tabuak. Sarritan, Euskal Herrian gorde direnak beste herrietan galdu diren antzekoak dira, erromatar kutsukoak edo hilak direla-eta arrima herratuen sinestean, baina ez
|
beti
. Tabuak dira, abere batzuen izenak ez aipatzea edo hankaren/ zangoaren zatien izendatzeko anabasan.
|
|
|
Liburuaren edizioen historia ere oso bitxia da: arrunki kontsideratu izan da lehen edizioa 1881ekoa dela, baina Lino Akesolok aurkitu zuen 1880an argiratu zela atalka
|
Beti
bat aldizkarian, Bilbon (XIX. mendeko nobeletan normalki atalka kaleratzen ziren lehenengoz, eta gero liburu bezala).
|
|
|
Gertu gertukoa izan dut
|
beti
Juanjo Zearreta Euskaltzaindiaren kudeaketa lanetan. Larunbat goizean bertan hitz egin genuen aste honetako programazioari buruz.
|
|
|
Lanerako
|
beti
prest eta gogotsu, erakundearekiko leiala, ordu asko eman ditu Juanjok Euskaltzaindiaren zereginetan. Beti erne, beti adi, azken ukitu arte, Euskaltzaindiak antolaturiko ekitaldietan dena erraz eta gozo joan zedin.
|
|
|
Lanerako beti prest eta gogotsu, erakundearekiko leiala, ordu asko eman ditu Juanjok Euskaltzaindiaren zereginetan.
|
Beti
erne, beti adi, azken ukitu arte, Euskaltzaindiak antolaturiko ekitaldietan dena erraz eta gozo joan zedin.
|
|
|
Lanerako beti prest eta gogotsu, erakundearekiko leiala, ordu asko eman ditu Juanjok Euskaltzaindiaren zereginetan. Beti erne,
|
beti
adi, azken ukitu arte, Euskaltzaindiak antolaturiko ekitaldietan dena erraz eta gozo joan zedin.
|
|
|
Lanerako
|
beti
prest eta gogotsu, erakundearekiko leiala, ordu asko eman ditu Juanjok Euskaltzaindiaren zereginetan. Beti erne, beti adi, azken ukitu arte, Euskaltzaindiak antolaturiko ekitaldietan dena erraz eta gozo joan zedin.
|
|
|
Lanerako beti prest eta gogotsu, erakundearekiko leiala, ordu asko eman ditu Juanjok Euskaltzaindiaren zereginetan.
|
Beti
erne, beti adi, azken ukitu arte, Euskaltzaindiak antolaturiko ekitaldietan dena erraz eta gozo joan zedin.
|
|
|
Lanerako beti prest eta gogotsu, erakundearekiko leiala, ordu asko eman ditu Juanjok Euskaltzaindiaren zereginetan. Beti erne,
|
beti
adi, azken ukitu arte, Euskaltzaindiak antolaturiko ekitaldietan dena erraz eta gozo joan zedin.
|
|
2010
|
|
|
Eta pena da, benetan, euskararen ikerketaren alde hainbat lan egindakoa izanik, hain oharkabean pasatzea. Zeren nahikoa da aipagai dugun liburuari begiratu azkar bat ematea munta eta maila handiko ikerle baten aurrean gaudela ikusteko, haren mundu intelektuala gurea den mundutxo ia ia
|
beti
halabeharrez txiki honetatik aski arrotz eta aski desgaraiko sentitzen badugu ere, Uhlenbecken munduak benetan mundu osoa hartzen zuelako, eta gureak, aldiz, gure etxeko txokoa eta beste lau gauzatxo, eta hortik aurrera ezer gutxi. Baina ekin diezaiogun albiste emate ordenatuago bati.
|
|
|
Dirudienez, Kapadozian, gaurko Turkian, jaio omen zen K.ondoko 259 urtean, eta martiri moduan bertan hil, lehoien hortz erpepean. Horri, espainolez San Mamés eta galego portugesez San Mamede deitu arren, euskaraz Santi Mami edo Santi Mamine esan zaio
|
beti
.
|
|
|
On Jose Migelek zituen titulu askoren artean Euskaltzaindikoa izatea ere bazuen. 62 urte luze izan genuen euskaltzain (On Jose Migelen ekintzak
|
beti
iristen ziren luze). 1928an euskaltzain urgazle izendatua izan zen, Euskaltzaindia oraindik hasi berria zenean (9 urte ziren 1919an sortu zenetik) eta euskaltzain oso azkenean 1965ean.
|
|
|
Porriñoko granito arrosa ikusgarria da benetan eta atsegina da bera bakarrik dagoenean eta konposizio askotan ere bai. Gernikako arbola zer esanik ez; mundu osoan bere frutua eman eta zabaltzeko prest izan da
|
beti
eta kasu honetan, Arabako hiriburu erdian egoteko pozikan poz izango zen gure zuhaitza. Platanoetaz zer esango dugu ba?
|
|
|
Artikulu bakoitzari fitxa bat dagokio. Fitxen egitura
|
beti
bera da: egilea, izenburua, saila, zenbakia, data eta orrialdea.
|
|
2011
|
|
|
Lehenbizikoa, gerra aitzineko urteetan egin zuen kazetari lana. Iruñeko El Pensamiento Navarro eta La Voz de Navarra egunkarietara hasi zen igortzen sorterriko berriak, bai eta Baionako Eskualduna eta Donostiako Argia aldizkarietara ere Mezkirizko eta Arizkungo kronikak, Txorrondo" izengoitiaz sinatuak ia
|
beti
, Mezkirizko bere sortetxea dagoen auzoaren izenaz, alegia. Gerra inguruko urteetan bizitutako estutasunek idazteari uko egitera behartu zuten.
|
|
|
Euskaltzaindiak webgunea eraberritu du eta itxuraz aldatu, eduki berriak ere gehitu dizkiolarik. Webguneak
|
beti
eman duen informazioa ematen du: batetik, erakundeari buruzko informazio zabala, eta bestetik, Euskaltzaindiaren Arauak, Hiztegi Batua, Izendegiak, Corpusa edota Azkue Bibliotekaren eta Argitalpen Katalogoak ere.
|
|
|
aldizkariak erredakzio taldekoa eta berriemaile izateaz gain, Fundazioko presidente ardura hartu izana. Horietaz gain, ehiztarien elkartekoak, Etxalarko kantariak eta udalaren izenean alkatea bera ere han izan ziren.Kultura arloan, euskara babesten eta sustatzen izan duen etengabeko parte hartze eta laguntza eskertu zioten bereziki Pellori eta
|
beti
ondoan eta ez gainean egon izana baloratu.Euskaltzaindiaren Nafarroako ordezkariak ere parte hartu zuen ekitaldian. Aurrekoek aipatutakoez gain, Pello Apezetxearen bertze hiru arlotako lanak ekarri zituen gogora:
|
|
|
Apez gisa egin duen lanean eta izan dituen arduretan
|
beti
euskararen zaindari agertu izana.
|
|
|
Belaunaldi oso bat hazi da diglosiaren miseriaz hitz egiten, esan du. Hori horrela, haren ustez, diglosiari buruz jendeak duen ustea ez da zuzena, ez
|
beti
, eta pentsatzen dut badela garaia honetaz hitz egiteko, batez ere ondorioak oso inportanteak baitira.
|
|
|
Diglosia munduko ia edozein lekutan gertatzen den gauza dela esan du, eta jarraian honako ezaugarriak erantsi zaizkio diglosiari: fenomeno soziala da, iraunkorra, sozio funtzionala, eta ez da gatazka iturria, gatazka
|
beti
sortzen da diglosia ahultzen denean; diglosia galtzeak, galtzeko prozesuan gaudenean, orduan sortzen da gatazka.
|
|
2012
|
|
|
Zenbat ordu, zenbat elkarrizketa, zenbat bilera, zenbat lan... Ezina ekinez egiten saiatu ziren horien artean, noski, Karmele...
|
beti
prest zernahirako. Irudiz gogorra ematen bazuen ere, izatez benetan hurrekoa baitzen.
|
|
|
Lanbidez Banco de Vizcaya n aritu zen bizi osoan zehar, baina bihotza literaturan izan zuen
|
beti
. Olerkari bezala hasi zen, gerra aurretik, eta poemak idazteari inoiz utzi ez bazion ere, gaur egun ezagunagoa da eleberrigile bezala:
|
|
2013
|
|
|
astronomoa, zientzilaria eta exploratzailea izateaz landa, hizkuntza asko zekizkien. Euskal Herria
|
beti
izan zuen gogoan, eta bizilekua Hendaian finkatu ondoren, euskal kulturgintzaren bultzatzaile handia izan zen, besteak beste, lore jokoak antolatu eta sustatuz.
|
|
|
Zor handia dio DEIADARRA taldeak,
|
beti
lagundu baitzigun Xalbador Eguna antolatzen, besteak beste Urepelerako Auspoa bilduma osoa opari egin eta beste hainbat laguntasun emanez.
|
|
|
astronomoa, zientzialaria eta esploratzailea izateaz gain, hizkuntza asko zekizkien. Euskal Herria
|
beti
izan zuen gogoan, eta bizilekua Hendaian finkatu ondoren, euskal kulturgintzaren bultzatzaile handia izan zen, besteak beste, lore jokoak antolatu eta sustatuz.
|
|
|
Bereziki aipagarria da Louis Lucien Bonaparte printzearen euskalki mapa guztiz ezagunaren bi ale erakutsiko direla batera; bata, horman eskegita egon dena
|
beti
, bestea, kiribilduta eta ondo gordeta egon den bitartean, inoiz erakutsi gabe. Benetan harrigarria da ikustea denboraren hariak batean eta bestean izan duen eragin desberdina.
|
|
|
Urepelen egiten den Xalbador Egunak hutsune handi bat betetzen duela uste dugu Nafarroa Behereko bazter honetan, euskara, bertsolaritza eta euskal kultura maite dugunok. Deiadarrak ez du etsiko, baina jarraitzaileen premia larria du,
|
beti
esan izan duen bezala.
|
|
2014
|
|
|
Hots, ez da alferrik egoki gure adiskide eta Herria astekariaren buruzagia, ohorezko euskaltzain ere badena. 77 urte eta
|
beti
xinaurri lanetan ari!
|
|
|
–Atzera begira jarrita, erraz samar identifika daitezke horietako batzuk: Pizkunde garaira arte iritsi zen XIX. mendeko bulkada erromantiko aberkoia, batetik; 1936ko gerraoste luzearen baitan, 1950 hamarkadetako erantzun moderno eta premodernoak bestetik, Oteiza zein Aresti buru zituztela;
|
beti
presente egon den bulkada identitarioari 1980ko hamarkadan erantsi beharreko bulkada pragmatiko instituzionala, hirugarrenik, eta, azkenik, euskararen zentraltasunaren eta autonomiaren aldarrikapenean eta euskara elkarteen jardunean gorpuzturiko bulkada?.
|
|
|
Nafarroako euskararen belaunez belauneko jarraipenak hiztunen hizkuntza sozializazio prozesua izan du euskarri. Hizkuntza sozializazioak hiztunen bizialdi osoa, ez haurtzaroa soilik, hartzen du; prozesu orohartzaile edo holistikoa da, familiara mugatzen ez dena; dinamikoa, eragingarri askotakoa eta baldintza soziohistorikoei lotua, ez mekanikoa; elkarreragilea, ez noranzko bakarrekoa; malgua eta denboran aldakorra, ez
|
beti
batekoa.
|
|
|
Nafarroako euskararen historia hurbilean hizkuntzaren jarraipena hiztunen atxikimenduek eta hautu erabakiek ahalbidetu dute. Izan ere, euskarak ez dirau Nafarroan guraso euskaldunek
|
beti
ume euskaldunak hazi dituztelakoz, hainbat nafarrek euskararen aldeko atxikimendu eta hautuak egin dituztelakoz baizik.
|
|
|
Xabier Monasteriok ere bion arteko lankidetza goraipatu du: . Esan genezake, Akademiak eta haren izena hartu duen elkarteak sinatutako hitzarmenari esker, Gabriel Aresti Euskaltzaindira itzuli dela,
|
beti
berea sentitu zuen eta berak hainbeste lan egin zuen etxera, alegia. Eta ez da edonola itzuli, berak Euskararen eta Euskal Literaturaren langintza zoragarrian bidaide izango lituzkeen euskaltzain eta idazle lagunen eskutik baizik.?
|
|
2015
|
|
|
Ordu bietako bazkari garaian Zuberoako kantarien saioa izango da; eta ondoren,
|
beti
bezala, bertsolariak: Amets Arzallus, Sebastian Lizaso, Juan Joxe Eizmendi eta Jose Luis Gorrotxategi.
|
|
|
Ahoskerak hitzak hainbat modutara ahoska daitezkeela erakusten digu eta ahoskatze horrek
|
beti
dituela, hizketa hotsez gain, doinua, erritmoa...
|
|
|
Irriz ezin asea, eta denbora berean, arras serioa.
|
Beti
zerbitzu egitera ekarria. Errotik jendakina.
|
|
|
–Gure etxerako egokia den irtenbide zuhurrena bilatu, zehaztu, adostu eta aplikatu beharrean gertatu gara horregatik, behin eta berriro, XX. mendean. Eztabaida iturri luze, sarritan mikatz eta ia
|
beti
unagarria bihurturik dugu, horrexegatik,, euskara nola indarberritu??, eta, bere gizarte indarra zer neurritaraino jaso?, galdera parea?.
|
|
2016
|
|
|
Aurreko deizioetan ez bezala, berri hauetan kantonamendua izendatzeko ez da
|
beti
bulego nagusia kokatuta dagoen herriaren izena erabili eta, esaterako, Hendaye zena gaur egun Hendaye Côte Basque Sud da. Izendapen berri hauek zailtasunak sortzen dituzte euskaratu nahi ditugunean, Montagne Basque k eta Côte Basque Sud ek adibidez, Euskal Herria bere osoan hartzen badugu, baina era ofiziala errespetatu behar denez gero, ez dira izendapenak ez aldatu eta ez bakundu ere.
|
|
|
gurasoak, umeak, ilobak, bilobak, se nideak, ahaideak, haurrideak, asabak... Dena den, taldeak adierazteko, ez dira
|
beti
genero biak aipatzen (aita amak, neska mutilak, seme alabak, izeba osabak edo jaun andreak kasuetan bezala) eta badira soldaduak, erlijiosoak, behorrak, ardiak, ahuntzak bezalako kolektiboak ere, horietan maiz ofizialak, fraideak eta mojak, zaldiak, ahariak eta akerrak ere osagarri izan arren.
|
|
|
Bat egiten du Manuel Lekuonak euskara eta euskal kultura indarberritzeko izan zituen kezkekin, esan dute, eta euskaltzaina belaunaldi oso baten erreferentea bilakatu dela gaineratu. Izan ere, Zuberoako errealitatea argi islatzen du haren pertsonak eta bere lana Euskal Herri osoari eskaini izan dio
|
beti
, katea eten ez dadin lagunduz.
|
|
|
Aurrera jarraitu beharra dago, eta, gertaerak gertaera, euskarazko Santa Teresaren idazlan guztiak
|
beti
izango dira erreferentzia bikaina gure itzulpengintzan, adierazi du Andres Urrutia euskaltzainburuak, Luis Baraiazarra ohorezko euskaltzainari Kultura Ministerioak Itzulpen Onenaren Sari Nazionala ezeztatu ostean
|
|
|
hartu behar dela gertatutakoa. . Atsekabetuta gaude, jakina, batez ere Aita Luisengatik, baina, horrez aparte, Baraiazarraren moduko itzultzaile apartak eta horien lana
|
beti
aldeztuko du Euskaltzaindiak, euskal kulturaren ikusgarritasuna bermatzeko. aurrera jarraitu beharra baitago langintza horretan?. –Gertaerak gertaera gaineratu du Urrutiak, euskarazko Santa Teresaren idazlan guztien bertsioa beti izango dira erreferentzia bikaina euskal itzulpengintzan?.
|
|
|
–Atsekabetuta gaude, jakina, batez ere Aita Luisengatik, baina, horrez aparte, Baraiazarraren moduko itzultzaile apartak eta horien lana beti aldeztuko du Euskaltzaindiak, euskal kulturaren ikusgarritasuna bermatzeko. aurrera jarraitu beharra baitago langintza horretan?. . Gertaerak gertaera gaineratu du Urrutiak, euskarazko Santa Teresaren idazlan guztien bertsioa
|
beti
izango dira erreferentzia bikaina euskal itzulpengintzan?.
|
|
|
Hori bai, elkargo bakarreko hautetsiek erabaki dute gero zein izen jarri. . Halakoetan, Euskaltzaindiari galdetzen diote Euskal Herriko erakunde desberdinek, baina gero
|
beti
ez da errespetatzen gure iritzia. Guk, Euskal Elkargoa proposatzen dugu, eta erabilerak emango digu arrazoia ala ez?, esan du Sagrario Aleman euskaltzainak.
|
|
|
Zehaztasuna ere izan da Etxebarriaren helburuetako bat, gaur azaldu duenez: . Fonetikako irakasle izan naiz urte luzez Deustuko Unibertsitatean, eta
|
beti
saiatu naiz zehaztasunera jotzen: gauzak eredu onean hartu, etorkizunari eredu finkagarri bat emateko.
|
|
|
2009an markatutako helburuak ez dira aldatu. Finean, ez. Niretzat, helburu nagusia
|
beti
izan da bat bakarra: hau da, euskal mundua, euskaraz aditzera ematen den mundu hori, euskara darabilen mundua, oso zabala dela, hedadura handikoa dela, unibertso oso bat dela erakustea.
|
|
|
Edizio aldetik ere egin duzue ahalegin bat, zenbaki bakoitzari hari estetiko bat ezarriz.Bai, hori nabarmena da, eta
|
beti
egin izan dugu lan inguruko jendearekin. Eta begi bistan da inguruan oso jende ona, artista bikainak ditugula.
|
|
2017
|
|
|
Diot, badagoelako hori ere zalantzan jarri duenik, eta zuk zeuk ere aipatu zenuen, iaz, elkarrizketa batean. Orduko hartan esan zenuen Akademiak ez badu euskararen alde lan egiten, herri eta gizartearen alde, sobera dela.Hizkuntza baten esparruan Akademia izatea aukera bat da,
|
beti
betetzen ez dena. Euskararen kasuan halakoxea aukeratu zuten gure aurrekoek, XIX. mendetik hona, eta asko kostatako prozesu baten ondorioz sortu zen, 1919 urtean.
|
|
|
Patronatu berriaren lehen egitekoa lehendakari berria hautatzea izan da eta aurrerantzean Iñaki Goirizelaia izango da PuntuEUSen lehendakaria, EHUren izenean. Orain arte, Euskaltzaindiak izan du
|
beti
PuntuEUSen lehendakaritza, Andoni Sagarnak lehendabizi eta Joan Mari Torrealdaik ondoren.
|
|
|
Aipatzen dira
|
beti
normalizazioaren hiru oinarri: irakaskuntza, administrazioa eta hedabideak.
|
|
|
–Eskerrak eman behar dizkizuegu euskaldunok zuen ekimenaren bidez euskararako eta haren batasunerako jarri duzuen oinarri sendoagatik; eskerrak eman nahi dizkizuet taldekide guztioi ere, arrazoi askorengatik, besteak beste, zuen profesionaltasunagatik, zuen arduragatik, zuen adoreagatik eta zuen eskuzabaltasunagatik?. Loberak gogoratu du, baita, taldekideon gogoan
|
beti
egon dela, euskaldun herrietako biztanleen eskuetan tresna eragingarri bat jartzea?, eta aitortu du beronen eragina handia izan daitekeela, hedabideetan?, eta hedabideek hiztegi hau erabiltzen duten neurrian haren altxorra gizartearen geruza guztietara iragaziko dela iragarri du.Kontsultarako, Euskaltzaindiaren webguneanOinarrizko hiztegi juridiko parlamentarioa Euskaltzaindiaren webgunean izango...
|
|
|
Unibasq ek, euskal irakasle, ikerle funtzionarioen ebaluatzaileak, ardura subiranoa lor dezan nahi dugu, hori lortzeak euskaraz egindako ikerketaren emantzipazio zientifikoaren errekonozimendua adieraziko bailuke. Uztaro ren helburu nagusia
|
beti
bera da, baina agerian dago ibilbidearen aldizkako helburuak beti aldatzen doazela.
|
|
|
Eta, hala ere, ez da euskaraz ari diren irakasle ikertzaileen gora-behera batera mugatu behar aldizkariaren ekarpena. Lehen lerroan jarririk euskara zientifikoaren bultzatzaile izan behar baitu, eta lanbide hori ez da behin ere agortzen bizirik iraun nahi duen edozein hizkuntzarentzat,
|
beti
baitoa berritzen zientzien alorra. Eta horrekin euskararen hedapen alorra ere, noski.
|
|
|
Alde batetik, harpidedunak daude. Lehen zenbakiaz gero,
|
beti
400 bat inguru; kopurua sendo mantentzen da. Bestetik, liburu dendetan saltzen denez, erosleak daude.
|
|
|
|
Beti
egin izan da euskaraz. Lanak euskaraz bakarrik argitaratzen dira. Ehuntatik ehun euskaraz.
|
|
|
Unibasq ek, euskal irakasle, ikerle funtzionarioen ebaluatzaileak, ardura subiranoa lor dezan nahi dugu, hori lortzeak euskaraz egindako ikerketaren emantzipazio zientifikoaren errekonozimendua adieraziko bailuke. Uztaro ren helburu nagusia beti bera da, baina agerian dago ibilbidearen aldizkako helburuak
|
beti
aldatzen doazela.
|
|
|
Aldaketaren bat egitea pentsatu duzue edo berdin jarraituko du. Urte oroz aldaketen atala eztabaidatzen da Erredakzio kontzeiluan. Eta
|
beti
goaz orrazten eta lantzen itxura hobetzeko asmoz. Aldaketa ekimen horrek jarraituko duela onartuz ere Uztaro ren izaera nagusia beti ezaugarri berdinekin dabilela gehituko dut.
|
|
|
Eta beti goaz orrazten eta lantzen itxura hobetzeko asmoz. Aldaketa ekimen horrek jarraituko duela onartuz ere Uztaro ren izaera nagusia
|
beti
ezaugarri berdinekin dabilela gehituko dut.
|
|
|
–Haurtzaro zoriontsua bizi izan dut etxondoan, sorterriko Larrabile auzunean. Euskaraz mintzo ginen
|
beti
familian eta herrian. Frantsesez ikasten hasi nintzen sei urteetan, herriko eskola publikoan sartu nintzelarik, ene lagun guziak bezala?. Eta bere bizi osoan anitz ekarri dio zubererari, zubereraren sustatzaileetarik jakintsu bat izanez.
|
|
|
Pertsonaia zen eta pertsonaia gehienak bezala, batzuetan konplikatua, baina bai jakintsua. Gogoan dut
|
beti
haren esaldietariko bat Frantzia, beti, geografia historiaren kontra. Errepublikari buruz oso aditua zen, ez bakarrik Euskal Herriaz.Luzaz jardungo nuke Piarres Charrittonez, zenbait pasadizoz eta bestez.
|
|
|
Pertsonaia zen eta pertsonaia gehienak bezala, batzuetan konplikatua, baina bai jakintsua. Gogoan dut beti haren esaldietariko bat Frantzia,
|
beti
, geografia historiaren kontra. Errepublikari buruz oso aditua zen, ez bakarrik Euskal Herriaz.Luzaz jardungo nuke Piarres Charrittonez, zenbait pasadizoz eta bestez.
|
|
|
Zentzu honetan, Anoni M. Badia i Margarit en hutsunea beteko dut; Badia nire maisu nagusia izan da, eta, neurri handi batean, berari zor diot nire hizkuntzalari eta filologo formakuntza. Gizatasun handiko pertsona izan zen,
|
beti
gizartearen zerbitzura. Berak zuen XXXVI Domina jasoko dut nik orain.
|
|
|
Zure lan berrian esaten duzu ez zirela
|
beti
ondo hartuak izan Larzabalen testuak, ez zirela ulertuak izan. Nortzuk kritikatu zuten eta zergatik. Larzabalen testuak Ipar Euskal Herriko gizarteari lotuak ziren, bertako herritarrek ezagutzen zituzten egoerez hitz egiten zuten, bertako memoriarekin eta bertako euskararekin lotuta zegoen.
|
|
|
Nortzuk kritikatu zuten eta zergatik. Larzabalen testuak Ipar Euskal Herriko gizarteari lotuak ziren, bertako herritarrek ezagutzen zituzten egoerez hitz egiten zuten, bertako memoriarekin eta bertako euskararekin lotuta zegoen. Ondorioz, ez zegoen euskara baturik, eta, ondorioz, beste euskalkietako eledunek ez zuten
|
beti
testua ulertzen. Antzerkiak zentsura pasatu behar zuen Hegoaldean, Larzabalen testuek nahiko libertate erakusten zuten, pentsamolde idekia politikaren aldetik ere; muga pasatzeko ez zuten beti erraz.
|
|
|
Ondorioz, ez zegoen euskara baturik, eta, ondorioz, beste euskalkietako eledunek ez zuten beti testua ulertzen. Antzerkiak zentsura pasatu behar zuen Hegoaldean, Larzabalen testuek nahiko libertate erakusten zuten, pentsamolde idekia politikaren aldetik ere; muga pasatzeko ez zuten
|
beti
erraz. Bestalde, Euskal Herriaren historia egokitu bat plazaratzen hasi zelarik aldarrikapen mota batera pasa zen, ez zen hau denen gustukoa, euskalduna izatearen harrotasuna aldarrikatzen zuen; garai haietan ez zen diskurtso arrunta. (Isabelle, Xarles Bidegain euskaltzainarekin hizketan)
|
|
|
Idazle oparoa izan zen Larzabal, baina, zuk zeintzuk lan nabarmenduko zenituzke eta zergatik. Etxahun antzerki inportantea izanen da
|
beti
, euskaldun baten sufrimendua erakusten baitu, izena zuen euskaldun batena. Adulterioaren gaia plazara ekarri zuen, gizarte txiki batean sortzen den sufrimendua erakutsiz.
|
|
|
Aurkezpenean, Jose Anjel Irigarai poeta eta ohorezko euskaltzaina izan zuen aldamenean Altonagak. Irigarairen esanetan, Altonagaren ibilbidean ikus daitekeenez,
|
beti
modu erakargarrian aurkezten ditu landutako gaiak, eta hori ez da batere erraza. Dibulgatiboak bainoago erakargarriak dira bere liburuak.
|
|
|
Gure zerbitzu bokazioak eskatzen digu lan egitea herriarekin bat eginda, eta euskararen alde egiten duen orori laguntzea. Horregatik gaude hemen, Lesakan, Tantirumairu ikastolari babesa eskaintzen, hain zuzen, egunero euskararen alde egiten dutenekin, erakutsi nahi dugulako Euskaltzaindia herritik sortutako erakundea dela, bai, baina herriarekin bat dabilena ere bai,
|
beti
herriaren zerbitzura, apaltasunez baina arduraz.
|
|
|
EIEko programetan aktibo daude gazteak. Katixa Agirre ZBn, Danele Sarriugarte Uberanen, Alaine Agirre Hegatsen, Chivite Poesia Orduetan... Lorpenak badira, bai, eta arantzarik. Oraindik ez dut baloraziorik egin, baina garbi dago
|
beti
geratzen direla arantzatxo batzuk. Esaterako, sukaldean daukagu idazleentzat JEZ (IAE) idazpuru bat bultzatzea.
|
|
|
Fèlix Sardà i Salvany() Apaiz katalana, oso ospetsua bere garaian propagandista eta polemista bezala, lan ugari idatzi zituen,
|
beti
fede katolikoaren bertsio tradizionalista baten alde. Egundoko arrakasta izan zuen, baina baita kritikak ere Eliza barruan bertan, orduan ere guzti guztiak ez baitziren lerro hertsiaren aldekoak.
|
|
|
Europar Batasuna eta euskararen aldeko hizkuntza politika; euskara, kontsumoa eta hizkuntza eskubideak; euskara eta etorkinak; gazteak, aisialdia eta euskara... Eta jardunaldiok
|
beti
egin izan dira herri erakundeetako ordezkarien eta herri eragileen laguntzaz?, adierazi du euskaltzain nafarrak. Aurtengoa, gainera, ez da Gasteizen egiten den lehen Jagon jardunaldia, Sagrario Alemanek gogoratu duen legez:
|
|
|
Era askotako eragileen babesa ere izango du proiektuak, eta euskalgintza protagonista izango da honen garapenean. Euskaltzaindiak euskararen inguruan
|
beti
aldarrikatu izan duen batasuna erakusteko aukera paregabea izango dugu?.Euskaltzaindia, euskalgintzaren parte aktiboa, betidanikAndres Urrutia euskaltzainburuak Euskaraldian parte hartzeko deia egin die herritarrei, baina bestelako ñabardura garrantzitsuak ere aipatu ditu: –Eskatuko diet jatorriz euskaldun direnei, aktiba daitezela berehala, egunero; baina, horrezaz gain eta hau garrantzitsua da abegikor eta ulerkor porta daitezela euskararen mundura etengabe hurreratzen diren horiekin, euren burua euskalduntzeko asmotan baitatoz eta beraiek baitira euskararen etorkizuna.
|
|
|
Hortxe daude, besteak beste, Bertsolari Txapelketen lehen antolakuntza, UZEI eta EIE hauspotzea, ikastolen mugimendua bultzatzea, alfabetatze kanpainak eta abar. Euskalgintzaren esparrurik esanguratsuenak bultzatu ditu Euskaltzaindiak,
|
beti
herriaren beharrizanei adi, momentu latzenetan ere bai?. Eta adierazi du oraingoan ere beste horrenbeste egin nahi duela, hots,. Euskaraldiarekin bat egin, nola ez, bere helburu eta asmoekin?. Agerpen desberdinak amaitu ostean, Euskaltzaindiaren Ohorezko Liburuan sinatu dute gonbidatu guztiek.
|
|
2018
|
|
|
Ni orain arte bileretara joan izan naizenetan, nire gaiari zegokion atalean bakarrik izan naiz, eta normaltasun osoz parte hartu dut euskaltzainen artean, nahi baduzu, euskaltzainen munduan?, baina ez gizonezkoen edo emakumezkoen munduan.Euskaltzaindian ia 200 urgazle daude, asko eta asko emakumezkoak. Egon badaude, baina ez dira
|
beti
agertzen. Agian, ikusgarritasun kontua da. Ez dakit zenbat urgazle diren emakumezkoak eta zenbat gizonezkoak, baina egon badaude, ondo diozunez.
|
|
|
Euskaraz normal bizi nahi badugu, alegia, administrazioa, hezkuntza, lan mundua eta komunikabideak, besteak beste, hizkera eta idazkera egokia ezinbestekoa izango da. Bestela,
|
beti
izango gara bigarren mailakoak.. EUSKARAZ NORMAL BIZI NAHI BADUGU, HIZKERA ETA IDAZKERA EGOKIA EZINBESTEKOA IZANGO DA. BESTELA, BETI IZANGO GARA BIGARREN MAILAKOAK. Zuk aspalditik ezagutzen duzu Euskaltzaindia.
|
|
|
Bestela, beti izango gara bigarren mailakoak.. EUSKARAZ NORMAL BIZI NAHI BADUGU, HIZKERA ETA IDAZKERA EGOKIA EZINBESTEKOA IZANGO DA. BESTELA,
|
BETI
IZANGO GARA BIGARREN MAILAKOAK. Zuk aspalditik ezagutzen duzu Euskaltzaindia. Ze momentutan ikusten duzu Akademia. Urte asko egin ditut barruan lanean, baina nire esparruan sartuta.
|
|
|
Eta datozen hilabeteetan, mendeurrena dela-eta, gauza berriak ikusiko ditugu.Momentu onean ikusten dut, beraz. Proiektu berri erakargarriak ditu, XXI. mendean bizi da, Akademiak
|
beti
atzetik joaten direla esaten den arren. Aurten ikusiko dugu Euskaltzaindia aurrera doala, eta bide onetik, esango nuke.Aurten Euskaltzaindiaren mendeurreneko ospakizunak hasiko dira.
|
|
|
Azken helburu honetan funtsezko eginkizuna du Euskaltzaindiak, hizkuntzaren normalizaziorako beharrezkoa den estandarizazioa zaintzeko eta euskarak arlo guztietan bizirik iraun dezan.EUSKALTZAINDIAK EHUN URTE BETEKO DITU AURTENAurten Euskaltzaindiaren mendeurrena izango da. Sortu zenetik() Bilbon izan du
|
beti
egoitza nagusia, Euskal Herriko lau Foru Diputazioen babesarekin eratu bazen ere.Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutuak, euskararen gainean, aholku erakunde ofizialaren maila eman zion Euskaltzaindiari. Ildo horretan, bere eginkizunak euskararen gramatikaren arauak ikertzea eta ematea, euskararen erabilera bultzatzea eta euskararen eskubideak zaintzea dira.Aurreneko lau euskaltzainak, 1919an, Resurrección María de Azkue, Luis Elizalde, Julio Urkixo eta Arturo Campión izan ziren; lehenengo Euskaltzainburua, berriz, Resurrección María de Azkue.Hasieran Euskaltzaindiak bi sail zituen:
|
|
|
Orobat, bestelako errealitateak, garai zail eta ilunetan (Bertsolari Txapelketa, AEK, Euskal Idazleen Elkartea, itzultzaileak, UZEI, ikastolak, euskarazko argitalpenak, literatura eta ikerketa lehiaketak, hiztegiak,?), hasiera emanez gero euskara eta euskal kulturaren garapenerako erabakigarri geratu diren osterantzeko errealitateei. Horrela sortu da euskalgintza modernoaren azpiegitura eta hortxe egon da
|
beti
euskararen Akademia.2 BAINA GATOZEN gaurkora, guk bete betean egon eta bizi nahi dugulako XXI. mendea, eta esango nuke azken 10 urteetan egin ditugun aldaketa eta ahaleginekin, helburutik gertuago gaudela. Azkenaldian, gainera, areagotu egin dira bide horretatik doazen gure eginbideak.
|
|
|
hala nola, euskara zaintzen, ikertzen eta lantzen jarraitu behar duela euskararen Akademiak, bai, baina euskalgintzarekin bat eginez, gure betiko zerbitzu bokazioa indartuz, gaur gaurko premia eta eskabideei erantzuna emanez.EHUN URTE eta koloreztaturik dator gure zuhaitza. Azken 25 urteotako berdea argitu dugu eta urre kolorez eman dugu lelo berria, mendeurrena ospatzeko.EHUN URTE eta hemen gaude, bizirik eta bizi bizi,
|
beti
egin duguna egiten, euskara ehuntzen, gure hizkuntza doitzen eta egokitzen, ekin eta jarrai, euskara bera eguneroko mintza tresna izan dadin.Bada, ehun (du) dezagun euskara!
|
|
|
Orain dela 11 urte, ordena kronologiko bati jarraituz hasi ziren Bilbo Zaharra euskaltegikoak, eta azken urteotan irizpidez aldatu eta bestelako bideak jorratzen hasi dira, baina helburua
|
beti
izan da berdina: euskal literaturaren altxorrak ezagutarazi eta lan horien egileei gorazarre egin.
|
|
|
Andoni Iturbe Bizkaiko Foru Aldundiko Kultura zuzendariaren eta Asier Muniategi Azokako arduradunaren eskutik jaso du golardoa.Ekitaldi berean, Joxe Mari Sors Elkar eko gerenteak Torrealdairen ibilbidea aletu du, eta lider isila dela azpimarratu du. Eskertu izan dugu
|
beti
berak eskaintzen duen ilusioa, jakituria eta segurtasuna, esan du Sorsek, eta bestelako dohainak ere nabarmendu ditu jendaurrean: Badaki helburuak ondo zehazten, besteen ekarpenak aintzat hartzen ditu, besteekin partekatzen du dakiena, beti egon da elkarlanerako prest....
|
|
|
Eskertu izan dugu beti berak eskaintzen duen ilusioa, jakituria eta segurtasuna, esan du Sorsek, eta bestelako dohainak ere nabarmendu ditu jendaurrean: Badaki helburuak ondo zehazten, besteen ekarpenak aintzat hartzen ditu, besteekin partekatzen du dakiena,
|
beti
egon da elkarlanerako prest.... Euskal kulturaren langile porrokatua bai, baina pertsona xumea eta bideak errazten dakiena ere badela esan du Sorsek, eta, gauza guztien gainetik, pertsona independentea.Ilusio handia egin dio Torrealdairi sari berriak, lumak sinbolizatzen duelako bere urteetako lana, bere jardun intelektuala.
|
|
|
Ekitaldian, Joxe Mari Sors ek azpimarratu du euskara bere bizitzaren erdigunean jarri duela
|
beti
bizkaitarrak.ste gauza askoren artean)
|
|
|
Denbora haietan ez zen erraza publikoki horrela agertzea, baina Manex ez zen aise konkortzen. Biltzarrez biltzar, urtez urte ibili da,
|
beti
karan eta plazent, beti aitzin. Bere eta orduko lagunen oldar hori emankorra izan dela gaur nornahik ikus lezake.
|
|
|
Denbora haietan ez zen erraza publikoki horrela agertzea, baina Manex ez zen aise konkortzen. Biltzarrez biltzar, urtez urte ibili da, beti karan eta plazent,
|
beti
aitzin. Bere eta orduko lagunen oldar hori emankorra izan dela gaur nornahik ikus lezake.
|
|
|
Bide beretik, Andres Urrutia euskaltzainburuak adierazi du Ipar Euskal Herriko euskalgintzaren eragile fina izan dela Pagola. Euskal Museoan, idazkuntzan, musikagintzan,... euskararen kezka
|
beti
agerian. Alaia eta adeitsua zen, eta ez dugu haren irudia erraz ahaztuko, gaineratu du Urrutiak.
|
|
|
Goiz parteko agerraldian, euskaltzainek azaldu dituzte, besteak beste, Euskaltzaindiaren izaera eta zeregina, Nafarroako Foru Komunitatean urteetan zehar izan duen parte hartzea eta,
|
beti
Akademiaren ikuspuntutik, egin nahi den lege berri horrek bete lituzkeen printzipio edota oinarri nagusiak.Hona hemen Euskaltzaindiak lege berriari egiten dizkion eskariak: Euskara Nafarroa osoaren eta nafar guztien eta bakoitzaren hizkuntza denez gero, euskararekiko nafar guztiek duten eskubidea, berdintasuna eta askatasuna bermatzea. Euskara Nafarroa osoaren eta nafar guztien eta bakoitzaren hi... Horretarako, argi eta garbi ezarri lirateke euskara sustatu eta erabiltzeko baliabideak, euskara jakin eta erabiltzeko neurriak eta, aldi berean, erabat saihestu, hizkuntza dela-eta izan daitezkeen bazterketak. Euskararen ikaskuntza eta erabilera bermatu behar dira, herritar bakoitzak hautatzeko duen eskubidea errespetatuz.
|
|
|
Euskaraz solas egin dezagun, euskaraz idatzi eta euskaraz irakurri, bakoitzak dakien horretan,
|
beti
besteak adituz eta besteengandik ikasiz. Hamaika mintzamolde baditu ere, hizkuntza bat eta bakarra da euskara.'
|