|
2008
|
|
|
Sopikuntza Iparraldeko gizartekook munduko ekonomia global kapitalistaren partaide onuradunak garelako, zeinak gure garapen lankidetzak konpondu nahi dituen bazterketak sortzen dituen. Nahia, lankidetzan
|
beste
herrialdeetan sustatutako parte hartze hau gure sistema politikoen akatsen konpondu gabeko gatazkaren translazio bat baino ezin izan daitekeelako.
|
|
2009
|
|
|
1825 urtean Uruguaik bere independentzia lortu zuen, nahiko berandu Hego Amerikako
|
beste
herrialdeekin konparatuz gero. Uruguairen independentzia Argentina eta Brasilen arteko gerratea konpontzeko bilatutako soluzioa izan zen (Uruguai leku estrategikoa baitzen).
|
|
|
Gehiegikeria horien artean ditugu kutsadura atmosferikoa, akustikoa, ikusmenekoa eta espaziala, bai eta ondare ondasunak era desegokian eta okerrean erosi eta erabiltzea. Gure herrian permisibitate eta laxotasun handiegia dago, Europako inguruko
|
beste
herrialdeetan ez bezala. Herrialde horietan zigortu egiten dira neurrigabekeriak, eta, batzuetan, zigorrak maila gogorragokoak izan ohi dira10.
|
|
2011
|
|
|
Aurrera begira jarrita, argigarria litzateke bai ETBren politikaren bilakaera aztertzea (Eusko Jaurlaritzarekin dituen kontratu programak eta EITBren beraren sorrera legean markaturiko oinarrizko puntuen inguruko eztabaida barne direla), bai Europa Mendebaldeko hizkuntza gutxituetan telefikzioa ekoizten duten
|
beste
herrialde batzuen (Katalunia, Galizia, Gales) politikak aztertzea eta alderatzea.
|
|
2012
|
|
|
1 Estatuko Administrazio Orokorrari nazio mailako hondakinen plangintzak egitea dagokio, Europar Batasuneko herrialdeetatik edo Batasun horren barnean ez dauden
|
beste
herrialdeetara hondakinak garraiatzeko baimena ematea eta ikuskapena ere dagozkio.
|
|
|
8 Venezuelan,
|
beste
herrialde askotan gertatzen den bezala, pobreak dira gehien pairatzen dutenak bortizkeria eta segurtasun falta, hildako eta delitu gehienak auzo txiroetan gertatzen direlako, eta ezin dugu ahaztu chavismoaren oinarri sendoena klase apalenak direla.
|
|
2013
|
|
|
Errugbian adibidez, atzerriko liga lehiaketa batean hiru urtetan aritzen den kirolari batek federazio horretako nazio taldean parte hartu ahal du, lehenago, gaztetan ere, zegokion nazio taldean jokatu ez zuelako baldintzapean. Futbolean bestalde, dagokion
|
beste
herrialde horretako nazio nortasuna hitzeman du kanpotarrak, selekzio horretan parte hartu ahal izateko. FIFAk 2004an ezarritako baldintza gehigarriarekin, bi urtez gutxienez federazio horren eremuko herrialdean bizi izandakoa izan da.
|
|
2014
|
|
|
Errenta horren kudeaketaz Estatuaren mendeko Alaska Permanent Fund Corporation funtsa arduratzen da (APFC, 2009).
|
Beste
herrialdeetan, Kanadan (Service Canada, 2012), Mexikon eta Grezian (Nektarios, 2012) egiten duten bezala, erretiratuek baino ez dute jasotzen. Brasilen, OE unibertsala berez, ez da indarrean jarri momentuz, laguntza partzialak baino ez dira existitzen.
|
|
|
– Laguntza teknikoa eta garapenerako lankidetza proiektuak
|
beste
herrialdeetan.
|
|
2015
|
|
|
Emozio positiboen artean, itxaropenak lortu zuen puntuazio altuena (M= 2.71; SD= 1.81). Uruguain eta Paraguain inpaktu negatiboa
|
beste
herrialdeetan baino sakonagoa izan da, batez ere Argentina eta Txilerekin konparaturik, non inpaktu positibo altuena aurkitu zen. Biktima zuzenek inpaktu positibo eta negatibo altuagoa erakutsi zuten, zeharkako biktimekin eta indarkeria jasan gabekoekin konparaturik.
|
|
|
Argentinan edonon baino epaiketa gehiago izan dira eta arduradun asko kartzelaratu dituzte azkeneko aldian. Txilek ere horrelako bideari ekin dio, baina, oraingoz,
|
beste
herrialdeetan ez da hainbeste epaiketarik egon. Egiaren Batzordeak, berriz, hainbat lekutan eratu dira.
|
|
2016
|
|
|
Hirugarrenik, kirol babesletzak abantaila fiskalak lortzeko parada ematen du.
|
Beste
herrialde batzuekin alderatuz gero, abantaila horiek txikiagoak diren arren, azken urteotan ugaritu egin dira alor fiskaleko laguntzak. Izan ere, erakunde publikoak izan dira kirol taldeak zein kirol ekitaldiak, hein handi batean, finantzatu dituztenak.
|
|
|
Ginean hauteman zen 2013ko abenduan lehenengo kasua eta erraz zabaldu zen Liberia, Sierra Leona eta Nigerian. Gainera,
|
beste
herrialde batzuetan ere kutsatzeak gertatu ziren; besteak beste, Senegalen, Estatu Batuetan, Espainian, Malin edota Britainia Handian. Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) aburuz, 28.000 kutsatze baino gehiago eta 11.000 heriotza baino gehiago sortu ditu egungo ebolaren izurriteak.
|
|
2017
|
|
|
Arrazakeria, xenofobia, aporofobia eta elitismoa, besteak beste, ez dira ezezagunak umeengan edo gazteengan. Irakas Sistema Ebaluatu eta Ikertzeko Erakundeak (ISEI IVEIk) berriki argitatatu du txosten bat, 2013ko ebaluazio diagnostikoarekin lotuta, Ikasle etorkinen emaitzak Euskadin izenekoa (ISEI IVEI, 2015), eta bertan ikusten da EAEn LHko 4 mailan dauden lau umetatik batek nahiago duela beste erlijio bateko ikaskide batekin lanik ez egitea, eta% 17k ez duela gustuko
|
beste
herrialde batetik etorritako ikasle batekin lan egitea. Datu horiek koherenteak dira Arartekoaren Adingabekoei balioak transmititzea txostenarekin (2009), non datuek adierazten duten aniztasunarekiko intolerantzia agerikoa dela umeen eta gazteen artean, gehienen jarrera ez den arren.
|
|
|
32) honako gai hauek aipatzen ditu: 1 munduko beste leku batzuetako ipuinak, 2 beste kultura batzuetako ipuinen antologiak, 3
|
beste
herrialde batzuetan kokatutako narrazioak, 4 elkarbizitzaren eta kulturen talkaren inguruko narrazio historikoak, 5 aniztasun etniko eta kulturala islatzen duten narrazioak, Europan eta Ipar Amerikan, 6 immigrazioaren inguruko narrazioak, 7 beste herrialde batzuetako narrazioak, batez ere gizarte postkolonialetakoak, 8 beste herrialde batzuetan bizitza nolakoa den azaltzen duten liburuak....
|
|
|
32) honako gai hauek aipatzen ditu: 1 munduko beste leku batzuetako ipuinak, 2 beste kultura batzuetako ipuinen antologiak, 3 beste herrialde batzuetan kokatutako narrazioak, 4 elkarbizitzaren eta kulturen talkaren inguruko narrazio historikoak, 5 aniztasun etniko eta kulturala islatzen duten narrazioak, Europan eta Ipar Amerikan, 6 immigrazioaren inguruko narrazioak, 7
|
beste
herrialde batzuetako narrazioak, batez ere gizarte postkolonialetakoak, 8 beste herrialde batzuetan bizitza nolakoa den azaltzen duten liburuak.
|
|
|
32) honako gai hauek aipatzen ditu: ...leku batzuetako ipuinak, 2 beste kultura batzuetako ipuinen antologiak, 3 beste herrialde batzuetan kokatutako narrazioak, 4 elkarbizitzaren eta kulturen talkaren inguruko narrazio historikoak, 5 aniztasun etniko eta kulturala islatzen duten narrazioak, Europan eta Ipar Amerikan, 6 immigrazioaren inguruko narrazioak, 7 beste herrialde batzuetako narrazioak, batez ere gizarte postkolonialetakoak, 8
|
beste
herrialde batzuetan bizitza nolakoa den azaltzen duten liburuak.
|
|
|
|
Beste
herrialde batera migratzeak eta testuinguru horretara egokitzeak ondorioak izan ditzake etorkinen osasun psikologikoan, baina horrek ez du esan nahi egoera psikologikoa beti negatiboa denik. Egokitzapen prozesuak askotarikoak dira eta maila desberdinetako aldagaiek (indibidualak, errelazionalak, erakundekoak eta testuingurukoak) esplikatzen dituzte prozesu horien emaitzak, horien artean, pertsonek adierazten dituzten ondorio psikologikoak ezberdinak izatea (Berry, 1997; Prilleltensky, 2008):
|
|
2018
|
|
|
Abertzaletasunak euskal gizartean aspalditik indarra izan arren, beste paradigma baten pertzepzioa dago. Borroka armatuaren amaieraren ondorioez gain, euskal nazionalismoan
|
beste
herrialde batzuetako nazionalismo sezesionisten antzeko diskurtsoak erabiltzen dira, eta globalizazioan sortutako gainerako mugimenduen antzeko ezaugarriak hartzen dituzte.
|
|
2020
|
|
|
lehenengoa, ospe ona, ekimen horientzat beharrezkoak diren baliabideak eskainiko dituzten hornitzaileen artean; bigarrena, harreman hobeak balio kate bereko enpresen artean, konfidentzialtasunari dagokionez. Hori guztia kontuan hartuta, badirudi identitatea eta herri baten partaide izateak,
|
beste
herrialde ahaltsuagoekin dauzkan harremanen arabera, efektu ezberdinak izan ditzakeela.
|
|
|
Sabah et al. en (2014) turkiar enpresen analisian, erlijioa islamari oso atxikimendu handia dioten enpresak batu eta elkarlanean aritzeko balio duen ukiezina da. Gainera, atxikimendu handi hori ematen ez den
|
beste
herrialdeekin alderatuta, zenbait arlo garrantzitsuri begira ulermen maila handiagoa sustatzen dela aipatzen dute (Ramadan garaian lana familia erlijioa bateragarritasuna, adibidez).
|
|
|
Bestalde, ikerlan honetako emaitzak antzeko ezaugarriak dituzten beste zenbait herrialdetan partzialki aplikagarriak izan daitezke. Aztertutako lau faktoreak
|
beste
herrialde batean maila berean eta era berean gertatzea oso ohikoa ez den arren, ez da horren zaila horietako batzuk Mendebaldeko Sahararekin antzekotasun nabariak dituzten herrialdeetan gertatzea. Hala, egoera politiko ezegonkorra duten herrialdeetan, egitura ekonomiko ahula daukatenetan, zein erlijio eta identitate propioek paper irmoa jokatzen dutenetan (tokian tokiko ezaugarri propioekin) baliagarriak izan daitezke ikerlan honetatik eratorritako ondorioak.
|
|
|
Horren aurrean, zilegi dirudi galdetzea non geratzen diren Nazioarteko Zuzenbide Publikoarekiko errespetua, herrien autodeterminazioarekikoa, estatuen arteko berdintasun subiranoarekikoa edota
|
beste
herrialde baten barne arazoetan ez sartzeko printzipioarekikoa. Izan ere, NBEren posizioari erreparatzen badiogu, askoz ere posizio zuhurragoa eta Nazioarteko Zuzenbideari lotutakoa dela ikus dezakegu.
|
|
|
Horren aurrean, zilegi dirudi galdetzea non geratzen diren Nazioarteko Zuzenbide Publikoarekiko errespetua, herrien autodeterminazioarekikoa, estatuen arteko berdintasun subiranoarekikoa edota
|
beste
herrialde baten barne arazoetan ez sartzeko printzipioarekikoa. Izan ere, NBEren posizioari erreparatzen badiogu, askoz ere posizio zuhurragoa eta Nazioarteko Zuzenbideari lotutakoa dela ikus dezakegu.
|
|
|
lehenengoa, ospe ona, ekimen horientzat beharrezkoak diren baliabideak eskainiko dituzten hornitzaileen artean; bigarrena, harreman hobeak balio kate bereko enpresen artean, konfidentzialtasunari dagokionez. Hori guztia kontuan hartuta, badirudi identitatea eta herri baten partaide izateak,
|
beste
herrialde ahaltsuagoekin dauzkan harremanen arabera, efektu ezberdinak izan ditzakeela.
|
|
|
Sabah et al. en (2014) turkiar enpresen analisian, erlijioa islamari oso atxikimendu handia dioten enpresak batu eta elkarlanean aritzeko balio duen ukiezina da. Gainera, atxikimendu handi hori ematen ez den
|
beste
herrialdeekin alderatuta, zenbait arlo garrantzitsuri begira ulermen maila handiagoa sustatzen dela aipatzen dute (Ramadan garaian lana familia erlijioa bateragarritasuna, adibidez).
|
|
|
Bestalde, ikerlan honetako emaitzak antzeko ezaugarriak dituzten beste zenbait herrialdetan partzialki aplikagarriak izan daitezke. Aztertutako lau faktoreak
|
beste
herrialde batean maila berean eta era berean gertatzea oso ohikoa ez den arren, ez da horren zaila horietako batzuk Mendebaldeko Sahararekin antzekotasun nabariak dituzten herrialdeetan gertatzea. Hala, egoera politiko ezegonkorra duten herrialdeetan, egitura ekonomiko ahula daukatenetan, zein erlijio eta identitate propioek paper irmoa jokatzen dutenetan (tokian tokiko ezaugarri propioekin) baliagarriak izan daitezke ikerlan honetatik eratorritako ondorioak.
|
|
|
Eskema honen aspektu interesgarriak askotarikoak dira. Hasteko, Espainiako gerra zibil irregular hori Europako
|
beste
herrialde batzuetan izandako fenomenoekin alderagarria da. Kasurik argiena Greziako Gerra Zibila() izango litzateke:
|
|
|
|
Beste
herrialde batzuen bizitza erak duen interesa aprobetxatu.
|
|
2021
|
|
|
Laburbilduz, Errestaurazioko erregimenak (eta Europako
|
beste
herrialdeetako erregimenek) sortutako legediaren helburuak ekintza biolentoen egileak erreprimitzea baino areago ideologia libertarioa mapa politikotik ezabatzea bilatu omen zuen. Luis Angel Aparicio Ordas eta Maria Luisa Fanjul egileek honela adierazten dute:
|
|
|
Maite Mendiburu, Imanol Leturiondo edo Kepa Mendia. Denborarekin bi taldeak batu egin ziren eta 1977an AEK sortu zuten,
|
beste
herrialdeetako taldeekin batera.
|
|
2022
|
|
|
Eizagirre eta Udaondok atera berri duten liburuan (2020)," hazkunde inklusiboan oinarritutako giza garapena" aipatzen dute eta bi oinarri nagusi jartzen dizkiote. Lehena, programa sozialak dira baina, bestea, goi mailako ikasketen eragina da, lansari ertain eta altuen bitartez aberastasuna gehiago barreiatzen baita
|
beste
herrialde edo eskualdeekin konparatuta. b) Euskara ere erabakigune garrantzitsuenetara iritsi da. Lanpostu onenetan euskaldunak ikustera ohitu gara.
|
|
|
Gainera,% 64,7k lanesperientzia zuen emigratu aurretik. Aurreko migrazio esperientziari dagokionez,% 36,5
|
beste
herrialde batean bizi izan zen batez beste 20,37 hilabetez (SD= 16.58 hilabete). Baina soilik% 3,1ek emigratu zuen aurretik egondako herrialde berera.
|
|
|
Euskal migranteek kontaktu txikiagoa dute beste euskal migranteekin (M= 2.64; SD= 1.51), bertakoekin (M= 3.17; SD= 0.88) (t= 7.66; p>. 000; d= 0.43) edo
|
beste
herrialde batzuetako etorkinekin baino (M= 3.22; SD= 0.79) (t= 8.38; p. 001; d= 0.48). Kontaktu hori moderatu bezala sailkatzen da.
|
|
|
Azterlan hau euskal migranteek Europako herrialdeetan duten egokitzapen soziokulturala aztertzeko xedearekin egin da. Lagineko euskal migranteak nahiko gazteak dira eta duela hiru urte baino gutxiago emigratu zuten
|
beste
herrialde batera. Hezkuntza maila altua dute eta harrera herrialdean hitz egiten den hizkuntza menderatzen dute.
|
|
|
Haien ustez, migrazio aurreikuspenak betetzen ari dira, batez ere emakumeen artean. Izan ere, kokaguneari buruz duten iritzia aldatu egin da, eta Europako
|
beste
herrialde batzuetan bizi ondoren, pertsona gehiagok Euskal Herrira ez itzultzea erabaki dute, emigratu aurreko iritziekin alderatuta.
|
|
|
Lagina Europako
|
beste
herrialde batzuetara migratu duten euskaldunen talde batek (n= 86) (Euskal Autonomia Erkidegoa eta Nafarroa) eta migranteak ez diren euskaldunen kontrol talde baliokide batek (n= 63) osatzen dute. Laginaren tamaina, guztira, 149 euskal herritarrekoa da.
|
|
|
2008ko krisi ekonomikoa dela eta, Euskal Herrian egondako fenomeno migrante jakina dugu Europar Batasuneko (EB)
|
beste
herrialde batzuetara emigratzea. Mugikortasuna bultzatzen duten arrazoien artean, lana aurkitzeko aukera berriak eta aintzatespen profesional eta sozial hobeak edukitzea daude, nahiz eta mugikortasuna egiteak ez duen beti igurikimen horiek betetzea bermatzen.
|
|
|
Euskal Herrira etorrita, Txikipedia ere badugu, euskal wikilari batzuek 2015ean abiatutako Vikidia egitasmotik haur eta gaztetxoei bideratuta sortua, eta
|
beste
herrialde batzuetako egitasmoak ez bezala, Wikipedian integratutakoa (Biguri in Irureta, 2018). Txikipediak badu matematika sarrerez osatutako atal berezia, eta arestian aurreratu gisa, atal hori osatzen duten zenbait matematika sarreraren edukia baliozkotu nahi izan dugu ikerketa honen bidez.
|
|
|
Ingalaterran XIX. mendean jada lanaldia murrizteko lehenengo pausoak eman baziren ere, hainbat urte igaro behar izan ziren
|
beste
herrialdeetan errealitate bihurtu arte. Espainia 8 orduko laneguna ezarri zuen munduko lehen herrialdeetako bat izan zen, 1919an, Bartzelonan CNT sindikatuak aurrera eramandako borrokaren ondorioz (Tejero, 2021).
|
|
|
salbuespena, eta ez joera orokorra. Izan ere, kontuan hartu behar dugu Greziarena" produktibitate gutxiko" ekonomia dela eta,
|
beste
herrialde batzuetan ez bezala, burgesiak irabaziak handitzeko duen aukera bakarra plusbalio absolutua handitzea dela, besteak beste, lanaldia luzatuz (Castillo, 2021).
|
|
|
Hala, autore horiek eta XIX. mendearen amaieratik XX.aren hasierara bitarteko hezkuntzaren historiografia alemaneko beste ordezkari batzuek xedetzat hartu zuten pedagogiaren zientifikotasuna historikoki funtsatzea. Horixe izan zen Hezkuntzaren Historia deritzon jakintza arloaren hasiera, eta Alemania erreferentzia ukaezina izan zen Europako
|
beste
herrialdeetako eta Ameriketako Estatu Batuetako adituentzat.
|
|
2023
|
|
|
Trenbide sistemaren eraikuntza hastean, XIX. mendearen erdian, penintsulako erliebeak haren eraikuntza konplexuagotu zuen, eta bideak egoera txarrean egoteak ere ez zuen asko lagundu. Nahiz eta Europako
|
beste
herrialde batzuen garapen berdina ez izan, Espainiako garraio sistemaren barnean berrikuntza handia ekarri zuen. Berrikuntza horrek ogibide berrien agerpena ekarri zuen, batzuk atzerriko langileek beteak, baina gehiengoak nekazari, artisau edo abeltzain ohiek beteak, hobeto ordaintzen baitzen (Bel, 2011; Gomez Mendoza, 1989).
|