|
2003
|
|
|
Emakumeak eten egin zuen bere lanturu tristea eta begira geratu zitzaidan. Malkoak xurgatu zituen eskumuturrarekin eta, ni ezagutzean, beheko ezpainari amorruz hozka egin zion lehenik eta, duda muda labur baten ondoren, lepora oldartu zitzaidan, nire izena, ulertezinak ziruditen
|
beste
hitz batzuekin batean ahopeka, otoitz baten gisan, errepikatuz.
|
|
2004
|
|
|
Lotura hori berezkoa dela, naturala, inolako esanahi eta izari ideologikorik gabea? Edota,
|
beste
hitz batzuetara itzulita, erdaldunak bere hizkuntzarekin daukan lotura ideologiko inplizitua ez ote da aurrekoa bezain ideologikoa. Itxura denez, ideologiaren funtzio inplizitua ez da nabarmentzen, hegemoniaren naturaltasuna dariolako noski, eta ideologiaren eginkizun esplizitua berriz antinaturala den izakitzat jo izan da.
|
|
|
Horregatik, egitura berriak eraikitzeko eremua ere bada.
|
Beste
hitz batzuetan esanda, gizarteko menperakuntza harremanen ondorioz gain, gizartearen eragilea ere badugu kultura?. 694
|
|
|
Ondoriorik ateratzekotan, nik honako alde hau nabarmendu nahi nuke: atxikimenduaren indarra,
|
beste
hitz batzuetan, komunitatearen bizi indar etnolinguistikoa izango genukeenez, etnozidioak eragindako ordezkapen heinari hertsiki loturik dago. Alegia, Irigaraik aipatu dizkigun alienazioa eta ordezkapen linguistikoa eta kulturala txit aitzinatuak dauden herri menderatuetan, biziberritze nazionalaren aldeko urratsetan jatorrizko ezaugarri antropologikoa maila sinbolikoan eta folklorikoan soilik agertuko zaigu.
|
|
|
Baina nik lezioa ikasia nekarren, eta aurrera ekin nion, serio serio, Ritxarren
|
beste
hitz batzuk oroiturik:
|
|
2007
|
|
|
askatasunaren bilaketan ageri den, askatasun zibilen mugaketa eta kontrol beharraren paradoxarekin. Kant-ek erabiltzen zuen jada herri gogo edo izpirituaren espresioa(. Geist des Volkes?) 218, eta askoz gehiago kontzeptua bera
|
beste
hitz batzuekin (aiurria, etab.). Ameriketako indioen izpirituaz mintzo da219, etab. Izpiritu espainolaz, esate baterako, esaten du bere Antropologian, hura aldarte erromantikokoa dela(, von romantischer Stimmung des Geistes?), ankerra, lan izua, harroa, arrotzengandik ezer ikasi gura ez duena, edozein zientziatatik ere beti urrutia; bere gustuetan ez dela herri guztiz europarra erakusten omen du,... Kant ez da bereziki erromantikoa kontsideratzen.
|
|
|
Bat ikusi, eta hura ulertzeko, neurtzeko, betetzeko beharra sentitzen omen zuen: urrutitik begiratzen zion lehendabizi, pistaren baten zain edo, eta goitik behera hasten zen ondoren, poliki, ahal beste misterio eta sekretu deskubritzen saiatuz, hutsuneak betez, hark
|
beste
hitz batzuekin esaten zion hura ulertzen ahaleginduz, pazientziaz eta kariñoz. Gauza bera egiten zuen gero alderik alde, begiradaren perspektiba aldatuta, gurutzegramei ere, emakumeei bezala, era askotan begiratu behar baitzien beren sekretuak azalera zitzaten, zerbait esan zezaten.
|
|
2008
|
|
|
Aita sutan zegoen, jakina, eta sua ere lagungarri zuen, ausaz, gaizki eginak kontzientzian sorrarazten ziòn zama errausteko saioan; esan nahi baita suak erregai gehiago behar zuela?
|
beste
hitz batzuk, alegia, errausten hasia guztiz errausteko, eta orduan esan zuen:
|
|
|
bekatua, edo biribila da, itzalik gabekoa, edo ez da bekatua.
|
Beste
hitz batzuetan esango dizut: zalantza izpirik meheena baduzu bekatu larria egin duzun ala ez, ez duzu bekatu egin, bekatu larririk ez bederen, zalantza dagoen tokian ezinezkoa baita kontsentimendu betea, bekatuaren ezinbesteko baldintza dena, bekatu larria benetan larri izan dadin.
|
|
|
hitz egitea gauzak egitea denez, hitz egitea bizitzeko modu bat denez, herri euskaldunaren nazioa ez ezik, espainiar eta frantses nazioen eraikuntza ere gure betebeharra dela.
|
Beste
hitz batzuetan esanda, herri euskaldunaren hondamendia ekarri duten hizkuntza menderatzaileetan bizitzeko aholkua egiten digu.
|
|
|
|
Beste
hitz batzuetan esanda, soziologoak zera esan nahi digula dirudi: euskal nazionalismoak zein espainiar nazionalismoak bat egiten dutela ongizatearen esparru ekonomikoan.
|
|
|
Borroka politikoaren zalaparta eta burrunba etengabea aski engainagarria eta itxurazkoa izan da hein ohargarri batean. Ez baitu eragin duen istiluaren neurriko nazio emaitzarik hezurmamitu;
|
beste
hitz batzuetan esateko, eragin duen oihartzunarekin erkatuta, itxurazko burrunbarekin alderatuta, euskal nazioari ez dio oinarrizko euskarri zutaberik ezarri. Nire iritzian, euskalgintzaren isiltasunak erraz hartu dio gaina iskanbila politikoaren zalapartari.
|
|
|
bekatua, edo biribila da, itzalik gabekoa, edo ez da bekatua.
|
Beste
hitz batzuetan esango dizut: zalantza izpirik meheena baduzu bekatu larria egin duzun ala ez, ez duzu bekatu egin, bekatu larririk ez bederen, zalantza dagoen tokian ezinezkoa baita kontsentimendu betea, bekatuaren ezinbesteko baldintza dena, bekatu larria benetan larri izan dadin.
|
|
2009
|
|
|
edo, ni bidea naiz? moduko
|
beste
hitz batzuek baino ulerpen arazo gehiago aurkitu izan dutenik. Baina kultura arabiarraren influentziarekin mendebale kristau oihesa arrafintzen eta razionalizatzen, filosofiazaletzen hasi da.
|
|
|
Eta orduan, berdin gertatzen zitzaion Nazario Orberi, emaztearen irri biribilari beste irri batekin ihardesten ahalegintzen zela, baina nekez biribiltzen zuela halakorik, aurkako indarrak, muturra okertzera bultzatzen zutenak, nagusitzen zitzaizkiolako edo? nahiz eta jarraian okerrak zuzentzen saiatzen zen berriro ere,
|
beste
hitz batzuen bidez:
|
|
|
Eta orduan, berdin gertatzen zitzaion Nazario Orberi, emaztearen irri biribilari beste irri batekin ihardesten ahalegintzen zela, baina nekez biribiltzen zuela halakorik, aurkako indarrak, muturra okertzera bultzatzen zutenak, nagusitzen zitzaizkiolako edo... nahiz eta jarraian okerrak zuzentzen saiatzen zen berriro ere,
|
beste
hitz batzuen bidez:
|
|
2010
|
|
|
demagun aurrez aurre ditugula bi eraikin: bat erori egiten da, bestea ez; aldea, begiek ikusitakoaren ikuspuntutik, izugarria da, bistan da, baina zein da bien arteko aldea, funtsean?; ez dago, zeren lege fisiko berberak baitzituzten oinarrian, eta erortzea edo ez erortzea akzidente hutsa da; bada, personekin eta beren mundu psikologikoarekin, halatsu gertatzen dela iruditzen zait;
|
beste
hitz batzuetan, gizakia ezin dela erabat erruduntzat hartu esaten ari natzaizu, erabat libre ezin izan daitekeen bezala, eta ez dudala Elizak dogmatzat duen infernuan sinesten, ondorioz; ez naiz ezer asmatzen ari, badakit, zuk ere antzeko zerbait diozu zeurean, ñabardurak ñabardura?, esaten ari natzaizuna deterministek eta esaten zutenarekin oso lotua baitago, azken batean; horrekin, baina, ez ... gizartea antolatzeko, eta hor hasten baita beste historia bat:
|
|
|
hitzik eta argirik gabe; baina gaizki ari naiz, izebak bai baitzituen orduan ere bere hitzak? bereak izan arren, bereak ez zirenak, haiek
|
beste
hitz batzuk baitziren: hitz merke distirarik gabekoak, nekez ase nintzaketenak (eta neure egin nituenak, hala ere, ohikeriaren ohikeriaz!), galderaren bat egiten nionean beti berdin erantzuten baitzidan, papagai baten antzera:
|
|
|
Ezker abertzaleak gerora aitortu du, 2009ko udazkenean barne eztabaidarako testua publiko egin duenean? Fase politikoaren eta estrategiaren argipena?, negoziazio prozesuari ekin zionean kohesio arazoak zituela;
|
beste
hitz batzuekin esanda, negoziazioari aurre egiteko moduaz ikuspegi ezberdinak zeudela.
|
|
|
Baina Benjamin Mariari lotutako afera hartan guztian, izebak bere tokia galdu zuen, bai, eta hala geratu nintzen ni, izebaren hitz argigarriak gehien behar nituenean —galderak eta galderak etortzen baitzitzaizkidan, ilunak baino ilunagoak— hitzik eta argirik gabe; baina gaizki ari naiz, izebak bai baitzituen orduan ere bere hitzak... bereak izan arren, bereak ez zirenak, haiek
|
beste
hitz batzuk baitziren: hitz merke distirarik gabekoak, nekez ase nintzaketenak (eta neure egin nituenak, hala ere, ohikeriaren ohikeriaz!), galderaren bat egiten nionean beti berdin erantzuten baitzidan, papagai baten antzera:
|
|
|
demagun aurrez aurre ditugula bi eraikin: bat erori egiten da, bestea ez; aldea, begiek ikusitakoaren ikuspuntutik, izugarria da, bistan da, baina zein da bien arteko aldea, funtsean?; ez dago, zeren lege fisiko berberak baitzituzten oinarrian, eta erortzea edo ez erortzea akzidente hutsa da; bada, personekin eta beren mundu psikologikoarekin, halatsu gertatzen dela iruditzen zait;
|
beste
hitz batzuetan, gizakia ezin dela erabat erruduntzat hartu esaten ari natzaizu, erabat libre ezin izan daitekeen bezala, eta ez dudala Elizak dogmatzat duen infernuan sinesten, ondorioz; ez naiz ezer asmatzen ari, badakit —zuk ere antzeko zerbait diozu zeurean, ñabardurak ñabardura—, esaten ari natzaizuna deterministek eta esaten zutenarekin oso lotua baitago, azken batean; horrekin, ... izan ere, edifizio bat erortzen da eta bestea ez, eta hori da kontua... eraikinak azpian harrapatzen bazaitu, zer esanik ez.
|
|
2011
|
|
|
Hurrengo egunetan,
|
beste
hitz batzuk irakatsi nizkizun: semea, alaba, anaia, arreba, osaba, izeba, iloba, aitona, amona, biloba?
|
|
|
Kultura unibertsalaz aberastu, eta norberaren ekarri bereizia egin.
|
Beste
hitz batzuetan esanda, mundo globalizatu honetan nortasuna, kultura, hizkuntza defendatzea, edozein naziok duen eskubidea defendatzea baino askoz gehiago da. Herri nortasuna defendatzea, ekonomia, lanpostuak, ongizatea?
|
|
|
Duela gutxi arte ahozko kulturan oinarritu den gizarte tradizionalean diglosiaren makulua aski izan zitekeen herri gisa bizirauteko.
|
Beste
hitz batzuetan esanda, esparru ez formaletako ahozko erabilera nahikoa izan zitekeen jatorrizko hizkuntza baztertua atxikitzeko. Gaur, ordea, gutxieneko masa kritikoa zertan den kalkulatzeko, transmisioaren etenik gabeko jarioa bermatzeko, nahikoa ote dugu ahozko eta ohiko erabilera eremuak atxikitzea. Ez dirudi, inondik ere.
|
|
|
Autoetnozidiorik gerta litekeela dio hizkuntzalariak, hori ez du ukatzen, baina jokabide horren zioa hiztunaren eta hizkuntzaren estatus sozial makurrean idoro behar genukeela uste du.
|
Beste
hitz batzuetan esanda, hizkuntzaren naufragioan, hizkuntzaren estatus sozialaren galera eta hondamena, itota ez hiltzeko erabakian datzala nork bere hizkuntza bertan behera utzi izana.
|
|
2013
|
|
|
–Zein bakarrik zauden, zein patetikoa xakean bakarrik aritzea? esan nahi zuen, baina
|
beste
hitz batzuk aukeratu zituen, zeharkakoagoak, are indar hunkigarriagoa zeukatenak. Bakardadearen muturreko apologiara iritsi nintzela baieztatu zidan.
|
|
2014
|
|
|
Nola bizi liteke betiere agonia etengabean bizi dena?
|
Beste
hitz batzuetan: Zein da odol mamituen patua?
|
|
|
554. Volksgeist? (Herderrek sekula erabili ez duen terminoa, kontzeptua bera
|
beste
hitz batzuekin erabili arren) kategoria fundamental bat da Renanen obra historiko osoan: Herderrengandik dauka, hain zuzen, Renanek, eta haren zentzu berberean baliatzen du ikerketan; bakarrik, hark ez bezala?
|
|
2015
|
|
|
Egongo zen munduan norbait gu baino okerrago. Horixe bera esan nion Otori baina
|
beste
hitz batzuekin. Hilerriko altzifreak, hilerriko nekostak.
|
|
|
Abeslari profesionalarena bezainbeste. Edo,
|
beste
hitz batzuekin esanda: klase sozialaz kolpe bakar batez jaitsiko zintuzket nire kontzientzia lasaitzearren, hau da, apeta hutsez, eta gainera zuretzako karga bihurtuko nintzateke.
|
|
|
Bere ustez,, borroka armatu batek, beharrezkoa izatekotan, Euskal Herriko langileriaren borroken laguntzaile izan behar du, eta ez balizko negoziazio baten motore?.
|
Beste
hitz batzuetan: –Bihurtu nintzen oso kritiko Erakundearen ekinbide militarrarekin eta bihurtu nintzen are kritikoago hura likidatzea helburu zutenekin, zeren eta ohartu nintzen hitzez erraten dutela, goazen borroka armatua gelditzera eta dena posible izanen da?, baina ikusita estrategia osoa zein den, badakit benetan gertatuko dena izanen dela ez bakarrik borroka armatuaren desaktibazioa, baizik eta borroka iraultzaile guztien desaktibazioa?.
|
|
|
Lizarra Garaziko su etenaren hausturarekin, gatazka gordinaren egoerara egokitu behar izan zituen bere diskurtso eta praxia Batasunak, eta 2006ko elkarrizketa politikoetan ez zen nahi bezain urrutira iritsi, besteak beste ETAk ez zuelako onartu Loiolako mahaiko akordio zirriborroa.
|
Beste
hitz batzuekin esanda, ETAren jarrera maximalistagoak guztiz baldintzatu zuen Batasuneko buruzagitzaren jarrera malguagoa.
|
|
|
Ernazimenturako Erasmo, Argien Arorako Voltaire.
|
Beste
hitz batzuekin esanda, hain laudatua eta goratua den espiritu kritiko europar horrek bi iturri nagusi izan ditu, aipaturiko biak. Eta iturri zehatza gogoratzen ez badut ere, garbi dago historia intelektualaren topiko horietako baten aurrean gaudela, oso oso zabaldua dagoen baieztapen orokor bat, zeinaren arabera intelektual tipikoen zinezko ezaugarria paradoxa batean laburbiltzen den:
|
|
|
Tamalez, Mororen Utopia (1516) ez da hain interesgarria; egia da funtsean gaia berbera dela eta idazlan bietan erlijio kristauaren garrantzia bereziki aipagarria dela, baina askoz ere antz handiagoa du Platonen Errepublikarekin, Aldous Huxleyren eleberriarekin baino.
|
Beste
hitz batzuekin esanda, gizarte perfektu baten deskribapenak nekez asebetetzen gaitu gu, XXI. mendeko hiritarrok, zeintzuk nahiago baitugu zalantza eta desengainua erabateko perfekzio zerutarra baino; horretaz gain, pertsonaia baten edo batzuen mentura pertsonalez jantzirik badator, hobe. Moro baitan ez dago horrelako ezer, filosofia politiko hutsa besterik ez.
|
|
|
gure ikerketa aldia luzatzea XVI. mende osoa (gutxienez) hartuz.
|
Beste
hitz batzuekin esanda, ez ikertzea soilik gerra, baizik eta baita ere ondoko bakea, Tolstoiren behialako eleberri hura (Gerra eta bakea,) gogoan dugula. Izan ere, aitor dezadan gai honetan murgiltzeko adorea beste liburu batek eragin didala niri, Aingeru Epaltzaren Gure Jerusalem galdua (Elkar, 2013) nobelak, zeina trilogia bateko hirugarrena izanik ere, nire ustez aparte epaitua eta aipatua izan baitaiteke, bere aparteko bikaintasuna dela medio.
|
|
|
amaren
|
beste
hitz batzuk
|
|
|
baina
|
beste
hitz batzuk erabili.
|
|
|
Askotan pentsatu zuen hori azken bileraren ostean. Teodorak ere gauza bera adierazi zion, nahiz eta
|
beste
hitz batzuk erabili. Tematiegia zela bidez aldatzen hasteko.
|
|
|
«nork egin zuen ordena hura?». Eta ez du balio tranpekin erantzuteak? «Jainkoak» esatea gauza bera
|
beste
hitz batzuekin erantzutea litzateke?. Hortik zehar batzuetan ikusten diren kolore guztietako ultra atzeratu horien artean ez bazaude, laster ulertuko duzu gu garela, gizakiak, esaten duguna zer den naturala eta zer ez.
|
|
|
Alargunak ere egina zuen gogoeta hori aspaldian, emaztea egunetik egunera hiltzen ari zitzaiola.
|
Beste
hitz batzuekin, gogoeta berbera. Hala zuen idatzia, agendaren txoko batean:
|
|
|
beste proportzio batzuk.
|
Beste
hitz batzuetan
|
|
2016
|
|
|
Batzuetan, lantegira ekartzen duen trenetik jaitsitakoan, bulegoetako argia pizturik ikusten du zaintzaileak, eta orduan badaki, betiko langile saiatuez gain, kontularitza edo finantzetako arduradunen bat ere kontuak orekatu nahian dabilela, edo, bestela, zuzendaritzakoak bileraren batean daudela. Haiek ere etxerako bidea hartzen dutenean, adeitsu agurtzen ditu zaintzaileak; gustatu egiten zaio batekin ez bada
|
bestearekin
hitz batzuk egitea, baina benetako alaitasuna bakarrik geratzen denean sentitzen du, lantegi lokartuan jaun eta jabe geratzen denean.
|
|
|
–Asko pentsatu gabe esan dut,
|
beste
hitz batzuekin esatea baneukan agian, saiatu zen azaltzen, nik neuk esan izango nukeenari pisua kenduz.
|
|
|
(...) bati buruz txantxetan aritzea gaizki badago, berdin egongo da gaizki edozein gizakiz txantxetan aritzea, denok ari garelako hiltzen bizkorrago edo mantsoago.
|
Beste
hitz batzuetan, hotsandiko gaiekin adarra jotzerik ez dagoela esaten badugu, benetan esaten ari garena, edo esaten aritu ginatekeena, adarra ez genukeela sekula jo behar besterik ez da. (...) [Hori bai], ni konbentzituta nago edozer gauzataz hitz egin daitekeela, baina ez edonoiz.
|
|
2017
|
|
|
–Espainiera, euskarari dagokion funtzio nazional estandarra blokeatzen ari dela? 272 Horren arrazoia era honetan ñabartu zigun: . Euskarak bete lukeen funtzio estandar nazionala blokeatuta egotea Euskal Herriak gainetik dauzkan bi estatu hizkuntzen inposizioaren ondorio da? 273
|
Beste
hitz batzuetan esanda: daukaten guztizko botereaz baliatzen dira Espainia eta Frantzia euskaldunon bizitza linguistikoa eta kulturala normalizatzeko ezinbestekoa dugun funtzio nazionala blokeatzeko.
|
|
|
Aldiz,, hizkuntza idatziak?, hots, ekonomia sistema berriaren komunikazio jarduna mamituko dutenak, behar beharrezko hizkuntza erakargarriak bilakatuko dira. ?
|
Beste
hitz batzuekin esateko: mundu guztiak irakurtzen eta idazten ikasiko du, eta kode jaso landuaren bidez komunikatuko da?, zehazten du Gellner ek23.
|
|
|
Hizkuntza atxikimendua hizkuntza identitatearen mendeko tasuna da Txepetxen ustez, zeren eta, pentsamendu hizkuntzak atxikimendu natural bat sortzen du hiztunarengan, hizkuntza leialtasun zuzen bat, alegia. Aldiz, hizkuntza informazio trukerako tresna hutsa besterik ez denean, hizkuntzarekiko atxikimendua erabilera funtzional horrek baldintzatuko du? 322
|
Beste
hitz batzuetan esateko, hizkuntzak hiztunaren baitan daukan sustraitze mailaren arabera, hizkuntza bere nortasunaren zimentarri izan liteke, edo hutsaren hurrengo kontua. Hiztunaren leialtasuna eta hautua323 hiztunak hizkuntzarekin daukan identitate eta sustraitze mailak determinatzen du.
|
|
|
Emaztearentzat zen gutuna. Bost urte eta gero, hura zuen maite zuela esateko modua, modu arraroa,
|
beste
hitz batzuk erabiliz; bere hitzak.
|
|
2018
|
|
|
Auskalo nondik aterata, urrezko kupula hartan onartua eta lausengatua zen, soilik gizon batek halako batean begiak gainean pausatu zizkiolako eta ikusi zuena gustuko izan zuelako.
|
Beste
hitz batzuk erabili zituen baina hori zen funtsean haren diskurtsoaren ardatza. Orain, haien mundu pribilegiatuan sartzeko pasahitz guztien jakitun, Aliceri bururatzen zitzaion gauza bakarra muturra okertzea zen, iruzkin erdi despektiboak egitea batek hain arrakastatsua suertatzen ari zen bere moda blog berria aipatzen zuenean, edo besteak, begiak malkotan, egongela eta sukaldea berritu behar zizkion diseinatzailearekin izandako liskar dramatikoa kontatzen zienean.
|
|
|
Odol ustel, nazkagarri hori. Edo
|
beste
hitz batzuekin esanda, porrota. Hitz egin nahi duzu gure psikologoarekin?
|
|
|
Bestea, ETAk armak uztearekin batera desagertu ez baina eraldatu egin dena, eta aurretik ere ahulduz eta ahulduz joan zena, inoiz benetako aukerarik izan ote duen ere zalantzan jartzeko moduan mehetu dena, hitz bakarrean esanda ongi ulertzeko, iraultzarena izan zen, zeinak uste izan zuen, xalotasun ikaragarriz, mundu justuago bat nahi izate hutsak ematen zuela iraultzarako aukerarik. Bi indar hauek, asko sinplifikatuta, izenda daitezke
|
beste
hitz batzuekin ere, eskuina eta ezkerra, zaharrak eta gazteak, posibilistak eta ameslariak. Sinplifikazioak alde batera utzita, eta indar bakoitzaren izaera poliedrikoa aintzat hartuz, garbi dago bi indar hauen arteko dialektikak ekarri gaituela hona.
|
|
2019
|
|
|
Eskua sutan jarriko zuen neskak
|
beste
hitz batzuk esan zituela. Baina ez zion garrantzirik eman?
|
|
|
Idazleak erditzearen berri ematen du, bortizki eta gordinki xehe, azken detaile anatomikoraino, halako konplazentzia bat jarriz kolorean, jarreran, garrasian; hartan guztian ez nuen ezertxo ere ikusten ni bezalako landa inguruko neska gazte baten gaitasun lasai hartarik. Sineskor sentitu nintzen, aztoraturik, mehatxaturik eme gaxtearen nire patuan[...]
|
Beste
hitz batzuek begi aurrean marrazten zizkidaten haragi urratua, gorotza, odol zikina[...] Soropilak zabal eta bigun hartu ninduen, isileko ehiztariek hil berritan sukaldera ekartzen zituzten erbi txiki haietako baten tankeran?.
|
|
|
–Barkatu, baina berriro etorri zaizkidak burura Irulegi, Ansola eta Elizondo, eta berriro esango diat lehen esan diadana, baina
|
beste
hitz batzuekin, ongi hausnartutako hitzekin, hori bai:
|
|
|
Zuzentzaileak esan zuen, Bai, zeinu honen izena deleatur da, zerbait kendu edo desagerrarazi behar dugunean erabiltzen da, hitzak berak adierazten duen bezala, eta letrentzat zein hitz osoentzat balio du, Bere buztanari ausiki egiteko unean damutu den sugea ekartzen dit gogora, Bai jauna, ongi begiratzen bada, biziari oso atxikiak egonik ere, sugeak ere zalantzak edukiko lituzke eternitatearen aurrean, Egidazu marrazkia berriz ere, baina poliki poliki, Oso erraza da, neurria hartzea baino ez, arretarik gabe begiratzen duenak, eskuak zirkulu beldurgarria osatuko duela uste izango du, baina ez, kontura zaitez ez dudala mugimendua bukatu berau hasi dudan puntu zehatzean, saihetsetik igaro naiz, barru aldetik, eta orain beherantz segituko dut kurbaren azpiko aldea moztu arte, Q letra larriaren antzekoa da, izan ere, besterik ez, A zer pena, marrazki horrek gauza onik iragartzen zuen, Antzekotasunaren ilusioarekin konforma gaitezen, hala ere, bene benetan esango dizut, eta barkatu profeten antzera mintzo banaiz, biziaren interesa diferentzietan egon ohi da beti, Zerikusirik ba al du horrek zuzenketa tipografikoarekin, Egileak zeru goienetan bizi dira, ez dute euren jakinduria baliotsua txikikerietan edo eta axolagabekerietan xahutzen, letra zaurituak, aldatuak, alderantzikatuak, eskuz konposatzen genuenean horrelaxe sailkatzen genituen akatsak, orduan diferentzia eta akatsa, dena zen bat, Nire deleatur hauek ez direla hain zorrotzak aitortu behar dut, zirriborro bat nahikoa zait, tipografoen abileziaz fio naiz, tipografoak, botikarien familia edipiko eta ospetsuaren zehar tribu hori, idatzi egin ez zena ere deszifratzeko gauza, horiek, Eta gero zuzentzaileek etorri dute arazoei konponbidea bilatzera, Gure aingeru guardakoak zarete, zuekin fio gara, zuk, adibidez, nire ama ezin artatsuagoa ekartzen didazu gogora, amak behin eta berriz egiten zidan ileko marra, marrazketa lumaz eginda bezala gelditzen zen arte, Mila esker konparazioarengatik, baina, zure amatxo dagoeneko hilik bada, hobe duzu zure kabuz hobetzen hasten bazara, lehen edo beranduago sakonago zuzendu duzu-eta, Zuzendu, neronek zuzentzen dut, baina zailtasunik handienak zirt edo zart kitatzen ditut, hitz bat beste baten gainean idatziz eta horrela, Konturatu naiz, bai, Ez ezazu tonu horretan esan, zeren, nire apalean, ahal dudan guztia egiten baitut, eta ahal duen guztia egiten duenak, Ez du gehiagorik egin behar, bai jauna, batez ere, zure kasuan gertatzen den bezala, eraldatzeko gusturik ez dagoenean, aldaketaren plazera falta denean, zuzentzeko sena, Egileek beti zuzentzen dute, aseezin eternoak gara, Ezin besterik izan, perfekzioa zeruko erresuman baizik ezin daiteke bizi, baina egileen zuzentzea bestelakoa da, arazoez beterikoa, gure zuzentzeko modutik oso bestelakoa, Zu, nola edo hala, zuzentzaileen kuadrilla bere lanarekin gozatzen dela esaten ari zara, Ez naiz horren urrutira joaten ausartuko, norberaren bokazioaren araberakoa da, eta bokazioaz zuzentzailea denik ezagutzen ez den fenomenoa da, eta hala ere, badirudi frogaturik dagoela ezen, gure arima sekretuen alderik sekretuenean, gu, zuzentzaileok, boluptuosoak garela, Hori sekula entzun ez dudana da, alajaina, Egun bakoitzak bere poza eta bere pena ekartzen ditu, baita bere ikasgai probetxuzkoa ere, Zure esperientziatik mintzo al zara, Ikasgaiaz ari al zara, Boluptuosotasunaz ari naiz, Jakina, nire esperientziatik mintzo naiz, neuk ere esperientziarik badut, zer uste zenuen ba, baina besteren jokabideak behatzeaz ere baliatu naiz, hori ere bestea bezain zientzia moral probetxugarria da, Zure irizpidearen arabera juzgatuz gero, iraganeko zenbait egile espezie horretakoa da, zuzentzaile izugarriak, alegia, Balzac-ek berrikusten zituen probez oroitzen ari naiz, hura zuzenketa eta gehitzeen piroteknia itsugarria, Beste hainbeste egiten zuen gure etxeko Eçak, esan dezadan gure herriko adibiderik aipatu gabe geldi ez dakigun, Burura etortzen ari zait une honetantxe bai Eça eta bai Balzac gaur egun gizonik zoriontsuenak izango liratekeela, ordenagailu baten aurrean, gauzak tartekatuz, gauzak lekuz aldatuz, lerroak ibiliz, kapituluak aldatuz, Eta guk, irakurleok, ez genuke sekula jakingo zer bide korritu zituzten, zer bidetan galdu ziren behin betiko formara iritsi aitzin, behin betiko formarik bada, Tira, gizona, balio duena emaitza da, Camoensen edo Danteren zalantzak eta saioak ezagutzeak ez du ezertarako balio, Zu gizon praktikoa zara, modernoa, dagoeneko hogeita bigarren mendean bizi zara, Ea, esadazu, gainerako zeinuek ere izen latinoak al dauzkate, deleatur horrek bezala, Hala bada, edo hala izan bazen, ez dakidana da, nire zientzia ez da horren urrutira heltzen, agian hain ziren ahoskatu ezinak ezen galdu egin baitziren, Denboraren gauean, Barkatu aurka egiten badizut, baina nik ez nuke esaldi hori erabiliko, Denentzako toki bat delako, noski, Ezta pentsatu ere, denentzako tokiek, esaldi eginek, makulu hitzek, betegarriek, almanaketako atsotitzek, esaera zaharrek eta erranairuek, denek eduki dezakete berri itxura, horretarako horien aurrean eta horien atzean dauden hitzak egoki erabiltzea da baldintza bakarra, Orduan, zergatik ez zenuke zuk denboraren gaua esango, Denborek beren buruaren gaua izateari utzi ziotelako jendea idazten hasi zenean, edo zuzentzen hasi zenean, nahiago baduzu, zuzentzeak beste finezia eta beste antzaldatze bat eskatzen baititu, Esaldia gustatu zait, Baita niri ere, batez ere esan dudan lehen aldia izan delako, bigarrenean grazia gutxiago edukiko du, Bigarrenean denentzako toki bihurtuko da, betiko lelo, alegia, Edo topiko, hitz jasoa erabilita, Zure hitzetan nolabaiteko mingostasun eszeptikoa sumatzen dudala iruditzen zait, Suma ezazu areago eszeptikotasun mingotsa, Bata esan edo bestea esan, gauza bera, Ez, ez da gauza bera, erabat bederen, egileek entzumen fina eduki ohi zuten honelako diferentziak harrapatzeko, Agian tinpanoak gogortzen ari zaizkit, Barkatu, ez dut asmo gaiztoz esan, Ez naiz horren erretxindua, ea ba, esadazu zergatik zauden mingosturik, edo eszeptiko, nahi duzun bezala, Egin ezazu kontu nolakoa den zuzentzaileen eguneroko bizitza, pentsa ez ote den tragedia liburu bat behin, eta birritan, eta hiru, lau, bostetan irakurri behar izatea, liburuak, Liburuak, nonbait, irakurketa bakar bat ere merezi ez zuenean, Garbi gera bedi ez naizela ni izan horren hitz larriak esan dituena, ederki dakit, jakin ere, zein den letren gizartean dudan tokia, boluptuosoa bai, baina begirunez beterikoa ere bai, Ez dakit zertan datzan nik esan omen dudan izugarrikeria hori, nik uste dut zuk hasi duzun esaldiaren berezko bukaera dela, zure etenpuntu adierazgarri horien berezko bukaera, adierazgarriak baitziren, errezeloa oso agerian ikusten ez bazitzaien ere, Ez badakizu zertan datzan, eta jakin nahi baduzu, zoaz egileengana, nik esandako esaldiaren erdiari gehitu zurearen erdia eta proboka itzazu, ikusiko duzu Apelesek zapatariari eginiko alegia txalotu horrekin erantzungo dizutela, zapatariak irudi bateko sandalian okerren bat zegoela ohartarazi omen zuen, eta gero, artistak okerra zuzendu zuela ikusi zuenean, belauneko anatomiaz iritzia ematera menturatu zen, Orduan Apelesek, haserre mihiluzearekin, zera esan zion, Zapatari, ardura hadi heure zapatez, esaldi historikoa, Inori ez zaio gustatzen beste inork sorbalda gainetik begiratzerik, Kasu honetan Apelesek zuen arrazoi, Litekeena, baina margoa anatomiako aditu batek ikusten ez bazuen, bakarrik, Eszeptikoa zara, izan ere, Egile guztiak dira Apeles, baina zapatariaren tentazioa gizakion artean arruntena da, tira, zuzentzaileak baizik ez zuen ikasi bere lana, zuzentzea, alegia, munduan sekula bukatuko ez den bakarra dela, Askotan izan al duzu zapatariaren tentazioa nire liburua zuzendu duzunean, Adinak gauza txarra den gauza ona ekartzen digu, baretu egiten gaitu, eta tentazioak, are eta gogorrenak ere, ez zaizkigu hain premiazkoak, Beste hitzetan esanda, sandaliako okerra ikusi eta isildu egiten zara, Ez, baina ez naiz belaun kontuan sartzen, Gustatu al zaizu nire liburua, Gustatu egin zait, bai, Kemen askorik gabe esan duzu, Ez zait iruditu zure galderak ere kemen handirik zuenik, Taktika baizik ez da, egileak, kostata ere, nolabaiteko apaltasuna erakutsi behar du, Zuzentzaileak, ostera, apal izan beharra dauka, eta egunen batean apal izatea ahaztu bazuen, horrekin ...tzultzen da men egitera, Eta pintura, Bon, pintura pintzelez egiten den literatura baino ez da, Gizateriak idazten jakin baino askoz lehenago ekin ziola pintatzeari ez duzula ahaztu espero dut, Ezagutzen al duzu atsotitz hau, «zakurrik ezean katuarekin egin ezazu ehizan», beste hitzetan esanda, idatzi ezin duenak pintatu egiten du, edo marraztu, horixe egiten dute umeek, Zuk esan nahi duzuna da,
|
beste
hitz batzuekin, literatura, jaio baino lehen ere, jaioa zela, Bai horixe, gizona, gizona izan baino lehen, gizona zen bezala, Nahikoa ikuspegi originala iruditzen zait, Ez pentsa, Salomon erregeak, hain aspaldi bizi izanagatik, bere denboran esan zuen ez zegoela ezer berririk eguzkipean, eta hain aspaldi esaten bazuten horrelakorik, zer ez dugu gaur esango, hogeita hamar mende igaro eta gero, ent... Zuzentzaileak esan zuen, Bai, zeinu honen izena deleatur da, zerbait kendu edo desagerrarazi behar dugunean erabiltzen da, hitzak berak adierazten duen bezala, eta letrentzat zein hitz osoentzat balio du, Bere buztanari ausiki egiteko unean damutu den sugea ekartzen dit gogora, Bai jauna, ongi begiratzen bada, biziari oso atxikiak egonik ere, sugeak ere zalantzak edukiko lituzke eternitatearen aurrean, Egidazu marrazkia berriz ere, baina poliki poliki, Oso erraza da, neurria hartzea baino ez, arretarik gabe begiratzen duenak, eskuak zirkulu beldurgarria osatuko duela uste izango du, baina ez, kontura zaitez ez dudala mugimendua bukatu berau hasi dudan puntu zehatzean, saihetsetik igaro naiz, barru aldetik, eta orain beherantz segituko dut kurbaren azpiko aldea moztu arte, Q letra larriaren antzekoa da, izan ere, besterik ez, A zer pena, marrazki horrek gauza onik iragartzen zuen, Antzekotasunaren ilusioarekin konforma gaitezen, hala ere, bene benetan esango dizut, eta barkatu profeten antzera mintzo banaiz, biziaren interesa diferentzietan egon ohi da beti, Zerikusirik ba al du horrek zuzenketa tipografikoarekin, Egileak zeru goienetan bizi dira, ez dute euren jakinduria baliotsua txikikerietan edo eta axolagabekerietan xahutzen, letra zaurituak, aldatuak, alderantzikatuak, eskuz konposatzen genuenean horrelaxe sailkatzen genituen akatsak, orduan diferentzia eta akatsa, dena zen bat, Nire deleatur hauek ez direla hain zorrotzak aitortu behar dut, zirriborro bat nahikoa zait, tipografoen abileziaz fio naiz, tipografoak, botikarien familia edipiko eta ospetsuaren zehar tribu hori, idatzi egin ez zena ere deszifratzeko gauza, horiek, Eta gero zuzentzaileek etorri dute arazoei konponbidea bilatzera, Gure aingeru guardakoak zarete, zuekin fio gara, zuk, adibidez, nire ama ezin artatsuagoa ekartzen didazu gogora, amak behin eta berriz egiten zidan ileko marra, marrazketa lumaz eginda bezala gelditzen zen arte, Mila esker konparazioarengatik, baina, zure amatxo dagoeneko hilik bada, hobe duzu zure kabuz hobetzen hasten bazara, lehen edo beranduago sakonago zuzendu duzu-eta, Zuzendu, neronek zuzentzen dut, baina zailtasunik handienak zirt edo zart kitatzen ditut, hitz bat beste baten gainean idatziz eta horrela, Konturatu naiz, bai, Ez ezazu tonu horretan esan, zeren, nire apalean, ahal dudan guztia egiten baitut, eta ahal duen guztia egiten duenak, Ez du gehiagorik egin behar, bai jauna, batez ere, zure kasuan gertatzen den bezala, eraldatzeko gusturik ez dagoenean, aldaketaren plazera falta denean, zuzentzeko sena, Egileek beti zuzentzen dute, aseezin eternoak gara, Ezin besterik izan, perfekzioa zeruko erresuman baizik ezin daiteke bizi, baina egileen zuzentzea bestelakoa da, arazoez beterikoa, gure zuzentzeko modutik oso bestelakoa, Zu, nola edo hala, zuzentzaileen kuadrilla bere lanarekin gozatzen dela esaten ari zara, Ez naiz horren urrutira joaten ausartuko, norberaren bokazioaren araberakoa da, eta bokazioaz zuzentzailea denik ezagutzen ez den fenomenoa da, eta hala ere, badirudi frogaturik dagoela ezen, gure arima sekretuen alderik sekretuenean, gu, zuzentzaileok, boluptuosoak garela, Hori sekula entzun ez dudana da, alajaina, Egun bakoitzak bere poza eta bere pena ekartzen ditu, baita bere ikasgai probetxuzkoa ere, Zure esperientziatik mintzo al zara, Ikasgaiaz ari al zara, Boluptuosotasunaz ari naiz, Jakina, nire esperientziatik mintzo naiz, neuk ere esperientziarik badut, zer uste zenuen ba, baina besteren jokabideak behatzeaz ere baliatu naiz, hori ere bestea bezain zientzia moral probetxugarria da, Zure irizpidearen arabera juzgatuz gero, iraganeko zenbait egile espezie horretakoa da, zuzentzaile izugarriak, alegia, Balzac-ek berrikusten zituen probez oroitzen ari naiz, hura zuzenketa eta gehitzeen piroteknia itsugarria, Beste hainbeste egiten zuen gure etxeko Eçak, esan dezadan gure herriko adibiderik aipatu gabe geldi ez dakigun, Burura etortzen ari zait une honetantxe bai Eça eta bai Balzac gaur egun gizonik zoriontsuenak izango liratekeela, ordenagailu baten aurrean, gauzak tartekatuz, gauzak lekuz aldatuz, lerroak ibiliz, kapituluak aldatuz, Eta guk, irakurleok, ez genuke sekula jakingo zer bide korritu zituzten, zer bidetan galdu ziren behin betiko formara iritsi aitzin, behin betiko formarik bada, Tira, gizona, balio duena emaitza da, Camoensen edo Danteren zalantzak eta saioak ezagutzeak ez du ezertarako balio, Zu gizon praktikoa zara, modernoa, dagoeneko hogeita bigarren mendean bizi zara, Ea, esadazu, gainerako zeinuek ere izen latinoak al dauzkate, deleatur horrek bezala, Hala bada, edo hala izan bazen, ez dakidana da, nire zientzia ez da horren urrutira heltzen, agian hain ziren ahoskatu ezinak ezen galdu egin baitziren, Denboraren gauean, Barkatu aurka egiten badizut, baina nik ez nuke esaldi hori erabiliko, Denentzako toki bat delako, noski, Ezta pentsatu ere, denentzako tokiek, esaldi eginek, makulu hitzek, betegarriek, almanaketako atsotitzek, esaera zaharrek eta erranairuek, denek eduki dezakete berri itxura, horretarako horien aurrean eta horien atzean dauden hitzak egoki erabiltzea da baldintza bakarra, Orduan, zergatik ez zenuke zuk denboraren gaua esango, Denborek beren buruaren gaua izateari utzi ziotelako jendea idazten hasi zenean, edo zuzentzen hasi zenean, nahiago baduzu, zuzentzeak beste finezia eta beste antzaldatze bat eskatzen baititu, Esaldia gustatu zait, Baita niri ere, batez ere esan dudan lehen aldia izan delako, bigarrenean grazia gutxiago edukiko du, Bigarrenean denentzako toki bihurtuko da, betiko lelo, alegia, Edo topiko, hitz jasoa erabilita, Zure hitzetan nolabaiteko mingostasun eszeptikoa sumatzen dudala iruditzen zait, Suma ezazu areago eszeptikotasun mingotsa, Bata esan edo bestea esan, gauza bera, Ez, ez da gauza bera, erabat bederen, egileek entzumen fina eduki ohi zuten honelako diferentziak harrapatzeko, Agian tinpanoak gogortzen ari zaizkit, Barkatu, ez dut asmo gaiztoz esan, Ez naiz horren erretxindua, ea ba, esadazu zergatik zauden mingosturik, edo eszeptiko, nahi duzun bezala, Egin ezazu kontu nolakoa den zuzentzaileen eguneroko bizitza, pentsa ez ote den tragedia liburu bat behin, eta birritan, eta hiru, lau, bostetan irakurri behar izatea, liburuak, Liburuak, nonbait, irakurketa bakar bat ere merezi ez zuenean, Garbi gera bedi ez naizela ni izan horren hitz larriak esan dituena, ederki dakit, jakin ere, zein den letren gizartean dudan tokia, boluptuosoa bai, baina begirunez beterikoa ere bai, Ez dakit zertan datzan nik esan omen dudan izugarrikeria hori, nik uste dut zuk hasi duzun esaldiaren berezko bukaera dela, zure etenpuntu adierazgarri horien berezko bukaera, adierazgarriak baitziren, errezeloa oso agerian ikusten ez bazitzaien ere, Ez badakizu zertan datzan, eta jakin nahi baduzu, zoaz egileengana, nik esandako esaldiaren erdiari gehitu zurearen erdia eta proboka itzazu, ikusiko duzu Apelesek zapatariari eginiko alegia txalotu horrekin erantzungo dizutela, zapatariak irudi bateko sandalian okerren bat zegoela ohartarazi omen zuen, eta gero, artistak okerra zuzendu zuela ikusi zuenean, belauneko anatomiaz iritzia ematera menturatu zen, Orduan Apelesek, haserre mihiluzearekin, zera esan zion, Zapatari, ardura hadi heure zapatez, esaldi historikoa, Inori ez zaio gustatzen beste inork sorbalda gainetik begiratzerik, Kasu honetan Apelesek zuen arrazoi, Litekeena, baina margoa anatomiako aditu batek ikusten ez bazuen, bakarrik, Eszeptikoa zara, izan ere, Egile guztiak dira Apeles, baina zapatariaren tentazioa gizakion artean arruntena da, tira, zuzentzaileak baizik ez zuen ikasi bere lana, zuzentzea, alegia, munduan sekula bukatuko ez den bakarra dela, Askotan izan al duzu zapatariaren tentazioa nire liburua zuzendu duzunean, Adinak gauza txarra den gauza ona ekartzen digu, baretu egiten gaitu, eta tentazioak, are eta gogorrenak ere, ez zaizkigu hain premiazkoak, Beste hitzetan esanda, sandaliako okerra ikusi eta isildu egiten zara, Ez, baina ez naiz belaun kontuan sartzen, Gustatu al zaizu nire liburua, Gustatu egin zait, bai, Kemen askorik gabe esan duzu, Ez zait iruditu zure galderak ere kemen handirik zuenik, Taktika baizik ez da, egileak, kostata ere, nolabaiteko apaltasuna erakutsi behar du, Zuzentzaileak, ostera, apal izan beharra dauka, eta egunen batean apal izatea ahaztu bazuen, horrekin behartu zuen bere burua giza itxurazko perfekziorik gorena izatera, Ez duzu esaldia zuzendu, hiru aldiz erabili duzu izan aditza arnasaldi bakarrean, barkaezina da, aitor ezazu, Utzazu sandalia bakean, ahozkoak dena barkatzen du, Konforme, baina barkatzen ez dizudana da iritziaren zekenkeria, Orduan gogorarazi dizut zuzentzaile jendea jende urria dela, soila, literatura eta bizi asko ikusitakoa, Nire liburua, gogoan eduki, historiari buruzkoa da, Hala dela esango zuten, noski, generoen tradiziozko sailkapenaren arabera, baina, bestelako kontraesanik aireratu nahi ez badut ere, nire iritzi apalez bizitza ez den guztia literatura da, Historia ere bai, Historia batez ere, eta ez zaitez haserre, Eta pintura, eta musika, Musikak jaio zenetik itzuri nahi dio, batzuetan badoa, bestetzuetan badator, hitzetik askatu nahi du, inbidiaz, uste dut, baina beti itzultzen da men egitera, Eta pintura, Bon, pintura pintzelez egiten den literatura baino ez da, Gizateriak idazten jakin baino askoz lehenago ekin ziola pintatzeari ez duzula ahaztu espero dut, Ezagutzen al duzu atsotitz hau, «zakurrik ezean katuarekin egin ezazu ehizan», beste hitzetan esanda, idatzi ezin duenak pintatu egiten du, edo marraztu, horixe egiten dute umeek, Zuk esan nahi duzuna da, beste hitz batzuekin, literatura, jaio baino lehen ere, jaioa zela, Bai horixe, gizona, gizona izan baino lehen, gizona zen bezala, Nahikoa ikuspegi originala iruditzen zait, Ez pentsa, Salomon erregeak, hain aspaldi bizi izanagatik, bere denboran esan zuen ez zegoela ezer berririk eguzkipean, eta hain aspaldi esaten bazuten horrelakorik, zer ez dugu gaur esango, hogeita hamar mende igaro eta gero, entziklopediaren oroimenak huts egiten ez badit, Bitxia da, nik, historialaria banaiz ere, ez nukeen gogoratuko duela hainbeste urte bizi izan zela, inork bat batean galdetu izan balit, Horixe du denborak, badoa eta ez gara konturatzen, nor bere eguneroko gauzetan dabil, bat batean konturatu eta oihu egiten du, Jainko maitea, zer azkar doan denbora, edonork esango luke Salomon gaur bertan zegoela bizirik, eta hiru mila urte pasatu dira, Iruditzen zait bokazioaz erratu zarela, zuk filosofo izan behar zenuen, edo historialari, arte horietarako behar den talentua eta planta badauzkazu, Baina prestakuntza falta, jauna, zer egin dezake prestakuntzarik gabeko gizajo batek, genetika guztia ongi antolatua munduratzea nahikoa, ongi antolatua izanagatik, nolabait esan, gordinik badaukat ere, lehen ikasketek ematen dutena beste leunketarik gabe, nire kasuan lehenak ez ezik, bakarrak, Autodidakta zarela esan zenezake, zure ahalegin propio eta duinaren fruitu, ez da batere lotsagarria, lehen gizartea harro zegoen bere autodidaktez, Hura bukatu zen, aurrerakuntza etorri eta hura bukatu zen, autodidaktok gaizki ikusita gaude, bertsoak eta denbora pasatzeko istorioak idazten dituztenek baizik ez dute autodidakta izateko eta izaten jarraitzeko baimena, hura zoriona, haiena, nik ordea, sormen literariorako trebeziarik ez dut inoiz izan, aitortu behar dut, Ba filosofo egin zaitez, gizona, Hagitz umorista izpiritu finekoa zara, jauna, ironia ezin hobeki menderatzen duzu, galdetzekoa litzateke zer dela-eta aritzen zaren historian, hain zientzia larria eta sakona izaki, Bizitza errealean baizik ez naiz ironikoa, Arrazoia nuen, beraz, historia ez dela bizitza erreala esaten nuenean, literatura da, besterik ez, Baina historia bizitza erreala izan zen artean historia ezin dei zekiokeen garaian, Ziur al zaude, Galdera hankaduna eta zalantza besoduna zara, izan ere, Burua baino ez dut falta, Gauza bakoitza bere momentuan, burmuina asmatu zen azkena izan zen, Jakintsua zara zu, jauna, Ez da hainbesterako, adiskide maitea, Azken probak ikusi nahi al dituzu, Ez du merezi, egilearen zuzenketak eginik daude, gainerakoa azken zuzenketaren errutina baizik ez da, hori zure esku, Eskerrik asko konfiantzarengatik, Ongi merezia, konfiantza, Orduan, benetan uste al duzu historia bizitza erreala dela, Baietz uste dut, Historia bizitza erreala izan zela, esan nahi dut, Ez ezazu duda izpirik eduki, Beharrik deleaturrik badagoen, esan zuen zuzentzaileak, hasperenka.
|
|
|
Zuzentzaileak esan zuen, Bai, zeinu honen izena deleatur da, zerbait kendu edo desagerrarazi behar dugunean erabiltzen da, hitzak berak adierazten duen bezala, eta letrentzat zein hitz osoentzat balio du, Bere buztanari ausiki egiteko unean damutu den sugea ekartzen dit gogora, Bai jauna, ongi begiratzen bada, biziari oso atxikiak egonik ere, sugeak ere zalantzak edukiko lituzke eternitatearen aurrean, Egidazu marrazkia berriz ere, baina poliki poliki, Oso erraza da, neurria hartzea baino ez, arretarik gabe begiratzen duenak, eskuak zirkulu beldurgarria osatuko duela uste izango du, baina ez, kontura zaitez ez dudala mugimendua bukatu berau hasi dudan puntu zehatzean, saihetsetik igaro naiz, barru aldetik, eta orain beherantz segituko dut kurbaren azpiko aldea moztu arte, Q letra larriaren antzekoa da, izan ere, besterik ez, A zer pena, marrazki horrek gauza onik iragartzen zuen, Antzekotasunaren ilusioarekin konforma gaitezen, hala ere, bene benetan esango dizut, eta barkatu profeten antzera mintzo banaiz, biziaren interesa diferentzietan egon ohi da beti, Zerikusirik ba al du horrek zuzenketa tipografikoarekin, Egileak zeru goienetan bizi dira, ez dute euren jakinduria baliotsua txikikerietan edo eta axolagabekerietan xahutzen, letra zaurituak, aldatuak, alderantzikatuak, eskuz konposatzen genuenean horrelaxe sailkatzen genituen akatsak, orduan diferentzia eta akatsa, dena zen bat, Nire deleatur hauek ez direla hain zorrotzak aitortu behar dut, zirriborro bat nahikoa zait, tipografoen abileziaz fio naiz, tipografoak, botikarien familia edipiko eta ospetsuaren zehar tribu hori, idatzi egin ez zena ere deszifratzeko gauza, horiek, Eta gero zuzentzaileek etorri dute arazoei konponbidea bilatzera, Gure aingeru guardakoak zarete, zuekin fio gara, zuk, adibidez, nire ama ezin artatsuagoa ekartzen didazu gogora, amak behin eta berriz egiten zidan ileko marra, marrazketa lumaz eginda bezala gelditzen zen arte, Mila esker konparazioarengatik, baina, zure amatxo dagoeneko hilik bada, hobe duzu zure kabuz hobetzen hasten bazara, lehen edo beranduago sakonago zuzendu duzu-eta, Zuzendu, neronek zuzentzen dut, baina zailtasunik handienak zirt edo zart kitatzen ditut, hitz bat beste baten gainean idatziz eta horrela, Konturatu naiz, bai, Ez ezazu tonu horretan esan, zeren, nire apalean, ahal dudan guztia egiten baitut, eta ahal duen guztia egiten duenak, Ez du gehiagorik egin behar, bai jauna, batez ere, zure kasuan gertatzen den bezala, eraldatzeko gusturik ez dagoenean, aldaketaren plazera falta denean, zuzentzeko sena, Egileek beti zuzentzen dute, aseezin eternoak gara, Ezin besterik izan, perfekzioa zeruko erresuman baizik ezin daiteke bizi, baina egileen zuzentzea bestelakoa da, arazoez beterikoa, gure zuzentzeko modutik oso bestelakoa, Zu, nola edo hala, zuzentzaileen kuadrilla bere lanarekin gozatzen dela esaten ari zara, Ez naiz horren urrutira joaten ausartuko, norberaren bokazioaren araberakoa da, eta bokazioaz zuzentzailea denik ezagutzen ez den fenomenoa da, eta hala ere, badirudi frogaturik dagoela ezen, gure arima sekretuen alderik sekretuenean, gu, zuzentzaileok, boluptuosoak garela, Hori sekula entzun ez dudana da, alajaina, Egun bakoitzak bere poza eta bere pena ekartzen ditu, baita bere ikasgai probetxuzkoa ere, Zure esperientziatik mintzo al zara, Ikasgaiaz ari al zara, Boluptuosotasunaz ari naiz, Jakina, nire esperientziatik mintzo naiz, neuk ere esperientziarik badut, zer uste zenuen ba, baina besteren jokabideak behatzeaz ere baliatu naiz, hori ere bestea bezain zientzia moral probetxugarria da, Zure irizpidearen arabera juzgatuz gero, iraganeko zenbait egile espezie horretakoa da, zuzentzaile izugarriak, alegia, Balzac-ek berrikusten zituen probez oroitzen ari naiz, hura zuzenketa eta gehitzeen piroteknia itsugarria, Beste hainbeste egiten zuen gure etxeko Eçak, esan dezadan gure herriko adibiderik aipatu gabe geldi ez dakigun, Burura etortzen ari zait une honetantxe bai Eça eta bai Balzac gaur egun gizonik zoriontsuenak izango liratekeela, ordenagailu baten aurrean, gauzak tartekatuz, gauzak lekuz aldatuz, lerroak ibiliz, kapituluak aldatuz, Eta guk, irakurleok, ez genuke sekula jakingo zer bide korritu zituzten, zer bidetan galdu ziren behin betiko formara iritsi aitzin, behin betiko formarik bada, Tira, gizona, balio duena emaitza da, Camoensen edo Danteren zalantzak eta saioak ezagutzeak ez du ezertarako balio, Zu gizon praktikoa zara, modernoa, dagoeneko hogeita bigarren mendean bizi zara, Ea, esadazu, gainerako zeinuek ere izen latinoak al dauzkate, deleatur horrek bezala, Hala bada, edo hala izan bazen, ez dakidana da, nire zientzia ez da horren urrutira heltzen, agian hain ziren ahoskatu ezinak ezen galdu egin baitziren, Denboraren gauean, Barkatu aurka egiten badizut, baina nik ez nuke esaldi hori erabiliko, Denentzako toki bat delako, noski, Ezta pentsatu ere, denentzako tokiek, esaldi eginek, makulu hitzek, betegarriek, almanaketako atsotitzek, esaera zaharrek eta erranairuek, denek eduki dezakete berri itxura, horretarako horien aurrean eta horien atzean dauden hitzak egoki erabiltzea da baldintza bakarra, Orduan, zergatik ez zenuke zuk denboraren gaua esango, Denborek beren buruaren gaua izateari utzi ziotelako jendea idazten hasi zenean, edo zuzentzen hasi zenean, nahiago baduzu, zuzentzeak beste finezia eta beste antzaldatze bat eskatzen baititu, Esaldia gustatu zait, Baita niri ere, batez ere esan dudan lehen aldia izan delako, bigarrenean grazia gutxiago edukiko du, Bigarrenean denentzako toki bihurtuko da, betiko lelo, alegia, Edo topiko, hitz jasoa erabilita, Zure hitzetan nolabaiteko mingostasun eszeptikoa sumatzen dudala iruditzen zait, Suma ezazu areago eszeptikotasun mingotsa, Bata esan edo bestea esan, gauza bera, Ez, ez da gauza bera, erabat bederen, egileek entzumen fina eduki ohi zuten honelako diferentziak harrapatzeko, Agian tinpanoak gogortzen ari zaizkit, Barkatu, ez dut asmo gaiztoz esan, Ez naiz horren erretxindua, ea ba, esadazu zergatik zauden mingosturik, edo eszeptiko, nahi duzun bezala, Egin ezazu kontu nolakoa den zuzentzaileen eguneroko bizitza, pentsa ez ote den tragedia liburu bat behin, eta birritan, eta hiru, lau, bostetan irakurri behar izatea, liburuak, Liburuak, nonbait, irakurketa bakar bat ere merezi ez zuenean, Garbi gera bedi ez naizela ni izan horren hitz larriak esan dituena, ederki dakit, jakin ere, zein den letren gizartean dudan tokia, boluptuosoa bai, baina begirunez beterikoa ere bai, Ez dakit zertan datzan nik esan omen dudan izugarrikeria hori, nik uste dut zuk hasi duzun esaldiaren berezko bukaera dela, zure etenpuntu adierazgarri horien berezko bukaera, adierazgarriak baitziren, errezeloa oso agerian ikusten ez bazitzaien ere, Ez badakizu zertan datzan, eta jakin nahi baduzu, zoaz egileengana, nik esandako esaldiaren erdiari gehitu zurearen erdia eta proboka itzazu, ikusiko duzu Apelesek zapatariari eginiko alegia txalotu horrekin erantzungo dizutela, zapatariak irudi bateko sandalian okerren bat zegoela ohartarazi omen zuen, eta gero, artistak okerra zuzendu zuela ikusi zuenean, belauneko anatomiaz iritzia ematera menturatu zen, Orduan Apelesek, haserre mihiluzearekin, zera esan zion, Zapatari, ardura hadi heure zapatez, esaldi historikoa, Inori ez zaio gustatzen beste inork sorbalda gainetik begiratzerik, Kasu honetan Apelesek zuen arrazoi, Litekeena, baina margoa anatomiako aditu batek ikusten ez bazuen, bakarrik, Eszeptikoa zara, izan ere, Egile guztiak dira Apeles, baina zapatariaren tentazioa gizakion artean arruntena da, tira, zuzentzaileak baizik ez zuen ikasi bere lana, zuzentzea, alegia, munduan sekula bukatuko ez den bakarra dela, Askotan izan al duzu zapatariaren tentazioa nire liburua zuzendu duzunean, Adinak gauza txarra den gauza ona ekartzen digu, baretu egiten gaitu, eta tentazioak, are eta gogorrenak ere, ez zaizkigu hain premiazkoak, Beste hitzetan esanda, sandaliako okerra ikusi eta isildu egiten zara, Ez, baina ez naiz belaun kontuan sartzen, Gustatu al zaizu nire liburua, Gustatu egin zait, bai, Kemen askorik gabe esan duzu, Ez zait iruditu zure galderak ere kemen handirik zuenik, Taktika baizik ez da, egileak, kostata ere, nolabaiteko apaltasuna erakutsi behar du, Zuzentzaileak, ostera, apal izan beharra dauka, eta egunen batean apal izatea ahaztu bazuen, horrekin behartu zuen bere burua giza itxurazko perfekziorik gorena izatera, Ez duzu esaldia zuzendu, hiru aldiz erabili duzu izan aditza arnasaldi bakarrean, barkaezina da, aitor ezazu, Utzazu sandalia bakean, ahozkoak dena barkatzen du, Konforme, baina barkatzen ez dizudana da iritziaren zekenkeria, Orduan gogorarazi dizut zuzentzaile jendea jende urria dela, soila, literatura eta bizi asko ikusitakoa, Nire liburua, gogoan eduki, historiari buruzkoa da, Hala dela esango zuten, noski, generoen tradiziozko sailkapenaren arabera, baina, bestelako kontraesanik aireratu nahi ez badut ere, nire iritzi apalez bizitza ez den guztia literatura da, Historia ere bai, Historia batez ere, eta ez zaitez haserre, Eta pintura, eta musika, Musikak jaio zenetik itzuri nahi dio, batzuetan badoa, bestetzuetan badator, hitzetik askatu nahi du, inbidiaz, uste dut, baina beti itzultzen da men egitera, Eta pintura, Bon, pintura pintzelez egiten den literatura baino ez da, Gizateriak idazten jakin baino askoz lehenago ekin ziola pintatzeari ez duzula ahaztu espero dut, Ezagutzen al duzu atsotitz hau, «zakurrik ezean katuarekin egin ezazu ehizan», beste hitzetan esanda, idatzi ezin duenak pintatu egiten du, edo marraztu, horixe egiten dute umeek, Zuk esan nahi duzuna da, beste hitz batzuekin, literatura, jaio baino lehen ere, jaioa zela, Bai horixe, gizona, gizona izan baino lehen, gizona zen bezala, Nahikoa ikuspegi originala iruditzen zait, Ez pentsa, Salomon erregeak, hain aspaldi bizi izanagatik, bere denboran esan zuen ez zegoela ezer berririk eguzkipean, eta hain aspaldi esaten bazuten horrelakorik, zer ez dugu gaur esango, hogeita hamar mende igaro eta gero, entziklopediaren oroimenak huts egiten ez badit, Bitxia da, nik, historialaria banaiz ere, ez nukeen gogoratuko duela hainbeste urte bizi izan zela, inork bat batean galdetu izan balit, Horixe du denborak, badoa eta ez gara konturatzen, nor bere eguneroko gauzetan dabil, bat batean konturatu eta oihu egiten du, Jainko maitea, zer azkar doan denbora, edonork esango luke Salomon gaur bertan zegoela bizirik, eta hiru mila urte pasatu dira, Iruditzen zait bokazioaz erratu zarela, zuk filosofo izan behar zenuen, edo historialari, arte horietarako behar den talentua eta planta badauzkazu, Baina prestakuntza falta, jauna, zer egin dezake prestakuntzarik gabeko gizajo batek, genetika guztia ongi antolatua munduratzea nahikoa, ongi antolatua izanagatik, nolabait esan, gordinik badaukat ere, lehen ikasketek ematen dutena beste leunketarik gabe, nire kasuan lehenak ez ezik, bakarrak, Autodidakta zarela esan zenezake, zure ahalegin propio eta duinaren fruitu, ez da batere lotsagarria, lehen gizartea harro zegoen bere autodidaktez, Hura bukatu zen, aurrerakuntza etorri eta hura bukatu zen, autodidaktok gaizki ikusita gaude, bertsoak eta denbora pasatzeko istorioak idazten dituztenek baizik ez dute autodidakta izateko eta izaten jarraitzeko baimena, hura zoriona, haiena, nik ordea, sormen literariorako trebeziarik ez dut inoiz izan, aitortu behar dut, Ba filosofo egin zaitez, gizona, Hagitz umorista izpiritu finekoa zara, jauna, ironia ezin hobeki menderatzen duzu, galdetzekoa litzateke zer dela-eta aritzen zaren historian, hain zientzia larria eta sakona izaki, Bizitza errealean baizik ez naiz ironikoa, Arrazoia nuen, beraz, historia ez dela bizitza erreala esaten nuenean, literatura da, besterik ez, Baina historia bizitza erreala izan zen artean historia ezin dei zekiokeen garaian, Ziur al zaude, Galdera hankaduna eta zalantza besoduna zara, izan ere, Burua baino ez dut falta, Gauza bakoitza bere momentuan, burmuina asmatu zen azkena izan zen, Jakintsua zara zu, jauna, Ez da hainbesterako, adiskide maitea, Azken probak ikusi nahi al dituzu, Ez du merezi, egilearen zuzenketak eginik daude, gainerakoa azken zuzenketaren errutina baizik ez da, hori zure esku, Eskerrik asko konfiantzarengatik, Ongi merezia, konfiantza, Orduan, benetan uste al duzu historia bizitza erreala dela, Baietz uste dut ...tzultzen da men egitera, Eta pintura, Bon, pintura pintzelez egiten den literatura baino ez da, Gizateriak idazten jakin baino askoz lehenago ekin ziola pintatzeari ez duzula ahaztu espero dut, Ezagutzen al duzu atsotitz hau, «zakurrik ezean katuarekin egin ezazu ehizan», beste hitzetan esanda, idatzi ezin duenak pintatu egiten du, edo marraztu, horixe egiten dute umeek, Zuk esan nahi duzuna da,
|
beste
hitz batzuekin, literatura, jaio baino lehen ere, jaioa zela, Bai horixe, gizona, gizona izan baino lehen, gizona zen bezala, Nahikoa ikuspegi originala iruditzen zait, Ez pentsa, Salomon erregeak, hain aspaldi bizi izanagatik, bere denboran esan zuen ez zegoela ezer berririk eguzkipean, eta hain aspaldi esaten bazuten horrelakorik, zer ez dugu gaur esango, hogeita hamar mende igaro eta gero, ent...
|
|
|
Burugabekeria da, esaten du berriz Raimundo Silvak, erantzungo baligu bezala, ez dut horrelakorik egingo, zergatik egingo zuen bada, zuzentzaile bat lanean serio jokatzen duen pertsona da, ez dabil jolasetan, ez da prestidigitadorea, gramatikek eta eskuliburuek ezartzen dutena errespetatzen du, arauak ditu gidari, eta ez ditu aldatzen, idatzi gabeko kode deontologiko larderiatsu bati egiten dio men, komenientziek behartuta bere boluptuositateak gordetzen dituen kontserbatzailea da, zalantzak, inoiz zalantzarik badu, beretzat gordetzen ditu, ez zaio inolaz ere burutik pasatuko ez bat jartzea egileak bai bat jarri zuen tokian, zuzentzaile honek ez du horrelakorik egingo. Jekill doktoreak esan berri dituen hitz hauek entzun ez ditugun
|
beste
hitz batzuen aurka esan dira, beste hitz horiek Hydek esan ditu, ez da beharrezkoa izango bi izen hauek aipatzea ohartzeko Gaztelu auzoko etxe zahar honetan, berriz ere, aingeruen txapeldunaren eta deabruen txapeldunaren arteko gatazka berritzen ari dela gure aurrean, izaki guztiak zatitzen eta osatzen dituzten bi indar horiek, giza izakiez ari gara, zuzentzaileak ere barne.... Baina Hyde jaunak irabaziko du gatazka hau, zoritxarrez, horretaz konturatzeko Raimundo Silva oraintxe irribarrea nola egiten ari den ikustea nahiko, berarengandik espero ez genukeen espresioarekin, zinez espresio gaizto gaiztoarekin, Jekill doktorearen hazpegiak desagertu zaizkio aurpegitik, begi bistakoa da erabaki bat hartu berri duela, erabaki gaiztoa, esku tinkoaz boligrafoari oratu dio eta orriari hitz bat gaineratu dio, historialariak idatzi ez zuen hitz bat, egia historikoaren izenean sekula ezin idatziko zuen hitz bat, hitza hauxe da, Ez, orain liburuak dio gurutzatuek Ez dietela lagunduko portugaldarrei Lisboa hartzen, orain horrela dago idatzirik, eta, ondorioz, egia izatera pasatu da, egia desberdina den arren, faltsua deitzen dugun hori nagusi da egia deitzen dugunaren aldean, bere tokia bete du, norbaitek etorri luke historia berria kontatzera, eta nola.
|
|
|
Erregeak isiltasunean entzun zuen, eta isilik jarraitu zuen, eskuek ezpata sagarrari oratzen ziotela, ezpataren punta lurraren kontra tinko eta zuzen zuela, jadanik lur horren beraren jabetza hartu izan bailuen. João Peculiarrek, amorru santuak suturik, probokatzailea lotsatu behar zukeen esaldia bota zuen, Ez duzu tentatuko Jauna, zure Jainkoa, denek ulertu dizute ezin hobeki, baita doktrinan makal dabiltzanek ere, egia esan Guilherme Vitulok egin zuena, portugaldarrak erdeinuz hartu baino areago, beste egoera batean eta
|
beste
hitz batzuekin Deabruak egin zuen saiakera deitoragarria errepikatzea izan zelako, Deabruak Jainkoari esan zionean, Bota ezazu zure burua hemendik behera, aingeruak laguntzera etorriko zaizkizunez, ez duzu den perilik mendrena ere, eta Jesusek erantzun zuen, Ez duzu tentatuko Jauna, zure Jainkoa. Eta honekin guztiarekin Guilhermek lotsagorritu zukeen, baina ez zen horrelakorik gertatu, aitzitik, bazirudien isekazko irribarrea bihurritzen zitzaiola ahoan.
|
|
|
Une honetan, logikarekin arazoak dituenak galdetuko du sinesgarria ote den, denbora luze honetan guztian, Raimundo Silvari burura behin ere ez etortzea argitaletxean bizi izandako eszena iraingarria, eta, horretaz pentsatu bazuen, zergatik ez zen horri buruzko aipamen taxuzkoa egin, pertsonaia baten koherentzia eta egoeren sinesgarritasunaren izenean. Alabaina, egia da Raimundo Silvak pentsatu zuela, behin baino gehiagotan, gainera, gertaera zorigaiztoko hari buruz, baina pentsatzea ez da beti gauza bera izaten, eta oroitzearekin konformatu zen,
|
beste
hitz batzuekin lehen ere adierazi den bezala, zeruko hodeiez, lotu gabeko hodeiez, eta aireko elektrizitateaz, tentsio txikiko elektrizitateaz, hitz egin denean. Diferentzia, gertaera jakin baten inguruan putzuak eta meazuloak induskatzen dituen pentsamendu eragilearen eta pentsamendu besterendu, bizigabearen artean dagoena da, baldin eta bigarren horrek, begiratzen duenean inon pausatzen ez den horrek, pentsamendu izena merezi badu, bigarrenak inon pausatu gabe aurrera segitzen du, aipatzen ez dena ez dagoela sinetsi nahian, bere eritasunaren izena ahoskatu ez denez osasuntsu dagoela uste duen eria bezala.
|
|
|
hizkuntza baten berreskurapenerako eta normalizaziorako faktorerik giltzarriena hiztunen borondatea dela, eta, horrekin batera, borondate hori babestu eta praktikan sustatzeko neurriak bermatuko dituen botere politikoa.
|
Beste
hitz batzuetan esanda, gizartearen jarrera aktiboa eta interbentzio politikoa.
|
|
|
Hitz eufemistiko horrekin izendatzen zituzten denek txipiroiketarian itsas zabalera egiten zituzten joan etorriak, han zain zeukaten ontzi inudetik zegozkien fardelak ekartzeko. Halaxe deitzen zioten,
|
beste
hitz batzuetan, droga trafikoari.
|
|
2020
|
|
|
Europan, patroi ekonomiko berrien testuinguruan, ordainsarien arteko ezberdintasunak hazi dira (ordainsari nagusien igoera, ertainen geldialdia, baxuenen murrizte erreala), eta horrek neurri batean 1980ko hamarraldiaz geroztiko eskualdeen arteko dibergentziak esplikatzeko balio digu.
|
Beste
hitz batzuetan esateko, ezberdintasun bertikala (pertsonen artekoa) ez ezik, ezberdintasun horizontala ere (esate baterako, eskualdeen artekoa) gertatu da (Roses eta Wolf 2018). Tokiko edo eskualdeko berezitasunak eta politikak (place sensitive policies) aintzat hartu, aglomerazio eta mugikortasun bakarreko eredu estandarra irauli, heterogeneotasuna sustatu, eta eskualdeak dinamika berrietara ireki ezean, beraz, ezberdintasunek hazteko joera izango dute; inbertsioa (garapenerako neurriak, baliabideak eta egitasmoak aurre banatzea), alegia.
|
|
|
Eta hor, datuek sortzen dituenarenak izan luketela.
|
Beste
hitz batzuetan: datuen gaineko jabetza herritarroi dagokigun ondasun gisa ulertu genukeela; hau da, herritar digitalak garen heinean, norbanako gisa sortzen ditugun datuak gureak direla, eta sinetsi behar dugula.
|
|
2023
|
|
|
Uste dut neure bihotza maitatzeko esan zidala, eta esker oneko sentitzeko, ternezia ere sentitzeko neure buruarekin. Beharbada hori
|
beste
hitz batzuekin esan zidan. Eta bai, gainetik kendu nituen nire biografia eta nire curriculuma, baina ileordea ez:
|